RIDER HAGGARD
NÁMAR
SALÓMONS
KONUNGS
Námar Salómons konungs
H. Rider Haggard
Námar Salómons
konungs
Skáldsaga
Reykjavík, Stafafell, 1971.
Prentsmiðjan Prentrún
Bókband: Nýja bókbandið
INNGANGUR.
Nú, þegar bók þessi er alprentuð, og komið er að
því, að hún eigi að fara út í heiminn, þá leggjast
ófullkomlegleikar hennar, bæði að því er orðfæri og
efni viðvíkur, þungt á mig. Að því er efni hennar áhrærir
hef ég ekki annað að segja en það, að ekki er
ætlazt til að bókin geri fulla grein fyrir öllu, sem
við gerðum og sáum. Margt var það, sem stóð í sambandi
við ferð okkar til Kúkúanalands, sem ég hefði
viljað gera glöggva grein fyrir, og sem ég hef naumast
drepið á. Þar á meðal eru skrítnu helgisögurnar,
sem ég safnaði saman viðvíkjandi spangabrynjunum,
sem urðu okkur til lífs í bardaganum mikla við Loo,
og sömuleiðis um „þá þöglu“, eða risavöxnu standmyndirnar
við munnann á dropsteinahellinum. Enn
er það, að ef ég hefði farið eftir mínum eigin geðþótta,
þá hefði mér þótt gaman að minnast á mismuninn
á Lúlú- og Kúkúanamállýzkunni, og virðist
mér sá mismunur að sumu leyti gefa miklar bendingar.
Það hefði og getað verið gagn að því að verja
fáeinum blaðsíðum til þess að lýsa plönturíkinu og
dýraríkinu þar í Kúkúanalandi[*]. Þar næst er óskýrt
frá merkasta atriðinu – sem í þessari bók hefur aðeins
verið drepið á við og við – hinu stórkostlega
fyrirkomulagi á stjórn hersins, sem á sér stað í því
landi, og sem, að mínu áliti, tekur langt fram herstjórn þeirri, sem Chaka kom á í Zúlúlandi, því að
herinn getur orðið ferðbúinn enda á styttri tíma en í
Zúlúlandi, og þetta, fyrirkomulag gerir ekki það skaðræði
óhjákvæmilegt, að hermennirnir séu neyddir til
að lifa ókvæntir. Og loksins hef ég naumast drepið
á heimilissiði Kúkúananna. Margir þeirra eru framúrskarandi
undarlegir, og ég hef heldur ekki minnzt á það, hve leiknir þeir
eru í að bræða málma og sjóða þá saman.
[* Ég uppgötvaði 8 tegundir af antilópum, sem mér voru áður
allsendis ókunnar, og margar nýjar tegundir af plöntum, sem flestar
heyrðu til laukættarinnar. – A.Q.]
Þeir eru töluvert langt komnir í þessu efni: glöggt
dæmi þess má sjá á tollum þeirra, sem eru þungir
kasthnífar. Bakkinn á þessum hnífum er smíðaður
úr járni, en eggin úr ágætu stáli, sem soðið er á bakkann
með miklum hagleik. Sannleikurinn er sá, að mér
fannst (og það fannst Sir Henry Curtis og Good
kapteini), að bezt mundi að segja söguna blátt áfram,
og geyma þessi atriði, þangað til þau yrðu
síðar skýrð á hvern þann hátt, sem mönnum kynni
á endanum að þykja ákjósanlegast. Þangað til að því
kemur, mun mér auðvitað þykja ánægja að gefa
hverjum manni, sem þykir gaman að slíku, allar þær
skýringar, sem í mínu valdi standa.
Og nú á ég ekki annað eftir en biðja menn velvirðingar
á því, hve klaufalega mér farast ritstörf. Ég
get ekki sagt annað mér til afsökunar en að ég er
vanari við að fara, með kúlubyssur en penna, og af
mér má ekki ætlast til þess mikilfenglega bókmenntaflugs
og skrúðmáls, sem ég sé að er í skáldsögum –
því að mér þykir stundum gaman að lesa skáldsögur.
Ég býst við að það – flugið og skrúðmálið – sé eftirsóknarvert,
og mér þykir það illa farið, að ég skuli
ekki vera fær um að láta það í té. En jafnframt getur
mér ekki annað en fundizt, að það, sem einfalt er,
fái ávallt mest á menn, og að auðveldara sé að skilja
bækur, þegar þær eru skrifaðar blátt áfram, þó að
það geti verið, að ég eigi engan rétt á að láta neina
skoðun í ljósi á slíkum málum. „Ekki þarf að fægja
oddhvasst spjót“, segir máltæki meðal Kúkúananna,
og eftir sömu grundvallarreglu dirfist ég að vona,
að ekki muni þurfa að klæða sögu í fagran orðabúning,
ef hún er sönn, hve undarleg sem hún kann að
virðast.
Allan Quatermain.
I. KAPITULI. - ÉG HITTI SIR HENRY CURTIS.
Það er skrítið, að ég á mínum aldri – fimmtíu og fimm
ára var ég síðasta afmælisdaginn minn – skuli vera að taka
mér penna í hönd og reyna að skrifa sögu. Mér þætti gaman
að vita, hvers konar saga það verður, þegar ég hef lokið
við hana, ef ég kemst nokkurn tíma alla leið. Ég hef gert allmargt
um ævina, sem mér finnst vera orðin löng – ef til vill
af því, að ég byrjaði svo ungur. Á þeim aldri, þegar aðrir
drengir eru í skóla, varð ég að vinna fyrir mér við verzlun í
gömlu nýlendunni. Ávallt síðan hef ég verið að verzla, veiða,
berjast og grafa í námum. Og enn eru ekki nema átta mánuðir
síðan ég hafði nokkuð upp úr því – ég veit ekki
hvað mikið – en ég held ekki, að ég vildi lifa upp aftur síðustu
fimmtán eða sextán mánuðina fyrir það. Nei, ég vildi
það ekki, þó að ég vissi, að ég ætti að komast af óskaddur á
endanum, með auðinn og allt saman. Það stendur svo á, að ég
er huglítill maður, og mér er ekki um ofbeldi, og ég er orðinn
æði leiður á ævintýrum. Mér þætti fróðlegt að vita, hvers
vegna ég ætla að fara að skrifa þessa bók, – það er ekki
mín iðn. Ég er enginn bókamaður, þó ég hafi mikla lotningu
fyrir Gamla testamentinu og eins fyrir „Helgisögum Ingoldsbys“.
Það er bezt ég reyni að skrifa upp ástæður mínar, rétt
svo að ég sjái, hvort ég hef nokkrar ástæður.
Fyrsta ástæða: Af því að Sir Henry Curtis og John Good
kapteinn báðu mig um það.
Önnur ástæða: Af því að ég ligg hér veikur í Durban, með
kvölina og ónotin í vinstra fætinum. Mér hefur alltaf verið
hætt við því, síðan bölvað ljónið náði í mig, og af því að mér
er venju fremur illt í fætinum einmitt nú, þá er ég haltari en
nokkru sinni áður. Það hlýtur að vera eitthvert eitur í
ljónstönnum, hvernig ætti ég annars að gera mér grein fyrir því,
að óðar en þess háttar sár læknast, ýfast þau upp aftur, og
það vanalega einmitt á sama tíma árs, sem menn hafa fengið
þessi sár. Það er hart, þegar maður hefur skotið hvorki
meira né minna en sextíu og fimm ljón á ævi sinni, að þá
skuli það sextugasta og sjötta tyggja sundur fótinn á manni
eins og munntóbaksbita. Maður gleymir þá sínum gömlu listum,
og svo að ég sleppi öðru, sem mætti til færa, þá læt ég
mér nægja að geta þess, að ég er vanafastur maður, og mér
gezt ekki að þess háttar. Þetta er nú dálítill útúrdúr.
Þriðja ástæða: Af því að mig langar til að drengurinn
minn, Harry, sem er þarna, á spítalanum í London að læra til
læknis, hafi eitthvað sér til dægrastyttingar, sem geti haldið
honum frá bernskubrögðum eina viku eða svo. Spítalavinna
hlýtur stundum að vera daufleg og heldur leiðinleg, og það
getur ekki hjá því farið, að menn fái nóg jafnvel af annarri
eins vinnu eins og að kryfja lík, og með því að þessi saga verður
ekki leiðinleg, hvað sem hún annars kann að verða, þá
getur það verið, að hún hleypi dálitlu fjöri í hann einn eða
tvo daga, meðan hann er að lesa hana.
Fjórða og síðasta ástæða: Af því að sagan, sem ég ætla að
fara að segja, er sú undarlegasta saga, sem ég hef heyrt getið
um. Mönnum kann að virðast það kátlegt, að ég skuli komast
svo að orði, einkum þegar þess er gætt, að engin kona
kemur fyrir í sögunni – nema Foulata. Bíðum samt við!
Gagool kemur þar fyrir, ef hún var kona og ekki ill vættur.
En hún var að minnsta kosti hundrað ára gömul, og var
því ekki á giftingaraldrinum, svo að hana tel ég ekki. Að
minnsta kosti er mér óhætt að segja, að ekki komi neitt pils
fyrir í allri sögunni. En það væri víst betra fyrir mig að komast
að efninu. Mér verður það örðugt, og mér finnst eins og
vagninn minn hafi sokkið niður í foræði upp að öxlinum. En
sutjes, sutjes, segja Bóarnir (ég veit alls ekki, hvernig þeir
stafa það), allt vinnst með hægðinni. Sterkt par akneyta
kemst út úr ófærðinni á endanum. En aldrei verður neitt gert
með ónýtum uxum. Nú er bezt ég byrji.
„Ég, Allan Quatermain frá Durban í Natal gentlemaður,
vinn eið að því að –“ svona byrjaði ég framburð minn fyrir
yfirvöldunum viðvíkjandi hinu sorglega andláti þeirra Khivas
og Venvogels, veslinganna, en það er einhvern veginn eins
og það eigi ekki við að byrja bók svona. Og svo kemur það,
hvort ég sé gentlemaður. Hvað er gentlemaður? Mér er það
ekki fullljóst, því að ég hef átt við „niggara“ – nei, ég ætla
að strika þetta orð „niggara“ út, því að mér gezt ekki að því.
Ég hef þekkt menn, sem bornir voru og barnfæddir í Suðurálfunni,
og sem voru gentlemenn, og það munt þú líka segja,
Harry minn góður, áður en þú hefur lokið við þessa sögu,
og ég hef þekkt hvíta menn, sem voru dónar, og sem höfðu
firn af peningum og voru þar að auki nýkomnir frá Norðurálfunni,
og þeir voru ekki gentlemenn.
Jæja, að minnsta kosti er ég gentlemaður, að því er ætterninu
viðvíkur, þó að ég hafi ekkert verið annað alla mína
ævi en fátækur mangari og veiðimaður á sífelldu ferðalagi.
Ég veit ekki, hvort ég hef verið gentlemaður að
öðru leyti. Það verða aðrir að bera um. Guð veit, að ég hef
reynt það. Ég hef drepið marga menn á ævi minni, en ég hef
aldrei orðið neinum að bana af léttúð eða glánaskap, né saurgað
hendur mínar á saklausu blóði. Ég hef jafnan átt hendur
mínar að verja. Guð almáttugur hefur gefið oss lífið, og ég
býst við, að hann ætlist til að við verjum það, að minnsta
kosti hef ég ávallt breytt eftir þeirri skoðun, og vona, að það
verði mér ekki til dómsáfellis, þegar ég á að gera reikning
ráðsmennsku minnar. Þessi veröld er grimm og vond, og ég
hef lent í töluverðum manndrápum, jafn huglaus maður og
ég er. Ég skal ekkert um það segja, hvað rétt það hefur verið,
en að minnsta kosti hef ég aldrei stolið, þó að ég hefði einu
sinni af einum Kafir nokkuð mikið af nautgripum. En hann
hafði líka gert mér vondan grikk, og auk þess hef ég alltaf
síðan haft samvizkubit af því.
Það eru nú átján mánuðir, eða um það bil, síðan ég hitti
Sir Henry Curtis og Good kaptein í fyrsta sinni, og það varð
á þann hátt sem nú skal greina. Ég hafði verið á fílaveiðum
hinum megin við Bamamgwato, og mér hafði gengið illa. Allt
var öfugt í þeirri ferð, og svo sem í þokkabót varð ég fárveikur.
Þegar ég var orðinn ferðafær, drógst ég niður á demantsvellina, seldi allt þetta litla fílabein, sem ég hafði og sömuleiðis
vagn minn og uxa, sagði veiðimönnum mínum upp og
fór með póstvagninum suður á Góðravonarhöfða. Eftir að
ég hafði verið eina viku í bænum þar á höfðanum og hafði
komizt að því, að ég var féflettur á hótelinu, og eftir að ég
hafði séð allt, sem þar varð séð, þar á meðal plöntugarðinn,
sem mér þykir líklegt, að landið hafi mikið gagn af, og nýja
þinghúsið, sem ég ímynda mér að alls ekkert gagn verði að
þá réð ég af að fara aftur til Natal með skipinu „Dunkeld“,
sem lá þá ferðbúið í skipakvíum og beið eftir „Edinburgh
Castle“, og við léttum akkerum og létum í haf.
Meðal farþega þeirra, sem komu á skip þar, voru tveir
menn, sem mér lék hugur á að vita hverjir væru. Annar
þeirra var um þrítugt og var einhver sá brjóstbreiðasti og
handleggjalengsti maður, sem ég hef séð. Hann hafði gult
hár, mikið, gult skegg, reglulega andlitsdrætti og stór grá
augu, sem sátu langt inni í höfðinu. Ég hef aldrei séð fallegri
mann, og hann minnti mig einhvern veginn á hina fornu Dani.
Það er ekki svo að skilja, að ég viti mikið um hina fornu
Dani, þó að ég muni eftir dönskum nútíðarmanni, sem féfletti
mig um tíu pund. En ég man eftir að ég hef einu sinni séð
málverk af einhverjum af þessum gömlu höfðingjum, sem
ég býst við að hafi verið nokkurs konar hvítir Zúlúar. Þeir
voru að drekka úr stórum hornum, og síða hárið þeirra hékk
langt niður á bakið, og þegar ég stóð þarna og horfði á þennan
mann standandi við lyftingarstigann, þá fannst mér, að
ef hann hefði aðeins látið hárið á sér vaxa lítið eitt, hefði
steypt hringabrynju yfir þessar breiðu herðar, og hefði tekið
sér vígaöxi í aðra hönd og drykkjarhorn í hina, þá hefði
hann getað verið fyrirmynd fyrir þessu málverki. Ég ætla
að geta þess hér, að Sir Henry Curtis – því þessi risi hét það
– var kominn af dönskum ættum. Það er skrítið og sýnir
hvað ættarmótið getur haldizt. Hann minnti mig líka sterklega
á einhvern annan mann, en þá, gat ég ekki áttað mig á
því, hver það var.
Hinn maðurinn, sem stóð og var að tala við Sir Henry, var
lágur, djarfmannlegur og dökkhærður, og mjög ólíkur hinum.
Mig grunaði þegar að hann mundi vera herforingi í sjóliðinu. Ég veit ekki hvers vegna, en það er erfitt að villast á
mönnum úr sjóliðinu. Ég hef verið á veiðiferðum með allmörgum
þeirra á ævi minni, og þeir hafa jafnan verið þeir
beztu og hugrökkustu og ástúðlegustu félagsbræður, sem ég
hef hitt á, þó að þeim hafi verið nokkuð hætt við að blóta.
Ég kom með þá spurningu einni eða tveimur blaðsíðum hér
á undan: Hvað er gentlemaður? Ég ætla að svara því nú: Það
er herforingi í konunglega sjóliðinu, svona yfir höfuð að tala,
þó, að þar hittist auðvitað misjafn sauður hér og þar. Ég
ímynda mér, að það muni einmitt vera hið ómælilega haf og
gusturinn af vindum guðs, sem þvoi hjörtu þeirra og blási
mannvonzkunni út úr hugum þeirra, og geri þá eins og menn
eiga að vera. Jæja, svo að ég komi aftur að efninu, þá hafði
ég aftur getið rétt til. Ég komst að því, að hann var herforingi
í sjóliðinu, lautinant, þrjátíu og eins árs gamall. Eftir
17 ára herþjónustu hafði honum verið vísað burt úr herliði
hennar hátignar, af því að ómögulegt var að færa hann hærra
upp, en var áður veitt kapteins-nafnbót, sem er heldur ábatalítil
sæmd. Þess mega þeir vænta, sem drottningunni þjóna:
að verða hrundið út í heim, sem sama er um mann, til þess
að hafa ofan af fyrir sér, einmitt þegar menn fara að hafa
fullt vit á sínu verki og fara að leysa það sem bezt af hendi.
Annars býst ég við, að þeir muni kæra sig kollótta. Ég
vildi fyrir mitt leyti heldur vinna fyrir mér við veiðarnar.
Getur verið að tekjurnar verði fullt eins litlar, en þá er heldur
ekki hætt við að menn verði fyrir öðrum eins ónotum. Ég
komst að því, með því að líta í farþegaskrána, að hann hét
Good – John Good, kapteinn. Hann var gildvaxinn, meðalmaður
á hæð, dökkhærður, bar sig prýðilega og var nokkuð
skrítinn á að líta. Hann var svo framúrskarandi hreinn, og
svo framúrskarandi vel rakaður, og hann hafði jafnan augnagler
í hægra augnkróknum. Það var eins og það hefði vaxið
þar út, því að það var engin snúra við það, og hann tók það
aldrei af sér, nema til að þurrka það. Fyrst hélt ég, að hann
væri vanur að sofa með það, en seinna komst ég að því, að
þar hafði mér skjátlazt. Hann stakk því í buxnavasa sinn,
þegar hann fór að sofa, ásamt lausatönnunum sínum, því
að hann hafði ágætar lausatennur beggja megin í munninum, og af því að mínar tennur eru ekki sem allra beztar, þá,
komu lausatennurnar hans mér oft til að syndga á móti tíunda
boðorðinu. En nú er ég farinn að hlaupa aftur í söguna.
Skömmu eftir að við höfðum létt akkerum, datt náttmyrkrið
á, og með því kom mesta óhræsis veður. Stinningsgola stóð
af landi, og ónotalegt, þétt regn rak bráðlega alla af þilfarinu.
Dunkeld er botnflöt skúta, var lítt hlaðin og veltist ákaflega
í öldunum. Það var næstum því eins og henni ætlaði að
hvolfa, en aldrei varð samt af því. Það var alveg ómögulegt
að ganga fram og aftur, svo að ég stóð grafkyrr nálægt vélinni
í hlýindunum og stytti mér stundir við að horfa á dingulinn,
sem festur var upp beint fyrir framan mig, og sem
dinglaði hægt fram og aftur og sýndi, hve mikið skipið ruggaði
í hvert sinn.
„Þessi dingull er vitlaus; hann er skakkt festur upp.“ Þetta
var allt í einu sagt fyrir aftan mig, heldur önuglega. Ég leit
við og sá sjóliðsforingjann, sem ég hafði tekið eftir, þegar
farþegarnir stigu á skip.
„Er það satt? Hvers vegna haldið þér það?“ spurði ég.
„Held ég. Ég held alls ekkert um það. Skoðið þér til,“ sagði
hann, þegar skipið var að rétta sig við aftur eftir eina dýfuna
– „ef skipið hefði oltið eins og þessi ómynd sýndi, þá
hefði það aldrei oltið framar, það munar ekki öðru en því.
En það er eftir þessum mangaraskipum, þau eru ævinlega
svo argvítuglega ónákvæm.“
Rétt í sama bili var miðdegismatarklukkunni hringt, og
mér þótti ekkert að því, því að það er hræðilegt að verða að
hlusta á foringja úr konunglega sjóliðinu, þegar þeir komast
út í þær sakir. Ég þekki ekki nema eitt, sem er verra og það
er að heyra skipstjóra á kaupskipum láta í ljósi sína hjartansskoðun
á foringjum úr konunglega sjóliðinu.
Good kapteinn og ég urðum samferða ofan til að borða, og
þar hittum við Sir Henry Curtis. Hann hafði þegar setzt.
Hann og Good kapteinn sátu saman, og ég sat beint á móti
þeim. Kapteinninn og ég fórum bráðlega að tala um skotveiðar
og hitt og þetta annað. Hann spurði mig ýmsum spurningum,
og ég svaraði þeim eftir megni. Svo fór hann að tala um
fíla.
„Já“, kallaði einhver upp, sem nærri mér sat. „Þar hafið
þér hitt á þann, sem við átti; ef nokkur maður getur sagt
yður af fílum, þá er það veiðimaðurinn Quatermain.“
Sir Henry hafði setið grafkyrr og hlustað á það, sem við
vorum að segja, en nú hrökk hann auðsjáanlega við.
„Fyrirgefið mér, herra,“ sagði hann, laut fram yfir borðið
og talaði í lágum, djúpum róm. Mér fannst svo eðlilegt, að
svona rómur skyldi koma upp frá svona stórum lungum.
„Fyrirgefið mér, herra minn, en heitið þér Allan Quatermain?“
Ég sagði að svo væri.
Stórvaxni maðurinn sagði ekkert meira, en ég heyrði hann
muðla fyrir munni sér: „Það vildi vel til.“
Rétt á eftir lukum við við máltíðina, og þegar við vorum
að fara út úr salnum, kom Sir Henry til mín, og spurði, hvort
ég vildi ekki koma inn í káetuna hans, og reykja eina pípu.
Ég þáði það, og hann fór með mig inn í káetuna á þilfarinu.
Þar var ágætt herbergi, því hafði upphaflega verið skipt í
tvennt, en þegar Sir Garnet, eða einhver annar af þessum
stórhöfðingjum, hafði farið þar fram með ströndinni með
Dunkeld, þá hafði þilið verið rifið niður, og svo hafði það
aldrei verið sett þar aftur. Legubekkur var í káetunni og
dálítið borð fyrir framan hann. Sir Henry sendi þjóninn eftir
whiskýflösku, og við settumst niður, allir þrír, og kveiktum
í pípunum okkar.
„Mr. Quartermain,“ sagði Sir Henry Curtis, þegar þjónninn
hafði fært okkur whiskýið og kveikt á lampanum, „í hittifyrra
um þetta leyti munuð þér hafa verið á stað sem kallaður
er Bamangwato, fyrir norðan Transvaal.“
„Það var ég,“ svaraði ég, og þótti það fremur undarlegt,
að honum skyldi vera svo kunnugt um mínar ferðir, því að,
eftir því sem ég hafði getað komizt næst, hafði almenningur
manna látið þær liggja sér í léttu rúmi.
„Þér voruð í verzlunarerindum, voruð þér það ekki?“ bætti
Good kapteinn inn í á þennan hastarlega hátt, sem honum var
eiginlegur.
„Það var ég. Ég fór með eitt vagnhlass af vörum og tjaldaði utan við nýlenduna og dvaldi þar, þangað til ég var búinn
að selja þær.“
Sir Henry sat á móti mér í Madeirastól og lagði handlegginn
fram á borðið. Hann leit nú upp, og horfði með sínum
stóru gráu augum beint framan í andlitið á mér. Mér fannst
vera í þeim hræðslublandin forvitni.
„Vildi svo til, að þér hittuð þar mann, sem kallaði sig Neville?“
„Ó, já; hann var rétt við hliðina á mér einn hálfan mánuð
til þess að hvíla uxana sína, áður en hann héldi lengra
upp í landið. Ég fékk bréf frá málafærslumanni einum fyrir
fáeinum mánuðum, og hann spurði mig, hvort ég vissi hvað
af honum hefði orðið, og því svaraði ég eins vel og ég gat
þá.“
„Já,“ sagði Sir Henry, „mér var sent bréfið yðar. Þér
sögðuð þar, að maður, sem hefði kallað sig Neville, hefði
farið frá Bamangwato í byrjun maímánaðar, að hann hefði
farið í vagni og hefði haft með sér ökumann, leiðsögumann
og Kafírveiðimann, sem kallaður hafði verið Jim, og að hann
hefði sagzt ætla, ef honum yrði það mögulegt, að halda allt
til Inyati, fjarlægustu verzlunarstöðvanna í Matabele landinu,
og þar hafði hann ætlað að selja vagninn og halda áfram
fótgangandi. Þér sögðuð líka, að hann hefði selt vagninn
sinn, því að þér hefðuð séð vagninn 6 mánuðum síðar hjá
portúgölskum verzlunarmanni, sem hefði sagzt hafa keypt
hann í Inyati af hvítum manni, sem hann mundi ekki, hvað
hefði heitið, og sem jafnframt hefði sagt, að hvíti maðurinn
hefði haldið á stað lengra upp í landið með þarlendum þjóni
– á veiðar, að því, er hann hélt.“
„Já.“
Svo varð þögn.
„Mr. Quatermain,“ sagði Sir Henry svo allt í einu. „Ég
býst við þér munið ekkert vita um og ekki geta gizkað neitt
hvernig á því stóð að bró – að Mr. Neville fór þessa ferð
norður eftir, né hvert ferðinni var heitið?“
„Eitthvað heyrði ég um það,“ svaraði ég og þagnaði við.
Mig langaði ekkert til að fara að tala um það mál.
Sir Henry og Good kapteinn litu hvor til annars, og Good
kapteinn hneigði höfuðið snöggvast lítið eitt áfram.
„Mr. Quatermain“, sagði Sir Henry. „Ég ætla að segja yður
sögu og leita ráða hjá yður og ef til vill hjálpar. Umboðsmaður
minn, sem sendi mér bréfið yðar, sagði, að ég mætti
skilyrðislaust reiða mig á yður, því að þér væruð, sagði hann,
alþekktur í Natal og allir bæru virðingu fyrir yður, og sérstaklega
væri orð á því haft, hve þagmælskur þér væruð.“
Ég hneigði mig og drakk svo nokkuð af whiskýinu, til þess
að leyna fátinu, sem á mig kom, því að ég læt ekki mikið yfir
mér – og svo hélt Sir Henry áfram:
„Mr. Neville var bróðir minn.“
„Æ!“ sagði ég og hrökk saman, því að nú vissi ég, hver
það var, sem Sir Henry hafði minnt mig á, þegar ég hafði
séð hann fyrst. Bróðir hans var miklu minni maður og hafði
dökkt skegg, en þegar ég fór að hugsa um það, sá ég, að hann
hafði sama gráa augnalitinn og sama hvassa augnaráðið, og
auk þess voru andlitsdrættirnir ekki ólíkir.
„Hann var,“ sagði Sir Henry enn fremur, „eini bróðirinn,
sem ég átti og yngri en ég, og þangað til fyrir fimm árum
síðan, held ég ekki, að við höfum nokkurn tíma verið aðskildir
heilan mánuð. En fyrir réttum fimm árum síðan greindi
okkur á, eins og skyldmennum stundum verður. Deilan milli
okkar var snörp, og í reiði minni breytti ég mjög ósanngjarnlega
við bróður minn.“ Nú hneigði Good höfuðið í ákafa.
Skipið ruggaði ákaflega í sama bili, svo að spegillinn, sem
var festur beint á móti okkur á stjórnborða, var allra snöggvast
beint uppi yfir höfðunum á okkur, og af því að ég sat með
hendurnar í vösunum og horfði upp í loftið, þá gat ég séð,
hve ótt og títt hann hneigði höfuðið.
„Eins og ég þykist vita að yður muni vera kunnugt,“ hélt
Sir Henry áfram, „þá er því svo varið á Englandi, að ef einhver
deyr, án þess að hafa látið eftir sig erfðaskrá, og hefur
ekkert átt nema landeignir – real property er það kallað á
Englandi – þá erfir elzti sonur hans allt saman. Nú vildi
svo til, að einmitt um það leyti, sem ósamlyndið var milli okkar,
þá dó faðir okkar, án þess að láta eftir sig erfðaskrá.
Hann hafði dregið að ráðstafa húsi sínu, þangað til það var
um seinan. Afleiðingarnar af því voru, að bróðir minn, sem
ekkert hafði lært, sem hann gæti haft ofan af fyrir sér með,
var allsendis öreigi. Það hefði auðvitað verið skylda mín að
sjá um hann, en um þetta leyti var deilan milli okkar svo
snörp, að ég – þó skömm sé frá að segja (og hann stundi
þungan) – að ég bauð honum ekkert. Það var ekki af því,
að ég sæi eftir neinu handa honum, en ég beið eftir því, að
hann friðmæltist við mig, og það gerði hann ekki. Mér fellur
illa að vera að þreyta yður á þessu öllu, Mr. Quatermain,
en ég verð að koma yður vel í skilning um allt saman. Finnst
yður ekki, Good?“
„Alveg satt, alveg satt,“ sagði kapteinninn. „Ég er viss
um, að Mr. Quatermain muni ekki láta þessa sögu fara
lengra.“
„Auðvitað,“ sagði ég, „því ég tel mér það til gildis að vera
þagmælskur.“
„Jæja,“ hélt Sir Henry áfram, „bróðir minn átti ekki yfir
að ráða nema fáeinum hundruðum punda um þetta leyti. Þetta
lítilræði tók hann út úr banka, án þess að geta grand um
það við mig, tók sér nafnið Neville og lagði af stað til Suður-Afríku
með þeirri fjarstæðu von að verða þar stórríkur maður.
Þetta heyrði ég síðar. Nú liðu eitthvað þrjú ár, og ég
fékk engar fréttir af bróður mínum, þó að ég skrifaði honum
hvað eftir annað. Hann hefur sjálfsagt aldrei fengið bréfin.
En eftir því sem tímar liðu fram, fór mér að verða æ órórra
út af honum. Ég fann, Mr. Quatermain, að ekki verður hjá
því komizt, að manni renni blóðið til skyldunnar.“
„Það er satt,“ sagði ég, því að mér datt hann Harry, drengurinn
minn, í hug.
„Ég fann, Mr. Quatermain, að ég mundi vilja gefa helming
eigna minna til þess að fá vissu fyrir, að George, bróðir minn,
eina skyldmennið, sem ég átti, væri heill á húfi, og að ég ætti
að fá að sjá hann aftur.“
„En þér gerðuð það aldrei, Curtis,“ hratt Good kapteinn
út úr sér og leit um leið skyndilega framan í hinn mikla
mann.
„Mr. Quatermain, eftir því sem tímar liðu fram, varð mér
meira og meira annt um að fá að vita, hvort bróðir minn
væri lifandi eða dauður, og að fá hann heim aftur, ef hann
skyldi vera lifandi. Ég fór að grennslast eftir þessu, og þannig
fékk ég meðal annars fréttabréfið yðar. Fréttirnar í bréfi
yðar voru góðar, það sem þær náðu, því að þær sýndu, að
George hafði nýlega verið á lífi, – en þær náðu ekki nógu
langt. Og svo að ég verði ekki of langorður, þá læt ég mér
nægja að segja yður, að ég réð af að fara sjálfur á stað og
leita að honum, og Good kapteinn gerði mér þann greiða að
fara með mér.
„Já,“ sagði kapteinninn, „ég hafði ekkert annað að gera,
eins og þér sjáið. Sjóliðsstjórnin hafði rekið mig burtu með
hálfum mála, svo að ég skyldi drepast úr hungri. En nú viljið
þér ef til vill gera svo vel, að segja okkur það, sem þér
vitið eða hafði heyrt um þennan gentlemann, sem kallar sig
Neville?“
II. KAPITULI. - MUNNMÆLIN UM NÁMA SALÓMONS.
„Hvað er það, sem þér heyrðuð um ferð bróður míns í Bamangwato?“
sagði Sir Henry, því að ég þagði og fór að troða
í pípuna mína, áður en ég svaraði Good kapteini.
„Ég heyrði þetta“, svaraði ég, „og ég hef aldrei minnzt
á það við nokkra lifandi manneskju fyrr en nú. Ég heyrði, að
hann hefði lagt á stað til náma Salómons“.
„Náma Salómons!“ hrópuðu báðir tilheyrendur mínir
einu. „Hvar eru þeir?“
„Það veit ég ekki“, sagði ég, „en ég veit, hvar sagt er að
þeir séu. Ég hef einu sinni séð tindana á fjöllunum, sem að
þeim liggja, en það var hundrað og þrjátíu mílna breið eyðimörk
milli mín og þeirra, – og ég veit ekki til, að nokkur
hvítur maður hafi nokkurn tíma komizt yfir þá eyðimörk, að
undanteknum einum. En það er ef til vill bezt, að ég segi
ykkur munnmælin um náma Salómons eins og ég hef heyrt
þau, en þið verðið að lofa mér því hátíðlega, að láta engan
vita það, sem ég segi ykkur, án míns samþykkis.“
Sir Henry hneigði höfuðið til samþykkis, og Good kapteinn
sagði: „Auðvitað, auðvitað.“
„Jæja,“ byrjaði ég, „eins og þér munuð gizka á, eru fílaskyttur
svona yfir höfuð að tala hálfgerð rustamenni og
kæra sig vanalega kollótta um það, sem ekki kemur þeim
sjálfum við. En við og við hittast menn, sem leggja á sig það
ómak að safna þjóðsögum meðal villimannanna og reyna að
hafa uppi á broti úr sögu þessa dimma lands. Þess háttar
maður var það, sem sagði mér munnmælin um náma Salómons
og síðan eru nálega þrjátíu ár. Það var þegar ég var
fyrsta sinni á fílaveiðum í Matabele-landinu. Hann hét Evans,
og særður vísundur drap hann ári síðar, veslinginn, og nú
liggur hann grafinn nærri Zambesi-fossunum. Ég man eftir,
að ég var eitt kveld að segja honum frá merkilegum mannaverkum,
sem ég hafði einu sinni fundið á veiðum þar, sem
nú er kallað Lydenburghéraðið. Ég sé, að gullleitendur hafa
nýlega hitt á þessi mannaverk aftur, en það eru mörg ár síðan
ég vissi af þeim. Mikill breiður vegur er höggvinn þar í harðan
klettinn og liggur að göngum inn í fjöllin. Fyrir innan
mynnið á göngunum er gullblöndnu stönglabergi hlaðið upp,
og undirbúið undir að molast sundur. Þetta sýnir að námamennirnir,
hverjir sem þeir hafa verið, hljóta að hafa farið
þaðan í flýti. Hér um bil 20 feta löng krossgöng eru þar, og
snilldarleg er sú veggjahleðsla.
„Rétt er það“, sagði Evans, „en ég get sagt þér miklu
merkilegri sögu en þetta“. Og svo sagði hann mér, að hann
hefði rekizt á rústir af bæ langt uppi í landinu og sagðist
halda að þar hefði verið Ófír, sem getið er um í biblíunni,
– og annars hafa aðrir lærðir menn haldið það sama, löngu
eftir daga Evans heitins. Ég man, ég drakk í mig þessar dásemdir,
því að ég var ungur þá, og þessi þjóðsaga um gamla
menningu, og um fjársjóðina, sem þessir fornu ofurhugar
Gyðinga eða Föníkumanna voru vanir að sækja til lands, sem
fyrir löngu síðan er sokkið niður í svartasta skrælingjahátt
– hún fékk mjög á ímyndunarafl mitt. Svo sagði hann allt
í einu við mig: „Hefur þú nokkurn tíma heyrt getið um Súlímansfjöllin
norð-vestur við Mashukulumbwe-landið, drengur
minn?“ Ég sagðist aldrei hafa heyrt getið um þau. „Jæja“,
sagði hann, „það var í raun og veru þar, að námar Salómons
voru – demants-námarnir hans á ég við“.
„Hvernig veiztu það?“ spurði ég.
„Hvernig veit ég það! Hvernig geturðu spurt! Hvað er
Súlíman, nema afbökun af Salómon?[*] og auk þess hefur
gömul isanusi (galdrakona, sem fæst við lækningar) uppi í
Manica-landi sagt mér allt um þetta. Hún sagði, að þjóðin
sem byggi hinum megin við fjöllin, væri grein af Zúlúum og
talaði zúlúska mállýzku, en væri enda fríðara fólk og stærra,
og að meðal þeirra væru miklir galdramenn, sem hefðu lært
listir sínar af hvítum mönnum, „þegar allur heimurinn var
dökkur,“ og sem varðveittu leyndarmálið um undursamlegar
námur, þar sem „skínandi steinar“ væru.
[* Súlíman er arabiska nafnið, sama og Salómon.]
„Jæja, þá hló ég að þessari sögu, þó mér þætti mikils um
vert, því að þá voru demants-vellirnir ófundnir, og Evans
heitinn fór burt frá mér og lét lífið, og í tuttugu ár hugsaði
ég aldrei neitt um þetta. En réttum tuttugu árum seinna
– og það er langur tími, mínir herrar, – það er sjaldgæft,
að þeir menn lifi tuttugu ár, sem alltaf fást við fílaveiðar –
en réttum tuttugu árum seinna heyrði ég nokkuð ákveðnara
um Súlímansfjöllin og landið hinum megin við þau. Ég var
uppi í landinu, hinum megin við Manica-land, á stað, sem kallaður
er Sitandas Kraal, og þar var illt að vera, naumast
mögulegt að fá þar neitt ofan í sig, og þar í grenndinni var
mjög lítið um veiðidýr. Ég varð veikur, og mér leið yfir höfuð
illa, – þá var það einn dag, að portúgalskur maður kom
með einum félaga – kynblending. Ég þekki annars Portúgalana
í Delagoa vel. Það eru ekki til verri djöflar óhengdir
en þeir, eins og þeir eru vanalega, því að þeir fita sig á kvölum
og holdi annarra manna sem þræla. En þessi maður var
mjög ólíkur þeim varmennum, sem ég hafði vanalega hitt á;
hann minnti mig meira á þessa kurteisu dona[*], sem ég hafði
áður lesið um. Hann var hár og grannur, hafði stór, dökk
augu og hrokkið grátt yfirskegg. Við töluðum dálítið saman,
því að hann gat talað bjagaða ensku, og ég skildi dálítið í
portúgölsku, og hann sagðist heita Jose Silvestre og sagði
mér, að hann ætti jörð nálægt Delagoa-firðinum, og þegar
hann lagði af stað næsta dag með förunaut sínum, kynblendningnum,
kvaddi hann mig og tók þá ofan alveg eftir forna
siðnum. „Verið þér sælir, senor,“ sagði hann, „ef við hittumst
nokkurn tíma aftur, þá verð ég ríkasti maður í heiminum,
og ég skal muna eftir yður.“ Ég hló dálítið – ég var
of veikur til að hlæja mikið – og ég horfði á eftir honum,
þegar hann lagði út á hina miklu eyðimörk vestan við mig.
Ég var að hugsa um, hvort hann væri brjálaður eða hvað
það gæti verið, sem hann hygðist að finna þar.
[* Don er spánska og portúgalska og þýðir herra.]
„Svo leið ein vika, og mér fór að batna. Eitt kveld sat ég
á jörðinni framan við litla tjaldið, sem ég hafði flutt með
mér og var að sjúga síðasta beinið úr grindhoruðum fugli,
sem ég hafði keypt af þarlendum manni fyrir klæðispjötlu,
sem var tuttugu fugla virði. Ég starði á heitu, rauðu sólina,
sem var að síga niður í eyðimörk: þá, sá ég allt í einu mannsmynd,
á halla, sem var beint á móti mér, hér um bil 450 álnir
frá mér. Það leit svo út, sem þetta væri Norðurálfumaður,
því að hann var í frakka. Mannsmyndin skreið áfram á höndum
og hnjám, við og við komst hún á fætur og staulaðist áfram
á fótunum fáeinar álnir, en svo valt hún um og skreið
svo áfram á fjórum fótum. Ég sá, að maðurinn hlaut að eiga
eitthvað bágt, hver sem það nú var, og ég sendi einn af veiðimönnum
mínum til þess að hjálpa honum. Hann kom svo
bráðlega, og hver haldið þið, það hafi svo loksins verið?“
„Jose Silvestre, náttúrlega“, sagði Good kapteinn.
„Já, Jose Silvestre, eða öllu heldur beinagrindin af honum
og dálítið af skinni. Hann var ljósgulur í framan af gallsýki,
og stóru dökku augun hans stóðu nálega út úr höfðinu á
honum, því allt holdið var farið. Ekkert var eftir nema gult
skinn, líkast bókfelli, hvítt hár og bein inni fyrir, sem stungust
út í skinnið.
„Vatn! fyrir Krists sakir, vatn!“ veinaði hann. Ég sá að
varirnar á honum voru sprungnar, og að tungan, sem kom út
á milli þeirra, var þrútin og dökkleit.
„Ég gaf honum vatn með ofurlitlu af mjólk saman við, og
hann drakk þetta í stórum teygum, sex merkur eða meira
einu. Ég vildi ekki láta, hann fá, meira. Þá fékk sýkin aftur
yfirhönd yfir honum, og hann valt um og fór að tala óráð
um Súlimansfjöllin og demantana og eyðimörkina. Og ég fór
með hann inn í tjaldið og hlynnti þar að honum, það sem ég
gat, sem reyndar var ekki mikið, en ég sá, hvernig þetta hlaut
að fara. Um kl. 11 varð hann rólegri, og ég lagði mig út af
ofurlitla stund og sofnaði. Í afturbirtingunni vaknaði ég aftur
og sá, hann í dagsglætunni sitja uppréttan. Það var óviðfelldin sjón, jafn grindhoraður eins og hann var, og hann
starði út til eyðimerkurinnar. Allt í einu skauzt fyrsti sólargeislinn
þvert yfir hina víðlendu sléttu, sem fyrir framan
okkur var, þangað til hann náði einum hæsta tindinum á Súlimansfjöllunum,
langt burtu, meir en 100 mílur burt frá okkur.
„Þarna er það!“ hljóðaði hinn deyjandi maður á portúgölsku
og rétti út hægra, mjóa handlegginn, „en þangað
kemst ég aldrei, aldrei. Enginn maður kemst þangað nokkurn
tíma!“
„Allt í einu þagnaði hann, og var eins og hann afréði eitthvað.
„Vinur minn,“ sagði hann, og sneri sér að mér, „eruð
þér þarna? Mér er að verða dimmt fyrir augum.“
„Já,“ sagði ég; „já, leggist þér nú útaf aftur og hvílið yður.
„Ó, já,“ svaraði hann, „ég hvílist bráðum, ég hef tíma til
að hvíla mig bráðum – alla eilífðina. Hlustið þér á mig, ég
er að deyja! Þér hafið verið mér góður. Ég ætla að fá yður
blaðið. Það getur verið, að þér komist þangað, ef þér getið
haldið lífinu á leiðinni yfir eyðimörkina, sem hefur drepið
veslings þjóninn minn og mig.“
„Svo þreifaði hann fyrir sér um skyrtuna sína, og tók
nokkuð upp, sem ég hélt að væri tóbakspoki Bóa úr antilópuskinni.
Þetta var fest saman með dálítilli skinnræmu, sem við
kölluðum rimpi, og hann reyndi að leysa hana en gat ekki.
Hann rétti mér þetta. „Leysið þér það,“ sagði hann. Ég gerði
það, og dró þar út tána, gula léreftspjötlu, og á henni stóð
eitthvað ritað, með upplituðum stöfum. Innan í pjötlunni var
pappírsblað.
„Svo hélt hann áfram í veikum rómi, því að farið var að
draga af honum. „Það er allt á blaðinu, sem á pjötlunni stendur.
Ég var mörg ár að komast fram úr því. „Hlustið þér á:
Forfaðir minn, pólitískur flóttamaður frá Lissabon og einn
af þeim fyrstu Portúgalsmönnum, sem lent hafa við strendur
þessa lands, skrifaði þetta, þegar hann var kominn að
dauða á þessum fjöllum, sem enginn hvítur maður hafði
nokkurn tíma stigið fæti á fyrr, né heldur síðar. Hann hét
Jose da Silvestre, og hann var uppi fyrir 300 árum síðan.
Þræll hans, sem beið eftir honum hérna megin við fjöllin,
kom að honum dauðum og flutti það, sem hann hafði skrifað,
heim til Delagoa. Það hefur alltaf verið í ætt okkar síðan,
en enginn hefur hirt um að lesa það, þangað til ég gerði
það loksins. Og það hefur orðið mér að bana, en það getur
verið, að einhverjum öðrum takist betur og verði ríkasti
maður í veröldinni. Látið þér bara engan mann ná í það, farið
þér sjálfur!“ Svo fór hann aftur að tala óráð, og eftir eina
klukkustund var hann liðinn.
„Guð sé með honum! Hann fékk hægan dauðdaga, og ég
gróf hann djúpt niður og lagði stóran hnöllung ofan á brjóstið
á honum, svo að ég held ekki, að sjakalarnir hafi getað
grafið hann upp aftur. Og svo fór ég burt þaðan.“
„Æ, en skjalið?“ sagði Sir Henry, og var auðheyrt á málrómnum,
að honum fannst mikið um.
„Já, skjalið; hvað stóð á því?“ bætti kapteinninn við.
„Það skal ég segja ykkur, herrar mínir, ef ykkur langar
til að vita það. Ég hef aldrei sýnt nokkrum manni það, nema
konunni minni elskulegu, sem er dáin, og hún hélt að það
væri allt þvættingur, og svo drukknum, gömlum portúgölskum
verzlunarmanni, sem lagði það út fyrir mig, og hafði
gleymt því öllu morguninn eftir. Upprunalega pjatlan er
heima hjá mér í Durban, ásamt með þýðingu Don Joses heitins,
en ég hef ensku þýðinguna í vasabókinni minni og eftirlíkinguna
af kortinu, ef kort skyldi kalla.“
**
„Ég, Jose da Silvestre, sem nú er að deyja úr hungri í litla
hellinum, þar sem snjólaust er norðanmegin á Geirvörtunni
á því syðra af fjöllum þeim, sem ég hef skýrt Shebubrjóst,
skrifa þetta árið 1590 með klofnu beini á pjötlu rifna af fötum
mínum og hef blóð mitt fyrir blek. Ef þræll minn skyldi
finna þetta, þegar hann kemur og skyldi fara með það til
Delagoa, þá skal vinur minn láta konunginn vita um
þetta mál, svo að hann geti sent herlið, sem mun
gera hann að ríkasta konungi síðan Salómons daga, og svo
framarlega sem það kemst lifandi yfir eyðimörkina og fjöllin
og fái yfirstigið hina hraustu Kúkúana og þeirra djöfullegu
listir, í því skyni verða margir prestar að fara með. Með mínum
eigin augum hef ég séð hina óteljandi demanta, sem hrúgað
er upp í fjársjóðaherbergi Salómons, bak við hvíta „Dauðann“,
en vegna svikanna í Gagool, galdrakerlingunni, gat ég
ekki komizt með neitt á burt, naumast með lífið. Sá, sem
kemur, skal fara eftir kortinu og fara yfir snjóinn á vinstra
brjósti Shebu, þangað til hann kemur að Geirvörtunni. Norðan
við hana er vegurinn mikli, sem Salómon lagði, og þaðan
eru þrjár dagleiðir til konungsstaðarins. Hann ætti að drepa
Gagool. Biðjið fyrir sálu minni. Verið sæl.
– Jose da Silvestre.“
**
Þegar ég hafði lokið við að lesa þetta ofanritaða og hafði
sýnt þeim eftirrit af kortinu, sem hinn deyjandi, gamli don
hafði dregið upp með blóði sínu, í staðinn fyrir blek, þá, varð
um stund steinþögn, svo forviða urðu þeir.
„Jæja,“ sagði Good kapteinn, „ég hef tvisvar farið hringinn
í kringum heiminn, en farið inn í flestar hafnir, en þó
það ætti að hengja mig, þá hef ég aldrei heyrt aðra eins
sögu sagða úr nokkurri ævintýrabók og veit heldur annars
ekki til að slíkt standi í nokkurri bók,“
„Þetta er undarleg saga, Mr. Quatermain,“ sagði Sir
Henry. „Ég vona þér séuð ekki að gabba okkur. Ég veit, að
það er stundum álitið leyfilegt að henda gaman að græningjum.“
„Ef þér haldið það, Sir Henry,“ sagði ég og varð hvumsa
við og stakk blaðinu í vasa minn, því að mér fellur ekki vel,
að menn haldi að ég sé einn af þessum kjánum, sem finnst
það fyndið að segja lygasögur, og sem alltaf eru að skruma
við nýkomna menn af óvanalegum veiðiævintýrum, sem aldrei
hafa borið við – „ef þér haldið það, Sir Henry, þá er ekki
meira um það,“ og svo stóð ég upp og ætlaði að fara.
Sir Henry hafði lagt stóru höndina sína á herðarnar á mér.
„Setjist þér niður, Mr. Quatermain,“ sagði hann, „fyrirgefið
mér; ég sé það mikið vel, að yður langar ekkert til að
gabba okkur, en sagan var svo óvanaleg, að ég gat naumast
trúað henni.“
„Þér skuluð fá að sjá upprunalega kortið og frumritið,
þegar við komum til Durban,“ sagði ég og blíðkaðist nokkuð,
því í raun og veru sá ég það, þegar ég fór að hugsa um
þetta, sem ég hafði sagt þeim, að það var naumast ástæða
til að furða sig á því, þó að hann efaðist um að ég segði það
satt. „En ég hef ekki sagt yður allt um bróður yðar. Ég
þekkti Jim, manninn, sem með honum fór. Hann var Bechuana-maður
að ætterni, góð skytta og röskur maður af þarlendum
mönnum að vera. Morguninn, sem Mr. Neville lagði
af stað, sá ég Jim standa hjá vagninum mínum og skera tóbak
í pípuna mína.“
„Jim,“ sagði ég, „hvert ætlið þið að fara? Ætlið þið að
fara að leita að fílum?“
„Nei, Baas, við ætlum að leita að nokkru, sem er dýrara
en fílabein.“
„Og hvað getur það verið?“ sagði ég, því að ég varð forviða.
„Er það gull?“
„Nei, Baas, nokkuð, sem er dýrara en gull,“ og hann brosti.
Ég lét sem ég heyrði ekki.
„Baas,“ sagði hann aftur.
„Hvað þá, drengur, hvað viltu?“ sagði ég.
„Baas, við ætlum að leita að demöntum.“
„Demöntum! Hvað er þetta! Þið farið þá í skakka átt; þið
ættuð að fara til Vallanna.“
„Baas, hafið þér nokkurn tíma heyrt getið um Súlímans
Berg?“ (Salómons fjöllin).
„Já.“
„Hafið þér nokkurn tíma heyrt getið um demantana þar?“
„Einhverja vitleysu hef ég heyrt um það, Jim.“
„Það er engin vitleysa, Baas. Ég þekkti einu sinni kvenmann,
sem kom þaðan og sagði mér, að hún hefði farið til
Natal með barn, sem hún átti – hún er dauð nú.“
„Herra þinn verður gömmunum að bráð, Jim, ef hann
reynir að komast til Súlímans landsins, og eins fer fyrir þér,
ef þeir geta rifið nokkuð af gamla, einskisverða skrokknum
á þér,“ sagði ég.
Hann glotti. „Getur verið, Baas. Einhvern tíma eiga allir
að deyja. Ég vil fyrir mitt leyti heldur reyna eitthvert nýtt
land, það er farið að minnka um fílana hér í grenndinni.“
„Jæja, drengur minn,“ sagði ég, „bíddu við þangað til
gamli, föli maðurinn (dauðinn) nær tangarhaldi á gula hálsinum
á þér, og þá skulum við heyra, hvernig í þér syngur.“
Hálfri stundu síðar sá ég vagn Nevilles færast á stað. Allt
í einu kom Jim hlaupandi aftur. „Guðsfriði, Baas,“ sagði
hann. „Ég kunni ekki við að fara af stað án þess að kveðja
yður, því að ég er viss um, að þér hafið á réttu að standa, og
að við komum aldrei aftur.“
„Er herra þínum alvara með að ætla að fara til Súlimansfjalla,
Jim, eða ertu að ljúga?“
„Nei,“ sagði hann, „hann ætlar þangað. Hann hefur sagt
mér, að hann sé neyddur til að afla sér auðs á einhvern hátt
eða reyna það, – og þá gæti hann eins reynt demantana eins
og hvað annað.“
„Ó,“ sagði ég, „bíddu við ofurlítið, Jim, viltu fara með
miða fyrir mig til herra þíns, Jim, og lofa mér því að fá honum
hann ekki fyrr en þið eruð komnir til Inyati?“ (sem var
nokkur hundruð mílur burtu).
„Já,“ sagði hann.
Svo tók ég bréfræmu og skrifaði á hana: „Sá, sem kemur,
skal fara yfir snjóinn á vinstra brjósti Shebu, þangað til
hann kemur að Geirvörtunni. Norðan við hana er þjóðvegur
Salómons.“
„Nú, Jim,“ sagði ég, „þegar þú færð herra þínum þetta, þá
segðu honum, að honum sé bezt að fara nákvæmlega eftir
þessu ráði. Þú skalt ekki fá honum það nú, því að ég vil ekki
að hann snúi aftur við og spyrji mig að spurningum, sem ég
vil ekki svara – og farðu nú, ónytjungurinn þinn; vagninn
er nærri því horfinn.“
Jim tók bréfið og fór á stað, og þetta er allt, sem ég veit
um bróður yðar, Sir Henry, en ég er ósköp hræddur um –“
„Mr. Quatermain,“ sagði Sir Henry. „Ég ætla að fara og
leita að bróður mínum, – ég ætla að rekja spor hans til Súlimansfjalla,
og yfir þau ef á þarf að halda, þangað til ég finn
hann eða kemst að því, að hann sé dauður. Viljið þér fara
með mér?“
Ég er eins og ég held ég hafi sagt gætinn maður. Ég er
í raun og veru huglítill, og mér hnikti við að hugsa til annars
eins og þessa. Mér virtist sem það að leggja af stað í slíka
ferð mundi vera það sama sem að leggja út í opinn dauðann,
og þó ég sleppi öllu öðru, þá hafði ég ekki efni á að deyja
einmitt þá, þar sem ég átti son, sem ég þurfti að vinna fyrir.
„Nei, þakka yður fyrir, Sir Henry, ég held ég ætti ekki að
gera það,“ svaraði ég. „Ég er of gamall fyrir þess háttar
villigæsaveiðar, og það yrði ekki annað úr því, en að það færi
fyrir okkur eins og fyrir honum vesalings Silvestre mínum.
Ég á son, sem á alla sína stoð þar sem ég er, svo að ég hef
ekki efni á að hætta lífi mínu.“
Það var svo að sjá, að bæði Sir Henry og Good kapteini
þætti mjög mikið miður.
„Mr. Quatermain“, sagði Sir Henry. „Ég er vel efnaður, og
mér er þetta áhugamál. Þér getið sett laun yðar fyrir aðstoð
yðar hvað hátt sem yður sýnist, svo framarlega nokkurt vit
verði í því, og yður skal verða borgað það áður en við leggjum
upp. Áður en við leggjum upp vil ég ennfremur sjá svo
um, að ef eitthvað skyldi verða að okkur eða yður, þá verði
séð sæmilega fyrir syni yðar. Af þessu munuð þér sjá, hve áríðandi
mér finnst að þér séuð með. Svo er líka það, að ef
einhvern veginn skyldi svo fara, að við kæmumst þangað og
fyndum demanta, þá eiga þeir að skiptast jafnt milli yðar
og Goods. Ég þarf þeirra ekki með. Auðvitað er þessi möguleiki
einskisvirði, þó að sama sé að segja um allt það fílabein
sem við kunnum að ná í. Yður er velkomið að setja upp við
mig hvað sem þér viljið, Mr. Quatermain, – og auðvitað
borga ég allan kostnaðinn.“
„Sir Henry,“ sagði ég, „þetta er það örlætislegasta boð,
sem nokkur maður hefur boðið mér, og það er ekki ástæða
til þess fyrir fátækan veiðimann og mangara að vilja ekki
þiggja það. En þetta er það stórkostlegasta verk, sem nokkurn
tíma hefur komið fyrir mig, og ég verð að hugsa mig
um nokkurn tíma. Ég skal segja yður annaðhvort áður en
við komum til Durban.“
„Ágætt,“ svaraði Sir Henry, og svo bauð ég þeim góða nótt
og fór að sofa, og mig dreymdi um vesalings Silvestre, sem
nú var löngu dauður, og um demantana.
III. KAPTULI.
UMBOPA RÆÐST TIL OKKAR.
Það er fjögra til fimm daga ferð, eftir því hvernig skipið
er og veðrið, frá Höfðabænum til Durban. Stundum er það,
að ef brim er í Austur-London, þar sem enn er ófengin þessi
dásamlega höfn, sem þeir tala svo mikið um og hafa sökkt
svo miklum peningum niður í, að menn verða að bíða í tuttugu
og fjóra klukkutíma áður en uppskipunarbátarnir geta
komizt út og flutt vörurnar í land. En í þetta skipti þurftum
við alls ekkert að bíða, því að engir boðar voru við skerin,
sem teljandi voru, og róðrarbátarnir komu þegar út með
löngu trossuna af ljótu botnflötu uppskipunarbátunum aftan
í sér og í þá var vörunum fleygt, svo að brakaði í. Það gerði
ekkert til, hvaða vörur það voru, út var þeim kastað, svo að
small í og söng við, hvort þær voru kínverskt postulín eða
ullarvörur, þá urðu bær fyrir sömu meðferðinni. Ég sá einn
kassa, sem voru í fjórar tylftir af kampavíni, fara í smámola
og svo freyddi kampavínið og sauð á botninum á skítugum
uppskipunarbátnum. Þar var illa farið með góðan grip, og
það fannst Kafírunum í bátnum auðsjáanlega líka, því að
þeir fundu tvær flöskur óbrotnar, og þeir slóu stútana af
þeim og drukku það, sem í þeim var. En þeir höfðu ekki varað
sig á útþembingu, sem orsakaðist af því, hve vínið freyddi
mikið, og þegar þeir fundu að þeir voru farnir að þenjast út,
þá veltu þeir sér um botninn á bátnum, og kölluðu upp yfir
sig, að þetta ágæta vín væri tagati (töfrum blandið). Ég
yrti á þá, frá skipinu, og sagði þeim að þetta væri hið sterkasta,
lyf hvítra manna, og að þeir ættu dauðann vísan. Þeir
héldu til strandar, dauðhræddir, og ég held ekki, að þeir
smakki kampavín aftur.
Jæja, allan tímann, sem við vorum á ferðinni til Natal, var
ég að hugsa um tilboð Sir Henrys Curtis. Við töluðum ekkert
frekar um málið einn eða tvo daga, þó að ég segði þeim
margar veiðisögur, allar sannar. Það er engin þörf á að
segja lygasögur um veiðar, því að sá, sem gerir veiðar að
atvinnu sinni, hann fær svo margt skrítið að vita, sem í raun
og veru hefur borið við, en þetta er nú útúrdúr.
Loksins var það nú eitt yndislegt kveld í janúarmánuði,
sem þar er heitasti mánuðurinn, að við létum gufuaflið flytja
okkur fram með Natalströndinni, og bjuggumst við að fá
Dúrbanhöfðann að sjá um sólsetursmund. Öll ströndin frá,
Austur-London er ljómandi falleg, með rauðum sandhólum
og breiðum fagurgrænum blettum. Hér og þar er stráð um
hana Kafíra-kofum, og svo er hún brydd með hvítu brimbandi,
sem spýtist upp og verður að súlum, þar sem klettarnir
verða fyrir því. En rétt áður en komið er til Durban,
er sérstaklega fagurt útsýni til strandarinnar. Þar eru djúpu
skorurnar í hæðirnar, sem regnstraumarnir, sem streymt
hafa niður um margar aldir, hafa skorið, og niður eftir þeim
renna lækirnir og glitrar á þá. Þar eru runnar svo dökkgrænir
sem þeir framast geta verið og hafa vaxið eins og guð
hefur plantað þá, og þar eru matjurtagarðar og sykurreitir
með öðrum grænum litum, og hér og þar eru hvít hús, brosandi
við rólegu hafinu, og leggur heimkynnisblæ yfir útsýnið
og gefur því alla þá fegurð, sem það hefði annars vantað.
Því að eftir því, sem mér finnst, þá þarf jafnan návist manna
til að gera útsýni algert, hve yndislegt sem það annars kann
að vera, en ef til vill kemur þetta til af því, að ég hef hafzt
svo mikið við í óbyggðum, og því kann ég svo vel að meta
menntunina, þó að hún auðvitað reki veiðidýrin á burt.
Aldingarðurinn Eden hefur vafalaust verið fagur áður en mennirnir
voru til, en ávallt held ég, að hann hafi verið enn fegurri
eftir að Eva fór að ganga um hann. En okkur hafði
reiknazt ofurlítið skakkt, og það var vel sólsett áður en við
vörpuðum akkerum fyrir framan höfðann og heyrðum byssuskotið,
sem sagði náungunum þar frá því að bréfin frá Englandi
væru komin. Það var orðið of seint til þess að hugsandi
væri til að ganga á land um kveldið, og því fórum við ofan
til þess að borða miðdagsverð í makindum, eftir að við höfðum
séð pósttöskurnar fluttar burt í björgunarbátnum.
Þegar við komum aftur upp á þilfarið, var tunglið komið
upp og skein svo bjartlega yfir sjóinn og ströndina, að skæru
stóru ljósin frá vitanum sýndust föl. Frá ströndinni barst
ljúfur kryddkenndur ilmur, sem ávallt minnir mig á lofsöngva
og trúboða, og í gluggum húsanna á Berea glitruðu
hundruð ljósa. Frá stóru briggskipi, sem lá nærri okkur,
barst söngur, sem hásetarnir sungu jafnframt því sem þeir
drógu upp akkerin til þess að vera ferðbúnir, þegar byrinn
kæmi.
Það var að öllu samanlögðu ljómandi nótt, og aðrar eins
nætur eru hvergi til nema í Suður-Afríku. Hún kastaði friðarskikkju
yfir hvern mann, eins og tunglið kastaði friðarblæju
yfir hvern hlut. Jafnvel stóri bolabíturinn, sem veiðimaður
einn átti, sem með okkur var á skipinu, sýndist láta
undan allri þessari blíðu, hætti að berjast við að spreyta sig
við bavíanann í búri þar á skipinu, heldur hraut ánægjulega
í káetudyrunum. Hann var vafalaust að dreyma að hann
hefði gert út af við bavíanann, og þótti draumurinn góður.
Við fórum allir, þar er að segja Sir Henry Curtis, Good
kapteinn og ég, og settumst við hjólið og þögðum dálitla
stund.
„Jæja, Mr. Quatermain,“ sagði Sir Henry allt í einu, „hafið
þér hugsað um uppástungu mína?“
„Já,“ tók Good kapteinn undir, „hvernig finnst yður hún
vera, Mr. Quatermain? Ég vona, að þér lofið okkur að hafa
ánægju af að verða yður samferða alla leið til náma Salómons,
eða hvert sem þessi gentlemaður, sem þér þekkið sem
Neville, kann að hafa komizt.“
Ég stóð upp og barði úr pípunni minni áður en ég svaraði.
Ég hafði enn ekki afráðið þetta og þurfti á þeim augnablikum
að halda, sem við bættust til þess að hugsa það til hlítar.
Áður en tóbakið brennandi hafði dottið ofan í sjóinn hafði
ég hugsað það til hlítar. Einmitt þessi eina aukasekúnda
rak á það endahnútinn. Þetta er oft eina ráðið, þegar menn
hafa verið lengi að ráða eitthvað við sig.
„Já, mínir herrar,“ sagði ég og settist aftur niður, „ég
ætla að fara, og með ykkar leyfi ætla ég að segja ykkur hvers
vegna, og með hverjum skilmálum.
1. Þér eigið að borga allan kostnaðinn, og allt fílabein, en
dýrmætir hlutir, sem við kunnum að ná, í, skiptast jafnt á
milli Goods kapteins og mín.
2. Að þér borgið mér £300 fyrir þjónustu mína á leiðinni,
áður en við leggjum á stað, en þar á móti undirgengst ég
að þjóna yður trúlega, þangað til þér kjósið að hætta við
fyrirtækið, eða þangað til okkur heppnast það, eða óhamingjan
vinnur bug á okkur.
3. Að áður en við leggjum á stað gefið þér út skuldbindingjarskjal
og lofið því að borga drengnum, Harry, sem nú
er að nema læknisfræði yfir í London á Guyes-spítalanum,
£200 á ári í fimm ár – svo framarlega sem ég skyldi annað
hvort deyja eða verða ófær til vinnu. Eftir þessi fimm ár á
hann að geta haft ofan af fyrir sér sjálfur. Nú held ég það
sé ekki meira, og ég býst við að yður muni líka þykja það
nógu mikið.“
„Nei,“ svaraði Sir Henry, „ég tek þessu með glöðu geði.
Mér er annt um þetta, og ég vildi borga meira en þetta fyrir
hjálp yðar, einkum þegar ég hugsa um þá sérstöku þekkingu,
sem þér hafið.“
„Gott og vel. Og úr því ég hef nú sagt yður skilmála mína,
þá ætla ég að segja yður ástæður mínar fyrir að ég skuli
hafa ráðið af að fara. Fyrst er það, herrar mínir, að ég hef
verið að taka eftir ykkur báðum þessa síðustu daga, og ef
þið ætlið ekki að taka það sem ósvífni af mér, þá ætla ég að
segja að þið fallið mér vel í geð, og ég held, að okkur komi
vel saman. Það er ekki einskisvert, þegar menn eiga aðra
eins ferð fyrir höndum eins og þessa.
Og hvað sjálfri ferðinni viðvíkur, þá ætla ég að segja ykkur
það blátt áfram, Sir Henry og Good kapteinn, að mér
þykir það ólíklegt, að við komum lifandi úr henni, það er
að segja, ef við reynum að fara yfir Súlímansfjöllin. Hvernig
fór fyrir gamla Don da Sylvestre fyrir 300 árum síðan?
Hvernig fór fyrir afkomanda hans fyrir 20 árum síðan?
Hvernig fór fyrir bróður yðar? Og ég segi ykkur það hreinskilnislega,
herrar mínir, að ég held það liggi það sama fyrir
okkur eins og fyrir þessum mönnum.
Ég þagnaði við, til þess að gæta að, hver áhrif orð mín
hefðu. Good kapteini virtist ekki lítast rétt vel á blikuna, en
engin breyting kom á andlitið á Sir Henry. „Það verður að
fara sem auðið er,“ sagði hann.
„Ykkur finnst það ef til vill undarlegt,“ hélt ég áfram, „að
ég skuli takast þessa ferð á hendur, ef ég held þetta, þar
sem ég er, eins og ég hef sagt ykkur, huglítill maður. Það
er af tveimur ástæðum. Fyrst og fremst er ég forlagatrúarmaður
og held að mér sé skapaður aldur fyrirfram án
minnsta tillits til þess, hvernig ég fer sjálfur að, og ef ég á
að fara til Súlímansfjallanna til þess að verða drepinn þar,
þá muni ég fara þangað og verða drepinn þar. Guð almáttugur
veit vafalaust, hvað hann ætlar að gera við mig, svo
að ég þarf engar áhyggjur að hafa af því. Í öðru lagi er ég
fátækur maður. Ég hef stundað veiðar og verzlun í nærfellt
40 ár, en ég hef aldrei komizt yfir meiri efni en svo, að ég
hafi aðeins getað lifað. Jæja, herrar mínir, ég veit ekki, hvort
ykkur er það kunnugt að meðalaldur þeirra, sem stunda
fílaveiðar, eru fjögur til fimm ár frá því að þeir byrja á
þeirri atvinnu. Þið sjáið því, að ég hef lifað hér um bil 7
mannsaldra minna stéttarbræðra, og mér liggur við að halda,
að hvernig sem allt fer, þá eigi ég ekki langt eftir. Ef mér
skyldi nú vilja einhver skyssan til við mitt vanalega starf,
þá væri ekkert eftir, þegar skuldir mínar væru borgaðar,
handa Harry syni mínum að lifa á, meðan hann er að ryðja
sér veg til að hafa ofan af fyrir sér, þar sem hann aftur á
móti getur haft nóg til fimm ára, ef ég fer svona að. Þetta
er galdurinn við það allt saman.“
„Mr. Quatermain,“ sagði Sir Henry, sem hafði hlustað á
mig með alvarlegustu athygli, „ástæður yðar fyrir að takast
þetta á hendur, sem þér haldið ekki geti farið öðruvísi en
slysalega, mæla töluvert fram með yður. Tíminn og rás viðburðanna
geta ein sýnt, hvort þér hafið rétt að mæla eða
ekki, þá ætla ég að leiða fyrirtækið til lykta, hvort sem það
verður súrt eða sætt – og ég get eins sagt yður það nú
þegar. Ef það skyldi eiga fyrir okkur að liggja að verða
lamdir í höfuðið, þá segi ég ekki annað en það, að ég vona
að okkur takist að skjóta dálítið á undan. Haldið þér ekki,
Good?“
„Jú, jú,“ bætti kapteinninn við „Við höfum, allir þrír, vanizt
við að mæta hættum augliti til auglitis og verja líf okkar
á ýmsan hátt, svo að það sæti illa á okkur að renna nú.“
„Og nú sting ég upp á, að við förum ofan í drykkjustofuna
og athugum legu þessa staðar á hnettinum og sjáum hvernig
fer. Og við gerðum það – gegnum botninn á staupi.“
Næsta dag stigum við á land, og ég fór með Sir Henry
og Good kapteini upp að litla kofanum, sem ég hafði reist á
Beroa, og sem ég kallaði heimili mitt. Það eru ekki nema 3
herbergi og eldhús í honum, og hann er byggður úr grænum
múrsteini með rafmögnuðu járni á þakinu, en það er góður
garður við kofann með þeim beztu loquottrjám, sem ég þekki,
og þar eru nokkur ljómandi falleg mangotré, sem ég geri
mér miklar vonir um. Umsjónarmaðurinn í plöntugarðinum
gaf mér þau. Einn af mínum gömlu veiðimönnum sér um
garðinn. Hann heitir Jack, og blauður vísundur í Síkúkúnislandi
braut svo illilega á honum lærið, að hann fer aldrei á
veiðar aftur. En hann getur fengizt við leirkerasmíðar og
garðyrkju. Því að hann á kyn sitt að rekja til Griqua. Zúlúar
fást aldrei til að hirða mikið um garðyrkju. Það er friðsamleg
list, og friðsamlegar listir eiga ekki vel við þá pilta.
Sir Henry og Good sváfu í tjaldi, sem reist hafði verið í
litla appelsínulundinum mínum í endanum á garðinum (því
að það var ekkert pláss fyrir þá í húsinu) og þegar komu
saman lyktin af blómunum og sjógrænu, gullnu ávaxtanna
(því í Durban sér maður allt þetta þrennt til saman á trénu)
er ég viss um, að það er nógu viðunanlegur staður, einkum
þar sem flugur eru hér ekki miklar, nema þegar kemur óvanalega
mikil regnskúr.
Nú, svo ég komist áfram – því ef ég geri það ekki, verðið
þér leiðir á sögunni minni áður en við komumst til Súlímansfjalla
– þá skal þess getið, að strax og ég hafði ráðið
við mig að fara, þá fór ég að undirbúa nauðsynjar okkar.
Fyrst fékk ég skuldbindingarskjalið hjá Sir Henry, þar sem
ákveðið var, hvað drengurinn minn skyldi fá, ef mér hlekktist
á. Það gekk nokkuð örðugt að fá það í löglegt form, þar
eð Sir Henry var ókunnugur hér, og eignin, sem um var að
ræða, var hinum megin hafsins, en loksins komumst við út úr
því með aðstoð málafærslumanns eins, sem setti £20 fyrir
viðvikið – sem mér þótti skammarlega dýrt. Svo fékk ég
mína ávísun upp á £500. Eftir að varkárni minni hafði verið
goldinn þessi skattur, keypti ég vagn og uxapar fyrir Sir
Henry, og hvortveggja var ágætt. Það var tuttugu og tveggja
feta vagn með járnöxlum, mjög sterkur, mjög léttur og allur
úr „ilm-viði“. Hann var ekki alveg nýr, því að farið hafði
verið með hann til Demantsvallanna og heim aftur, en eftir
því, sem mér fannst, var hann betri fyrir bragðið, því að sjá
mátti að viðurinn í honum var vel þurr. Ef nokkuð ætlar að
láta undan á vögnunum, eða ef nýr viður er í þeim, þá sést
það í fyrstu ferðinni. Yfir honum var það, sem við köllum
„hálftjald“, það er að segja ekki nema tólf fetin aftan af
honum voru með tjaldi yfir sér, en allur fremri parturinn var
opinn og ætlaður nauðsynjum þeim, sem við urðum að flytja
með okkur. Í eftri partinum var rúm úr húðum, þar var og
röð af snögum til að hengja á kúlubyssur og mörg önnur
smáþægindi. Ég gaf £125 fyrir vagninn og áleit hann hafa
verið ódýran fyrir það verð. Svo keypti ég 20 ágæta reynda
Zúlúuxa, sem ég hafði haft augastað á í eitt eða tvö ár.
Vanalega er 16 uxum ætlað að draga vagninn, en ég hafði
fjóra umfram, til þess að vera viðbúinn, ef eitthvað kynni
út af að bera. Þessir Zúlúuxar eru litlir og léttir, ekki nema
helmingur á við Africandauxana, sem vanalega eru hafðir
til að flytja vörur; en þeir lifa þar, sem Africandarnir drepast
úr hungri, og hafi þeir létt hlass, fara þeir fimm mílum
lengra á dag, því að þeir eru viljugri, og þeim er ekki eins
hætt við að verða sárfættir.
Meira var þó um það vert, að þessir uxar voru fullreyndir,
því að það hafði verið farið með þá um alla Suður-Afríku, og
þannig hafði fengizt tiltölulega mikil sönnun fyrir því, að
þeir þyldu rauða vatnið, sem drepur svo oft alla þá uxa, sem
menn hafa meðferðis, þegar þeir koma á graslendi, þar sem
þeir hafa ekki áður verið. Og lungnaveiki, sem er hræðileg
tegund af lungnabólgu, og mjög rík í þessu landi, hafði þeim
verið „sett“. Það er gert með því að skorinn er skurður í halann
á uxunum, og svo er haldið þar við stykki af veiku lunga
úr dýri, sem drepizt hefur úr veikinni. Afleiðingarnar verða
þær, að uxinn veikist, fær mildari tegund af sýkinni, svo
dettur halinn af, svo að eftir verður vanalega aðeins fet af
honum, og svo verður dýrinu óhætt fyrir veikinni framvegis.
Það virðist vera harðýðgislegt, að svipta skepnuna halanum,
einkum í landi, þar sem svo margar flugur eru, en það
er betra að leggja halann í sölurnar og halda eftir uxanum,
heldur en að missa bæði halann og uxann, því að uxalaus hali
er ekki mikils virði, nema til að þurrka af ryk með honum.
En samt sem áður er eitthvað óviðkunnanlegt við að horfa
aftan á 20 stúfa, þar sem halar hefðu átt að vera. Það er
líkast því sem náttúrunni hefði orðið dálítin misgáningur á
og sett skrautið, sem annars hefði átt að vera aftan á nokkrum
bolabítum aftan á uxana.
Næst lá það fyrir, að sjá sér fyrir vistum og lyfjum. Það
þurfti að gerast með nákvæmustu umhugsun og varasemi,
því að bæði þurfti að varast að fylla vagninn með því, sem
hjá varð komizt, og þó mátti ekkert skilja eftir af því, sem
var allsendis óhjákvæmilegt. Til allrar hamingju kom það
upp úr kafinu að Good var dálítið brot úr lækni, því að einhvern
tíma á fyrri árum sínum hafði honum tekizt að fá
læknisfræðislega þekking, sem hann hafði meira eða minna
haldið við. Hann hafði auðvitað ekki lækningaleyfi, en hann
bar meira skynbragð á þess konar, eins og við komumst að
seinna, en margur maður, sem getur ritað dr. aftan við
nafnið sitt, og hann hafði ágætan ferðakassa undir meðul,
og hin beztu læknisverkfæri. Meðan við vorum í Durban, tók
hann stóru tána af Kafír einum og fórst það svo vel, að ánægja
var að horfa á það. En hann varð alveg steinhissa,
þegar Kafírinn, sem setið hafði og glápt á skurðinn eins og
naut á nývirki, bað hann að setja á sig aðra tá, og sagði að
ef ekki væri annað fyrir hendi, þá mætti hún vera hvít.
Þegar þessum atriðum var viðunanlega ráðið til lykta,
þurfti enn fremur að íhuga tvö mikilsvarðandi málefni:
vopnabúnaðinn og þjóna. Að því er vopnunum viðkemur,
get ég ekki betur gert, en skrifa upp lista af þeim, sem við
réðum loks af að velja úr hinu mikla vopnabúri, sem Sir
Henry hafði flutt með sér frá Englandi, og þeim, sem ég
hafði. Ég skrifa listann upp úr vasabók minni, ég hafði fært
hann inn í hana upphaflega.
Þrjár þungar fílabyssur, aftanhlaðningar, hver þeirra var
hér um bil 15 punda þung, og tók ellefu „drams“ af púðri.
Tvær af þeim voru frá alþekktum byssusmiðum í London,
en ég veit ekki, hvaðan mín var, enda var hún ekki eins
prýðilega gerð. Ég hafði notað hana á æði mörgum ferðum
og skotið allmarga fíla með henni, og hún hafði ávallt reynzt
ágætt vopn, sem skilyrðislaust mátti reiða sig á.
Þrjár tvíhleyptar „express“-byssur, sem fluttu 500 yards
og tóku sex „drams“, góð vopn og aðdáanlega hentug til þess
að skjóta með meðallagi stór dýr eins og antilópur, eða
menn, einkum úti á víðavangi með hálfholum kúlum.
Eina tvíhleypta „Centrums“ haglabyssu, nr. 12, frá, Keeper,
þessi byssa gerði oss hið mesta gagn síðar, því að við
skutum með henni smádýr okkur til matar.
Þrjár „repeter“-byssur frá Winchester, sjaldgæfar byssur.
Þrjár Colts skammbyssur með mjög þungum skotum.
Þetta var allt okkar vopnabúr, og lesandinn mun vafalaust
taka eftir því, að byssurnar af hverri tegund fyrir sig,
voru búnar til af sömu smiðum og jafnvíðar, svo að hvert
skot átti jafnt við þær allar, og var það mjög mikils virði.
Ég kem ekki með neinar afsakanir fyrir því að hver reyndur
veiðimaður mun kannast við það, hve áríðandi er fyrir slíkar
ferðir að vera vel búinn að byssum og skotfærum.
Ég kem nú til manna þeirra, sem með okkur áttu að fara.
Eftir að við höfðum oft ráðgazt um það hver við annan, kom
okkur saman um, að þeir skyldu ekki vera fleiri en fimm,
þ.e.a.s. ökumaður, leiðsögumaður og þrír þjónar.
Ökumanninn og leiðsögumanninn fékk ég án mikilla vafninga,
það voru tveir Zúlúar. Ökumaðurinn hét Goza og leiðsögumaðurinn
Tom, en þjónana var örðugra að fá. Það var
nauðsynlegt að allsendis óhætt væri að reiða sig á þá, og að
þeir væru hugprúðir menn, því að eins og hér stóð á, gat líf
okkar verið undir þeim komið. Loksins náði ég í tvo; annar
var Hottintotti og var kallaður Ventvogel (vindfugl) og hinn
var lítill Zúlúi, og hét Khiva. Þeir höfðu þann kost að tala
ensku vel. Ventvogel hafði ég áður þekkt. Hann var einn af
ágætustu „spoorers“ (menn, sem eru naskir að finna veiðidýr),
sem ég hef nokkurn tíma kynnzt við og seigur eins og
svipuskaft. Það var eins og hann þreyttist aldrei. En hann
hafði einn galla, sem er svo algengur meðal þjóðflokks hans.
Hann var drykkfelldur, næði hann í flösku af groggi, þá
mátti ekkert reiða sig á hann. En af því að veitingahús lágu
ekki á leið okkar, þá gerði þessi veikleiki hans ekki svo mikið
til.
Eftir að ég hafði fengið þessa tvo menn, leitaði ég fyrir
mér eftir þeim þriðja, en fékk engan eins og ég þurfti á honum
að halda, svo að við afréðum að leggja af stað án hans,
í því trausti, að við mundum rekast á einhvern hæfan mann
á leiðinni upp í landið. En kveldið áður en við ætluðum að
leggja af stað, sagði Zúlúinn Khiva mér, að maður væri kominn,
sem vildi finna mig. Ég sagði honum því að koma með
manninn inn, þegar við höfðum borðað miðdegismat, því að
við sátum þá að borðum. Inn kom þegar mjög hár maður,
laglegur, hér um bil 30 ára gamall og mjög bjartur yfirlitum,
af zúlúskum manni að vera. Hann lyfti upp kvistaprikinu
sínu til að heilsa mér, settist á hækjur sínar úti í horni og
steinþagði. Ég skipti mér ekkert af honum nokkra stund,
því að það er mikil yfirsjón að fara svo að. Ef nokkur byrjar
viðstöðulaust á samræðu, þá er Zúlúum hætt við að halda,
að lítið kveði að þeim manni, og að hann sé ógætinn. Ég tók
þrátt fyrir það eftir því, að hann var keshla, það er að segja
hann hafði á höfðinu svarta, hringinn, sem gerður er úr vissri
tegund af viðarkvoðu, fægður með fitu og festur inn í hárið.
Zúlúarnir fara venjulega að setja þennan hring upp, þegar
þeir hafa náð vissum aldri eða metorðum. Mér fannst líka
eins og ég kannast við andlitið á honum.
„Jæja,“ sagði ég loksins, „hvað heitir þú?“
„Umbopa,“ svaraði maðurinn hægt og með djúpri rödd.
„Ég hef séð þig áður.“
„Já, inkosinn“ (höfðinginn) „sá andlit mitt að Litluhönd“
(Isandhlevan) „daginn fyrir bardagann.“
Þá kannaðist ég við hann. Ég hafði verið einn af leiðsögumönnum
Chelmsfords lávarðar í Zúlústríðinu, vansællar
minningar, og hafði verið svo heppinn að fara frá herbúðunum,
af því að mér hafði verið falið á hendur að sjá um
nokkra vagna, daginn fyrir bardagann. Meðan ég hafði verið
að bíða eftir því, að uxunum yrði beitt fyrir vagninn, hafði
ég farið að tala við þennan mann, sem var einhver lægri yfirmaður
meðal innlendu hjálparsveitarinnar, og hann hafði
látið í ljósi við mig, að honum þætti vafasamt að herbúðunum
væri óhætt. Þá hafði ég sagt honum að halda sér saman,
og láta sér vitrari menn sjá fyrir slíkum málum, en síðar
hugsaði ég oft til orða hans.
„Ég man það,“ sagði ég. „Hvað er þér á höndum?“
„Það er þetta, Macúmazahn“ (það er nafn mitt meðal
Kafíranna og þýðir: maður sem fer á fætur um miðjar nætur,
eða á almennri ensku: sá, sem heldur opnum á sér augunum).
„Ég heyri sagt að þú ætlir í langa ferð, langt til norðurs,
með hvítu höfðingjunum frá löndunum, sem er hinum
megin við vatnið. Er það satt?“
„Já.“
„Ég heyri sagt, að þú ætlir enda að fara til Lúkangafljótsins,
mánaðarferð frá Manicalandi. Er það líka satt,
Macúmazahn?“
„Hvers vegna spyrðu um, hvað við ætlum að fara? Hvað
kemur það þér við?“ svaraði ég, og þótti þetta tortryggilegt,
því að fyrirætlan okkar um ferðina hafði verið leynt mjög
vandlega.
„Mér kemur það við, þið hvítu menn, að ef þið ætlið
raun og veru að fara svona langt, þá vildi ég fara með
ykkur.“
Það var einhver þóttafullur tíguleikur, sem mér fannst
til um, í því, hvernig maðurinn fór að tala, og einkum kom
hann fram í orðunum „þið hvítu menn“, í staðinn fyrir inkosis
(höfðingjar).
„Þú hleypur dálítið á þig,“ sagði ég. „Þú gætir ekki að,
hvað þú segir. Svona á ekki að tala. Hvað heitirðu og hvar
eru átthagar þínir? Segðu okkur það, svo að við vitum við
hvern við eigum.“
„Ég heiti Umbopa. Ég heyri Zúlúþjóðinni til og heyri
henni þó ekki til. Stöðvar kynflokks míns eru langt norður
frá. Zúlúarnir fóru framhjá þeim, þegar þeir fóru hingað
suður fyrir þúsund árum síðan, löngu áður en Chaka ríkti
í Zúlúlandi. Ég á enga átthaga. Ég hef reikað um í mörg ár.
Ég kom norðan að sem barn til Zúlúlands. Ég var í liði Cetywayos
í Nkomabakosi herdeildinni. Ég strauk frá Zúlúlandi
og kom til Natal, af því að mig langaði til að sjá háttu hvítra
manna. Svo barðist ég móti Cetywayo í stríðinu. Síðan hef
ég unnið fyrir mér í Natal. Nú er ég þreyttur og vildi fara
norður aftur. Hér á ég ekki heima. Ég kæri mig ekkert um
peninga, en ég er hugprúður maður, og það rúm er ekki óskipað,
sem ég er í, og ég vinn fyrir mat mínum. Meira hef
ég ekki að segja.“
Mér þótti þessi maður nokkuð kynlegur og eins það,
hvernig hann talaði. Mér duldist það ekki, að hann mundi
segja að mestu leyti satt, en hann var einhvern veginn allt
öðruvísi, en Zúlúar eru vanir að vera, og ég var ekki laus
við að tortryggja tilboð hans um að fara með okkur borgunarlaust.
Af því að ég var í vandræðum þýddi ég orð hans
fyrir Sir Henry og Good, og spurði þá, hvað þeim sýndist.
Sir Henry sagði, að ég skyldi biðja hann að standa upp. Umbopa
gerði það og brá um leið af sér síðu hermannaskykkjunni,
sem hann var í. Hann var nakinn innanundir, nema
hvað hann hafði belti um mitti og keðju um hálsinn úr ljónaklóm.
Hann var sannarlega íturlegur ásýndum. ég hef aldrei
séð fegurri Afríkumann. Hann var hér um sex fet og þrír
þumlungar á hæð, eftir því gildur og mjög vel vaxinn. Í því
ljósi, sem þar var inni, var hörundslitur hans líka naumast
dekkri en Suður-Evrópumanna, nema á einstaka stað, þar
sem djúp, svört ör voru eftir gömul axarsár. Sir Henry gekk
til hans og leit framan í djarfmannlega, fallega andlitið hans.
„Þeir eiga vel saman, finnst yður ekki?“ sagði Good, „hvor
öðrum stórvaxnari.“
Ég kann vel við augnaráð yðar, Mr. Umbopa, og ég vil
taka yður sem þjón minn, sagði Sir Henry á ensku.
Umbopa skildi hann auðsjáanlega, því að hann svaraði á
zúlúsku: „Gott og vel“ og svo leit hann á hinn háa og þrekvaxna
hvíta mann og sagði um leið: „Við erum karlmenn, þú og ég.“
IV. KAPITULI. - FÍLAVEIÐIN.
Það er ekki áform mitt að segja nákvæmlega frá öllu, sem
við bar á okkar löngu ferð til Sitandas Kraal, sem er nálægt
ármótum Lukanga- og Kalukwe-fljótanna. Það er meir en
1,000 mílna leið frá Durban, og síðustu 300 mílurnar, eða
þar um bil, urðum við enda að fara fótgangandi, af því að
þar var svo mikið af hinum voðalegu tsetseflugum, eins og
kunnugt er, bíða öll dýr bana af stungum þeirra, nema asnar
og menn.
Við fórum frá Durban um lok janúarmánaðar, og það var
í annarri viku maímánaðar, að við tjölduðum nálægt Sitandas
Kraal. Við rötuðum í mörg og misjöfn ævintýri á þessari
leið, en af því að þau voru samkyns þeim ævintýrum, sem
koma fyrir hvern einasta, afríkanskan veiðimann, þá ætla
ég ekki að geta þeirra hér – að undanteknu einu þeirra,
sem ég mun þegar skýra frá nákvæmlega – því að annars
mundi þessi saga verða of þreytandi.
Í Inyati skildum við við vagninn okkar þægilega með söknuði.
Inyati er yzta, verzlunarstöðin í Matabelelandi, sem Lobengula
(mesti þorpari) er konungur yfir. Af þessum 20 ágætu
uxum, sem ég hafði keypt í Durban, áttum við ekki
eftir nema 12. Einn höfðum við misst þannig, að kobraslanga
beit hann, þrír höfðu drepizt úr hungri og þorsta, einum
höfðum við týnt, og hinir höfðu drepizt af að éta eiturplöntu
sem kölluð er tulip. Fimm aðrir veiktust af þessari sömu orsök,
en okkur tókst að lækna þá með því að gefa þeim inn
seyði af tulipblöðum. Þegar það er notað í tíma, er það ágætt
móteitur. Til þess að gæta vagnsins og uxanna settum
við Goza og Tom, ökumanninn og leiðsögumanninn, sem báðir
voru áreiðanlegir piltar, og heiðvirðan skozkan trúboða,
sem bjó í þessum óbyggðum, báðum við að gefa þeim auga.
Svo lögðum við af stað fótgangandi í þessa hættulegu leit.
Með okkur fóru Umbopa, Ventvogel og Khiva og sex burðarmenn,
sem við fengum þar á staðnum. Ég man eftir, að
við þögðum allir, þegar við lögðum upp, og ég held, að allir
höfum við verið að hugsa um, hvort við mundum nokkurn
tíma sjá þennan vagn aftur. Ég fyrir mitt leyti bjóst ekki
við því. Stundarkorn gengum við þegjandi, þangað til Umbopa,
sem gekk á undan, fór að syngja zúlúskan söng um
einhverja hrausta menn, sem voru þreyttir á lífinu og því,
hve allir hlutir voru felltir og smeltir, og lögðu út í mikla eyðimörk
til þess að finna eitthvað nýtt eða deyja, og kvæðið
sagði frá því, að – nú kemur nokkuð merkilegt – þegar
þeir höfðu komizt langt inn í eyðimörkina, þá urðu þeir þess
varir, að þetta var alls ekki eyðimörk, heldur yndislegt land,
fullt af ungum konum og feitum kvikfénaði, af dýrum til að
veiða og óvinum til að drepa.
Þá hlógum við allir, og okkur þótti þetta góðs viti. Hann
var glaðlyndur þessi Umbopa, og kæti hans kom fram á tígulegan
hátt, þegar hann lenti ekki í heilabrotum, sem honum
var hætt við, og hann hafði dásamlegt lag á að halda við
hjá okkur hugrekkinu. Okkur fór öllum að þykja mjög vænt
um hann.
Og nú ætla ég að byrja á ævintýrinu, sem ég ætlaði að
gæða sjálfum mér á, því að mér þykir innilega gaman að
segja veiðisögur.
Eftir hér umbil fjórtán daga ferð frá Inyati, lá leið okkar
yfir sérlega fagran, vatnsauðgan, skógivaxinn landfláka.
Drögin í hæðunum voru þakin þéttum runnum, idororunna
kalla þarlendir menn þá, og á sumum stöðum voru watcheen-beche-þyrnir,
og þar var mikið af hinum yndislegu machabelletrjám,
hlöðnum hressandi, gulum ávöxtum með feikistórum
steinum. Þessi tré eru uppáhaldsmatur fílanna, og
það vantaði ekki merki þess, að þessi miklu villidýr væru þar
í nágrenninu, því að það var ekki aðeins, að spor þeirra væru
víða, heldur voru trén á mörgum stöðum brotin og enda
rifin upp með rótum. Fíllinn er átvagl og skemmir ósköpin
öll.
Eitt kveld komum við á sérlega yndislegan stað, og höfum
þá gengið allan daginn. Neðan við kjarrvaxna hæð var
þurr lækjarfarvegur, þó voru í honum pollar af kristalstæru
vatni, og fram með honum voru hvarvetna spor eftir veiðidýr.
Á móti hæðinni var sléttan, lík blómagarði. Þar uxu
hnappar af mímósum, flötum að ofan, og hér og þar voru,
svo sem til tilbreytingar, machabellurnar með gljáandi blöðunum,
og allt í kring var hið mikla haf af veglausum þöglum
kjörskógi.
Þegar við komum fram úr þessum lækjarfarvegi, þá
styggðum við allt í einu flokk af háum gíröffum, sem stukku
eða öllu heldur sigldu á stað með þessu undarlega göngulagi,
sem þeim er eiginlegt, halana eins og skrúfur upp yfir
hryggina og klaufirnar glamrandi líkt og handsmellur við
dansleiki. Þeir voru hér um 150 faðma frá okkur og voru
því í raun og veru ekki í skotfæri, en Good, sem gekk á undan,
og hélt „expressbyssu“, hlaðinni þungri kúlu, gat ekki
stillt sig, heldur bar byssuna upp að auganu og miðaði á það
dýrið, sem síðast fór, ungt kvendýr. Af einhverri sérstakri
tilviljun hitti kúlan rétt á hálsinn á dýrinu og sprengdi mænuna,
og sá gíraffi steyptist á hausinn alveg eins og kúningur
(rabbit). Ég hef aldrei séð skrítnari sjón.
„Hver fjandinn!“ sagði Good – því að þó að mér þyki
það leiðinlegt, verð ég að kannast við, að honum hætti við
að viðhafa stóryrði, þegar hann var í geðshræringu – hann
hefur vafalaust vanizt á það á sjómannsárum sínum. „Hver
fjandinn! Ég hef drepið hann.“
„Ó, Bougwan!“ hrópuðu Kafírarnir upp yfir sig, – „ó, ó!“
Þeir kölluðu Good „Bougwan“ (glerauga), vegna glersins,
sem hann hafði fyrir auganu.
„Ó, Bougwan!“ kölluðum við líka upp, Sir Henry og ég
og frá þeim degi hafði Good einstakt orð á sér fyrir að vera
framúrskarandi skytta, að minnsta kosti meðal Kafíranna. Í
raun og veru var hann klaufi, en þegar hann hitti ekki, þá
létum við eins og við sæjum það ekki vegna þessa gíraffa.
Eftir að við höfðum sett nokkra af „piltunum“ til þess
að skera bezta ketið af gíraffanum, fórum við að hlaða
schrem nálægt einum pollinum, hér um bil 50 faðma frá honum.
Það er gert með því að sníða af allmikið af þyrnirunnum
og hlaða þeim upp í hringmyndaða girðingu. Það sem
verður innan girðingarinnar, er sléttað, og sé þurrt tamboukigras
fáanlegt er það lagt innan í og svo kveikt í á einum
eða fleiri stöðum.
Um það leyti sem við höfum lokið við schreminn, kom
tunglið upp, og miðdagsmatur okkar, gíraffasteikin og
steiktir mergjarleggir, var fram reiddur. Hvað okkur gazt
vel að þessum mergjarleggjum, þó það væri ekki hlaupið að
því að mölva þá. Ég þekki ekkert meira sælgæti en gíraffamerg,
nema ef það skyldi vera fílshjarta, og það höfðum við
morguninn eftir. Við átum okkar einföldu máltíð í tunglsbirtunni,
og létum hlé verða á máltíðinni við og við til þess
að þakka guði fyrir þetta dásamlega skot, og svo fórum við
að reykja og rabba. Og skrítið hlýtur að hafa verið að sjá
okkur þarna kringum eldinn. Ég og Sir Henry vorum nokkuð
ólíkir, ég með stutt, gráleitt hár, sem stóð beint upp, og
Sir Henry með sína gulu lokka, sem voru farnir að verða
nokkuð langir, en einkum var þó munurinn innifalinn í því,
að ég er grannur og lágur, og dökkleitur á hörund, og veg
ekki nema 136 pund, en Sir Henry er hár og þrekinn og
bjartleitur og vegur 210 pund. En ef til vill var þó kapteinn
John Good, R.N., skrítnastur af okkur þremur, þegar alls
var gætt. Þar sat hann á leðurpoka, og var ekki að sjá á
honum annað en að hann hefði komið af fyrirhafnarlitlum
veiðum í menntuðu landi. Tárhreinn var hann, snyrtilegur og
vel búinn. Hann var í veiðifötum, úr móleitu tweedefni, með
hatt, sem átti við fötin, og var í laglegum leistabrókum.
Hann var eins og hann var vanur, ágætlega rakaður, gleraugað
hans og lausatennurnar virtust vera í beztu reglu, og
yfir höfuð var hann sá snyrtilegasti maður, sem ég hef nokkurn
tíma komizt í tæri við í óbyggðunum. Hann hafði enda
flibba úr gúttaperka um hálsinn, og hann hafði mikið af
þeim flibbum með sér.
„Þér sjáið, þeir eru svo léttir,“ sagði hann við mig sakleysislega,
þegar ég lét í ljósi, hve steinhissa ég varð á þessu.
„Mér þykir ævinlega ánægja að líta út eins og gentlemaður.“
Jæja, þarna sátum við allir rabbandi í hinu yndislega tunglskini
og horfðum á Kafírana, sem voru fáeina faðma frá
okkur að sjúga sína áfengu daccha úr pípum, sem höfðu
munnstykki úr antilópuhornum, þangað til þeir hver eftir
annan vöfðu utan um sig ábreiðunum og fóru að sofa við
eldinn, það er að segja allir nema Umbopa. Hann sat dálítið
frá hinum (ég tók eftir, að hann skipti sér aldrei mikið af
hinum Kafírunum), og hélt hendinni utan um hökuna og
var auðsjáanlega í djúpum hugsunum.
Allt í einu kom innan úr runnanum á bak við okkur sterkt
hljóð: „vúff, vúff!“ „Það er ljón,“ sagði ég, og við stukkum
allir á fætur til að hlusta. Varla höfðum við risið á fætur,
þegar við heyrðum brakandi bumbuhljóð í fíl einum. Það
kom frá pollinum hér um bil 50 faðma frá, okkur. „Inkúbu!
inkúbu!“ (fíll! fíll!), hvísluðu Kafírarnir, og fáum mínútum
síðar sáum við halarófu af stórum, óljósum myndum
færast hægt frá vatninu til runnanna. Good stökk upp,
brennandi af veiðilöngun, og hélt ef til vill að það væri eins
auðvelt að drepa fíl, eins og honum hafði orðið að skjóta gíraffann,
en ég þreif í handlegginn á honum og þrýsti honum
niður.
„Það dugar ekki,“ sagði ég, „látið þér þau fara.“
„Það lítur svo út, sem við séum í einhverri veiðiparadís.
Ég legg það til, að við stöldrum hér við einn eða tvo daga
og reynum við dýrin,“ sagði Sir Henry allt í einu.
Mér þótti þetta, fremur kynlegt, því að allt til þessa hafði
Sir Henry viljað hraða ferðinni svo mikið sem mögulegt var,
og sérstaklega eftir að við höfðum komizt að því í Inyati, að
hér um bil tveimur árum áður hefði Englendingur, Neville að
nafni, selt vagninn sinn þar og haldið upp í landið, en ég held
að veiðináttúra hans hafi fengið vald yfir honum.
Good féllst á þetta, því að hann langaði til að spreyta sig
við þessa fíla, og sannast að segja var því eins varið með
mig, því að það var á móti samvizku minni að láta annan
eins hóp og þennan sleppa, án þess að skjóta á hann einu
skoti.
„Jæja, góðirnir mínir,“ sagði ég. „Ég held við þurfum að
hressa okkur dálítið. Og nú er bezt við förum inn, því að við
ættum að vera komnir á stað í dögun, og þá getur verið að
við getum náð þeim, meðan þeir eru að mat sínum, áður en
þeir fara á kreik.“
Hinir féllust á þetta, og við fórum að búa okkur undir.
Good fór úr fötunum, hristi þau, lét gleraugað sitt og lausatennurnar
í buxnavasa sinn, braut fötin öll fallega saman
og stakk þeim inn undir mackintosábreiðuna sína, til þess
að ekki skyldi falla á þau dögg. Sir Henry og ég létum okkur
nægja minna umstang, vöfðum ábreiðurnar utan um okkur
og höfðum innan skamms sofnað þeim draumlausa
svefni, sem ferðamönnunum fellur í skaut.
Þramm, þramm, þramm – hvað er þetta?
Allt í einu heyrðist úr þeirri átt, sem vatnið var, gauragangur,
eins og flogizt væri á í ákafa, og næsta augnablik
eftir komu hræðileg org, hvert eftir annað, sem ætluðu að
rífa sundur á okkur eyrun. Það gat ekki verið um að villast,
hvaðan þau komu. Það gat engin skepna nema ljón gert annan
eins hávaða. Við stukkum allir á fætur og litum til vatnsins.
Í stefnunni þangað sáum við ógreinilega þústu, gula og
dökka á lit, skjögrandi, sem stritaðist við að komast áfram
í áttina til okkar. Við tókum byssur okkar, og létum upp
veldtschoona (skór úr ósútuðu leðri) og hlupum út úr byrginu
að þústinni. Þá var hún oltin um og byltist fram og aftur
á jörðinni, og þegar við komum að henni, streittist hún
ekki lengur neitt, heldur lá grafkyrr.
Nú sáum við hvað þetta var. Þarna í grasinu lá, sabelantilópa,
karldýr – þessi tegund er fegurst allra antilóputegunda
í Afríku – steindauð, og ofan á henni lá fagurt,
svartfext ljón, lagt í gegn af stóru bognu hornunum antilópunnar,
og var líka dautt. Þetta hafði auðsjáanlega viljað
til á þann hátt, sem nú skal greina. Antilópan hafði leitað ofan
að pollinum til þess að fá sér að drekka, og ljónið –
vafalaust það sama, sem við höfum áður heyrt til – hafði
legið þar í launsátri. Meðan antilópan var að drekka, hafði
ljónið stokkið á hana, en hefur lent á hvössu, bognu hornunum
á henni, og þau hafa rekizt í gegnum það. Ég hef einu
sinni séð þetta vilja til áður. Ljónið gat ekki losað sig og
hafði því rifið og bitið í hrygginn og hálsinn á antilópunni,
sem svo hafði þotið stað, æðisgengin af hræðslu og kvölum,
þangað til hún datt niður dauð.
Þegar við höfðum virt hin dauðu dýr fyrir okkur eins
lengi og okkur langaði til, kölluðum við á Kafírana, og okkur
tókst að draga skrokkana af þeim upp að byrginu. Svo
fórum við inn og lögðumst niður, og vöknuðum ekki fyrr en
dagur rann.
Þegar lýsti af degi vorum við komnir á fætur og vorum
að búa okkur undir bardagann.
Við fórum með allar þrjár fílabyssurnar, drjúgan forða
af skotfærum og stóru vatnsflöskurnar okkar, fylltar daufu,
köldu tei, sem mér hefur jafnan reynzt bezti drykkur til að
fara á veiðar með. Eftir að við höfðum etið í snatri ofurlítinn
morgunmat, lögðum við af stað, og Umbopa, Khiva og
Ventvogel fóru með okkur. Hina Kafírana skildum við eftir
og sögðum þeim að flá ljónið og antilópuna, og lima antilópuna
sundur.
Okkur veitti ekki örðugt að finna breiða fílastiginn. Ventvogel
skoðaði hann nákvæmlega og sagði að hann væri eftir
milli 20 og 30 fíla, og þar af væru flestir fullorðnir og
karldýr. En hópurinn hafði farið nokkuð langt um nóttina,
og klukkan var orðin 9 og orðið mjög heitt, þegar við vissum
að ekki mundi vera langt eftir til hans, en það réðum við
af brotnum trjám, af rifnum blöðum og berki og rjúkandi
mykju, sem varð á vegi okkar.
Rétt á eftir sáum við hópinn, og í honum voru eins og
Ventvogel hafði sagt, milli 20 og 30 fílar. Þeir stóðu í dæld
einni, höfðu verið að ljúka við að éta morgunmatinn, og
stóru eyrun á þeim gengu fram og aftur. Það var fögur sjón.
Þeir voru hér um bil 100 faðma frá okkur. Ég tók lúkufylli
mína af þurru grasi og kastaði því upp í loftið til þess
að sjá, hvaðan golan væri. Því að ég vissi, að ef þeir fengju
veður af okkur, þá mundu þeir verða allir á burtu áður en
við kæmumst í skotfæri við þá. Við komumst að því, að ef
golan var annars nokkur, þá var hún frá fílunum á móti
okkur. Við laumuðumst því hægt áfram, og vegna þess hve
kjarrið var þétt tókst okkur að komast svo nærri hinum
stóru dýrum, að við áttum ekki til þeirra nema 20 faðma
eða þar um bil. Rétt fram undan okkur stóðu þrjú ljómandi
karldýr, og eitt þeirra hafði feikilega miklar höggtennur.
Ég hvíslaði að hinum, að ég skyldi taka þann að mér, sem
í miðjunni var. Sir Henry skyldi eiga við þann til vinstri og
Good skyldi skjóta á dýrið með miklu höggtönnunum.
„Nú,“ hvíslaði ég.
Búmm! búmm! búmm! og skotin sentust út úr öllum
þremur þungu kúlubyssunum, og fíll Sir Henrys valt um
steindauður, skotinn gegnum hjartað. Minn fíll féll á kné, og
ég hélt hann væri kominn að bana, en hann brölti aftur á
fætur og þaut rétt framhjá mér. Um leið sendi ég honum aðra
kúlu inn á milli rifbeinanna, og þá datt hann um í alvöru. Í
einni svipan lét ég tvær nýjar patrónur í byssuna, hljóp
rétt að fílnum, sendi kúlu gegnum heilann á honum og við
það lauk helstríði vesalings dýrsins. Þá sneri ég mér við
til þess að sjá, hvernig Good hefði gengið með stóra fílinn,
sem ég hafði heyrt grenja af reiði og kvölum um það leyti,
sem ég var að gera út af við mitt dýr. Þegar ég náði í kapteininn,
var hann í mikilli geðshræringu. Það virtist svo sem
fíllinn hefði snúið sér við, þegar kúlan hitti hann og þotið
beint móti þeim, sem skotið hafði á hann. Good hafði svo aðeins
getað komið því við að víkja sér undan. Fíllinn hafði
svo í æðisblindninni þotið framhjá honum í áttina til farangurs
okkar. Meðan á þessu stóð hafði hópurinn þotið af
stað í aðra átt með mesta hávaða og vitlaus af hræðslu.
Stundarkorn þinguðum við um, hvort við ættum að fara á
eftir særða fílnum eða hópnum, að lokum afréðum við að
fara á eftir hópnum og lögðum svo á stað og héldum að við
mundum aldrei sjá neitt meira af þessum stóru höggtönnum.
Ég hef oft óskað síðan að svo hefði farið. Það var létt
verk að rekja spor fílanna, því að eftir þá lá braut, líkust
akbraut, og á æðisflótta sínum höfðu þeir marið undir fótum
sér þétta runnana, eins og væru þeir tamboukigras.
En það var mun örðugra að ná þeim, og við höfðum stritazt
í steikjandi sólarhitanum meir en tvo tíma, áður en við
fundum þá. Þeir stóðu allir í hnapp, að undanteknu einu
karldýri, og gat ég séð á óróanum, sem á þeim var, og á
því, hvernig þeir lyftu upp rönunum til þess að rannsaka loftið,
að þeir voru varir um sig fyrir nýjum ófriði. Einstaki fíllinn
stóð 25 faðma eða um það bil okkar meginn við hópinn,
og hér um bil sextíu faðma frá okkur. Hann stóð þar auðsjáanlega
á verði. Við héldum að hann mundi bráðlega sjá okkur,
eða hafa veður af okkur, og allur hópurinn mundi að
líkindum leggja aftur á stað, ef við reyndum að komast nær
þeim, einkum af því að á þessu svæði var fremur skóglítið.
Við miðuðum því allir á þetta dýr, ég hvíslaði að þeim, hvenær
skjóta skyldi og svo hleyptum við af.
Öll þrjú skotin hittu, og fíllinn féll dauður til jarðar. Aftur
þaut hópurinn á stað, en til allrar óhamingju varð fyrir
honum nullah, eða þurr lækjarfarvegur, með bröttum bökkum,
þegar hann var kominn svo sem 50 faðma, þessi staður
var mjög líkur staðnum, þar sem keisara-prinsinn var
drepinn í Zúlúlandi. Fílarnir steyptust þarna niður, og þegar
við komum á brúnina, sáum við að þeir voru að stritast við
að komast upp á hinn bakkann og flæktust hver fyrir öðrum.
Loftið kvað við af grenji þeirra, og þeir hrundu hver öðrum
til hliðar í sjálfselskufulla felmtrinu, sem á þeim var, alveg
eins og þeir væru mannlegar verur. Nú var gott færi fyrir
okkur, og við hleyptum af eins ótt og títt eins og við gátum
hlaðið og drápum fimm af vesalings dýrunum, og við
hefðum vafalaust gert út af við allan hópinn, ef fílarnir
hefðu ekki allt í einu hætt við að reyna að klifrast upp
brekkuna og þotið ofan eftir skorningnum allt hvað af tók.
Við vorum of þreyttir til að elta þá, og ef til vill líka dálítið
leiðir á drápunum, enda voru átta fílar dágóð veiði eftir
einn dag.
Eftir að við höfðum svo hvílt okkur dálítið, og Kafírarnir
höfðu skorið hjörtun úr tveimur dauðu fílunum, – við ætluðum
að hafa þau til morgunverðar, – þá lögðum við af
stað heimleiðis, mjög ánægðir með sjálfa okkur, og höfðum
þegar afráðið að senda burðarmennina á stað næsta
morgun til þess að höggva tennurnar úr fílunum.
Skömmu eftir að við höfðum farið framhjá staðnum, þar
sem Good hafði sært fílinn æruverða, fórum við framhjá hóp
af eland-antilópum, en við skutum ekki á þær, af því að við
höfðum nóg af keti fyrir. Þær brokkuðu framhjá okkur,
námu svo staðar bak við dálítinn kjarrrunna og sneru sér
við til þess að gæta að okkur. Good langaði til að sjá þær
nærri, því að hann hafði aldrei séð þessa antilóputegund
nema tilsýndar. Hann rétti Umbopa byssuna sína og gekk
með Khiva í hægðum sínum að runnanum. Við settum okkur
niður og biðum eftir honum, og okkur þótti ekkert að því að
fá þannig tilefni til að hvíla okkur dálítið.
Sólin var rétt að setjast í rauðustu geisladýrð sinni, og
Sir Henry og ég vorum að dást að þessari yndislegu sjón,
þá heyrðum við allt í einu fílsöskur, og sáum risavaxinn og
reiðilegan fílsskrokk bera eins og svarta skuggamynd við
stóru, rauðu sólskífuna. Næsta augnablik sáum við nokkuð
annað, og það voru þeir Good og Khiva, sem komu þjótandi
til okkar með særða fílinn (því að þetta var hann) á hælunum
á sér. Eitt augnablik þorðum við ekki að hleypa af – en
annars hefði það verið til lítils, því að við vorum of langt
frá, – við vorum hræddir um, að við kynnum að hitta annan
hvorn þeirra, og næsta augnablik kom voðalegur atburður
fyrir – ástríða Goods fyrir fötum siðaðra þjóða varð honum
til falls. Hefði hann fengizt til að fara úr buxunum, eins
og við höfðum gert, og vera á veiðum í ullarskyrtu einni
og með skóna úr ósútaða skinninu á fótunum, þá hefði allt
farið vel, eins og hann var nú klæddur, þá töfðu buxurnar
fyrir honum í þessu óttalega veðhlaupi, og þegar hann var
hér um bil 30 faðma frá okkur, þá rann hann allt í einu til
á stígvélunum, sem voru orðin glerhál af þurra grasinu, og
hann stakkst á höfuðið rétt fyrir framan fílinn.
Við stundum við, því að við vissum að hann hlaut að vera
dauðans matur og þutum eins hart eins og við gátum til hans.
Eftir þrjár sekúndur var öllu lokið, en ekki á þann veg, sem
við höfðum haldið. Khiva, Zúlú-pilturinn, hafði séð herra
sinn detta. Hann var hugprúður maður og hafði snúið sér við
og höggvið með öxi sinni beint framan í fílinn. Hann hitti
með henni á ranann.
Dýrið rak upp öskur af kvölum, tók vesalings Zúlúann,
fleygði honum til jarðar, setti risavaxna fótinn ofan á hann
hér um bil miðjan, vafði rananum utan um efri hluta líkama
hans og reif hann svo sundur í tvo hluti.
Við þutum að, óðir af skelfingu og hleyptum af aftur og
aftur, og innan skamms féll fíllinn ofan á leifarnar af Zúlúanum.
En það er af Good að segja, að hann sló höndum yfir hinum
hugprúða manni, sem hafði lagt líf sitt í sölurnar til þess
að frelsa hann, og þó að ég sé gamall í hettunni, þá fannst
mér eins og köggull í hálsinum á mér. En Umbopa stóð og
virti fyrir sér risavaxna dauða fílinn og sundurrifnu leifarnar
af vesalings Khiva.
Allt í einu sagði hann: „Gott og vel, hann er dauður, en
hann féll þó eins og karlmaður.“
V. KAPITULI. - FERÐIN INN Í EYÐIMÖRKINA.
Við höfum drepið níu fíla, og það gengu tveir dagar í að
höggva úr þeim tennurnar og koma þeim að byrginu og
grafa þær vandlega í sandinum við rætur á stóru tré, sem
auðþekkt var á nokkurra mílna svæði. Við höfðum þar aflað
mikils og góðs fílabeins, ég hef aldrei séð meiri feng, því að
hver tönn vóg að meðaltali milli 40 og 50 pund. Tennurnar
úr stóra fílnum, sem hafði drepið Khiva, vógu báðar til samans
170 pund, eftir því sem við gátum komizt næst.
Frá Khiva er það að segja, að við jörðuðum það, sem eftir
var af honum í maurbjarnarholu og lögðum hjá honum exi
hans, svo að hann gæti varið sig á leið sinni inn í betra heim.
Á þriðja degi lögðum við af stað og vonuðum að okkur mætti
einhvern tíma auðnazt að koma þangað aftur, til þess að
grafa upp aftur fílabeinið okkar. Eftir langa og erfiða
göngu komumst við á þeim tíma, sem við höfðum ætlað okkur,
til Sitandas Kraal, nálægt Lukanga-fljótinu, og höfðum
þá ratað í mörg ævintýri, sem hér er ekki rúm til að skýra
nákvæmlega frá. Sitandas Kraal er staður, sem við eiginlega
lögðum upp frá í leiðangurinn. Ég man mjög vel eftir því,
þegar við komum þangað. Hægra megin við okkur voru hér
og þar bústaðir þarlendra manna með fáeinum nautakofum
úr steini og nokkuð af ræktuðu landi, sem lá, niður við
vatnið. Þar óx sá litli kornforði, sem þessir villimenn afla
sér, hinum megin við akrana var stórt sléttuflæmi, þakið
háu grasi, sem gekk í öldum, og um það reikuðu hópar af
smáum veiðidýrum.
Vinstra megin við okkur var hin feiknastóra eyðimörk.
Það var því auðséð, að þessi staður var endimark þess lands,
sem nokkuð var ræktað á, og það hefði verið örðugt að segja,
hvernig á því stóð, að jarðvegurinn skyldi breytast svona allt
í einu. En svona var því varið. Rétt þar fyrir neðan, sem við
settumst að, rann dálítil á, hinum megin við ána var grýttur
hallandi, sami hallandinn, sem ég hafði séð Silvestre heitinn
skríða ofan 20 árum áður, eftir að hann hafði reynt að komast
til náma Salómons, og hinum megin við þann hallanda
tók vatnslaus eyðimörk við, þakin vissri tegund af karookjarri.
Það var um kveld, að við bjuggum þarna um okkur,
og stóri, eldheiti sólhnötturinn var að sökkva niður í eyðimörkina
og sendi dýrlega geisla af marglitu ljósi yfir alla
þessa feiknastóru sléttu. Við létum Good sjá um, að koma
okkar litlu herbúðum í lag, en ég fór með Sir Henry, og við
gengum upp á brúnina á hallandanum, sem gagnvart okkur
var og störðum út yfir eyðimörkina. Loftið var mjög hreint,
og langt, langt burtu gat ég greint óglöggu, bláu umgjörðina
á hinum miklu fjöllum Salómons, og hér og þar voru á
þeim eins og hvítar húfur.
„Þarna“, sagði ég, „þarna er garðurinn utan um náma
Salómons, en guð veit, hvort nokkrum á nokkurn tíma að
auðnast að komast yfir hann.“
„Bróðir minn ætti að vera þar og ef hann er þar, þá skal
ég komast til hans einhvern veginn,“ sagði Sir Henry á þann
rólega hátt, sem lýsti svo miklu sjálfstrausti og sýndi að
hann ætlaði sér það sem hann sagði.
„Ég vona það,“ sagði ég, og sneri mér við til að horfa aftur
þangað, sem við höfðum setzt að, en þá sá ég að við vorum
ekki tveir einir. Bak við okkur stóð Zúlúinn mikli, Umbopa,
og starði eins og við alvarlega á fjöllin, sem sáust í
fjarska.
Þegar Zúlúinn sá, að við höfðum tekið eftir honum, tók
hann til máls, en hann ávarpaði Sir Henry; hann hafði orðið
mjög elskur að honum.
„Er það til þessa lands að þú ætlar að fara, Incubu (Fíll
– það var Sir Henry kallaður á zúlúsku), sagði hann og
benti til fjallanna með breiðu öxinni sinni.
Ég spurði hann þurrlega, hvers vegna hann ávarpaði
herra sinn svona kompánlega. Það er þolandi, þó að villimenn
kalli fólk sín á milli það og það, en ósæmilegt að þeir nefni
menn sínum heiðingjanöfnum, þegar þeir eru að tala við
þá. Maðurinn hló við ósköp rólega, og mér gramdist það.
„Hvernig veiztu, að ég sé ekki jafn þessum Inkosi, sem ég
þjóna?“ sagði hann. „Hann er vafalaust af konungaættum,
ég sé það á vaxtarlagi hans og í augum hans, en það getur
verið, að ég sé það líka. Ég er að minnsta kosti eins mikill
maður. Ver þú munnur minn, Macumazahn, og seg þú orð
mín Inkosanum Incubu, herra mínum, því að ég vildi tala við
hann og þig.“
Mér var gramt í geði við manninn, því að ég er ekki vanur
við, að Kafírar ávarpi mig á þessa leið, en hann náði einhverju
valdi yfir mér, og auk þess var ég forvitinn að heyra,
hvað hann ætlaði að segja. Ég þýddi því það, sem hann hafði
sagt og lét um leið þá skoðun mína í ljósi, að hann væri ósvífinn
ruddi og að glamrið í honum væri óþolandi.
„Já, Umbopa,“ svaraði Sir Henry, „ég ætla að fara þangað.“
„Eyðimörkin er stór, og þar er ekkert vatn. Fjöllin eru há
og snævi þakin, og enginn maður veit, hvað hinum megin
við þau er, bak við stað þann, þar sem sólin sezt. Hvernig
ætlarðu að komast þangað, Incubu, og hvers vegna ferðu
þessa ferð?“
Ég þýddi aftur.
„Segið þér honum,“ svaraði Sir Henry, „að ég fari þessa
ferð, af því að ég haldi, að maður með sama blóð í æðum eins
og ég, bróðir minn, hafi farið þangað á undan mér, og að
ég fari til að leita að honum.“
„Það er svo, Incubu, maður, sem ég hitti á veginum, sagði
mér, að hvítur maður hefði lagt út í eyðimörkina fyrir tveimur
árum í áttina til þessara fjalla, og að með honum hefði
verið einn þjónn, veiðimaður. Þeir hafa aldrei komið aftur.“
„Hvernig veiztu, að það hafi verið bróðir minn?“ spurði
Sir Henry.
„Ég veit það sannarlega ekki. En þegar ég spurði manninn,
hverjum þessi hvíti maður hefði verið líkur, þá sagði
hann, að hann hefði haft þín augu og svart skegg. Hann
sagði líka, að veiðimaðurinn, sem með honum var, hefði heitið
Jim og verið í fötum.“
„Það er enginn vafi á, að þetta hefur verið hann,“ sagði
ég, „ég þekkti Jim vel.“
Sir Henry kinkaði kolli. „Ég var viss um það,“ sagði hann.
„Ef George ætlaði sér eitthvað, þá gerði hann það vanalega.
Því var allt af svo varið, frá því hann var barn. Ef hann
hefur ætlað sér að fara yfir Súlímansfjöllin, þá hefur hann
farið yfir þau, nema eitthvert slys hafi viljað honum til. Við
verðum þá að leita hans hinum megin við þau.“
Umbopa skildi ensku, þó að hann talaði hana sjaldan.
„Það er löng leið, Incubu,“ sagði hann, og ég þýddi athugasemd
hans.
„Já,“ svaraði Sir Henry, „það er langt. „En það er engin
sú leið til á jörðinni, sem er ófarandi fyrir mann, sem er alvara
að vilja fara hana. Það er ekkert til, Umbopa, sem hann getur
ekki gert, það eru engin fjöll til, sem hann getur ekki
komizt upp á tindinn á, það er engin sú eyðimörk til, sem
hann getur ekki komizt yfir, nema eitt fjall og ein eyðimörk,
sem þú veizt enn ekkert um – hann kemst yfir það allt, ef
kærleikurinn leiðir hann, og ef hann metur líf sitt einskis í
hættunum, er reiðubúinn til að halda því eða týna því, eftir
því sem forsjónin kann að haga því til.“
Ég þýddi.
„Mikilfengleg orð, faðir minn,“ svaraði Zúlúlinn (ég kallaði
hann ávallt Zúlúa, þó að hann væri það í raun og veru
ekki), mikilfengleg, tíguleg orð, sem eiga við karlmannsmunn.
Þú hefur rétt að mæla faðir minn, Incubu. Hlustaðu
á það, sem ég segi, hvað er lífið? Það er fjöður, það er grasfræ,
feykt hingað og þangað. Stundum margfaldar það sig
og deyr um leið, stundum flyzt það á burt til himnanna. En
ef fræið er gott og þungt í sér, þá getur það ef til vill farið
ofurlítinn spöl eftir þeim vegi, sem það sjálft vill. Það er vel
til fallið að reyna að fara eftir sinni eigin götu og berjast
við loftið. Einhvern tíma á maður að deyja. Það getur ekki
farið verr, en að hann deyi dálítið fyrr en ella. Ég ætla að
fara með þér yfir eyðimörkina og yfir fjöllin, nema ef svo
skyldi fara, að ég félli til jarðar á leiðinni, faðir minn.“
Hann þagnaði við dálitla stund, svo hélt hann áfram með
þessum undarlega mælskustraumi, sem stundum kemur
fram hjá Zúlúunum, þó að þessi mælska sé full af fánýtum
endurtekningum, þá sýnir hún, að því er mér virðist, að þessi
þjóðflokkur hefur alls ekki farið varhluta af vissri tegund
af gáfnaafli.
„Hvað er lífið? Segið þér mér það, þér hvítu menn, sem
eruð vitrir, sem þekkið leyndardóma veraldarinnar og veröld
stjarnanna og veröldina sem liggur fyrir ofan stjörnurnar
og utan um þær, þér, sem sendið orð yðar langar leiðir eins
og eldingar, án nokkurrar raddar, segið mér, þér hvítu menn,
leyndardóma lífs vors – hvert það fer, og hvaðan það kemur!
„Þér getið ekki svarað. Þér vitið það ekki. Hlustið á mig,
ég ætla að svara. Út úr dimmunni komum vér, inn í dimmuna
förum vér. Eins og stormhrakinn fugl að næturþeli fljúgum
vér út úr tilveruleysinu, eitt augnablik sjást vængir vorir
í ljósi eldsins, og eftir eitt augnablik erum vér aftur farnir
inn í tilveruleysið. Lífið er ekkert. Lífið er allt. Það er eins
og blikormurinn, sem skín um nóttina og er orðinn svartur
að morgni, það er eins og hvíta gufan út úr uxunum á vetrum,
það er eins og litli skugginn, sem hleypur eftir grasinu
og verður að engu um sólsetrið. Ég hef lokið máli mínu.“
„Þú ert undarlegur maður,“ sagði Sir Henry.
Umbopa hló við. „Mér virðist sem við séum mjög líkir,
Incubu. Vera má, að ég sé að leita að bróður hinum megin
við fjöllin.“
Ég leit á hann tortryggnisaugum. „Hvað áttu við?“ spurði
ég, „hvað veizt þú um fjöllin?“
„Dálítið, mjög lítið. Þar er undarlegt land, land galdra, og
yndislegra hluta, land hugprúðra manna og trjáa og fljóta
og hvítra fjalla, og þar er mikill hvítur vegur. Ég hef heyrt
sagt frá því. En til hvers er að vera að tala um það? Það
dimmir að. Þeir, sem lifa til að sjá það, sjá það.“
Aftur leit ég til hans tortryggilega. Maðurinn vissi of mikið.
„Þú þarft ekki að óttast mig, Macumazahn,“ sagði hann,
því að hann skildi augnaráð mitt. „Ég gref engar grafir, sem
þið skuluð detta í. Ég er ekki með neitt undirferli. Ef við
komumst nokkurn tíma yfir þessi fjöll bak við sólina, þá
skal ég segja ykkur það, sem ég veit. En dauðinn situr uppi
á þeim. Verið vitrir og snúið aftur. Farið og veiðið fíla. Ég
hef lokið máli mínu.“
Og án þess að segja einu orði meira, lyfti hann upp sverði
sínu sem kveðjumerki og sneri aftur þangað, sem við höfðum
sezt að. Skömmu seinna fundum við hann þar, og var
hann þá að fægja byssu, eins og hver annar Kafír.
„Þetta er kynlegur maður,“ sagði Sir Henry.
„Já,“ svaraði ég, „heldur til kynlegur. Mér gezt ekki að
dylgjunum í honum. Hann veit eitthvað og vill ekki segja
það. En ég býst ekki við að það sé til neins að jagast við
hann. Við erum að leggja upp í kynlega ferð, og það gerir
ekki mikið til eða frá um einn dularfullan Zúlúa.“
Næsta dag bjuggumst við til að leggja af stað. Það var
auðvitað ómögulegt fyrir okkur að dragast með þungu fílabyssurnar
okkar og annan farangur yfir eyðimörkina. Við
sendum því burðarmennina heim aftur og báðum gamlan
Afríkumann, sem átti kofa rétt hjá okkur, að gæta farangursins,
þangað til við kæmum aftur. Ég tók það nærri mér
að skilja aðra eins muni eins og þessi ágætu verkfæri eftir
og láta þau vera á náðum gamals, þjófgefins villimanns, enda
sá ég, hve ágirndarlega hann glápti á þau. En ég hafði varúð
við.
Fyrst hlóð ég allar byssurnar, og sagði honum, að ef
hann snerti þær, þá mundi skotið ríða af. Hann reyndi þetta
þegar í stað með afturhlaðningnum mínum, og skotið reið
af og bjó til holu beint í gegnum einn af uxunum hans, sem
einmitt þá voru reknir upp að kofanum – svo að ég sleppi
því, hvernig skeftið lamdi hann um koll. Hann komst á fætur,
og honum varð alls ekki um sel, og ekki kunni hann því
vel að missa uxann sinn, hann hafði þá ósvífni í frammi að
biðja mig að borga hann, og ófáanlegur var hann til að snerta
byssurnar aftur.
„Stíktu þessum lifandi djöflum þarna upp í þakið,“ sagði
hann, „svo að þeir séu ekki fyrir okkur, annars drepa þeir
okkur öll.“
Því næst sagði ég honum, að ef ég saknaði nokkurs af
þessum hlutum, þegar ég kæmi aftur, þá skyldi ég drepa
hann og allan hans þjóðflokk með göldrum, og ef við dæjum,
og hann reyndi að stela þessum munum, þá skyldi ég
ganga aftur og fylgja honum og gera alla nautgripi hans
óða og sýra fyrir honum mjólkina, þangað til lífið yrði honum
til kvalar og djöflunum, sem væru í byssunum, skyldi ég
hleypa út. Þeir skyldu tala við hann heldur óviðkunnanlega
og gefa honum yfir höfuð góða hugmynd um, hver dómur
biði hans í öðru lífi. Eftir þetta sór hann að hann skyldi
gæta þeirra eins vel eins og þeir væru önd föður hans. Þessi
gamli Kafíri var einstakur hjátrúarbelgur og versti þorpari.
Eftir að við höfðum þannig ráðstafað þeim eigum okkar,
sem við þurftum ekki á að halda, fórum við fimm – Sir
Henry, Good, ég, Umbopa, og Hottentottinn Ventvogel –
að koma fyrir þeim farangri, sem við þurftum að hafa með
okkur á ferðinni. Það var reyndar ekki mikill farangur, en
hvernig sem við fórum að, gátum við samt ekki komizt af
með minna en svo, að það varð hér um bil 40 pund á mann.
Þetta var það, sem við fluttum með okkur:
Þrjár „express“-byssur og 200 skot.
Tvær Winchester-afturhleypurnar (handa Umbopa og
Ventvogel) með 200 skotum.
Þrjár „Colt“-skammbyssur og 60 skot.
Fimm Cochranes vatnsflöskur, hver þeirra tók fjórar
merkur.
Fimm ábreiður.
Tuttugu og fimm pund af biltong (sólþurrkuðu veiðidýraketi).
Tíu pund af beztu perlum, allavega litum, til gjafa.
Úrval úr lyfjum, þar á meðal ofurlítið af kíníni, og eitt
eða tvö verkfæri til sáralækninga.
Hnífana okkar og fáeina muni svo sem kompás, eldspýtur,
vasasíu, tóbak, múrsleif, brennivínsflösku, og fötin, sem
við stóðum í.
Þetta var allur flutningur okkar, og hann var sannarlega
lítill til að leggja út í annað eins ævintýri, en við þorðum
ekki að reyna að bera meira. Ekki meiri en byrðin var, þá
var hún þung á hverjum, þar sem fara átti með hana yfir
brennandi eyðimörkina, því að á þess háttar stöðum munar
um hvað lítið, sem á mann er bætt. En hvernig sem við
reyndum, gátum við ekki látið það vera minna. Við fluttum
ekkert með okkur, sem ekki var algerlega óhjákvæmilegt.
Mér tókst að fá, þrjá þarlenda manngarma þar frá þorpinu
til að fara með okkur fyrsta áfangann, tuttugu mílur,
og að bera kúta, og voru fjórir pottar af vatni í hverjum, en
mikið hafði ég fyrir því, og lofa varð ég að gefa hverjum
þeirra góðan veiðihníf. Með þessu ætlaðist ég til, að við gætum
fyllt vatnsflöskur okkar eftir fyrstu næturgönguna, því
að við réðum af að leggja á stað í kveldkulinu. Ég taldi Afríkumönnunum
trú um, að við færum til að skjóta strúta,
sem nóg var af í eyðimörkinni. Þeir mölduðu í móinn og
ypptu öxlum og sögðu við værum vitlausir, og að við mundum
deyja úr þorsta, sem ég verð að segja að var mjög líklega
til getið. En af því að þá langaði til að ná í hnífana, sem
þar uppi í óbyggðum voru nærri því óþekktir dýrgripir, þá
féllust þeir á að fara með okkur og hafa líklegast hugsað
sem svo, að þó að við dræpumst, þá kæmi þeim það ekki við.
Allan næsta dag hvíldum við okkur og sváfum, og um sólarlag
átum við nýtt ket með góðri lyst og skoluðum því niður
með tevatni. Good gerði þá athugasemd með heldur döpru
bragði, að það mundi verða í síðasta sinn í langan tíma, sem
við mundum drekka þann drykk. Eftir að við svo höfðum lagt
síðustu hönd á útbúnað okkar, lögðumst við niður og biðum
þess að tunglið kæmi upp. Loksins kom það upp um kl. 9
í allri sinni dýrð, hellti silfurljósi sínu yfir hið hrikalega hérað
og varpaði töfrandi ljóma yfir eyðimerkurflötinn, sem
fyrir framan okkur lá, og var jafnhátíðlegur og þegjandalegur
og ókunnur mönnunum eins og festingin stjörnum stráða
fyrir ofan oss. Við risum á fætur og vorum ferðbúnir eftir
fáeinar mínútur, og þó hikuðum við dálítið við, því að mannlegri
náttúru er hætt við að hika við, þegar hún er komin
á þröskuldinn og verður að halda áfram, ef hún fer yfir þann
þröskuld. Við þrír hvítu mennirnir stóðum út af fyrir okkur.
Umbopa stóð með öxina í hendinni og byssurnar lagðar
yfir herðarnar fáein skref fyrir framan okkur og horfði
hvasst út yfir eyðimörkina. Þrír leigðu Afríkumennirnir með
vatnskútana og Ventvogel höfðu safnazt saman í ofurlítinn
hóp fyrir aftan okkur.
„Herrar mínir,“ sagði Sir Henry allt í einu með sinni lágu,
djúpu rödd, „við erum að leggja upp í hér um bil eins undarlega
ferð eins og nokkrir menn geta farið á þessari jörð.
Það er mjög vafasamt, hvort okkur getur heppnazt hún. En
við erum þrír, karlmenn, sem viljum fylgjast að í góðu og
illu til hins síðasta. Og áður en við leggjum nú á stað, þá
látum okkur biðja eitt augnablik það vald, sem skapar örlög
mannanna, og sem fyrir öldum síðan hefur ákveðið okkar
vegi – látum okkur biðja það vald, segi ég, að því megi
þóknast að stefna fótmálum okkar samkvæmt sínum vilja.“
Hann tók ofan hattinn, og huldi andlit sitt höndum svo
sem eina mínútu, og Good og ég fórum eins að.
Ég vil ekki segja, að ég sé neinn framúrskarandi bænamaður.
Það eru fáir veiðimenn, og um Sir Henry get ég sagt það,
að ég hafði aldrei heyrt hann tala líkt þessu áður og hef
heyrt hann gera það aðeins einu sinni síðan, en þó held ég,
að í djúpi hjarta síns sé hann mikill trúmaður. Good er líka
guðhræddur, þó að honum sé mjög gjarnt að blóta. Hvernig
sem á því stóð, þá held ég, að ég hafi aldrei, nema í eitt einasta
skipti, beðið betur á ævi minni heldur en ég gerði þá
mínútu, og mér fannst mér líða einhvern veginn betur fyrir
þá bæn. Framtíð okkar var svo allsendis óþekkt, og ég held
að það óþekkta og það ægilega flytji menn ávallt nær skapara
sínum.
„Og nú,“ sagði Sir Henry, „af stað.“
Svo lögðum við upp.
Við höfðum ekkert að fara eftir, nema fjöllin í fjarska og
uppdrátt gamla, Joses da Silvestre, og þegar þess er gætt,
að hann var dreginn af deyjandi, hálfbrjáluðum manni
léreft fyrir þremur öldum, þá mun mönnum verða það ljóst,
að hann var ekki sem allra áreiðanlegastur að fara eftir. En
þrátt fyrir það byggðum við alla okkar von um æskileg erindislok
á honum, ekki betri en hann var. Ef okkur skyldi
mistakast að finna þennan poll með illu vatni, sem gamli
doninn hafði sýnt á uppdrættinum í miðri eyðimörkinni, hér
um bil 60 mílur frá staðnum, sem við lögðum upp frá, og
eins langt frá fjöllunum, þá, voru öll líkindi til, að við mundum
deyja aumkunarlegum dauða af þorsta. Og líkindin fyrir
því að við fyndum pollinn í þessu mikla hafi af sandi og
karoorunnum, virtust mér hér um bil óendanlega lítil. Enda
þó maður byggist við, að Da Silvestre mundi hafa sett hann
á réttan stað – hvað var samt á móti því, að hann hefði
þornað upp af sólinni fyrir mörgum mannsöldrum síðan, að
veiðidýrin hefðu troðið hann út, eða að foksandurinn hefði
fyllt hann?
Áfram þrömmuðum við í þungum sandinum um nóttina,
þögulir eins og skuggar. Karoorunnarnir flæktust um fæturna
á okkur og töfðu fyrir okkur, og sandurinn fór ofan í
ósútuðu skóna okkar og veiðistígvél Goods, svo að við urðum
alltaf að nema staðar með fárra mílna millibili og hella úr
þeim, en nóttin var þægilega svöl, þó að loftið væri þykkt og
þungt og eins og rjómakennt, og okkur miðaði drjúgum. Það
var mjög kyrrt og einmanalegt þar í eyðimörkinni, og það
verkaði óþægilega á okkur. Good fann það og fór að blístra
lagið við kvæðið: „Stúlkan mín hún situr heima,“ en tónarnir
hljómuðu sorglega á þessari miklu sléttu, og hann
hætti að syngja. Skömmu síðar kom fyrir atvik, sem kom
öllum til að hlæja, þó að okkur yrði bylt við í fyrstu. Good
hélt á kompásnum, sem hann auðvitað bar gott skynbragð
á, þar sem hann var sjómaður, og hann gekk á undan. Við
hinir gengum í halarófu á eftir honum. Allt í einu heyrðum
við óminn af ópi, og Good hvarf. Næstu sekúndu var allt á
tjá og tundri kringum okkur, og við heyrðum hnegg, stunur
og ótt og títt fótatak. Í daufri tunglsglætunni gátum við grilt
óljósa þjótandi líkami, hálfhulda í sandskýjum. Afríkumennirnir
fleygðu niður byrðum sínum og bjuggust til að
flýja, en svo mundu þeir eftir því, að þeir vissu ekkert, hvert
flýja skyldi og fleygðu sér því næst til jarðar og grenjuðu,
að þetta væri djöfullinn, sem væri á ferðinni.
Sir Henry og ég vorum steinhissa, og ekki þótti okkur
það minni furðu gegna, þegar við sáum Good þeysa í átt til
fjallanna á hestbaki, að því er okkur virtist, og hljóðandi,
eins og hann væri orðinn bandvitlaus. Fáeinum sekúndum
síðar rétti hann upp handlegginn og við heyrðum hann hlunkast
til jarðar.
Þá sá, ég, hvað það var, sem við hafði borið; við höfðum
rekizt beint á hóp af sofandi quöggum[*]. Good hafði af hendingu
dottið ofan á bakið á einum þeirra, og dýrið hafði, eins
og nærri má geta, þotið upp og stokkið af stað með hann.
Ég hóaði til hinna, að ekkert væri að og hljóp til Goods. Ég
var hræddur um, að hann mundi hafa meitt sig, og ég gladdist
til muna við að sjá hann sitja á sandinum, með glerið grafkyrrt
við augað. Dýrið hafði hrist hann nokkuð, og steinhissa
var hann, en hvergi hafði hann meitt sig.
[* Quagga, er ferfætt dýr, sem hefst við í Suður Afríku. Það er líkast asna að
sköpulagi, zebradýri að lit. – Þýð.]
Eftir það héldum við áfram, án þess fleiri óhöpp kæmu
fyrir okkur, þangað til klukkan var orðin yfir eitt. Þá námum
við staðar, drukkum dálítið af vatni, ekki mikið, því að
vatn var dýrmætt, og hvíldum okkur hálfan tíma. Svo lögðum
við aftur af stað.
Áfram héldum við, áfram, þangað til austurloftið fór loksins
að roðna líkt og stúlkuvangi. Svo komu daufir geislar af
rósrauðu ljósi, sem breyttist allt í einu í gulllitan ljósstraum,
og dögunin leið út yfir eyðimörkina. Stjörnurnar urðu fölari
og fölari, þangað til þær hurfu loksins. Gullliturinn á mánanum
fölnaði, og fjallabrúnirnar á honum komu greinilega
fram í þessu sjúklega andliti, líkt og bein í andliti deyjandi
manns, svo skauzt hvert geislaspjótið af dýrlegu ljósi eftir
annað óraveg yfir hina takmarkalausu auðn. Þau stungust
í gegnum og rifu sundur móðublæjuna, þangað til eyðimörkin
var vafin í titrandi, gulllitan ljóma, og dagurinn var kominn.
Ennþá námum við ekki staðar, og hefðum við þó sannarlega
kunnað vel við það um það leyti, en við vissum, að þegar
sólin var á annað borð komin fullkomlega upp, þá mundi
það verða nær því ómögulegt fyrir okkur að halda áfram
ferð okkar. Loksins, hér um bil kl. 5, sáum við ofurlitlar
klettóttar hæðir rísa upp af sléttunni, og þangað drógumst
við. Við vorum svo heppnir að hitta þar á klettasnös, sem
slútti fram, og undir henni var mjúkur sandur ofan á jörðinni,
þar fengum við skýli fyrir hitanum, og þótti heldur en
ekki vænt um. Þarna skriðum við undir, og eftir að við höfðum
drukkið dálítið af vatni, hver okkar, og etið bita af biltong,
þá lögðumst við niður, og sofnuðum bráðlega vært.
Klukkan var orðin 3 e.h., þegar við vöknuðum, og þá voru
burðarmennirnir okkar þrír að búast til að snúa aftur. Þeir
höfðu þegar fengið nóg af eyðimörkinni, og hvað margir
hnífar, sem hefðu verið í boði, þá hefðu þeir ekki getað freistazt
til að fara einu fótmáli lengra. Við drukkum því af góðri
lyst, og eftir að við höfðum tæmt vatnsflöskur okkar, fylltum
við þær aftur úr kútunum, sem þeir höfðu borið, og svo
horfðum við á eftir þeim, þegar þeir lögðu upp í sína 20
mílna göngu heimleiðis.
Klukkan 4½ lögðum við svo af stað. Það var eyðilegt og
ömurlegt að leggja af stað, því að undanteknum fáeinum
strútum, sást engin lifandi skepna á þessu mikla sandsléttuflæmi.
Það var auðsjáanlega of þurrt fyrir veiðidýr, og að
undanteknum einni eða tveimur kobra-slöngum, voðalegum
ásýndum, sáum við engin skriðdýr. Af einu skorkvikindi var
þar þó meira en nóg, og það var húsflugan. Þangað komu
þær, „ekki eins og einstakir njósnarar, heldur í herflokkum,“
eins og ég held að standi einhvers staðar í Gamla testamentinu.
Það er einkennilegt dýr, húsflugan. Hvert sem maður
fer, þá verður hún fyrir manni, og svo hefur því ávallt verið
varið.
Ég hef séð hana lokaða inni í rafi, sem hlýtur, eftir því
sem mér hefur verið sagt, að hafa verið milljón ára að aldri
og hún leit alveg eins út, eins og niðjar hennar í dag, og ég
efast ekki um, að þegar síðasti maðurinn liggur deyjandi
jörðinni, þá muni hún verða að suða í kringum hann, ef sá
atburður skyldi bera við að sumri til – og leita að færi til
að setjast á nefið á honum.
Um sólarlag námum við staðar og biðum þess, að tunglið
kæmi upp. Um kl. 10 kom það upp, yndislegt og blíðlegt, eins
og það ávallt er, og alla nóttina þrömmuðum við áfram
þreytulega, nema hvað við námum staðar um klukkan 2,
þangað til loksins sólin gerði hlé á erfiði okkar, og var okkur
þá hvíldin velkomin. Við drukkum dálítið og fleygðum
okkur svo niður örþreyttir á sandinn og sofnuðum bráðlega
allir. Engin þörf var á að setja vörð, því að við höfðum ekkert
að óttast af neinum eða neinu á þessari víðlendu, óbyggðu
sléttu. Einu óvinir okkar voru hiti, þorsti og flugur, en miklu
heldur hefði ég viljað mæta hverri hættu sem helzt, sem af
mönnum stafaði eða stórvöxnum dýrum, heldur en þessari
voðalegu þrenningu. Í þetta skipti vorum við ekki svo heppnir
að finna neinn skýlandi klett, til þess að vernda okkur
fyrir sólsterkjunni, og því fór svo, að við vöknuðum um kl. 7,
og fundum þá til alveg sömu tilkenningar, eins og menn
gætu ímyndað sér að ketstykki hefði, meðan það lægi á ristinni.
Við vorum bókstaflega að gegnbakast. Það var eins og
sólin brennandi væri að sjúga sjálft blóðið úr okkur. Við
settumst upp, og stundum með opinn munninn.
„Farið þið grenjandi,“ sagði ég, og hrifsaði eftir flugnakrans,
sem suðaði glaðlega kringum höfuðið á mér. Hitinn
gerði þeim ekkert til.
„Hamingjan góða,“ sagði Sir Henry.
„Það er heitt,“ sagði Good.
Það var sannarlega heitt, og það var ekki hægt að fá
minnsta skýli. Hvert sem við litum, var enginn klettur eða
tré og ekkert nema óendanlegur ljómi, og maður blindaðist
af heita loftinu, sem dansaði á yfirborði eyðimerkurinnar
eins og yfir rauðglóandi eldstó.
„Hvað eigum við að gera?“ spurði Sir Henry, „við getum
ekki þolað þetta lengi.“
Við litum hver á annan ráðaleysislega.
„Ég veit, hvað við eigum að gera,“ sagði Good, „við verðum
að grafa holu og fara ofan í hana og þekja yfir okkur
með karoorunnum.“
Þetta virtist ekki vera efnileg tillaga, en hún var að
minnsta kosti betri en ekkert, svo að við tókum til starfa, og
með múrsleifinni, sem við höfðum haft með okkur, og með
höndum okkar, tókst okkur á hér um bil klukkutíma að róta
upp jörðinni á svæði hér um bil 12 fet á annan veginn og 10
á hinn, og búa okkur til gröf um tveggja feta djúpa. Svo
skárum við töluvert af lágu kjarri með veiðihnífunum okkar,
skriðum ofan í holuna og drusluðum þessu ofan yfir okkur
alla nema Ventvogel. Hann var Hottentotti, og sólin
hafði því engin sérleg áhrif á hann. Þetta skýldi okkur ofurlitla
ögn fyrir sólargeislunum brennandi, en auðveldara
er að ímynda sér hitann í þessari lifandi manna gröf, en að
lýsa honum. Það er ómögulegt að svarti hellirinn í Calcutta
hafi verið neitt hjá öðru eins og þessu, ég veit í raun og
veru ekki enn í dag, hvernig við fórum að lifa þann dag af.
Þarna lágum við stynjandi, og vorum við og við að vökva
varirnar á okkur með þessu litla vatni, sem við höfðum fyrir
hendi. Hefðum við farið að eins og okkur langaði til, þá
hefðum við lokið öllu á fyrstu tveimur klukkutímunum, en
við hlutum að gæta okkar mjög vandlega, því að ef við yrðum
vatnslausir vissum við, að við mundum skjótlega deyja
aumkvunarlegum dauðdaga.
En öllu lýkur einhvern tíma, ef menn aðeins lifa nógu lengi
til þess að sjá fyrir endann á því, og einhvern veginn leið
þessi aumi dagur fram að kveldi. Um klukkan þrjú eftir hádegi
kom okkur saman um, að við gætum ekki þolað þetta
lengur. Okkur fannst betra að deyja á gangi heldur en að
láta hitann og þorstann drepa okkur smátt og smátt í þessari
voðalegu holu. Svo tók hver af okkur dálítinn sopa af
vatnsforðanum, sem mjög var farinn að minnka og sem var
orðinn hér um bil jafn heitur og blóðið í manni, svo reikuðum
við áfram.
Við höfðum nú farið eitthvað 50 eyðimerkurmílur. Ef lesari
minn vill líta á óskýra uppdráttinn og þýðinguna af skýringu
Don Silvestre, þá mun hann sjá, að þar er eyðimörkin
látin vera 40 leagues þvert yfir, og „illa vatnið“ er látið vera
í henni hér um bil miðri. Nú eru 40 leagues 120 mílur, og
þess vegna áttum við ekki að eiga lengra en 12-15 mílur
í mesta lagi eftir til vatns, ef þar skyldi vera nokkurt vatn
raun og veru.
Síðari hluta dagsins skriðum við áfram hægt og með
herkjum. Við komumst naumast meira en hálfa mílu á
klukkutímanum. Um sólsetur hvíldum við okkur aftur og
biðum eftir tunglinu, drukkum ofurlítið, og svo tókst okkur
að sofna dálítið.
Áður en við lögðumst niður, benti Umbopa okkur á litla
og ógreinilega hæð á flata eyðimerkur yfirborðinu, hér um
bil átta mílur frá okkur. Í fjarlægð var hún líkust mauraþúfu,
og um það leyti, sem ég var að sofna var ég að hugsa
um, hvað það gæti verið.
Þegar tunglið kom upp, lögðum við aftur af stað. Okkur
fannst við vera óttalega örmagna, og við kvöldumst sáran
af þorsta og stingandi hita. Enginn sem ekki hefur reynt
annað eins, getur gert sér hugmynd um, hve við þjáðumst.
Við gengum ekki lengur, við stauluðumst, aftur og aftur duttum
við af magnleysi, og við urðum að nema staðar á hverjum
klukkutíma eða um það bil. Það var naumast nógu mikið
þrek eftir í okkur til að tala. Hingað til hafði Good látið
dæluna ganga og gert að gamni sínu, því að hann var glaðlyndur
maður, en nú var ekkert til af glensi eftir í honum.
Loksins komum við um klukkan tvö, algerlega lémagna á
líkama og sál, að rótum þessarar undarlegu hæðar eða sandhaugs,
sem hafði í fyrstu líkst afarstórri mauraþúfu, hæðin
var hér um bil 100 feta há og grunnflötur hennar var nálega
tvær ekrur lands.
Hér námum við staðar, og ofsaþorstinn, sem á okkur
stríddi, rak okkur til að drekka síðustu dropana af vatninu
okkar. Við höfðum ekki nema hálfa mörk á mann, og við
hefðu getað drukkið fjóra potta.
Svo lögðumst við niður. Rétt þegar ég var að sofna, heyrði
ég Umbopa segja við sjálfan sig á zúlúsku:
„Ef við finnum ekki vatn, þá, verðum við allir dauðir áður
en tunglið kemur upp aðra nótt.“
Það fór hrollur um mig, jafn heitt eins og veðrið þó var.
Það var ekkert viðfelldið að horfa fram á, að jafn voðalegur
dauðdagi muni vera í nánd, en jafnvel ekki hugsunin um það
gat haldið mér frá að sofa.
VI. KAPITULI. - VATN! VATN!
Eftir tvo tíma, hér um bil kl. 4, vaknaði ég. Jafnskjótt og
sárasta þreytan hafði fengið fyrstu sefunina, þá lét þorstakvalræðið,
sem ég hafði þjáðzt af, til sín taka. Ég gat ekki
sofið lengur. Mig hafði verið að dreyma, að ég hefði verið að
baða mig í rennandi vatni, og grænir bakkar og tré lægju
að því, og ég vaknaði til þess að vita af mér í vætulausum
óbyggðum, og til þess að muna eftir, að ef við fyndum ekki
vatn þann dag, þá yrði það víst að við yrðum að deyja aumkvunarlegum
dauða, eins og Umbopa hafði sagt. Engin mannleg
vera gat lifað lengi vatnslaus í þeim hita. Ég settist upp
og nuggaði á mér óhreina andlitið með þurru og siggmiklu
höndunum á mér. Varirnar á mér og augnalokin héngu saman,
og ég gat ekki náð þeim sundur fyrr en ég hafði nuggað
þau og tekið í þau. Það var ekki langt frá dögun, en ekkert
af glaðlegu dögunartilfinningunum lá í loftinu, heldur var
það þykkt af heitu myrkri, sem ég get ekki lýst. Hinir sváfu
enn. Rétt á eftir fór að vera lesljóst, svo að ég tók upp úr
vasa mínum eitt eintak af „Helgisögum Ingoldsbys“, sem ég
hafði haft með mér, og fór að lesa „Hrafninn frá Rheims“.
Þegar ég kom að þessum stað:
**
Einn lítill drengur gullskál hélt í hendi sér
af vatni fylltri, tárhreint eins og tært það var,
sem það er milli Rheims og Namur rennur bezt,
**
þá smjattaði ég bókstaflega með sprungnu vörunum, eða öllu
heldur reyndi að smjatta með þeim. Ég var óður aðeins af
því að hugsa um þetta hreina vatn. Ef kardínálinn hefði verið þar kominn með bjöllu sína, bók og kerti, þá hefði ég þotið
að honum og drukkið allt vatnið hans, og það enda þótt
hann hefði látið út í það sápustykki, sem páfanum hefði
verið samboðið að þvo hendur sínar með, og þó ég hefði vitað
að öll bölvun kaþólsku kirkjunnar hefði átt að safnast
saman yfir höfði mér fyrir það. Ég held næstum því, að ég
hafi verið farinn að missa vitið af þorsta, þreytu og matarleysi,
því að ég fór að hugsa um, hve hissa kardínálinn og
litli laglegi drengurinn og hrafninn hans mundu hafa orðið,
ef þeir hefðu séð dálitla sólskrælda, móeygða, gráhærða fílaskyttu
allt í einu ryðjast að og stinga óhreina andlitinu á
sér ofan í skálina og teyga í sig hvern dropa af hinu dýrmæta
vatni. Mér þótti þessi hugsun svo skrítin, að ég hló, eða öllu
heldur kvakaði upphátt. Við það vöknuðu hinir, og fóru að
nugga á sér óhrein andlitin og rífa sundur á sér samanlímdu
varirnar og augnalokin.
Jafnskjótt og við vorum allir vaknaðir til fulls, fórum við
að ræða ástand okkar, og það var ekki til að henda gaman að.
Enginn dropi af vatni var eftir. Við hvolfdum vatnsflöskunum
og sleiktum stútana, en það var ekki til neins, þeir voru
þurrir eins og bein. Good, sem hafði umráð yfir brennivínsflöskunni,
tók hana upp og leit á hana löngunaraugum, en Sir
Henry sýndi þá rögg af sér að taka hana af honum, því að
það að fara að drekka óblandaðan vínanda, hefði aðeins orðið
til þess að flýta fyrir ævilokum okkar.
„Ef við finnum ekki vatnið, þá deyjum við,“ sagði hann.
„Ef við getum reitt okkur á uppdrátt gamla donsins,“
sagði ég, „þá ætti að vera eitthvað af vatni hér nálægt“, en
það virtist ekki sem neinum yrði sú athugasemd til mikillar
huggunar. Það var svo auðsjáanlegt, að lítið var treystandi
á uppdráttinn. Nú var smátt og smátt að birta, og meðan
við sátum þar og gláptum ráðaleysislega hver á annan, þá
tók ég eftir því, að Ventvogel, Hottintottinn, stóð upp, fór
að ganga um gólf og horfði til jarðar. Allt í einu nam hann
staðar, rak óp upp úr kokinu á sér, og benti til jarðar.
„Hvað er það?“ hrópuðum við, og í einu vetfangi risum
við á fætur og fórum þangað, sem hann stóð og benti á jörðina.
„Nú?“ sagði ég, „þetta eru ný spor eftir stökkhafra[*],
hvað kemur það okkur við?“
„Stökkhafrar eru aldrei langt frá vatni,“ svaraði hann á
hollenzku.
[* Stökkhafrar (springbucks) eru ein tegund af antilópum, og er afarfjöldi af
þeim í Suður-Afríku. – Þýð.]
„Nei,“ svaraði ég. „Því hafði ég gleymt, og guði sé lof
fyrir það.“
Þessi litla uppgötvun setti nýtt líf í okkur. Þegar allar
bjargir virðast bannaðar, þá er það dásamlegt, hvernig menn
hrifsa eftir hverri minnstu von, sem býðst, og þeim líður þá
nærri því vel. Á myrkri nótt er ein einasta stjarna betri en
ekkert.
Meðan þessi samræða hafði farið fram, hafði Ventvogel
lyft upp nefkubbnum á sér og þefað í allar áttir, eins og
gamall impala-hafur, sem grunar að hætta muni vera í nánd.
Allt í einu tók hann aftur til orða:
„Ég finn vatnslykt,“ sagði hann.
Þá urðum við alveg gagnteknir af ofsagleði, því að við
vissum, hve dásamlega skörp skilningarvit þeir hafa, þessir
menn, sem alizt hafa upp sem villimenn.
Rétt í þessu augnabliki kom sólin upp í allri sinni dýrð og
afhjúpaði fyrir undrandi augum okkar svo mikilfenglega
sjón, að eitt eða tvö augnablik gleymdum við því enda, hve
þyrstir við vorum.
Því þar voru Brjóst Shebu, ekki meira en 40 eða 50 mílur
frá okkur, og stirndi á þau eins og silfur í fyrstu geislum
morgunsólarinnar. Og beggja megin við þau þandist hið
mikla Súlímansfjall út yfir hundruð mílna. Þegar ég nú sit
hér og reyni að lýsa hinum óvenjulega mikilfengleik þessarar
sjónar, þá virðist mér sem mig þrjóti málið. Enda frammi
fyrir endurminningunni einni er ég sem agndofa. Beint framundan
okkur voru tvö feikilega stór fjöll, og ég held að
þeirra líki sjáist ekki í Afríku, og efast annars um að önnur
eins fjöll séu til í heiminum. Hvort um sig var að minnsta
kosti 15,000 fet á hæð. Milli þeirra voru ekki nema 12 mílur,
þverhníptur hamar tengdi þau saman, og þarna teygðu
þau sig í voðalegum, hvítum hátíðleik beint upp í himininn.
Þessi fjöll, sem standa þannig eins og stólpar við risavaxin
hlið, eru nákvæmlega eins og konubrjóst í lögun. Að neðan
bugðuðust þau mjúklega upp frá jafnsléttunni, og í þessari
fjarlægð, sem við sáum þau, var sem þau væru algerlega
hrukkulaus og mjúk, og ofan á hvoru fyrir sig var snjóþakin,
stór hæð, að sér dregin að ofan og svaraði nákvæmlega til
geirvörtunnar á kvenbrjósti. Klettabeltið, sem sameinaði þau,
virtist vera nokkur þúsund fet á hæð, og var alveg þverhnípt.
Beggja vegna við þau, svo langt sem augað eygði,
teygðu sig líkar hamralínur, nema hvað á stöku stöðum
voru fjöll, flöt eins og borð að ofan, nokkuð lík heimsfræga
fjallinu við Town-höfðann. Það landslag er mjög almennt í
Afríku.
Það er mér um megn, að lýsa mikilfengleik allrar þessarar
sjónar. Það var eitthvað svo óumræðilega hátíðlegt við þessi
geysilega miklu eldfjöll – að við stóðum alveg á öndinni
fyrir framan þau. Um stund léku morgungeislarnir sér á
snjónum og á móleitu fjallabumbunum fyrir neðan hann. Og
því næst safnaðist undarleg móða og ský saman, og móðan
og skýin uxu æ meir og meir utan um fjöllin, eins og til þess
að hylja þessa hátignarlegu sjón fyrir forvitni okkar, þangað
til við eftir skamma stund gátum aðeins greint skörpu og
risavöxnu fjallaumgjörðina, sem virtist tútna draugalega út
úr þessari ullarblæju. Við komumst líka að því síðar, að
fjöllin voru vanalega hulin þessari skrítilegu, slæðukenndu
móðu, og af því hefur það vafalaust komið, að við skyldum
ekki geta greint þau glöggt áður.
Naumast höfðu fjöllin horfið inn í sitt þokuklædda heimkynni,
fyrr en þorstinn – sem nú var bókstaflega brennandi
spursmál – fór að láta til sín taka aftur.
Ventvogel hafði sagzt finna vatnslykt, en það var ekki
mikið gagn að því – hvert, sem við litum, gátum við ekki
séð nein merki vatns. Svo langt sem augað eygði, var ekkert
að sjá, nema skrælþurran, heitan sandinn og karoorunnana.
Við gengum kringum hæðina og skygndumst um órólega
hinum megin, en það var hvarvetna sama sagan – hvergi
sást deigur dropi. Ekkert var þar, sem benti á tjörn eða
poll eða lind.
„Þú ert asni,“ sagði ég við Ventvogel, „hér er ekkert vatn.“
En hann lyfti upp ljóta kubbaralega nefinu á sér og þefaði.
„Ég finn lyktina af því, baas,“ (meistari) svaraði hann,
„það er einhvers staðar í loftinu.“
„Já,“ sagði ég, „það er vafalaust í skýjunum, og eftir svo
sem tvo mánuði kemur það niður og skolar bein okkar.“
Sir Henry strauk á sér gulleita skeggið og var hugsi. „Það
gæti skeð, að það væri efst uppi á hæðinni,“ sagði hann.
Þvættingur,“ sagði Good; „hver hefur nokkurn tíma
heyrt getið um, að vatn hafi fundizt efst uppi á hæðum.“
Við skulum fara, og gæta að því,“ bætti ég inn í, og við
fórum að eigra upp eftir sandhliðunum á hæðinni, en vorum
sannarlega vondaufir. Umbopa fór fyrir. Allt í einu stóð
hann grafkyrr, eins og hann væri orðinn að steini.
„Nanzia manzie!“ (hér er vatn), hljóðaði hann með hárri
raustu.
Við þutum upp til hans, og það leyndi sér ekki, að það
var vatnspollur í djúpum bolla, eða hvilft einmitt efst uppi
á hæðinni. Við biðum ekki boðanna til að rannsaka, hvernig
á því stæði, að það skyldi vera á jafn undarlegum stað, og
við hikuðum okkur heldur ekki við að sjá, að vatnið var
dökkt og ógeðslegt. Það var vatn, eða þá góð eftirlíking á
vatni, og það var okkur nóg. Við tókum undir okkur stökk og
þutum, og á næstu sekúndu vorum við allir lagstir á grúfu
og farnir að teyga þennan ógeðslega lög, eins og væri hann
dýrlegar veigar, sem hæfðu guðunum. Guð minn góður
hvað við drukkum! Svo þegar við höfðum drukkið, rifum við
af okkur fötin og settumst niður í vatnið og sugum í okkur
vætuna gegnum skrælnuð skinnin. Þú, lesari minn, sem ekki
þarft annað en snúa tveimur krönum og ná þér í heitt vatn
og kalt vatn úr feikilega stórum ósýnilegum pottum, þú getur
ekki haft mikla hugmynd um, hvílíkur munur var fólgin
í að velta sér í þessu grugguga, sjókynjaða, volga vatni.
Að stundarkorni liðnu risum við aftur upp úr vatninu og
vorum þá miklu hressari. Við réðumst þá á biltongið okkar.
Við höfðum naumast getað komið niður nokkrum munnbita
af því í 24 klukkutíma, en nú átum við okkur sadda.
Svo reyktum við pípu, og lögðumst niður hjá þessum blessaða
polli í forsælu undir bakkanum, og þar sváfum við til
hádegis.
Allan þann dag hvíldum við okkur þar við vatnið og þökkuðum
okkar sæla fyrir, að við skyldum hafa verið svo heppnir
að finna það, þó það illt væri. Við gleymdum heldur ekki
að þakka, eins og vera bar, önd hins löngu dauða Da Silvestre,
sem klórað hafði legu vatnsins svo nákvæmlega á
skyrtulafið sitt. Undarlegast þótti okkur það, að það skyldi
hafa haldizt svo lengi, og við gátum ekki gert okkur grein
fyrir því með neinu öðru en þeirri tilgátu, að einhver lind
djúpt niðri í sandinum héldi því við.
Eftir að við höfðum fyllt bæði okkur sjálfa og vatnsflöskurnar
okkar, eins vel og mögulegt var, lögðum við af stað
aftur um það leyti, sem tunglið kom upp, og lá þá miklu betur
á okkur. Þá nótt gengum við nærri því 25 mílur, en auðvitað
fundum við ekkert vatn framar, þó að við værum svo
heppnir, að fá dálitla forsælu bak við nokkrar maurahæðir.
Þegar sólin kom upp, og þurrkaði um stund burt hina dularfullu
móðu, þá sýndist Súlímansfjall og tvö hátignarlegu
brjóstin, sem nú voru ekki nema hér um bil 20 mílur frá
okkur, teygja sig upp rétt fyrir ofan okkur, og þau virtust
stórkostlegri en nokkurn tíma áður. Undir kveldið lögðum
við aftur af stað, og, svo að ég fari fljótt yfir sögu, þá vorum
við í dögun morguninn eftir komnir upp á lægstu hjallana,
þar sem vinstra brjóst Shebu byrjaði. Þangað var það,
sem við höfðum alltaf stefnt. Um þetta leyti var vatn okkar
þrotið, og við kvöldumst illilega af þorsta, og við gátum
heldur ekki séð nein líkindi til þess, að við mundum fá svalað
okkur, fyrr en við kæmum að snjólínunni langt, langt
fyrir ofan okkur. Eftir að þorstakvalirnar höfðu neytt okkur
til að hvíla okkur einn eða tvo tíma, lögðum við aftur af
stað og eigruðum með mestu þrautum í steikjandi hitanum
upp eftir hraunhallandanum, því að hin risavaxna undirstaða
fjallsins samanstóð af hrauni einu, sem gúlpazt hafði út einhvern
tíma fyrir löngu síðan.
Um klukkan 11 vorum við alveg lémagna, og vorum sannarlega
illa á okkur komnir yfir höfuð að tala. Þó að hraungrjótið
væri tiltölulega mjúkt, miðað við annað hraungrjót,
sem ég hef heyrt getið um, eins og t.d. grjótið á
Uppstigningar-eyjunni, þá var það nógu hart til að gera okkur
sárfætta, og þegar það bættist við aðrar raunir okkar, þá
herti það duglega að okkur. Nokkur hundruð álnir fyrir ofan
okkur voru nokkrar hraunklappir, og þangað héldum við,
í því skyni að leggjast niður í forsælunni við þær. Við komumst
þangað og furðuðum okkur á því, að svo miklu leyti
sem við höfðum ekki misst hæfileikann til að furða okkur
á nokkrum hlut, að á dálitlum flöt, eða ás, rétt hjá okkur,
sáum við að hraungrjótið var hulið í þéttu, grænu grasi.
Auðsjáanlega hafði þar myndazt jarðvegur af sundurleystu
hraungrjóti, og svo hafa fuglar borið fræ í hann. En við létum
okkur ekki sérlega annt um grasvöxtinn, því að menn
geta ekki lifað á grasi eins og Nebúkaðnesar. Til þess þarf
maður að vera sérstaklega útbúinn af forsjónarinnar hendi
og hafa sérstök meltingarfæri. Við settumst því undir klettana
og stundum, og ég fyrir mitt leyti óskaði hjartanlega,
að við hefðum aldrei lagt út í þessa heimskuför. Meðan við
sátum þarna, sá ég Umbopa standa upp og hökta, að einum
grasblettinum, og fáeinum mínútum seinna sá ég mér til
mestu furðu, þennan náunga, sem vanalega var svo framúrskarandi
stilltur og alvarlegur, fara að dansa og hljóða, eins
og brjálaðan mann og veifa einhverju grænu yfir höfði sér.
Við skjöktum til hans eins hart og okkar þreyttu limir gátu
borið okkur og vonuðum, að hann hefði fundið vatn.
„Hvað er þetta, Umbopa, aulinn þinn?“ kallaði ég á zúlúsku.
„Það er matur og vatn, Macumazahn,“ og aftur veifaði
hann græna hlutnum.
Þá sá ég, hvað hann hafði náð í. Það var melóna. Við höfum
hitt á blett, þar sem villtar melónur uxu þúsundum saman,
og fullþroskaðar voru þær.
„Melónur!“ grenjaði ég til Goods, sem var næstur mér, og
eftir eina sekúndu hafði hann bitið lausatönnunum sínum í
eina þeirra.
Ég held, að við höfum étið hér um sex hver, áður en við
hættum, og þó að þær væru ekki merkilegur ávöxtur, þá efast
ég um, að ég hafi nokkurn tíma borðað neitt ljúffengara.
En melónur eru ekki mjög staðgóður matur, og þegar við
höfðum slökkt þorsta okkar með vökvanum í þeim og kælt
okkur á þann einfalda hátt að skera þær í sundur og setja
svo sárið móti sólinni – þá gufar út vökvinn og við það
kólna þær – þá fórum við að finna til þess, að við vorum
ákaflega hungraðir. Við höfðum enn eftir nokkuð af biltong,
en okkur hryllti við því, og auk þess urðum við að halda
mjög spart á því, því að við vissum ekki, hvenær við mundum
ná í meira af mat. Rétt í þessu bili vildi okkur mikil
heppni til. Ég leit út yfir eyðimörkina og sá hóp af fuglum
– hér um bil 10 – fljúga beint til okkar.
„Skit, baas, skit“ (skjóttu, meistari, skjóttu) – hvíslaði
Hottintottinn og fleygði sér á grúfu. Við fórum allir eins
að.
Þá sá ég, að fuglarnir voru hópur af stórum trappgæsum.
og að þær mundu ekki fljúga hærra en 25 faðma fyrir ofan
höfuðið á mér. Ég tók eina af Winchesters afturhleypunum
og beið þangað til fuglarnir voru hér um bil beint uppi yfir
okkur, og þá stökk ég á fætur. Þegar gæsirnar sáu mig,
þyrluðust þær upp á við allar saman, eins og ég bjóst við að
þær mundu gera, og ég skaut tveimur skotum inn í miðjan
hópinn og var svo heppinn að hitta eina. Það var ljómandi
fugl og vóg hér um bil 20 pund. Eftir hálfan tíma höfðum
við kveikt eld af þurrum melónustönglum, og á honum steiktum
við fuglinn, – annan eins mat höfðum við ekki fengið
í heila viku. Við átum þá gæs, ekkert var skilið eftir af henni,
nema beinin og nefið, og okkur leið ekki lítið betur að þeirri
máltíð endaðri.
Það kveld lögðum við upp með tunglsuppkomunni, og við
fluttum með okkur eins margar melónur, eins og við gátum.
Eftir því sem hærra dró, varð loftið kaldara og kaldara, og
það var okkur mikill léttir. Eftir því, sem við gátum næst
komizt, áttum við nú ekki nema 12 mílur eftir til snjólínunnar.
Hér fundum við meira af melónum, svo að nú kviðum
við ekki lengur vatnsleysi, því að við vissum að bráðlega
mundum við fá nóg af snjó. En nú fór leiðin að verða mjög
brött, og okkur miðaði lítið. Við komumst ekki nema mílu
á klukkutímanum. Við átum líka þá nótt okkar síðasta bita
af biltong. Enn höfðum við ekki séð nokkra lifandi skepnu
á fjöllunum, að undanteknum trappgæsunum, og við höfðum
heldur ekki rekizt á eina einustu lækjarsprænu. Okkur
þótti það mjög undarlegt, þar sem allur þessi snjór var fyrir
ofan okkur, og við héldum að stundum hlyti hann að
bráðna. En eins og við komumst að síðar, runnu allar árnar
norður af fjöllunum, af einhverri orsök, sem mér er alveg
ómögulegt að gera grein fyrir.
Við fórum að verða mjög hræddir um matarleysi. Við höfðum
sloppið við að deyja af þorsta, en það virtist líklegt, að
það hefði aðeins verið til þess að við skyldum deyja úr
hungri. Ég get ekki lýst því, sem við bar þá næstu, aumu,
þrjá daga á annan hátt betur, en með því að skrifa það upp,
sem ég ritaði þá í vasabókina mína.
21. maí. – Lögðum af stað kl. 11 f.h., því að loftið var
alls ekki of heitt til að ferðast að degi til. Fluttum með okkur
nokkrar vatnsmelónur. Brutumst áfram allan daginn, en
sáum engar fleiri melónur, vorum auðsjáanlega komnir út
af því svæði, þar sem þær uxu. Sáum engin veiðidýr. Settumst
að fyrir nóttina um sólsetur og höfðum engan mat
fengið marga klukkutíma. Þoldum miklar þrautir um nóttina
af kulda.
22. – Lögðum af stað um sólaruppkomu, og vorum mjög
linir og lasburða. Komumst ekki nema 5 mílur allan daginn,
fundum nokkra snjóskafla og átum af þeim, en annars
ekkert. Settumst að um kveldið undir brekkunni að stórum
hjalla. Napur kuldi. Drukkum dálítið af brennivíni hver
og hnipruðum okkur saman, hver um sig vafinn í ábreiðum
til þess að halda lífinu í okkur. Erum nú óttalega útleiknir
af kulda og þreytu. Héldum að Ventvogel mundi deyja um
nóttina.
23. – Brutumst enn áfram jafnskjótt og sólin var vel komin
upp og hafði þýtt limi okkar dálítið. Nú er hræðilega ástatt
fyrir okkur, og ég er hræddur um, að ef við fáum engan
mat, muni þetta verða okkar síðasta dagleið. Ekki nema
lítið eftir af brennivíni. Good, Sir Henry og Umbopa bera
sig dásamlega, en Ventvogel er mjög illa á sig kominn. Eins
og flestir Hottentottar, getur hann ekki þolað kuldann.
Hungurkvalirnar ekki svo illar, en ég hef nokkurs konar lífleysis
tilfinning yfir um kviðinn. Hinir segja það sama. Við erum
nú komnir jafnhátt þverhnípta klettabeltinu eða hraungarðinum,
sem tengir brjóstin saman, og útsýnið er dýrlegt. Bak
við okkur liggur hin mikla skínandi eyðimörk í öldum svo
langt sem augað eygir, og fyrir framan okkur er hver mílan
eftir aðra af sléttum, hörðum snjó. Fjallið snjóhvítt bungast
upp hægt og hægt, en sýnist líkast flatneskju, og upp úr
miðri bungunni rís geirvarta fjallsins, sem sýnist vera nokkrar
mílur ummáls, hér um bil 4,000 fet upp í loftið. Engin lifandi
skepna sést. Guð hjálpi okkur. Ég er hræddur um að
skapadægur okkar muni vera komið.
Og nú ætla ég að hætta við dagbókina, sumpart af því, að
ekki er sérlega skemmtilegt að lesa hana, og sumpart af
því, að ef til vill þarf að segja nokkuð greinilegar frá því,
sem fer hér á eftir.
Allan þann dag (23. maí) eigruðum við áfram hægt og
hægt upp eftir snjóbrekkunni og lögðum okkur við og við
niður til að hvíla okkur. Hverjum, sem hefði séð okkur, hefði
víst virzt við undarlegir og úttaugaðir ásýndum, þar sem við,
hlaðnir þungum byrðum, drógum okkar þreyttu fætur eftir
gljáhvítum fletinum og gutum hungruðum augum umhverfis
okkur. En það var ekki til mikils að gjóta augunum, því
að þar var ekkert til að éta. Við komumst ekki nema 7 mílur
þann dag. Rétt fyrir sólsetrið vorum við komnir alveg að
geirvörtunni á vinstra brjósti Shebu, og þessi ummálsmikla,
hrufulausa hæð úr freðnum snjó teygðist þúsundir feta upp
í loftið fyrir ofan okkur. Þó að við værum illa á okkur komnir,
gátum við ekki annað en dázt að þessu dýrlega útsýni,
sem varð enda enn dýrlegra en það var í sjálfu sér af flöktandi
ljósgeislunum frá sólinni, sem var að setjast. Þessir
geislar settu hér og þar blóðrauða bletti á snjóinn og krýndu
fjallið fyrir ofan okkur með dýrlegri kórónu.
„Heyrið þið,“ stundi Good allt í einu upp, „við ættum að
vera nálægt hellinum, sem gamli gentlemaðurinn minntist á
í riti sínu.
„Já,“ sagði ég, „ef hellirinn er nokkur til.“
„Blessaðir verið þér, Quatermain,“ sagði Sir Henry og
andvarpaði um leið, „talið þér ekki svona. Ég ber fullt traust
til donsins. Munið þér eftir vatninu. Við finnum staðinn bráðum.“
„Ef við finnum hann ekki fyrir myrkrið, þá erum við
dauðans matur, það munar ekki öðru.“ Þessum orðum svaraði
ég, svo huggandi sem þau voru eða hitt þó heldur.
Næstu tíu mínúturnar þrömmuðum við áfram þegjandi.
Umbopa gekk við hliðina á mér, vafinn innan í ábreiðu, og
með leðurbelti strengt svo fast utan um magann, til þess
að „gera hungrið lítið,“ eins og hann komst að orði, að mittið
á honum varð eins og á ungri stúlku. Allt í einu tók hann
í handlegginn á mér.
„Líttu á,“ sagði hann og benti á fjallsbrekkuna.
Ég leit þangað, sem ég sá hann horfa og gat greint hér
um bil hundrað faðma frá okkur eitthvað, sem líktist gati
á snjónum.
„Þetta er hellirinn,“ sagði Umbopa.
Við hröðum okkur það sem við gátum að staðnum, og það
stóð heima, við sáum, að gatið var hellismunni, og hellirinn
var vafalaust sá sami, sem Da Silvestre hafði ritað um. Það
mátti ekki seinna vera að við fyndum hann, því að rétt þegar
við náðum þessu skýli, gekk sólin undir með furðulegum
hraða, og þá varð nær því aldimmt umhverfis okkur. Á þessum
breiddargráðum er rökkrið aðeins skamma stund. Við
skriðum inn í hellinn, sem ekki virtist vera mjög stór, hnipruðum
okkur saman til að láta okkur hlýna og gleyptum það,
sem eftir var af brennivíninu okkar – sem ekki var nema
munnsopi handa hverjum – og reyndum að gleyma þrautum
okkar með því að sofna. En kuldinn var of átakanlegur
til þess að við gætum það. Ég er sannfærður um, að þá hefur
að minnsta kosti verið 14-15 gráðu frost, jafnhátt og
við vorum komnir. Lesari minn getur betur ímyndað sér það
en ég lýst því, hvernig slíkt frost muni hafa reynt í okkur
þolrifin, jafn úttaugaðir eins og við vorum, af þrautum, matarleysi
og mikla hitanum í eyðimörkinni. Eg læt mér nægja
að segja það, að ég hef aldrei verið nær dauða mínum af illri
aðbúð en ég var þá. Þarna sátum við tíma eftir tíma í næturgrimmdinni
og fundum, hvernig frostið flögraði um okkur
og kleip okkur, ýmist í fingurna eða fæturna eða í andlitið.
Við hnipruðum okkur fastar og fastar saman, en það var
ekki til neins. Það var enginn hiti til í okkar aumu, hungurmorða
skrokkum. Stundum tókst einhverjum okkar að
blunda órólega í fáeinar mínútur, en lengi gátum við ekki sofið,
og vera má, að það hafi verið heppni fyrir okkur, því að
ég efast um, að við hefðum vaknað aftur. Ég held, að það
hafi ekki verið annað en viljakraftur okkar, sem hélt í okkur
lífinu.
Tennurnar í Ventvogel, Hottintottanum, höfðu glamrað
alla nóttina líkt og handsmella. Ekki löngu fyrir dögun heyrði
ég hann stynja þungan, og að tennur hans hættu að nötra.
Ég hugsaði ekki mikið um það í það skipti, því að ég hélt
að hann hefði sofnað. Bakið á honum lá upp að bakinu á
mér, og það var eins og það yrði kaldara og kaldara, þangað
til það var loksins orðið eins og klaki.
Loksins fór loftið að verða grátt af ljósi, svo skutust skjótfleygar
gular örvar glampandi yfir snjóinn, og að lokum
gægðist sólin dýrleg upp yfir hraungarðinn, leit inn til okkar,
á okkar hálffreðnu líkami og á Ventvogel, sem sat þar
milli okkar steindauður. Það var ekki furða, þó að bakið
hefði orðið kalt á honum, vesalingnum. Hann hafði dáið, þegar
ég heyrði hann hætta að stynja, og nú var hann allt að
því harðfreðinn. Þetta fékk óumræðilega mikið á okkur, og
við drögnuðumst frá líkinu (það er undarleg óbeit, sem vér
höfum allir á dauðum líkömum), og skildum það þar eftir
sitjandi, með greiparnar spenntar utan um hnén.
Um þetta leyti var sólarljósið að hella sínum köldu geislum
(því að hér voru þeir kaldir) beint inn í hellismunnann.
Allt í einu heyrði ég hræðsluóp frá einhverjum og sneri við
höfðinu inn í hellinn.
Og þetta var það, sem ég sá: Önnur mynd sat innst inni í
hellinum – hann var ekki nema 20 feta langur – og höfuðið
hvíldi á brjóstinu og löngu handleggirnir héngu niður.
Ég starði á myndina og sá að þetta var annar dauður maður,
og það sem meira var, hvítur maður.
Hinir sáu þetta líka, og sýnin reyndist of mikil fyrir taugar
okkar, sem voru farnar svo mjög að bila. Allir klöngruðumst
við í einum hóp út úr hellinum eins hart eins og okkar freðnu
limir gátu flutt okkur.
VII. KAPITULI. - VEGUR SALÓMONS.
Fyrir utan hellinn námum við staðar, og okkur fannst við
vera hálfgerð flón.
„Ég ætla að snúa við,“ sagði Sir Henry.
„Hvers vegna?“ spurði Good.
„Af því mér datt í hug, að – það sem við sáum – kynni
að vera bróðir minn.
Þetta hafði okkur ekki komið til hugar, og við fórum aftur
inn í hellinn, til þess að vita, hvort það reyndist satt. Eftir
skæru ljósbirtuna fyrir utan gátu augu okkar ekki um stund grillt
í gegnum myrkrið í hellinum, með því við vorum
líka veikir í þeim af að stara á snjóinn. Bráðlega vöndumst við
þó við þetta hálfmyrkur, og færðum okkur nær dauðu myndinni.
Sir Henry kraup á kné og leit framan í andlitið.
„Guði sé lof,“ sagði hann og dró andann þannig að að auðheyrt var
að honum létti, „það er ekki bróðir minn.“
Þá gekk ég að og leit á. Maðurinn hafði verið hár vexti,
miðaldra maður með hátt nef og bogið, gráleitt hár og langt
svart yfirskegg. Skinnið var alveg gult og þanið strítt yfir
beinin. Fötin voru af honum að undanteknu einhverju, sem
virtist vera leifar af grind, var því nakin. Við hálsinn hékk
gult fílabeinskrossmark. Líkið var alveg harðfreðið.
„Hver í ósköpunum getur þetta verið?“ sagði ég.
„Getið þér ekki getið þess?“ spurði Good.
Ég hristi höfuðið.
„Hvernig látið þér! Það er auðvitað gamli doninn, Jose da
Silvestre, hver ætti það annars að vera?“
„Það er ómögulegt,“ sagði ég og gapti við, – svo steinhissa
varð ég. – „Hann dó fyrir 300 árum.“
„Og mér þætti gaman að vita, hvað skyldi vera því til fyrirstöðu,
að hann entist í þrjú þúsund ár enn í öðru eins loftslagi
og þessu,“ sagði Good. „Ef loftið er aðeins nógu kalt,
þá helzt hold og blóð eins óskemmt til eilífðar eins og sauðakjöt
frá Nýja Sjálandi; og nógur er kuldinn hér, það veit
hamingjan. Sólin kemst aldrei hingað inn, ekkert dýr kemur
hingað til að rífa mann sundur. Þrællinn hans, sem hann
talar um neðan við uppdráttinn, hefur vafalaust fært hann
úr fötunum og skilið svo við hann. Hann hefur ekki getað
grafið hann einn. Lítið þér á,“ hélt hann áfram og laut um
leið niður og tók upp bein með undarlegri lögun, og sem
hvass oddur hafði verið skafinn á endann á. „Hér er klofnabeinið,
sem hann gerði uppdráttinn með.“
„Við gláptum á þetta ofurlitla stund steinhissa og gleymdum
okkar eigin þrautum við þessa óvenjulegu og, að því er
okkur virtist, hálfyfirnáttúrlegu sýn.
„Já,“ sagði Sir Henry, „og hér hefur hann fengið blekið,“
og hann benti á lítið sár á vinstra handleggnum á dauða
manninum. „Hefur nokkur maður nokkurn tíma séð annan
eins áður.“
Það lék enginn vafi framar á þessu, og ég játa fyrir mitt
leyti, að það olli mér skelfingar. Þarna sat hann dauður,
maðurinn, sem hafði ritað þær leiðbeiningar fyrir eitthvað
tíu mannsöldrum síðan, sem höfðu komið okkur á þennan
stað. Þarna hélt ég með mínum eigin höndum á pennaskriflinu,
sem hann hafði ritað þær með. Og þarna hékk við hálsinn
á honum krossmarkið, sem varir hans höfðu kysst, þegar
hann var í andarslitrunum. Þar sem ég starði á hann, gat
ímyndunarafl mitt gert sér grein fyrir, hvernig öllu hefði
verið háttað. Það var eins og ég sæi ferðamanninn, þegar
hann var að deyja af kulda og hungri, og samt sem áður að
berjast við að láta veröldina vita um þetta leyndarmál, sem
hann hafði komizt að – og ég fann til þess, hve óttalega einmana
hann hafði verið á dauðastundinni, enda bar þetta, sem
sat þar fyrir framan okkur, vitni um það. Mér virtist sem
ég gæti séð líkingu með skarpleita andlitinu á honum og andliti
Silvestre heitins, kunningja míns og afkomanda hans,
sem dáið hafði fyrir 20 árum í örmum mínum, en vera má,
að það hafi verið ímyndun ein. Að minnsta kosti sat hann
þarna, sem sorglegt dæmi upp á afdrif þau, sem þeir menn
oft fá, sem vilja kanna það, sem óþekkt er, og þar situr hann
að öllum líkindum, krýndur hinni hræðilegu hátign dauðans,
um ókomnar aldir til þess að verða augum ferðamanna eins
og okkar að undrunarefni, ef nokkurn tíma skyldi vilja svo
til, að þangað kæmi nokkur maður til þess að rjúfa einveru
hans. Þetta bar okkur ofurliði, enda var það engin furða,
þar sem við vorum þegar nær dauða en lífi af kulda og
hungri.
„Við skulum fara,“ sagði Sir Henry með lágri rödd, „bíðið
þið við, við skulum fá honum félaga,“ og hann lyfti upp
líkinu af Ventvogel, Hottintottanum, og setti það rétt hjá
gamla doninum. Svo laut hann niður braut sundur fínu snúruna,
sem bundin var utan um hálsinn og hélt krossmarkinu,
því að honum var of kalt á fingrunum til þess að hann
reyndi til að leysa hnútinn á henni. Ég tók pennann, og hann
liggur fyrir framan mig, meðan ég er að skrifa – stundum
skrifa ég nafnið mitt með honum.
Svo yfirgáfum við þá tvo, prúðmennið hvíta frá liðnum
öldum og vesalings Hottintottann, þar sem þeir áttu að vera
á sínum eilífa verði innan um snjóana eilífu, og við skriðum
út úr hellinum, út í blessað sólskinið og héldum enn áfram
leiðar okkar og lögðum niður fyrir okkur innan brjósts, hve
margir klukkutímar mundu líða þangað til við yrðum jafnir
þessum mönnum.
Þegar við höfðum gengið hér um bil hálfa mílu, komum
við að flatarbrúninni, því að geirvarta fjallsins reis ekki alveg
upp úr miðjunni, þó að svo sýndist eyðimerkurmegin við
fjallið. Við gátum ekki séð það, sem fyrir neðan okkur var,
því að landið var hjúpað bylgjum morgunþokunnar. Svo rofaði
samt sem áður ofurlítið til í efri þokulögunum, og þá sáum
við eitthvað 250 faðma fyrir neðan okkur, við endann á
löngum snjóhallanda, grænan grasblett, og eftir honum rann
lækur. Og við sáum meira en þetta. Við lækinn stóð hópur
af antilópum, 10 til 15, og vermdi sig í sólskininu. Í þessari
fjarlægð gátum við samt ekki séð, hvaða dýr þetta voru.
Við þessa sýn greip okkur óhemjulegur fögnuður. Þar var
nóg af mat, ef við aðeins gætum náð honum. En vandræðin
voru að ná honum. Dýrin voru fulla 300 faðma frá okkur,
og það er langt skotfæri og ekki gott að reiða sig á það,
þegar líf manns er komið undir, hvort maður hittir eða ekki.
Við ræddum það í mesta flýti, hvort ráðlegt væri að reyna
að laumast nær dýrunum, og loksins réðum við af að gera
það ekki, þó að okkur væri það nauðugt. Fyrst og fremst var
vindurinn ekki hagstæður, og ennfremur var víst, að dýrin
hefðu séð okkur á gljáhvítum snjófletinum, sem við urðum
að fara eftir.
„Jæja, við verðum að reyna það héðan,“ sagði Sir Henry.
„Með hvorum eigum við að gjöra það, Quatermain, repeter-byssunum
eða express-byssunum?“
Hér kom aftur vafamál fyrir. Repeter-byssunum frá Winchester
– við höfðum tvær af þeim, og Umbopa bar
byssu Ventvogels heitins og sína eigin – var ætlað að flytja
500 faðma, en þar á móti var express-byssunum ekki ætlað að
flytja nema 175 faðma, og væri skotfærið lengra, þá var
ekki hægt að miða nema meira eða minna eftir ágizkun. Að
einu leytinu var þess gætandi, að hitti maður með express-byssunum,
þá voru meiri líkur til, að skotið riði dýrinu að
fullu, því að kúlur þeirra voru þanþolnar. Hér var úr vöndu
að ráða, en við réðum af, að við skyldum hætta á það með
express-byssunum.
„Við skulum miða á það dýrið, sem er beint framundan
hverjum einum. Miðið þið rétt á herðakambinn og nógu hátt,
sagði ég, „og segðu til, Umbopa, hvenær við eigum að hleypa
af, svo að við getum gert það allir í einu.“
Svo kom þögn, og hver miðaði, sem bezt hann gat á sitt
mark, eins og sannarlega er eðlilegt að hver maður geri, þegar
hann veit að líf hans er undir skotinu komið.
„Skjótið!“ sagði Umbopa á zúlúsku, og nær því á sama
augnabliki kváðu skotin við úr öllum byssunum, og þrjú
reykský héngu eitt augnablik fyrir framan okkur, og á ótal
stöðum tók undir, og bergmálið flaug á burt yfir þöglan snjóinn.
Allt í einu hvarf reykurinn, og þá sáum við – okkur til
mikils fagnaðar – stórt karldýr liggja á bakinu og berjast
um hamstola í dauðakvölunum. Við æptum siguróp – við
vorum úr háskanum, við áttum ekki að deyja úr hungri. Þó
linir værum, þá þutum við ofan snjóhallandann, sem var
milli okkar og dýrsins, og tíu mínútum eftir að við höfðum
hleypt af, lá hjarta og lifur dýrsins rjúkandi fyrir framan
okkur. En nú komu ný vandræði. Við höfðum ekkert eldsneyti,
og gátum því ekki kveikt neinn eld og soðið matinn.
Við störðum hver á annan í ráðaleysi.
„Menn, sem eru að deyja úr hungri, mega ekki vera matvandir,“
sagði Good; „við verðum að éta ketið hrátt.“
Við áttum einskis annars úrkosta, og vegna þess, hve
hungrið nagaði okkur varð þessi uppástunga okkur ekki eins
ógeðfelld eins og annars mundi hafa orðið. Svo tókum við
hjartað og lifrina grófum hvorttveggja niður í snjóskafl og
létum það vera þar í nokkrar mínútur, svo að það skyldi
kólna. Svo þvoðum við það í ísköldu lækjarvatninu, og loksins
átum við það með áfergju. Það er hræðilegt að heyra það,
en í hreinskilni að segja hef ég aldrei smakkað neitt eins
gott og þetta hráa kjöt. Á fjórða parti stundar vorum við
orðnir allt aðrir menn. Lífið og fjörið kom aftur í okkur,
slagæðarnar, sem áður höfðu verið svo linar, fóru aftur að slá
hratt og blóðið streymdi hart um æðarnar. En við höfðum í
huga afleiðingarnar af að éta yfir sig, þegar maður er kominn
að dauða úr hungri, vöruðumst því að borða of mikið og
hættum, meðan við enn vorum hungraðir.
„Guði sé lof,“ sagði Sir Henry, „þessi skepna bjargaði lífi
okkar. Hvaða dýr er það, Quatermain?“
Ég stóð upp og leit á antilópuna, því að ég var ekki viss
um það. Dýrið var hér um bil á stærð við asna, með stórum,
bognum hornum. Ég hafði aldrei séð neina skepnu líka þessari
áður, tegundin var mér alveg óþekkt. Dýrið var móleitt
með rauðleitum rákum og húðin var þykk. Síðar komst ég
að því, að íbúar þessa undralands kölluðu dýrið „inco.“ Hún
var mjög sjaldgæf og hittist ekki nema mjög hátt frá sjávarmáli,
þar sem engin önnur veiðidýr gátu hafzt við. Dýrið var
prýðisvel skotið, hátt í herðakambinn, en auðvitað gátum
við ekki séð, hvers kúla það var, sem hafði riðið því að fullu.
Ég held að Good hafi munað eftir, hve makalaust vel honum
tókst að skjóta gíraffann, og hann hafi innanbrjósts eignað
sér þetta skot, og við vorum ekkert að þræta við hann.
Við höfðum átt svo annríkt, meðan við vorum að seðja
hungur okkar, að við höfðum ekki til þessa komizt til að litast
um. En eftir að við höfðum nú falið Umbopa á hendur
að skera svo mikið ket af skepnunni, sem líkindi voru til,
að við gætum borið, þá fórum við að gæta að því, sem umhverfis
okkur var. Þokunni hafði létt af, því að klukkan var
orðin átta, og sólin hafði sogið þokuna í sig. Við gátum því
séð í einu allt landið, sem fyrir framan okkur lá. Ég veit ekki,
hvernig ég á að lýsa því dýrlega útsýni, sem þar birtist augum okkar,
er voru sem frá sér numin. Ég hef aldrei séð neitt
líkt því áður, og ég býst heldur ekki við, að ég muni sjá
neitt líkt því hér eftir.
Bakvið og fyrir ofan okkur teygðust snjóbrjóst Shebu upp
í loftið, og fyrir neðan, eitthvað fimm þúsund fetum lægra
en við stóðum, lá hver mílan fram af annarri af því yndislegasta
flatlendi, sem ég hef nokkurn tíma séð. Sums staðar voru
þéttir skógarflákar með háum trjám, sums staðar
liðuðust stórar ár fram sína silfurleið. Vinstra megin þandist
út yfir stórt svæði frjósamt, öldumyndað veldt eða graslendi,
og á því gátum við aðeins grillt ótal hjarðir af veiðidýrum
eða nautgripum – í þeirri fjarlægð gátum við ekki greint,
hvort heldur var. Þetta landflæmi virtist vera umgirt
með múr af fjöllum langt í burtu. Hægra, megin við okkur
var landið meira eða minna fjöllótt, það er að segja, að
einstaka hæðir stóðu upp úr sléttlendinu. Á milli hæðanna
lágu ræktaðir landflákar, og á þeim gátum við glöggt séð
hópa af kofum með kringlóttu hvolflagi. Héraðið lá frammi
fyrir okkur eins og landabréf og glitraði á ár þess líkt og
silfurlita orma, og tindarnir, líkir tindum Alpafjallanna, risu
upp í hátíðlegum tíguleik, krýndir snjósköflum, sem liðuðust
allavega um þá. En yfir öllu lá glaðlegt sólarljósið, og okkur
var sem fyndum við sælulíf náttúrunnar draga andann.
Tvennt þótti okkur kynlegt, sem við sáum, meðan við störðum
þarna fram undan okkur. Fyrst og fremst það, að landið
fyrir framan okkur hlaut að liggja að minnsta kosti fimm
þúsund fetum hærra heldur en eyðimörkin, sem við höfðum
farið yfir. Það annað, að allar árnar runnu frá suðri til norðurs.
Við vissum það vel og höfðum ekki komizt að því þrautalaust,
að alls ekkert vatn var sunnan megin við þennan mikla
fjallgarð, sem við stóðum á, en norðan megin voru margar
ár, og flestar þeirra virtust renna í stórt fljót, sem við sáum
liðast áfram, þangað til augað eygði það ekki lengur.
Við settumst niður, sátum kyrrir um stund og störðum
þegjandi á þetta dásamlega útsýni. Allt í einu tók Sir Henry
til máls:
„Er ekki neitt á uppdrættinum um þjóðveg Salómons?“
sagði hann.
Ég hneigði höfuðið til samþykkis, en horfði enn langt út
yfir landið.
„Jæja, lítið þér á, þarna er hann!“ og hann benti lítið eitt
til hægri handar við okkur.
Good og ég litum þá við, og þar liðaðist eftir sléttunni einhver
rák, sem virtist vera breiður þjóðvegur. Við höfðum
ekki séð hana í fyrstu, því að þar sem hún lá inn í sléttuna
faldist hún bak við nokkur moldarbörð. Við sögðum ekkert,
að minnsta kosti ekki mikið. Við vorum farnir að missa hæfileikann
til að verða hissa. Það virtist einhvern veginn ekkert
sérlega óeðlilegt, að við fyndum nokkurs konar rómverskan
veg í þessu undarlega landi. Við sættum okkur við það, sem
við sáum.
„Jæja,“ sagði Good, „vegurinn hlýtur að vera rétt hjá okkur,
ef við höldum til hægri. Ættum við ekki heldur að leggja
af stað?“
Það var góð bending. Og jafnskjótt og við höfðum þvegið
okkur um andlitið og hendurnar í ánni, fórum við eftir bendingunni.
Eina mílu eða þar um bil stauluðumst við yfir stóra
hnullunga og snjóskafla, þangað til við allt í einu vorum
komnir upp á ofurlitla hæð – þá lá vegurinn þar fyrir fótum
okkar. Það var ágætur vegur, höggvinn út í harðan klettinn,
að minnsta kosti 50 feta breiður, og honum var auðsjáanlega haldið
vel við, en það undarlegasta við veginn var
það, að svo virtist, sem hann byrjaði þar. Við gengum ofan
hæðina og komum á veginn, en ekki nema 100 skrefum fyrir
aftan okkur, þeim megin við okkur, sem brjóst Shebu lágu,
hvarf hann, og allt fjallið var þakið stórum hnullungum, og
snjósköflum milli þeirra.
„Hvernig haldið þér að standi á þessu, Quatermain?“
spurði Sir Henry.
„Ég veit það,“ sagði Good, „vegurinn hefur vafalaust legið
beint yfir fjallgarðinn og yfir eyðimörkina hinu megin, en
eyðimerkursandurinn hefur hulið hann, og fjallið fyrir ofan
okkur hefur einhvern tíma gosið, og vegurinn eyðilagzt af
hraunleðjunni.“
Þetta virtist líklega til getið, að minnsta kosti létum við
okkur það nægja og héldum áfram ofan eftir fjallinu. Það
var mjög ólíkt verk að fara ofan á við eftir þessum stórkostlega
þjóðvegi, með fulla magana, og að fara upp eftir snjónum,
glorhungraðir og nær því helfreðnir. Hefði ekki setið í
huga okkar endurminningin um, hve sorglega fór fyrir vesalings
Ventvogel, og hve voðalegt var í hellinum, þar sem við
höfðum verið með doninum gamla, þá hefðum við nú sannast
að segja verið beinlínis kátir, þrátt fyrir það, að okkur
grunaði, að ókunnar hættur mundu bíða okkar. Með hverri
mílu, sem við fórum, varð loftið mildara og ilmríkara, og
fegurð landsins fyrir framan okkur varð enn skærari. Af
veginum er það að segja, að ég hef aldrei séð annað eins
mannvirki. Sir Henry sagði þó, að vegurinn mikli yfir St.
Gothard í Svisslandi væri mjög líkur honum. Engir örðugleikar
höfðu verið of torveldir fyrir þann byggingameistara
gamla heimsins, sem ráðið hafði, hvernig sá vegur skyldi
leggjast. Á einum stað komum við að miklu gili, þrjú hundruð
feta breiðu og að minnsta kosti hundrað feta djúpu. Þetta
mikla hyldýpi hafði beinlínis verið fyllt, auðsjáanlega með
afarstórum, tilhöggnum björgum, en á gilbotninum hafði
hvelfing verið gerð, til þess að vatnið skyldi geta runnið
þar, og yfir öllu þessu lá vegurinn. Á öðrum stað var vegurinn
höggvinn sem krákustígur með hvössum hornum í hliðina
á þverhníptum kletti, fimm hundruð feta háum, og í
þriðja staðnum lá hann í jarðgöngum beint í gegnum klett
einn, fimmtán faðma eða meira.
Hér tókum við eftir því, að hliðarnar á jarðgöngunum voru
þaktar með undarlegum myndum, mest af herklæddum mönnum
í vögnum. Ein, sem var afburðafögur, sýndi heilan bardaga,
og í fjarlægð sást farið burt með hertekna menn, og fylgdu
þeim varðmenn.
„Jæja,“ sagði Sir Henry, eftir að hann hafði skoðað þetta
forna listaverk vandlega. „Það er ef til vill ekkert að því að
kenna þennan veg við Salómon, en ekki lærðari en ég er, þá
grunar mig að Egyptar hafi komið hingað áður en fólk Salómons
steig sínum fæti á þennan veg. Ef þetta er ekki handaverk Egypta,
þá get ég ekkert annað sagt, en að þetta líkist þeim mjög mikið.“
Um hádegi vorum við komnir svo langt ofan eftir fjöllunum að
skógur var farinn að verða á leið okkar. Fyrst urðu
fyrir okkur runnar hér og þar, svo urðu þeir æ þéttari og
þéttari, þangað til vegurinn bugðaðist loksins gegnum þéttan
skóg af silfurlitum trjám, líkum trjánum, sem sjá má á
hallanum við Table Mountain við Townhöfðann. Ég hafði
aldrei rekizt á þau á öllum mínum ferðum annars staðar en
á Höfðanum, og mig furðaði því stórlega á að sjá þau.
„Ó,“ sagði Good og virti fyrir sér trén með skínandi laufunum,
og var auðséð, að honum þótti framúrskarandi mikils
vert um þau. „Látum okkur nema hér staðar og sjóða handa
okkur miðdegisverð, ég hef hér um bil melt þetta hráa ket“.
Enginn andmælti þessu, svo að við fórum út af veginum
og brutumst gegnum skóginn að á, sem við heyrðum skvettast
áfram ekki langt frá okkur. Það leið ekki á löngu áður en
eldur logaði glatt hjá okkur á þurrum greinum. Við skárum
nokkra væna bita af ketinu, sem við höfðum flutt með okkur
af incóanum, stungum þeim upp á oddmjóar spýtur og
steiktum þá, eins og Kafírarnir gera, og átum þá með góðri
lyst. Eftir að við höfðum troðið í okkur, kveiktum við í pípunum
okkar og nutum lífsins. Okkur virtist það nærri því
himneskt í samanburði við þrautir þær, sem við höfðum nýlega
þolað.
Árbakkarnir voru þaktir þéttum burkna, ákaflega stórvöxnum,
nema hvað hér og þar stóðu upp eins og fjaðraskúfar af villtum
asparagus, og áin bablaði í sífellu glaðlega við hliðina á okkur.
Í hlýja loftinu heyrðist suða gegnum laufin
á silfurlitu trjánum, dúfurnar kvökuðu kringum okkur og
ljósvængjaðir fuglar flögruðu, líkastir lifandi gimsteinum,
frá einni grein til annarrar. Það var líkast því, sem hér væri
aldingarðurinn Eden.
Það sló eins og einhverri töfraþögn á okkur. Því olli bæði
unaðsleikur staðarins, og svo þessi sterka meðvitund um
hættur, sem við vorum komnir úr, og um fyrirheitna landið
sem við vorum loksins komnir til. Sir Henry og Umbopa sátu
og töluðu saman í hálfum hljóðum einhvern hrærigraut af
bjagaðri ensku og illri zúlúsku, en alvarlegir voru þeir, og
ég lá, með augun hálflokuð, á ilmríku burknarúminu og
gætti að, hvað þeim liði. Allt í einu hvarf Good mér, og ég
fór að líta í kringum mig til þess að vita, hvað orðið hefði
af honum. Ég sá hann þá sitjandi á árbakkanum. Hann hafði
verið að baða sig í ánni. Hann var nakinn, nema hvað hann
var í ullarskyrtu, óstjórnlega hreinlætisæðið hans hafði náð
sér aftur, og hann var því önnum kafinn við að búa sig sem
allra bezt. Hann hafði þvegið gúttaperkakragann sinn, hrist
allt ryk úr buxunum sínum, frakkanum og vestinu, og nú
var hann að brjóta fötin saman vandlega áður en hann færi
í þau, og á meðan á því stóð, hristi hann höfuðið með sorgarsvip
yfir öllum götunum og rifunum, sem eðlilega höfðu
komið á þau í þessari óttalegu ferð okkar. Svo tók hann
stígvélin sín, nuddaði þau með handfylli sinni af burkna og
nuggaði þau svo loksins með fitustykki, sem hann hafði verið
svo hugsunarsamur að geyma af ketinu af incóanum,
þangað til þau voru orðin tiltölulega lagleg. Eftir að hann
hafði athugað þau nákvæmlega gegnum gleraugað sitt, fór
hann í þau og byrjaði á nýju verki. Úr dálitlum bögli, sem
hann bar, tók hann fram vasagreiðu. Í hana var festur ofurlítill
spegill, og í honum skoðaði hann sig nákvæmlega. Það
var svo að sjá sem hann væri ekki ánægður, því að hann fór
að greiða hárið sérlega vandlega. Svo varð dálítið hlé, og á
meðan skoðaði hann, hver breyting hefði á orðið, enn var
hann ekki ánægður. Hann þreifaði á hökunni á sér, á hana
höfðu nú safnazt 10 daga skeggbroddar. „Það getur þó aldrei
skeð,“ hugsaði ég, „að hann ætli að fara að reyna að raka
sig.“ En það ætlaði hann. Hann tók fitumolann, sem hann
hafði nuggað um stígvélin sín og þvoði hann vandlega í ánni.
Svo fór hann aftur ofan í böggulinn, og tók út dálítinn
vasarakhníf með spelku við blaðið, af þeirri tegund, sem þeir
menn kaupa, sem hræddir eru um að skera sig, og eins menn,
sem ætla að leggja upp í sjóferð. Svo nuggaði hann kinnarnar
og hökuna með ákefð með fitumolanum og fór svo að raka sig.
En það var auðsjáanlega sárt, því að hann stundi mjög
mikið meðan á því stóð, og ég engdist sundur og saman af
hlátri við að sjá hann berjast við þessa skeggbrodda. Það
virtist svo einstaklega skrítilegt að sjá mann leggja svo mikið
á sig til þess að raka sig með fitubita á öðrum eins stað
og þessum og þegar eins stóð á eins og hér. Loksins tókst
honum að ná verstu stúfunum af hægri kinninni og hægra
megin af hökunni, en þá sá ég allt í einu, þar sem ég var að
horfa á Good, ljósglampa bregða fyrir, og ljósglampinn
skauzt rétt fyrir ofan höfuðið á honum.
Good stökk upp með blótsyrði (hefði rakhnífurinn ekki
verið eins úr garði gerður eins og hann var, þá hefði hann
vafalaust skorið sig á háls). Ég stökk líka upp, en blótaði
ekki, og nú skal ég skýra frá því, sem ég sá. Ekki nema 20
skref frá mér, og 10 skref frá Good, stóð hópur af mönnum.
Þeir voru mjög hávaxnir og eins og kopar á litinn, og sumir
þeirra báru stóra skúfa af svörtum fjöðrum og stuttar kápur
úr leópardaskinnum. Meira sá ég ekki í svipinn. Fyrir
framan þá stóð unglingur, hér um bil 17 ára gamall, hann
hafði hendurnar enn á lofti og líkaminn hallaðist áfram á
sama hátt eins og grískar standmyndir af spjótkösturum.
Ljósglampinn hafði auðsjáanlega verið vopn, og hann hafði
kastað því.
Meðan ég var að horfa á hann, kom gamall hermannlegur
maður fram úr hópnum, tók í handlegginn á unglingnum og
sagði eitthvað við hann. Og svo héldu þeir til móts við okkur.
Sir Henry, Good og Umbopa höfðu þrifið kúlubyssur sínar
og lyftu þeim upp ógnandi. Þarlendu mennirnir færðust nær
og nær. Mér datt í hug, að þeir gætu ekki vitað, hvað kúlubyssur
væru, annars mundu þeir naumast sýna þeim slíka
fyrirlitningu.
„Látið þið byssurnar niður!“ hrópaði ég til hinna, því að
ég sá, að væri okkur ekki óhætt, ef við færum friðsamlega
að þeim, þá var okkur það ekki á annan hátt. Þeir hlýddu,
og ég steig fram og ávarpaði aldraða manninn, sem hafði
tekið í unglinginn.
„Heilir,“ sagði ég á zúlúzku, en vissi annars ekki, hvaða
tungu ég átti að tala. Hann skildi mig, og mig furðaði á því.
„Heilir,“ sagði maðurinn, reyndar ekki á sama máli, en á
mállýzku svo náskyldri zúlúsku, að hvorki Umbopa né ég
áttu neitt örðugt með að skilja hana. Við komumst í raun og
veru að því síðar, að mál það, sem þessi þjóð talaði, var forn
zúlúska, var hér um bil jafn skyld zúlúsku eins og enska
Chaucers er skyld ensku 19. aldarinnar.
„Hvaðan komið þið?“ hélt hann áfram, „hverjir eruð þið?
og hvers vegna eru andlit þriggja ykkar hvít og andlit þess
fjórða eins og andlitin á sonum mæðra okkar?“ og hann
benti á Umbopa um leið og hann sagði þetta, og því brá fyrir
í huga mínum, að hann hefði rétt að mæla. Umbopa var líkur
þessum mönnum, sem stóðu frammi fyrir okkur, í andliti,
og eins var mikli vöxturinn á honum. En ég hafði engan
tíma til að hugsa um þessa líking.
„Við erum útlendir menn og komum í friði,“ svaraði ég og
talaði mjög hægt, til þess að hann skyldi geta skilið mig,
„og þessi maður er þjónn okkar.“
„Þú lýgur,“ svaraði hann, „engir útlendingar geta farið
yfir fjöllin, þar sem allt deyr. En lygar ykkar gera ekkert
til, ef þið eruð útlendir menn, þá verðið þið að deyja, því að
engir útlendir menn mega lifa í landi Kúkúana. Það eru lög
konungsins. Búist því við dauða ykkar, þér útlendu menn!“
Ég kunni þessu dálítið illa, einkum með því ég sá að hendur
nokkurra manna fóru að laumast niður með síðum þeirra.
Við hlið hvers þeirra hékk eitthvað, sem mér virtist líkt
stórum og þungum hnífi.
„Hvað segir dóninn?“ spurði Good.
„Hann segir það eigi að hengja okkur,“ svaraði ég önuglega.
„Guð minn góður,“ stundi Good, og eins og hann var vanur,
þegar hann var í vandræðum, tók hann höndinni um
lausatennurnar, dró niður tennurnar í efri skoltinum og lét
þær smella aftur í munninn. Það var frámunalega heppileg
hreyfing, því að á næstu sekúndu rak þessi alvarlegi Kúkúanahópur
upp org af skelfingu, allir á sama augnablikinu,
og þeir hrukku aftur á bak nokkra faðma.
„Hvað gengur á?“ sagði ég.
„Það eru tennurnar í honum,“ hvíslaði Sir Henry, og var
auðheyrt, að honum var mikið niðri fyrir. „Hann hreyfði
þær. Takið þér þær út úr yður, Good, takið þér þær út úr
yður!“
Hann hlýddi og laumaði tönnunum ofan í aðra ermina á
ullarskyrtunni sinni.
Á næstu sekúndu hafði forvitnin orðið hræðslu mannanna
yfirsterkari, og þeir færðust hægt nær og nær okkur. Það
virtist svo sem þeir hefðu gleymt sínum vinsamlegu fyrirætlunum
með okkur.
„Hvernig víkur þessu við, þér útlendu menn,“ spurði aldraði
maðurinn hátíðlega, „með tennur mannsins (hann benti á Good,
sem var í engu nema ullarskyrtunni, og ekki hafði
rakað sig nema öðru megin), sem er klæddur um búkinn, en
nakinn um fæturna, sem hefur hár öðru megin á sínu veiklulega
andliti, en ekki hinum megin, og sem hefur eitt skínandi
gagnsætt auga og tennur, sem hreyfast sjálfkrafa, og
fara burt frá tanngarðinum og koma aftur, eftir því, sem
þeim sjálfum sýnist?“
„Ljúkið þér upp munninum,“ sagði ég við Good, og hann
bretti upp varirnar ótrauðlega og fitjaði upp á nefið að
gamla gentlemanninum líkt og reiður hundur. Þá komu í ljós
tvær rauðar línur, jafn algerlega tannlausar eins og í nýfæddum
fíl. Hinir stóðu á öndinni af undrun.
„Hvar eru tennurnar úr honum?“ grenjuðu þeir. „Við sáum þær með
okkar eigin augum.“
Good sneri höfðinu við hægt og með óumræðilegum fyrirlitningarsvip
og brá hendinni yfir munninn. Svo bretti hann varirnar aftur upp,
og þar voru komnar tvær raðir af ljómandi fallegum tönnum.
Unglingurinn, sem kastað hafði hnífnum, fleygði sér niður í
grasið og rak upp langt org af skelfingu, og af gamla
gentlemanninum er það að segja, að hnén á honum lömdust
saman af hræðslu.
„Ég sé að þið eruð andar,“ sagði hann stamandi. „Hefur
nokkurn tíma maður af konu fæddur haft hár öðru megin á
andlitinu og ekkert hinum megin eða kringlótt og gagnsætt
auga eða tennur, sem hreyfðust og eyddust, svo þær urðu að
engu og uxu svo aftur? Vægið okkur, þér herrar.“
Nú bar sannarlega vel í veiðar, og ég þarf ekki að taka
það fram, að ég tók þessu fegins hendi. „Bæn þín er veitt,“
sagði ég, með hátignarlegu brosi. „Sannlega segi ég ykkur,
þið skuluð læra að þekkja sannleikann. Við komum frá öðrum
heimi, þó að við séum menn, slíkir sem þið eruð. Við komum,“
hélt ég áfram, „frá stærstu stjörnunni, sem skín á nóttunni.“
„Ó! ó!“ andvörpuðu allir þarlendu mennirnir í einu hljóði,
frá sér numdir af undrun.
„Já,“ hélt ég áfram, „þaðan komum við sannarlega,“ og
aftur brosti ég góðlátlega um leið og ég lét þessa furðulegu
lýgi út úr mér. „Við komum til þess að dvelja hjá ykkur lítinn
tíma og blessa ykkur með dvöl okkar hjá ykkur. Þið sjáið,
vinir, að ég hef undirbúið mig með því að læra mál ykkar.
„Það er satt, það er satt,“ sögðu þeir allir í einu hljóði.
„Það er ekkert hægt á móti því að mæla, herra,“ bætti
gamli gentlemaðurinn við, „annað en það, að þú hefur lært
það ósköp illa.“
Ég leit til hans reiðilega og hann varð lafhræddur.
„Nú gætuð þið haldið, vinir mínir,“ hélt ég áfram, „að þar
sem við erum komnir úr svona langri ferð, og þið hafið veitt
okkur slíkar viðtökur, þá kynni okkur að koma til hugar að
hegna ykkur, ef til vill að slá helkalda þá óguðlegu hönd,
sem – sem, í stuttu máli – kastaði hnífnum og ætlaði að
hitta höfuðið á þeim manni, sem hefur tennur þær, sem fara
og koma.“
„Vægið honum, lávarðar mínir,“ sagði gamli maðurinn
auðmýktarlega, „hann er sonur konungsins, og ég er föðurbróðir
hans. Ef honum skyldi hlekkjast nokkuð á, þá kemur blóð hans
yfir höfuð mér.“
„Já, svo er því sannarlega varið,“ bætti ungi maðurinn við
og lagði mikla áherzlu á orðin.
„Vera má, að þið efizt um mátt okkar til að hegna,“ hélt
ég áfram, og lét sem ég tæki ekkert eftir þessu, sem þeir
höfðu skotið inn. „Bíðið þið við, ég skal sýna ykkur hann.
Komdu hingað, þú hundur og þræll“ (svona ávarpaði ég
Umbopa með grimmilegri rödd), „fáðu mér töfrapípuna sem
talar,“ og ég benti á express-byssuna mína.
Umbopa stóð upp til að hlýðnast boðinu, og það var eitthvað
á alvarlega andlitinu á honum, sem líktist meira glotti
en nokkuð, sem ég annars hef séð þar. Hann rétti mér byssuna.
„Hér er hún, þú lávarður lávarðanna,“ sagði hann með
mikilli lotningu.
Rétt áður en ég hafði beðið hann um byssuna, hafði ég tekið
eftir ofurlítilli fjallaantílópu, sem stóð á kletti hér um
bil 35 faðma frá okkur, og ég réð af að hætta á, hvort ég gæti
skotið hana.
„Þið sjáið hafurinn þarna,“ sagði ég og benti hópnum, sem
fyrir framan mig stóð, á dýrið. „Segið þið mér, hvort mögulegt
sé fyrir mann, fæddan af konu, að drepa það héðan með
hávaða einum.“
„Það er ekki mögulegt, herra,“ svaraði gamli maðurinn.
„Og þó mun ég gera það,“ sagði ég rólega.
Gamli maðurinn brosti. „Það getur herra minn ekki gert,“
sagði hann.
Ég lyfti byssunni upp og miðaði á antilópuna. Dýrið var lítið,
og það var afsakanlegt, að hitta það ekki, en ég vissi,
að nú varð ég að hitta.
Ég dró andan djúpt og þrýsti hægt á gikkinn. Antílópan stóð
kyrr eins og steinn.
Skotið small af. Antílópan stökk upp í loftið, og skall svo
niður á klettinn, steindauð.
Hópurinn fyrir framan okkur stundi hátt af skelfingu.
„Ef ykkur langar í kjöt,“ sagði ég rólega, „þá farið og
sækið hafurinn.“
Gamli maðurinn gaf fylgdarmönnum sínum merki, og einn
þeirra lagði af stað, og kom þegar aftur með antílópuna á
bakinu. Ég tók eftir því, og þótti vænt um, að ég hafði hitt
hana laglega, rétt aftan við herðarnar. Þeir söfnuðust saman
kringum skrokkinn af vesalings dýrinu og störðu frá sér
numdir á gatið eftir kúluna.
„Þið sjáið,“ sagði ég, „að ég tala ekki marklaus orð.“
Þeir svöruðu engu.
„Ef þið efist enn um mátt okkar,“ hélt ég áfram, „þá látið
einn ykkar standa á klettinum, svo að ég geti látið hann
verða eins og þennan hafur.“
Enginn þeirra virtist fús á að fara eftir þessari bendingu,
þangað til sonur konungsins tók loksins til máls.
„Þetta er vel mælt. Gerðu það, föðurbróðir, farðu og stattu
á klettinum. Það er ekki nema hafur, sem þessir töfrar hafa
drepið. Auðvitað geta þeir ekki drepið mann.“
Gamli gentlemaðurinn sýndist ekki taka þessari tillögu
neitt vel. Sannast að segja virtist svo sem hann styggðist við
hana.
„Nei, nei!“ hrópaði hann og bar ótt á, „gömlu augun í
mér hafa séð nóg. Þetta eru sannarlega töframenn. Látum
okkur fara með þá, til konungsins. En ef einhver skyldi þó
óska eftir frekari sönnun, þá standi hann á klettinum, svo að
töfrapípan geti talað við hann.“
Allur flokkurinn hafnaði þessu tilboði mjög skyndilega.
„Eyðið ekki þessum góðu töfrum á okkar aumu líkami,“
sagði einn þeirra. „Við látum okkur þetta nægja. Allir galdrar
okkar þjóðar geta ekki jafnazt við þetta.“
„Svo er það,“ sagði gamli gentlemaðurinn og var auðheyrt
á röddinni, að nú létti honum að mun. „Vafalaust er því svo
varið. Hlustið, þér börn stjarnanna, þér börn hins skínandi
auga og hreyfanlegu tanna, þér sem grenjið eins og þruman
og drepið álengdar. Ég er Infadoos, sonur Kafa, sem einu
sinni var konungur Kúkúanaþjóðarinnar. Þessi unglingur er
Scragga.“
„Fari hann bölvaður,“ nöldraði Good.
„Scragga, sonur Twala, konungsins mikla, sem á þúsund
konur, er höfðingi og æðsti lávarður Kúkúana, vörður hins
mikla vegar, skelfing fjandmanna sinna, lærður í fjölkynngi,
foringi hundrað þúsund hermanna, Twala hinn eineygði, hinn
svarti, hinn voðalegi.“
„Jæja,“ sagði ég drembilega, „vísaðu okkur þá veginn til
Twala. Við tölum ekki við smælingja og undirtyllur.“
„Gott og vel, lávarðar mínir, við skulum vísa ykkur leiðina,
en vegurinn er langur. Við erum á veiðum þrjár dagleiðir
frá höll konungsins. En séu lávarðar mínir þolinmóðir, þá
munum við vísa þeim veginn.“
„Gott og vel,“ sagði ég hirðulauslega. „Okkur liggur ekkert
á, því að við deyjum aldrei. En Infadoos og þú Scragga,
varið ykkur! Gerið okkur engan grikk, leggið engar snörur
fyrir okkur, því að áður en ykkar forarleðjuheilar hafa hugsað
sér, hverjar þær skuli vera, þá munum við þekkja þær og
hegna ykkur fyrir þær. Ljósið frá gagnsæja auganu á honum
með beru leggina og hálfháruga andlitið (Good) mun gera
ykkur að engu og fara yfir land ykkar, tennur hans, sem
við og við verða ósýnilegar, skulu festast í ykkur og éta ykkur
upp, ykkur og konur ykkar og börn, töfrapípurnar skulu
tala hátt við ykkur og gera ykkur götótta eins og síur. Varið
ykkur!“
Þessi viðhafnarræða hafði þau áhrif, sem til var ætlazt.
Sannast að segja þurfti naumast á henni að halda, svo mikið
hafði þessum vinum okkar þegar fundizt til um mátt okkar.
Gamli maðurinn hneigði sig djúpt og hafði lágt fyrir munni
sér orðið „koom, koom“. Síðar komst ég að því, að konungum
var heilsað með því orði, og það þýddi því það sama meðal
Kúkúana eins og bayete meðal Zúlúa. Svo sneri hann sér
við og ávarpaði fylgdarmenn sína. Þeir tóku þegar alla muni
okkar í því skyni að bera þá fyrir okkur, nema byssurnar
einar, þær vildu þeir með engu móti snerta. Þeir tóku enda
föt Goods, sem voru brotin laglega saman við hlið hans, eins
og lesarinn kann að muna.
Hann ætlaði þegar að grípa þau, og út af því varð hávær
deila.
„Látið ekki lávarð minn með gagnsæja augað og tennurnar,
sem hverfa, snerta þau,“ sagði gamli maðurinn. „Sannarlega
bera þrælar hans þessa muni.“
„En ég þarf að fara í þetta!“ grenjaði Good, á sköruglegri
ensku.
Umbopa lagði þetta út.
„Nei, lávarður minn,“ sagði Infadoos, „vill lávarður minn
hylja sína yndishvítu fótleggi“ (þó að Good væri dökkhærður,
þá var hann þó sérlega hörundshvítur) „fyrir augum
þjóna sinna? Höfum við styggt lávarðinn, svo að hann
þess vegna geri slíkt?“
Nú lá við, að ég skellti upp úr af hlátri, og meðan á þessu
stóð lagði einn af mönnunum af stað með fötin.
„Hver fjandinn!“ grenjaði Good, „þessi svarti þorpari hefur
náð í buxurnar mínar.“
„Skoðið þér til, Good,“ sagði Sir Henry, „þér hafið opinberazt
í þessu landi á nokkuð einkennilegan hátt, og við það
verður að sitja. Þér megið aldrei héðan af fara í buxur. Hér
eftir megið þér ekki klæðast öðru en ullarskyrtu, stígvélum
og gleraugum.“
„Já,“ sagði ég, „og með kinnskegg öðru megin á andlitinu,
en ekki hinum megin. Ef þér breytið út af þessu að einhverju
leyti, þá halda þeir, að við séum svikarar. Mér þykir það leiðinlegt
yðar vegna, en í alvöru að tala, þér megið til með það.
Fari þeir á annað borð að gruna okkur, þá er ekki lífið okkar
túskildingsvirði.“
„Haldið þér það í raun og veru?“ sagði Good þunglyndislega.
„Það geri ég sannarlega. „Yndishvítu fótleggirnir yðar og
gleraugað yðar eru nú það, sem einkennir okkar flokk, og
eins og Sir Henry segir, við það verður að sitja. Þakkið þér
hamingjunni fyrir að þér komust í stígvélin, og að loftið er
hlýtt.“
Good andvarpaði og sagði ekkert framar, en hálfan mánuð
þurfti hann til að venjast við þennan búning.
VIII. KAPITULI. - VIÐ KOMUM TIL KÚKÚANALANDS.
Allan síðari hluta dagsins héldum við eftir þessum stórkostlega
vegi, sem sífellt lá til norðvesturs, Infadoos og
Scragga gengu með okkur, en fylgdarmenn þeirra gengu hér
um bil 100 skrefum á undan.
„Infadoos,“ sagði ég loksins, „hver lagði þennan veg?“
„Hann var lagður, lávarður minn, í fyrndinni, enginn veit
hvernig eða hvenær, jafnvel ekki galdrakonan Gagool, sem
hefur lifað marga mannsaldra. Við erum ekki nógu gamlir til
að muna eftir því, þegar hann var lagður. Enginn getur lagt
slíkan veg nú, en konungurinn lætur ekkert gras gróa á honum.“
„Og hver hefur ritað á veggina að göngunum, sem við höfum
farið gegnum á leiðinni!“ spurði ég, og átti við egypzku
myndirnar, sem við höfðum séð.
„Lávarður minn, hendur þær, sem lögðu veginn rituðu hið
undarlega letur. Við vitum ekki, hver hefur ritað það.“
„Hvenær komu Kúkúanar til þessa lands?“
„Lávarður minn, þjóðflokkurinn kom hingað eins og stormbylur
fyrir tíu þúsund sinnum þúsund mánuðum síðan frá
miklu löndunum, sem liggja þarna bakvið,“ og hann benti
til norðurs. „Menn gátu ekki komizt lengra. Svo segja hinar
gömlu raddir feðra vorra, sem borizt hafa til vor, barnanna,
og svo segir Gagool, galdrakonan, sem þefar upp töfrana,
vegna miklu fjallanna, sem umkringja landið,“ og hann benti
á snjóþöktu tindana. „Landið var líka gott, svo að þeir settust
hér að og urðu sterkir og voldugir, og nú erum vér margir
sem sandur sjávarins, og þegar Twala, konungurinn, kallar
saman hersveitir sínar, þá þekja fjaðrir þeirra sléttuna,
svo langt sem augað eygir.“
„Og ef landið er girt fjöllum, hvern hafa þá hersveitirnar
að berjast við?“
„Landið er opið þarna, lávarður minn,“ sagði hann og benti
aftur til norðurs, „og við og við vaða hermenn inn í landið
eins og skýstólpar. Þeir koma frá landi, sem við þekkjum
ekki, og við drepum þá. Það er þriðji partur af mannsævi síðan
stríð var. Margar þúsundir dóu í því, en við fyrirfórum
þeim, sem komu til að eta okkur upp. Svo hefur ekkert stríð
verið síðan.“
„Hermenn ykkar hljóta að vera orðnir þreyttir á að hvílast
á spjótum sínum.“
„Lávarður minn, það var einu sinni stríð, rétt eftir að við
höfðum tortímt þeim mönnum, sem á okkur réðust, en það
var borgarastríð, hver hundurinn át annan.“
„Hvað er um það að segja?“
„Lávarður minn, konungurinn, hálfbróðir minn, átti bróður,
sem fæddur var í sama skiptið, og af sömu konunni. Það
er ekki siður okkar, lávarður minn, að láta tvíbura lifa; sá
veikari verður ávallt að deyja. En móðir konungsins valdi
veikara barnið, sem síðar var fætt, því að hjarta hennar
hafði meðaumkvun með því, og barnið er Twala, konungurinn.
Ég er yngri bróðir hans, fæddur af annarri konu.“
„Jájá?“
„Lávarður minn, Kafu faðir okkar dó, þegar við vorum
orðnir fullorðnir, og Imotu, bróðir minn, var gerður að konungi
í hans stað, og um nokkurn tíma sat hann að völdum og
gat son við vildarkonu sinni. Þegar barnið var þriggja ára
gamalt, vildi svo til, að rétt eftir stríðið mikla – enginn maður
gat sáð né skorið upp meðan á því stóð – þá vildi svo til,
segi ég, að hungursneyð kom yfir landið, og illur kurr kom
í þjóðina vegna hungursneyðarinnar, og hún leit í kringum
sig eins og hungrað ljón eftir einhverju að rífa í sig. Þá var
það, að Gagool, galdrakonan, sem ekki deyr, ávarpaði lýðinn
og sagði: „Konungurinn Imotu er enginn konungur.“ Og
á þeim tíma var Imotu sjúkur af sárum og lá í kofa sínum
og gat ekki hrært sig.
„Þá fór Gagool inn í kofa einn og leiddi út Twala, hálfbróður
minn og tvíbura við konunginn, sem hún hafði falið
í hellum og gjótum frá því hann fæddist, reif moochuna af
búk hans, og sýndi Kúkúanaþjóðinni merki hins heilaga
orms, sem elzti sonur konungsins er merktur með við fæðinguna,
snúið utan um mittið, en hún hrópaði hástöfum. „Lítið
á konung yðar, sem ég hef varðveitt handa yður allt frá
fæðingu hans til þessa dags.“ Og þjóðin var óð af hungri og
allsendis svipt viti sínu og þekkingu sannleikans, og hún
hrópaði: „Konungurinn! konungurinn!“ En ég vissi, að því
var ekki svo varið, því að Imotu, bróðir minn, var sá eldri af
tvíburunum, og hann var löglegi konungurinn. Og rétt þegar
sem hæst stóð á ólátunum, skreiddist Imotu, konungurinn,
út úr kofa sínum, þó að hann væri mjög sjúkur, og hélt í
hendina á konu sinni, og með honum var litli sonur hans,
Ignosi (eldingin).
„Hvað gengur á?“ spurði hann, „hvers vegna hrópa þeir:
„Konungurinn! Konungurinn?“
„Þá, var það, að Twala, hans eiginn bróðir, fæddur af sömu
konu og á sömu stund, hljóp til hans, tók í hárið á honum og
rak hníf sinn gegnum hjartað á honum. Og með því að þjóðin
er nýjungagjörn, og ávallt reiðubúin til að dýrka sólina,
þegar hún er að koma upp, þá, klappaði hún saman höndunum
og hrópaði: „Twala er konungurinn! Nú vitum við, að
Twala er konungurinn!“
„Og hvað varð af konu hans og syni hennar Ignosi? Drap
Twala þau líka?“
„Nei, lávarður minn. Þegar hún sá, að lávarður hennar
var dauður, rak hún upp hljóð, tók barnið og stökk á burt.
tveimur dögum síðar kom hún til þorps eins, hungruð
en engin vildi gefa henni mjólk eða mat, úr því að lávarður
hennar, konungurinn, var dauður, því að allir menn hata þá,
sem í ólán rata. En um dagsetur laumaðist ofurlítið barn,
og færði henni mat, og hún blessaði barnið, og hélt
áfram til fjallanna með drenginn sinn, áður en sólin kom
upp aftur, og þar hlýtur hún að hafa farizt, því að enginn
hefur séð hana síðan, og ekki heldur barnið, Ignosi.“
„Þá væri þetta barn, Ignosi, rétti konungurinn, ef það væri
enn á lífi?“
„Svo er það, lávarður minn, ormurinn helgi er utan um
mitti þess. Ef hann lifir, þá er hann konungurinn, en – hann
er löngu dauður.“
„Lít þú á, lávarður minn,“ sagði hann, og hann benti á
stórt safn af kofum á sléttunni fyrir neðan okkur, girt skíðgarði,
og utan um skíðgarðinn lá aftur mikill skurður. „Þetta
er þorpið, þar sem kona Imotus sást síðast með barni sínu,
Ignosi. Þar er það, sem við eigum að sofa í nótt – ef annars,“
bætti hann við efablandinn, „lávarðar mínir sofa nokkuð
á þessari jörð.“
„Þegar við erum meðal Kúkúana, góði vinur minn, Infadoos,
þá förum við að eins og Kúkúanar fara að,“ sagði ég
hátignarlega og sneri mér skyndilega við til að ávarpa Good,
sem þrammaði áfram með ólundarsvip bak við okkur. Hann
hugsaði um alls ekkert annað en að reyna að varna ullarskyrtunni
sinni frá að goppast upp í kveldgolunni, og þær tilraunir
hans gengu ekki vel. En þá rak ég mér til mikillar
furðu, á Umbopa, sem gekk fast bak við mig, og hann hafði
auðsjáanlega hlustað með mestu athygli á samtal okkar
Infadoos. Svipurinn á andlitinu á honum var ákaflega skrítinn,
manni hlaut að detta í hug maður, sem væri að berjast
við að koma einhverju löngu gleymdu aftur inn í huga sinn,
og sem hefði tekizt það að nokkru leyti.
Meðan á öllu þessu stóð, hafði okkur miðað drjúgum ofan
eftir til öldumynduðu sléttunnar, sem fyrir neðan okkur
lá. Fjöllin, sem við höfðum farið yfir, risu nú upp langt fyrir
ofan okkur, og brjóst Shebu voru feimnislega hulin gagnsærri
móðublæju. Eftir því, sem við komumst lengra, varð
landið yndislegra og yndislegra. Plöntuvöxturinn í hitabeltinu.
Sólin var björt og hlý, en ekki brennandi, og undur þægileg
gola blés hæglega eftir ilmríku fjallahlíðunum. Og sannast
að segja vantaði lítið á, að þetta nýja land væri jarðnesk
paradís. Ég hef aldrei séð þess líka, hvorki að fegurð, auðæfum
náttúrunnar né loftslagi. Transvaal er fagurt land, en
það er ekkert í samanburði við Kúkúanaland.
Jafnskjótt og við höfðum lagt af stað, hafði Infadoos sent
skyndiboða á undan okkur, til þess að láta fólkið í þorpinu,
sem stóð undir herstjórn hans, vita af komu okkar. Maðurinn
hafði farið óvenjulega hart, þegar hann lagði af stað, og
Infadoos sagði mér, að hann mundi aldrei linna á sér alla
leiðina, með því að hlaup væru líkamsæfing, sem mjög væri
iðkuð meðal þjóðar hans.
Afleiðingarnar af þessari sendiferð komu nú í ljós. Þegar
við áttum eftir tæpar tvær mílur til þorpsins, gátum við séð
hvern herflokkinn eftir annan fara út um hlið þess, og halda
til móts við okkur.
Sir Henry lagði höndina á handlegginn á mér, og gat þess,
að svo sýndist, sem það mundi eiga að gera okkur það heitt.
Eitthvað í málrómi hans dró athygli Infadoos að sér.
„Lávarðar mínir verið óhræddir,“ sagði hann og bar ótt
á, „því að í brjósti mínu búa engin svik. Þetta herlið er undir
minni stjórn og kemur út eftir skipun minni til þess að
fagna ykkur.“
Ég kinkaði kolli eins og ekkert væri um að vera, þó að
mér fyndist ekki alveg svo í huga mínum.
Hér um bil hálfa mílu frá hliðum þorpsins hækkaði landið
á löngum kafla, og var aflíðandi brekka meðfram veginum.
Uppi á henni staðnæmdust hersveitirnar. Það var ljómandi
sjón að sjá þær. Í hverri hersveit voru hér um bil 300
manns, og þær sneru skyndilega upp brekkuna, með glampandi
spjótum og flaksandi fjöðrum, og staðnæmdust þar,
sem þeim var skipað. Um það leyti, sem við komum að brekkunni,
voru 12 slíkar hersveitir eða samtals 3,600 menn, komnir
út og höfðu staðnæmzt meðfram veginum.
Við komum nú á móts við fyrsta herflokkinn, og fengum
þar tækifæri til að horfa á þann dýrlegasta flokk manna,
sem ég hef nokkurn tíma séð, enda urðum við steinhissa.
Allir höfðu mennirnir náð fullum þroska, voru flestir gamlir
hermenn um fertugt, og enginn einasti þeirra var lægri en
6 fet, en þar á móti voru margir þeirra 6 fet og 3 til 4 þumlungar.
Á höfðum sínum höfðu þeir þunga, dökka skúfa úr
Sacaboola-fjöðrum, líka þeim, sem fylgdarmenn okkar
skreyttu sig með. Utan um mittið og fyrir neðan hægra hnéð
voru bundnir hvítir uxahalar, og í vinstri höndunum héldu
þeir á kringlóttum skjöldum, hér um bil 20 þuml. að þvermáli.
Grindin var úr næfurþunnri járnplötu, og yfir þessa
grind var strengd þunn, mjólkurhvít uxahúð. Vopnin, sem
þeir báru, voru einföld, en það munaði mjög mikið um þau.
það voru stutt og mjög þung tvíeggjuð sverð með viðarskafti
og var blaðið hér um bil 6 þuml. á breidd, þar sem það var
breiðast. Sverðin voru ekki ætluð til að kasta þeim, heldur
var með þau eins og þau Zúlúvopnin, sem kölluð eru bangwan,
að þau voru aðeins fyrir návígi, og sárin, sem fá mátti
af þeim á þann hátt, voru voðaleg. Auk þessara bangwans
hafði hver maður líka þrjá stóra og þunga hnífa, hver hnífur
var hér um bil tvö pund á þyngd. Einn hnífurinn var fastur
við uxahalabeltið, og tveir voru aftan á kringlótta skildinum.
Þessir hnífar, sem Kúkúanar kölluðu tollas, notuðu þeir
til að kasta. Kúkúanskur hermaður getur hitt hvað sem
hann vill með þeim í 25 faðma fjarlægð, og þegar þeir ráðast
á óvini sína, er það siður þeirra að kasta þessum hnífum til
þeirra, hverjum eftir annan í sífellu.
Hver hersveitin fyrir sig stóð eins og safn af koparlíkneskjum,
þangað til við vorum komnir framhjá henni. Þá gaf
herforingi sá, sem fyrir henni var, merki. Hershöfðinginn
var auðþekktur á því, að hann var í skikkju úr leópardaskinnum,
og stóð nokkrum skrefum fyrir framan hersveitina.
Þegar hann hafði gefið merkið, lyftust öll sverðin upp
í loftið, og út úr þrjú hundruð kokum kom allt í einu org
mikið. Það var hin konunglega kveðja: „Koom.“ Þegar við
svo vorum komnir framhjá hersveitinni lagði hún af stað
á eftir okkur og fylgdi okkur allt til þorpsins, þangað til allt
lið „Gránanna“ (nefnt svo af hvítu skjöldunum), úrvalslið
Kúkúana-þjóðarinnar, var komið á hergöngu bak við okkur,
svo að jörðin skalf undir fótum þess.
Loksins snerum við af þjóðvegi Salómons og komum að
breiða skurðinum, sem umgirti þorpið. Þorpið var að minnsta
kosti eina mílu ummáls, og utan um það var sterkur stauragarður
úr trjástofnum. Við hliðið lá lítilfjörleg vindubrú yfir
skurðinn, og hleypti varðmaður henni niður til þess að
lofa okkur að komast inn í þorpið. Það var framúrskarandi
reglulega byggt. Eftir miðjum bænum lá breiður vegur, og
beint á hann komu aðrar götur, svo að kofarnir mynduðu
hvarvetna milli gatnanna jafnhliða ferhyrninga, og í hverjum
þessum ferhyrning bjó ein hersveit. Kofarnir voru með
hvolflagi og byggðir eins og kofar Zúlúanna úr tágum, og
utan á þeim óx ljómandi fallegt gras. En þeir voru ólíkir
kofum Zúlúanna að því leyti, að það voru dyr á þeim, sem
hægt var að ganga inn um. Þeir voru líka miklu stærri, og
umhverfis þá lágu svalir, hér um bil sex feta breiðar, og var
ágætt gólf í þeim úr harðtroðnu kalkdufti. Beggja megin
fram með breiða veginum, sem lá í gegnum þorpið, stóðu
hundruð af konum í röðum – voru komnar þangað af forvitni.
Þessar konur eru sérstaklega laglegar, þar sem um Afríkuþjóð
var að ræða. Þær eru háar og bera sig vel og eru
dásamlega vel vaxnar. Þó að hárið sé stutt, þá er það fremur
hrokkið en ullarkennt, nefið er hátt og bogið á þeim
flestum og varirnar eru ekki ljótlega þykkar eins og á flestum
Afríku kynflokkum. En mest þótti okkur vert um það,
hve framúrskarandi hæggerðar þær voru, og hvernig sópaði
að þeim. Þær litu að sínu leyti eins vel út eins og það fólk,
sem vanalega sést í sölum höfðingja, og að því leyti voru
þær ólíkar Zúlú-konum, og frændum þeirra, Masainum, sem
byggðu landið sunnan við Zanzibar. Þeim gekk forvitni til
að koma út úr kofunum og horfa á okkur, en ekki létu þær
heyrast til sín nokkurt ruddalegt furðuorð, eða dónalegar
útásetningar um leið og við þrömmuðum þreytulega framhjá
þeim. Gamli Infadoos stalst til að benda þeim með hendinni
á „yndishvítu fótleggina“ á vesalings Good, sem honum
þóttu taka öllum dásemdum fram. Það var líka auðséð, að
konurnar dáðust hjartanlega að þeim, en ekkert orð sögðu
þær um það. Þær störðu með dökku augunum sínum á þennan
snjóhvíta yndisleik (skinnið á Good var framúrskarandi
hvítt) – en meira gerðu þær ekki. En Good lét sér það líka
algerlega nægja, enda er það eðlisfar hans að láta lítið yfir
sér.
Þegar við vorum komnir inn í mitt þorpið, nam Infadoos
staðar við dyrnar á stórum kofa. Utan um þann kofa lá
hringur af mörgum smærri kofum, og var nokkurt autt bil
á milli hans og húsahringsins.
„Gangið inn, þér synir stjarnanna,” sagði hann með viðhafnarraust,
„og látið svo lítið að hvílast um stund í okkar
lítilfjörlegu híbýlum. Ofurlítið skal ykkur verða fært af mat,
svo að þið skulið ekki neyðast til að þrengja belti ykkar af
hungri, nokkuð af hunangi og nokkuð af mjólk og einn eða
tvo uxa og fáeinar sauðkindur. Það er ekki mikið, lávarðar
mínir, en það er þó dálítill matur í því.“
„Það er gott,“ sagði ég. „Infadoos, við erum þreyttir af
ferðast um stórveldi loftsins, látum okkur nú hvílast.“
Við gengum því inn í kofann, og þar var prýðilega búizt
við okkur. Rúm voru búin upp fyrir okkur úr sútuðum skinnum
til að hvíla á, og vatn var sett fyrir okkur til að þvo
okkur í.
Allt í einu heyrðum við hávaða fyrir utan húsið. Við gengum
út í dyrnar og sáum hóp af stúlkum með mjólk og hunang
í potti. Bak við stúlkurnar voru nokkrir ungir menn,
sem ráku á undan sér feitan uxa.
Við tókum á móti gjöfunum, og þá tók einn af ungu mönnunum
hníf frá belti sínu og skar uxann laglega á háls. Eftir
10 mínútur var uxinn dauður, fleginn og limaður sundur. Það
bezta af ketinu var því næst skorið af handa okkur, og afganginn
gaf ég, í nafni flokks okkar, hermönnunum kringum
okkur. Þeir tóku við honum og skiptu „gjöf hvítu mannanna“
milli sín.
Umbopa tók nú til starfa og fór að sjóða okkar skammt,
með hjálp sérlega laglegrar ungrar stúlku, í stórum leirpotti
yfir eldi, sem kveiktur var utan við kofann, og þegar maturinn
var nær því tilbúinn, sendum við eftir Infadoos og buðum
honum og Scragga, konungssyninum, að borða með okkur.
Þeir komu þegar, og við settumst á dálitla baklausa stóla,
sem töluvert var af þar í kofanum (því að Kúkúanar sitja
yfir höfuð ekki á hækjum sínum, eins og Zúlúarnir gera), og
svo tókum við til miðdegismatar okkar. Gamli herramaðurinn
var sérlega ástúðlegur og kurteis, en við urðum þess varir,
að ungi maðurinn leit tortryggnislega til okkar. Hann
hafði, ásamt öðrum í flokki sínum, orðið gagntekinn af ótta,
þegar hann sá, hve hvítir við vorum, og svo töfrapípur okkar,
en mér virtist svo sem minna færi að verða úr ótta hans, þegar
hann komst að því, að við átum, drukkum og sváfum eins
og aðrir dauðlegir menn, og að í stað óttans kæmi greinileg
tortryggni – og við kunnum heldur óþægilega við hana.
Meðan við vorum að borða gat Sir Henry þess við mig, að
það mundi vera vel til fallið að reyna að komast eftir því,
hvort þeir menn, sem við vorum til komnir, vissu nokkuð
um, hvað hefði orðið af bróður hans, eða hvort þeir hefðu
nokkurn tíma séð hann eða heyrt um hann getið. En ég áleit
yfir höfuð að tala, að það mundi vera viturlegra að tala
ekkert um það atriði að svo stöddu.
Eftir máltíðina fylltum við pípur okkar og kveiktum í
þeim, og urðu Infadoos og Scragga steinhissa, þegar þeir sáu
það. Kúkúanar þekktu auðsjáanlega ekkert til hinnar guðdómlegu
nautnar tóbaksreykinganna. Mikið óx af jurtinni
meðal þeirra, en það var um þá eins og Zúlúana, að þeir tóku
hana aðeins í nefið og gátu alls ekki þekkt hana af þessari
nýju mynd.
Ég spurði nú Infadoos, hvenær við ættum að halda áfram
ferð okkar, og mér þótti mjög vænt um að fá að heyra, að
undirbúningur hefði verið viðhafður, til þess að við legðum
af stað morguninn eftir, því að sendimenn höfðu þegar farið
á stað til þess að láta, Twala, konunginn, vita um komu
okkar. Það kom þá fram, að Twala var í höfuðborg sinni, sem
nefnd var Loo, og var að undirbúa hina miklu, árlegu hátíð,
sem haldin var í fyrstu viku júnímánaðar. Til þessarar samkomu
var öllu herliðinu stefnt, að undanteknum vissum hersveitum,
sem skildar voru eftir á vissum stöðum sem setulið,
og var herliðinu fylkt frammi fyrir konunginum. Og þá
var gerð hin mikla árlega galdramannaleit, sem síðar mun
verða betur minnzt á.
„Við áttum að leggja af stað í dögun, og Infadoos, sem
ætlaði að fylgja okkur, brjóst við, að við mundum komast
til Loo að kveldi annars dags, svo framarlega sem við tefðumst
ekki af einhverju slysi eða vatnavöxtum.
Þegar gestir okkar höfðu skýrt okkur frá þessu, buðu þeir
okkur góða nótt. Við komum okkur saman um að skiptast á
um að standa á verði, og þrír okkar fleygðu sér niður og
sofnuðu hinum sæta svefni þreyttra manna, en sá fjórði var
á fótum til þess að líta eftir svikum, sem við kynnum að
verða fyrir.
IX. KAPITULI. - TWALA KONUNGUR.
Ég get komizt hjá því að skýra nákvæmlega frá því, sem
okkur henti á leið okkar til Loo. Það er góð tveggja daga
ferð eftir þjóðvegi Salómons, og þessi þjóðvegur hélt beinu
striki alla leið inn í mitt Kúkúanaland. Ég læt mér nægja að
geta þess, að eftir því sem við komumst lengra, virtist
landið verða frjósamara og frjósamara, og þorpin, ásamt breiðu
ræktuðu beltunum, sem utan um þau lágu, fleiri og fleiri.
Þau voru öll byggð á sama hátt eins og fyrsta þorpið, sem
við komum til, og mikið setulið var í hverju þeirra. Því er
í raun og veru eins varið í Kúkúanalandi, eins og meðal Þjóðverja,
Zúlúa og Masaia, að hver einasti fullhraustur maður
er hermaður, svo að öll þjóðin getur farið að berjast, hvenær
sem á þarf að halda að sækja eða verja sig. Á leiðinni náðu
okkur þúsundir af hermönnum, sem voru á hraðri ferð til
Loo, til þess að vera viðstaddir hina miklu árlegu liðskönnun
og hátíðahald, og aldrei hef ég séð tilkomumeiri hersveitir.
Daginn eftir að við lögðum upp staðnæmdumst við um
sólsetursbilið, til þess að hvíla okkur dálitla stund, efst uppi
á hæðum nokkrum, sem vegurinn lá yfir, og þar lá Loo sjálf
fyrir framan okkur á ljómandi fallegri og frjósamri sléttu.
Það var ákaflega stór staður, þar sem um Afríkubæ var að
ræða, á að gizka fullar fimm mílur ummáls. Út frá staðnum
lágu svo þorp, þar sem hersveitirnar sátu við hátíðleg tækifæri,
og skrítin skeifumynduð hæð var hér um bil tvær mílur
fyrir norðan staðinn. Þeirri hæð áttum við síðar að fá að
kynnast betur. Afstaða bæjarins var ljómandi falleg, og um
hann miðjan rann á ein, og skipti honum í tvo parta. Brýr
virtust vera á henni hér og þar, og ef til vill hefur það verið
sama áin, sem við höfðum séð frá hlíðunum að Brjóstum
Shebu. Sextíu eða sjötíu mílur burtu risu þrjú mikil, snjóþakin
fjöll upp úr sléttunni og stóðu þannig, að hvert um
sig myndaði eitt hornið á þríhyrningi. Lögunin á þessum
fjöllum var allt önnur en á Brjóstum Shebu; þau voru brött
og þverhnípt, þar sem Brjóstin voru ávöl og aflíðandi.
Infadoos sá, að við horfðum á fjöllin, og hann tók til máls,
án þess við yrtum á hann:
„Vegurinn endar þar,“ sagði hann, og benti á fjöllin, sem
Kúkúanar kölluðu „Galdrakonurnar þrjár.“
„Hvers vegna endar hann þar?“ spurði ég.
„Hver veit það?“ sagði hann og yppti öxlum: „Fjöllin eru
full af hellum, og milli þeirra er mikið djúp. Það var þangað
sem vitringar fyrri tíma voru vanir að fara til þess að sækja
það, sem þeir voru að leita að í þessu landi, hvað sem það
var, og þar eru konungar vorir nú grafnir á Stað Dauðans.“
„Hvað voru þeir að sækja?“ spurði ég áfergjulega.
„Það veit ég sannarlega ekki. Lávarðar mínir, sem komnir
eru frá, stjörnunum, ættu að vita það,“ svaraði hann og
leit um leið skyndilega til mín. Hann vissi auðsjáanlega meira,
en hann hirti um að segja.
„Já,“ hélt ég áfram, „þú hefur rétt að mæla, í stjörnunum
vitum við margt. Ég hef til dæmis heyrt, að vitringar
fornaldarinnar hafi komið til þessa fjalls til þess að ná í
bjarta steina, fögur leikföng og gult járn.“
„Lávarður minn er vitur,“ svaraði hann þurrlega. „Ég er
ekki nema barn og get ekki talað við lávarð minn um slíka
hluti. Lávarður minn verður að tala við Gagool gömlu, þar
sem konungurinn býr. Hún er jafnvel eins vitur og lávarður
minn.“ Og svo sneri hann sér frá mér.
Þegar er hann var farinn frá mér, sneri ég mér að félögum
mínum og benti á fjöllin. „Þarna eru demantanámar Salómons,“
sagði ég.
Umbopa stóð hjá þeim. Hann hafði auðsjáanlega fengið
eitt af köstunum, sem hann fékk svo oft þessa síðustu daga,
og var utan við sig. Þó vissi hann, hvað það var, sem ég
hafði sagt.
„Já, Macumazahn,“ tók hann fram í á zúlúsku, „demantarnir
eru þar áreiðanlega, og þið skuluð fá þá fyrst ykkur,
hvítu mönnunum, þykir svo vænt um leikföng og peninga.“
„Hvernig veizt þú það, Umbopa?“ spurði ég þurrlega, því
að ég kunni ekki við það, hve leyndardómslega hann lét sér.
Hann hló. „Mig dreymdi það að nóttunni til, þér hvítu
menn. Og svo sneri hann líka við mér bakinu og fór frá mér.
„Hvað á nú þessi dökkleiti kunningi okkar við?“ sagði
Sir Henry. „Hann veit meira en hann hirðir um að segja,
það er greinilegt. Heyrið þér annars, Quatermain, hefur hann
frétt nokkuð um – um bróður minn?“
„Ekkert, hann hefur spurt hvern einasta mann, sem hann
hefur komizt í kunningsskap við, en allir segja þeir, að enginn
hvítur maður hafi nokkurn tíma sézt fyrr í landinu.“
„Haldið þið hann hafi annars nokkurn tíma komizt hingað?“
sagði Good, „það er kraftaverk, að við skulum vera
komnir á þennan stað. Er líklegt að honum hefði verið mögulegt
að komast hingað án uppdráttar?“
„Ég veit ekki,“ svaraði Sir Henry með hryggðarsvip, „en
hvernig sem á því stendur, þá held ég, að ég muni finna
hann.“
Sólin seig hægt og hægt niður, og allt í einu steyptist
myrkrið yfir landið, og það var eins og þreifa mætti á því.
Það var ekki tími til að draga andann á milli dags og nætur,
enga mjúklega ummyndunarsýningu ber þá fyrir augu
manns, því að á þessum breiddargráðum er rökkrið ekki til.
Umbreytingin frá degi til nætur er eins skjótleg og eins algerð
eins og umbreytingin frá lífi til dauða. Sólin hvarf og
himininn var vafinn skugga. En ekki stóð lengi á því, því að
í austri var bjarma að sjá, svo kom bogin egg af silfurlitu
ljósi, og að lokum gægðist allur bogi hins vaxandi tungls upp
yfir sléttuna, skaut glampandi örvum í allar áttir og fyllti
jörðina með daufum ljóma, eins og glampi af ágætisverkum
góðs manns skín um stund á hinn litla heim mannsins, eftir
að sól hans hefur setzt, og lýsir ferðamanninum, þangað til
dagurinn er runninn.
Við stóðum og horfðum á þessa yndislegu sjón, meðan
stjörnurnar fölnuðu upp fyrir þessari hreinu hátign, og við
fundum, að hjörtu okkar lyftust upp í viðurvist einhverrar
fegurðar, sem við gátum ekki gert okkur grein fyrir, og enn
miklu síður lýst. Líf mitt hefur verið óheflað, lesari góður,
en það hafa þó verið fáein atvik í því, sem ég er þakklátur
fyrir að hafa lifað, og eitt þeirra er það, að mér skyldi auðnast
að sjá þessa tunglsuppkomu í Kúkúanalandi. Allt í einu
vorum við truflaðir í þessum hugleiðingum af kurteisa vininum
okkar, Infadoos.
„Ef lávarðar mínir eru ferðbúnir, þá skulum við halda
fram til Loo. Þar er hreysi fyrirbúið handa lávörðum mínum
til næturinnar. Tunglsljósið er nú glatt, svo að við munum
ekki detta á leiðinni.“
Við féllumst á þetta, og eftir einn klukkutíma vorum við
komnir til bæjar-takmarkanna. Eldar herliðsins umkringdu
hann, og hann sýndist alveg endalaust flæmi. Good þótti jafnan
gaman að vitlausri fyndni, og hann skírði bæinn „Endalausu
Loo“. Nú komum við að dýki einu, sem vindubrú lá yfir,
þar heyrðum við vopnabrak, og varðmaður kallaði til okkar
með rámri raust. Infadoos sagði eitthvert inngangsorð,
sem ég gat ekki náð. Þá var okkur heilsað, og við héldum
eftir götunni, sem lá eftir miðjum mikla grassléttubænum.
Eftir að við höfðum þrammað hálfan tíma framhjá endalausum
röðum af kofum, staðnæmdist Infadoos loksins við hliðið
á dálitlu safni af kofum, sem lágu utan við lítinn garð,
þar sem gólfið var úr kalksteinsdufti, og hér sagði hann okkur,
að við ættum að vera, „þó að fátæklegt væri.“
Við fórum inn og sáum, að kofi hafði verið búinn út
handa hverjum okkar. Þessir kofar voru betri en nokkrir
aðrir, sem við höfðum séð, og í hverjum þeirra var mjög
þægilegt rúm uppbúið úr sútuðum skinnum, sem breidd voru
ofan á dýnur úr ilmandi grasi. Matur var þar líka tilbúinn
handa okkur, og jafnskjótt og við höfðum þvegið okkur úr
vatni, sem beið okkar í leirkerum, komu nokkrar ungar laglegar
stúlkur til okkar með steikt ket og maísstöngla, og
var þetta laglega framreitt á trédiskum. Þetta fengu þær
okkur með auðmjúklegum lotningarmerkjum.
Við átum og drukkum, svo voru rúmin öll færð inn í einn
kofann að beiðni okkar, og ungu stúlkurnar elskulegu brostu
að þeirri varúð. Því næst fleygðum við okkur niður til að
sofa, öldungis örmagna af þessari löngu ferð.
Þegar við vöknuðum, sáum við, að sólin var komin hátt
upp á himininn, og að stúlkurnar, sem þjónuðu okkur, og
sem ekki virtust þjást af neinni heimskulegri feimni, voru
komnar í kofann. Þeim hafði verið skipað að vera þar og
hjálpa okkur að „búa okkur.“
„Búa okkur,“ nöldraði Good, „það er sannarlega ekki
lengi verið að því, þegar maður er ekki í öðru en einni skyrtu
og stígvélum. Ég vildi, að þér vilduð biðja þær um buxurnar
mínar.“
Ég bað þær því um buxurnar, en mér var sagt, að þessir
helgu dómar hefðu þegar verið fengnir konunginum í hendur,
og að hann vildi finna okkur fyrir hádegið.
Við báðum stúlkurnar að fara út, og þeim þótti það nokkuð
undarlegt, og kunnu því heldur ekkert vel. Svo fórum við
að búa okkur svo vel sem ástæður okkar leyfðu. Good lagði
enda út í að raka sig aftur hægra megin á andlitinu, en við
sýndum honum fram á, að hann mætti með engu móti snerta
vinstri kinnina, þar var nú komið allra fallegasta skegg. Af
okkur hinum er það að segja, að við létum nægja að þvo okkur
vel og greiða hár okkar. Gulu lokkarnir á Sir Henry náðu
nú næstum því niður á herðar, og nú var hann líkari dönskum
fornköppum en nokkru sinni áður. Gráa stríið á mér
var fullur þumlungur á lengd, í stað þess, að ég skoða að
jafnaði hálfan þumlung það lengsta, sem ég geti haft það.
Eftir að við höfðum étið morgunverð okkar og reykt eina
pípu hver, fengum við þau boð með engum lítilfjörlegri manni
en Infadoos sjálfum, að Twala konungur væri reiðubúinn að
taka á móti okkur, ef við vildum gera svo vel að koma.
Við gátum þess í svari okkar, að okkur þætti betra að bíða,
þangað til sólin væri komin dálítið hærra á loft, að við værum
þreyttir eftir ferðina o.s.frv., o.s.frv. Það er ávallt vel til
fallið, að flýta sér ekki of mikið, þegar við villimenn er að
eiga. Þeir eru vísir til að álíta það ótta eða undirferli, þegar
þeim er sýnd kurteisi. Og því var það, að þó að okkur væri
alveg eins annt um að finna Twala, eins og Twala gat verið
að finna okkur, þá, settumst við niður og biðum einn klukkutíma. Tímann, sem við biðum, notuðum við til að taka til þær
gjafir, sem við gátum gefið, en þær voru ekki miklar, eins
og að líkindum ræður, þar sem vörubirgðirnar voru jafnrýrar.
Gjafirnar voru Winchester-byssan, sem Ventvogel heitinn
hafði haft, og nokkrar perlur. Byssuna og skotfæri ætluðum
við að gefa hans konunglegu hátign, en perlurnar voru handa
konum hans og hirðmönnum. Við höfðum þegar gefið Infadoos
og Scragga fáeinar þeirra, og við höfðum komizt að
því, að þeir voru alveg hugfangnir af þeim, því að þeir höfðu
aldrei séð neitt líkt þeim fyrr. Loksins lýstum við því yfir,
að við værum albúnir, og við lögðum af stað. Infadoos vísaði
okkur veg, og Umbopa bar byssuna og perlurnar.
Eftir að við höfðum gengið fáein hundruð faðma, komum
við að umgirtu svæði, nokkuð líku því, sem lá utan um kofana,
sem okkur hafði hlotnazt. Það var aðeins fimmtíu sinnum
stærra. Það hefur ekki getað verið minna en 6 eða 7 ekrur.
Allt í kringum girðinguna, sem lá utan um þetta svæði,
var röð af kofum, þar bjuggu konur konungsins. Beint á
móti hliðinu, hinum megin á þessu auða svæði, var mjög stór
kofi, sem stóð einstakur. Í honum bjó hans hátign. Allt hitt
var autt svæði, það er að segja, það hefði verið autt, hefði
það ekki verið fyllt með hverri hersveitinni eftir aðra. Þar
hafði verið safnað saman sjö til átta þúsund hermönnum.
Þessir menn stóðu grafkyrrir eins og líkneskjur, meðan við
vorum að komast milli þeirra, og ómögulegt væri að gefa
mönnum hugmynd um, hve tilkomumiklir þeir voru með
blaktandi fjöðrum, glampandi sverðum og uxahúðar-skjöldunum
með járngrindinni.
Svæðið beint framundan stóra kofanum var mannlaust,
en nokkrir stólar stóðu þar. Á þrjá þeirra settumst við, eftir
að Infadoos hafði gefið okkur bendingu um það. En Umbopa
stóð bak við okkur. Af Infadoos er það að segja, að
hann stóð kyrr við dyrnar á kofanum. Svo biðum við í tíu
mínútur eða meira í dauðaþögn, en vorum okkur þess meðvitandi,
að eitthvað 8,000 pör af augum störðu á okkur og
veittu okkur nákvæmustu eftirtekt. Þetta var nokkuð örðug
raun, ekki ósvipuð járnburði miðaldanna að sínu leyti, en við
stóðumst hana eins vel og við gátum. Loksins opnuðust dyr
á kofanum, og út um þær kom risavaxinn maður, með ljómandi
fallegt tigrisdýraskinn yfir herðarnar. Á eftir honum
kom pilturinn Scragga, og eitthvað, sem okkur virtist vera
api, lasburða og af sér genginn og klæddur í skinntreyju.
Karlmaðurinn settist á stól, Scragga stóð bak við hann, og
apinn af sér gengni skreið á fjórum fótum í skuggann við
kofann, og fleygði sér þar niður.
Enn var dauðaþögn.
Svo lét maðurinn risavaxni skinnið falla af herðum sér og
stóð uppréttur frammi fyrir okkur, og hann var sannarlega
voðalegur ásýndum. Maðurinn var feikilega stórvaxinn, og
hann hafði það lang viðbjóðslegasta andlit, sem við höfðum
nokkurn tíma séð. Varirnar voru þykkar eins og á svertingja,
nefið var flatt, ekki var nema eitt augað, og það var dökkleitt
og glóandi (í staðinn fyrir hitt augað var hola í andlitinu),
og allur svipurinn yfir andlitinu var grimmdarlegur og
holdlegur. Frá stóra höfðinu hófst upp stórkostlegur skúfur
af hvítum strútsfjöðrum. Utan um búkinn var brynja úr
skínandi hringum, en utan um mittið og hægra hnéð voru
vanalegu skrautgjarðirnar úr hvítum uxahölum. Í hægri
hendinni hélt hann á ógurlega stóru spjóti. Utan um hálsinn
var þykkur gullhringur og framan á ennið var festur einn
einstakur, ákaflega stór, óslípaður demant.
Enn var þögn, en hún stóð ekki lengi. Allt í einu lyfti maðurinn,
sem við höfðum getið okkur til að mundi vera konungurinn,
og það með réttu, spjótinu mikla upp. Þegar í stað
var þessari hreyfingu svarað með því, að 8000 spjót lyftust
upp, og út úr 8000 kokum hljómaði konunglega kveðjan
„Koom“. Þrisvar var þetta endurtekið, og í hvert skipti skalf
jörðin af hávaðanum, sem ekki verður jafnað saman við neitt
nema dýpstu nótur þrumunnar.
„Ver þú auðmjúkur, lýður,“ vældi mjó rödd, sem virtist
koma frá apanum í skugganum, „það er konungurinn.“
„Það er konungurinn,“ grenjuðu 8000 kok sem svar. „Vér
erum auðmjúkur lýður, það er konungurinn.“
Svo varð aftur þögn – dauðaþögn. Þegar í stað var hún
þó rofin. Hermaður einn vinstra megin við okkur missti
skjöld sinn, og hann féll á kalksteinsgólfið og glamraði við.
Twala, sneri sínu eina, kalda auga í þá áttina, sem skröltið
hafði orðið. „Kom þú hingað,“ sagði hann með þrumuraust.
Fríður ungur maður gekk út úr fylkingunni og staðnæmdist
frammi fyrir honum.
„Það var þinn skjöldur, sem féll, klaufinn þinn. Vilt þú
valda mér svívirðingar í augum ókunnra manna frá stjörnunum?
Hvað hefur þú þér til afsökunar?“
Og þá sáum við vesalings manninn fölna, þótt yfirlitur
hans væri dökkur.
„Það var af hendingu, ó! kálfur svörtu kýrinnar,“ sagði
hann í hálfum hljóðum.
„Þeirrar hendingar verður þú að gjalda. Þú hefur gert
mig hlægilegan, bústu við dauða þínum.“
„Ég er uxi konungsins,“ svaraði maðurinn lágt.
„Scragga,“ grenjaði konungurinn, „lát mig sjá, hvernig
þú kannt að nota spjót. Dreptu þennan klaufahund fyrir
mig.“
Scragga steig fram með illmannlegu glotti og lyfti upp
spjóti sinu. Vesalings maðurinn tók hendinni um augun og
stóð grafkyrr. Af okkur er það að segja, að við stirðnuðum
upp af skelfingu.
Einu sinni, tvisvar sveiflaði hann spjótinu, og svo skaut
hann því og hitti beint í hjartað – spjótið stóð eitt fet út
úr bakinu á hermanninum. Hann sló upp höndunum og féll
dauður niður. Frá manngrúanum, sem umhverfis stóð, kom
einhver kliður, líkur nöldri. Kliðurinn veltist eftir fylkingunum
og svo dó hann út af. Sorgarleikurinn var á enda, –
þarna lá líkið, og við höfðum enn ekki gert okkur grein fyrir,
að leiknum væri lokið. Sir Henry stökk upp og sór dýran
eið, svo fékk þögnin vald yfir honum, og hann settist aftur
niður.
„Það var vel skotið,“ sagði konungurinn; „farið burt með
hann.“
Fjórir menn komu fram úr fylkingunni, lyftu upp líki hins
myrta manns og báru það burt.
„Hyljið blóðblettina, hyljið þá,“ vældi mjóa röddin frá apamyndinni.
„Konungurinn hefur talað, dómi konungsins er
fullnægt.“
Þá kom stúlka fram frá afturhliðinni á kofanum. Hún
hélt á keri, fullu af kalkdufti, og því var stráð yfir rauða
blettinn, svo að hann sást ekki lengur.
Meðan á þessu stóð, sauð reiðin í Sir Henry út af því, sem
við hafði borið. Við áttum örðugt með að halda honum í stilli.
„Sitjið þér kyrr í guðs bænum,“ hvíslaði ég, „líf okkar er
undir því komið.“
Hann lét undan og sat rólegur.
Twala var kyrr þangað til ekki sáust lengur nein merki eftir
sorgarleik þann, sem leikinn hafði verið, þá ávarpaði hann
okkur.
„Hvítu menn,“ sagði hann. „Þið sem komið hingað frá
þeim stöðvum, sem ég þekki ekki, og í erindum, sem ég þekki
ekki – ég heilsa ykkur.“
„Við heilsum þér, Twala, konungur Kúkúana,“ svaraði ég.
„Hvítu menn, hvaðan komið þið og hvaða erindi eigið þið?“
„Við komum frá stjörnunum, spyr oss ekki á hvern hátt.
Við komum til að sjá þetta land.“
„Þið komið langt að til þess að sjá lítið. Og þessi maður
sem með ykkur er“ – hann benti á Umbopa – „kemur hann
líka frá stjörnunum?“
„Hann líka, það eru menn með sama lit og þú í himninum
fyrir ofan okkur, en þú skalt ekki spyrja um málefni, sem
eru þér of háleit, Twala konungur.“
„Þið talið hárri raustu, þið menn frá stjörnunum,“ svaraði
Twala, og mér gazt ekki rétt vel að rómnum. „Munið eftir
því, að stjörnurnar eru langt í burtu, og þið eruð hér.
Hvernig fer, ef ég fer með ykkur eins og manninn, sem verið
er að bera burt?“
Ég rak upp skellihlátur, þó að mér væri lítill hlátur í hug.
„Konungur,“ sagði ég, „varaðu þig, gaktu varlega á heitum
steinum, annars kynnir þú að brenna á þér fæturna. Haltu
um skaftið á sverðinu, annars kynnir þú að skera þig í hendurnar.
Snertu aðeins eitt hár á höfðum vorum, og eyðileggingin
skal koma yfir þig. Hvort hafa ekki þessir“ – ég benti
á Infadoos og Scragga og sá, að ungi fanturinn var önnum
kafinn að verka blóðið úr hermanninum af spjóti sínu –
„hvort hafa ekki þessir sagt þér hvers konar menn við erum?
Hefur þú nokkurn tíma séð okkar líka og ég benti
á Good og var fyllilega sannfærður um, að hann hefði aldrei
séð nokkurn fyrr, sem hefði verið það minnsta svipaður
þeim manni, eins og hann þá leit út.
„Það er satt, það hef ég ekki séð,“ svaraði konungurinn.
„Hafa þeir ekki sagt þér, hvernig við drepum álengdar?“
„Þeir hafa sagt mér það, en ég trúi þeim ekki. Látið þið
mig sjá ykkur drepa. Drepið fyrir mig einhvern af þessum
mönnum, sem standa þarna hinum megin“ – og hann benti
á mennina, sem stóðu beint á móti honum – „og þá skal ég
trúa.“
„Nei,“ svaraði ég, „við úthellum engu mannsblóði nema í
réttvísri hegningu, en ef þú vilt sjá þetta, þá bjóð þú þjónum
þínum að reka uxa inn um hliðin, og áður en hann hefur
hlaupið 20 skref, mun ég hafa fellt hann.“
„Nei,“ svaraði konungurinn hlæjandi, „drepið fyrir mig
mann, og þá skal ég trúa.“
„Gott og vel, konungur, látum svo vera,“ svaraði ég þurrlega.
„Gerðu svo vel og gakktu yfir þetta auða svæði, og áður
en fætur þínir hafa náð hliðinu, skalt þú liggja dauður,
eða ef þú vilt það ekki, þá sendu son þinn Scragga“ (á því
augnabliki hefði mér verið það mikil ánægja að skjóta hann).
Þegar Scragga heyrði þessa tillögu, rak hann upp nokkurs
konar ýlfur og stökk inn í kofann.
Twala bretti brýrnar hátignarlega, honum gazt ekki að tillögunni.
„Látið reka ungan uxa inn,“ sagði hann.
Tveir menn fóru þegar af stað á harðahlaupum.
„Gerið þér nú svo vel að skjóta, Sir Henry,“ sagði ég. „Ég
vil sýna þessum tudda, að ég sé ekki eini galdramaðurinn í
hópnum.“
Sir Henry tók því expressbyssuna og bjó sig undir.
„Ég vona að mér takist vel,“ sagði hann og stundi við.
„Yður verður að takast vel,“ svaraði ég. „Ef þér hittið
ekki með fyrstu kúlunni, þá látið hann fá aðra. Miðið eins
og uxinn væri 75 faðma frá yður, og bíðið, þangað til dýrið
snýr við yður hliðinni.“
Svo kom þögn, þangað til við sáum allt í einu uxa einn
koma þjótandi að hliðinu. Hann kom inn um hliðið, svo sá
hann þennan mikla mannsöfnuð, nam staðar frá sér numinn,
sneri sér við og baulaði.
„Nú er að yður komið,“ hvíslaði ég.
Byssan hófst upp.
Skotið reið af, og uxinn lá á hryggnum og lamdist um
með fótunum, skotið hafði farið inn milli rifjanna. Hálfhola
kúlan hafði leyst verk sitt vel af hendi, og undrunar andvarp
kom upp frá brjóstum þessara þúsunda, sem þarna voru
saman safnaðar.
Ég sneri mér við eins og ekkert væri um að vera.
„Hef ég logið, konungur?“
„Nei, hvítu menn, þið hafið sagt satt,“ svaraði hann, og
það var nokkur ótti í málrómnum.
„Hlustaðu, Twala,“ hélt ég áfram. „Þú hefur séð. Vita
skaltu nú, að við komum með frið, ekki með stríði. Lít þú á“
(og ég lyfti upp Winchesterbyssunni), „hér er hol stöng, sem
þú munt geta drepið með, jafnvel eins og við drepum, aðeins
legg ég það á hana, að þú skalt ekki geta drepið neinn
mann með henni. Ef þú lyftir henni upp á móti nokkrum
manni, þá skal hún drepa þig. Bíddu við, ég ætla enn að
sýna þér nokkuð. Lát þú einhvern mann ganga 40 skref frá
mér og setja spjótskaft niður í jörðina, þannig að önnur hliðin
á blaðinu snúi að okkur.“
Þessu var lokið eftir fáar mínútur.
„Sjáðu nú, ég ætla að brjóta spjótið.“
Ég miðaði vandlega og hleypti af. Kúlan hitti blaðið og
braut það í mola.
Aftur heyrðist undrunarandvarp.
„Nú, Twala,“ sagði ég og rétti byssuna að honum, „þessa
töfrapípu gef ég þér, og smámsaman munum vér sýna þér,
hvernig á að nota hana, en varaðu þig að beita ekki töfrum
stjarnanna gegn börnum jarðarinnar“.
Hann tók við byssunni með mestu gætni og lagði hana niður
við fætur sér. Um leið og hann gerði það, tók ég eftir því,
að uppþornaða veran, sem líktist svo mjög apa, skreiddist
fram úr skugganum, sem var við kofann. Hún skreið á fjórum
fótum, en þegar hún kom þangað, sem konungurinn sat,
reis hún á fætur og kastaði af sér skinnblæjunni, sem huldi
andlit hennar, og þá kom í ljós framúrskarandi einkennilegt
og galdralegt andlit. Það var (að því er virtist) kvenmannsandlit
ævagamalt og svo skinhorað, að það var ekki stærra
um sig en andlit á ársgömlu barni, og ekkert var annað á því
að sjá en djúpar, gular hrukkur. Innan um hrukkurnar langt
inni í andlitinu var þverrifa, þar sem munnur annars á að
vera, og fyrir neðan þá rifu beygðist hakan út á við, oddhvöss
í endann. Ekkert nef, sem svo gat heitið, var þar að
sjá. Sannast að segja hefði mátt halda, að þetta væri andlitið
á sólþurrkuðu líki, hefðu þar ekki verið stór og dökk augu,
sem voru fjörug og gáfuleg og sem glóðu líkt og gimsteinar
í líkgeymsluhúsi undir snjóhvítum augnabrúnum og pergamentlitu
hauskúpunni, sem stóð þar fram. Af hauskúpunni
var það annars að segja, að hún var alveg nakin og gul á lit.
Það fór hræðsluhrollur um okkur, þegar við sáum þetta
voðalega andlit. Kerlingin stóð kyrr eitt augnablik, og svo
rak hún allt í einu út grindhoraða kló, með nöglum nálega
þumlungs löngum og lagði hana á herðarnar á Twala, konunginum,
og tók til orða í mjóum skerandi róm:
„Hlusta þú, konungur! Hlusta þú, þjóð! Hlustið fjöll og
sléttur og ár, heimili Kúkuana kynflokksins! Hlustið himinn
og sól, regn og stormur og þoka! Hlustið allir dauðir
hlutir, sem lifið og verðið að deyja aftur! Hlustið, allir hlutir,
sem verðið að lifa til þess að deyja aftur, andi lífsins er í
mér, og ég spái! Ég spái!“
Orðin dóu út á vörum hennar og breyttust í veikt andvarp.
Skelfing virtist grípa um hjörtu allra þeirra, sem heyrðu þau,
að okkur meðtöldum. Kerlingin var mjög hræðileg.
„Blóð! blóð! blóð! blóðfljót, blóð hvarvetna. Ég sé það, ég
finn lyktina af því, ég finn bragðið af því. Það er salt, það
rennur í rauðum lækjum eftir jörðinni, því rignir niður frá
himninum.
„Fótatak! fótatak! fótatak. Þramm hvítu mannanna, sem
koma langt að. Það skekur jörðina, jörðin skelfur fyrir herra
sínum.“
„Blóðið er gott, rauða blóðið er fagurt. Það er engin lykt
til, sem jafnast við lyktina af nýúthelltu blóði. Ljónin munu
lepja það og öskra, gammarnir munu þvo vængi sína úr því
og garga af fögnuði.
„Ég er gömul! ég er gömul! Ég hef séð mikið af blóði, ha!
ha! en ég mun sjá meira áður en ég dey og kætast. Hvað
haldið þið, að ég sé gömul? Feður ykkar þekktu mig, og
þeirra feður þekktu mig, og þeirra feðra feður. Ég hef séð
hvíta manninn og ég þekki eftirlanganir hans. Ég er gömul,
en fjöllin eru eldri en ég. Hver lagði veginn mikla? Segið þið
mér það. Hver reit myndirnar á klettana? segið þið mér það.
Hver reisti upp þessar þrjár þöglu galdrakonur, sem stara
út yfir hyldýpið þarna hinum megin? segið þið mér það.“
(Og hún benti til þriggja þverhníptu fjallanna, sem við höfðum
tekið eftir kveldinu áður).
„Þið vitið það ekki, en ég veit það. Það voru hvítir menn,
sem voru til, áður en þið voruð til, sem munu verða til, þegar
þið eruð ekki til, sem munu éta ykkur upp og tortíma
ykkur. Já! já! já!
„Og í hverjum erindum komu þeir, hvítu mennirnir, óttalegu
mennirnir, sem eru lærðir í töfrum og allri þekking,
sterku mennirnir, ósveigjanlegu mennirnir? Hvað er þessi
bjarti steinn á enni þínu, konungur? Hvers hendur gerðu
járnklæðin á brjósti þínu, konungur? Þið vitið það ekki, en
ég veit það. Ég, gamla konan, ég, vitra konan, ég isanúsi“
(galdrakennarinn).
Svo sneri hún gammhausnum á sér til okkar.
„Að hverju leitið þér, hvítu menn frá stjörnunum – ó, já,
frá stjörnunum? Eruð þið að leita að nokkru, sem týnzt hefur?
Þið munuð ekki finna hann hér. Hann er ekki hér. Mannsaldur
eftir mannsaldur hefur aldrei nokkur hvítur fótur stigið
á þetta land, aldrei nema einu sinni, og hann yfirgaf það
aðeins til að deyja. Þið komið eftir björtum steinum, þið munuð
finna þá, þegar blóðið er orðið þurrt, en skylduð þið snúa
aftur til þess staðar, sem þið komuð frá, eða skylduð þið staðnæmast
hér hjá, mér? Ha, ha! ha!“
„Og þú, þú með dökkleita skinnið, þú, sem ber þig svo
tígulega“ (nú benti hún með grindhoruðum fingrinum á Umbopa),
„hver ert þú, og að hverju ert þú að leita? Ekki að
steinum, sem skína, ekki að gulum málmi, sem glóir. Þess
háttar lætur þú „hvítu mönnunum frá stjörnunum“ eftir. Ég
held, ég þekki þig, ég held ég þekki lyktina af blóðinu í æðum
þínum. Spenn þú af þér beltið –“
Nú kom krampi í andlitið á þessu undarlega kvikindi. Hún
fékk niðurfallssóttar aðsvif, datt niður froðufellandi og var
borin burt inn í kofann.
Konungur reis á fætur skjálfandi og veifaði hendinni. Á
augabragði fóru hersveitirnar að tínast burt. Í halarófu, og
eftir 10 mínútur var þetta mikla svæði orðið mannlaust, að
undanteknu okkur félögum, konunginum og fáeinum þjónum
hans.
„Hvítu menn,“ sagði konungurinn, „mér dettur í hug að
drepa ykkur. Gagool hefur talað undarleg orð. Hvað segið
þið?“
Ég rak upp hlátur. „Varaðu þig, konungur, það er ekki
svo auðvelt að drepa okkur. Þú sást, hvernig fyrir uxanum
fór, vildir þú láta fara fyrir þér eins og uxanum?“
Konungurinn ygldi sig. „Það er ekki gott að hafa hótanir
í frammi við konung.“
„Við höfum ekki hótanir í frammi. Við tölum það sem satt
er. Reyndu að drepa okkur, konungur, og vittu, hvernig fer.“
Hinn mikli maður tók hendinni um ennið.
„Farið í friði,“ sagði hann loksins. „Í kveld er dansinn
mikli. Hann skuluð Þið sjá. óttist ekki, að ég muni leggja
snörur fyrir ykkur. Á morgun mun ég hugsa málið.“
„Gott og vel, konungur,“ svaraði ég eins og ekkert væri
um að vera, og þar næst risum við á fætur og héldum aftur
til kofa okkar.
Infadoos fór með okkur.
X. KAPITULI. - GALDRALEITIN.
Þegar við komum til kofa okkar, stakk ég upp á því við
Infadoos, að hann kæmi inn með okkur.
„Nú Infadoos,“ sagði ég, „við vildum tala við þig.“
„Lávarðar mínir tali.“
„Okkur virðist, Infadoos, að Twala, konungur sé grimmur
maður.“
„Svo er það, lávarðar mínir. Um landið fer óp út af
grimmdarverkum hans. Í kveld munuð þið sjá. Þá er hin
mikla galdraleit, og af mörgum mun finnast lykt sem galdramönnum,
og þeir munu verða drepnir. Einskis líf er óhult. Ef
konungurinn girnist nautpening einhvers manns eða líf hans
eða ef hann er hræddur um, að einhver muni æsa menn til
uppreisnar gegn sér, þá finnur Gagool, sem þið sáuð, eða
einhver af konum þeim, sem hún hefur kennt að finna galdra,
það á lyktinni, að þessi maður er galdramaður, og hann verður
drepinn. Margir munu deyja, áður en tunglið fölnar í nótt.
Þannig fer það ávallt. Ef til vill verð ég líka drepinn. Hingað
til hefur mér verið þyrmt, af því að ég kann að hernaði
og hermönnunum þykir vænt um mig, en ég veit ekki hve
lengi ég verð látinn lifa. Landið andvarpar af grimmdarverkum
Twala, konungsins. Það er orðið þreytt á honum og
manndrápum hans.“
„Hvers vegna er það þá, Infadoos, að þjóðin veltir honum
ekki úr völdum?“
„Nei, lávarðar mínir, hann er konungurinn, og ef hann
yrði drepinn, þá mundi Scragga setjast að völdum í hans
stað, og hjarta Scragga er dökkara en hjarta Twala, föður
hans. Ef Scragga væri konungur, þá mundi okið á hálsi vorum
verða þyngra heldur en ok Twala. Hefði Imotu aldrei verið
drepinn, eða ef Ignosi, sonur hans, hefði lifað, þá hefði allt
verið öðruvísi; en þeir eru báðir dauðir.“
„Hvernig veizt þú, að Ignosi sé dauður?“ sagði rödd bak
við okkur. Við litum við steinhissa til að sjá, hver hefði talað.
Það var Umbopa.
„Hvað áttu við, drengur?“ spurði Infadoos, „hver sagði
þér, að þú skyldir tala?“
„Hlustaðu á, Infadoos, og þá skal ég segja þér sögu. Fyrir
mörgum árum var Imotu konungur drepinn í þessu landi,
og konan hans flýði á burt með drenginn Ignosi. Er ekki
svo?“
„Svo er það.“
„Það var sagt, að konan og drengurinn hefði dáið á fjöllunum.
Er ekki svo?“
„Það er líka satt.“
„Jæja, það vildi svo til, að móðirin og drengurinn Ignosi
dóu ekki. Þau komust yfir fjöllin, og flokkur eyðimerkurmanna,
sem á ferð voru, fluttu þau yfir sandana hinum megin
við fjöllin, þangað til þau komu loksins aftur til vatns og
grass og trjáa.“
„Hvernig veizt þú þetta?“
„Taktu nú eftir. Þau héldu áfram lengra og lengra, marga
mánuði, þangað til þau loksins komu til lands eins, þar sem
þjóðin er kölluð Amazúlu, sem líka líkist Kúkúunum, lifir af
hernaði, og hjá henni dvöldust þau, þangað til móðirin dó
loksins. Þá fór sonurinn, Ignosi, aftur að ráfa um, og hann
kom til undralands eins, þar sem hvítir menn lifa, og í mörg
ár lærði hann vizku hinna hvítu manna.“
„Þetta er dálagleg lygasaga,“ sagði Infadoos.
„Í mörg ár var hann þar í þjóns- og hermannsstöðu, en
hann geymdi í hjarta sínu allt, sem móðir hans hafði sagt
honum um sínar eigin stöðvar, og hann velti því fyrir sér,
hvernig hann ætti að komast þangað aftur til þess að sjá
sína eigin þjóð og hús föður síns, áður en hann dæi. Mörg ár
lifði hann og beið, og loksins kom tíminn eins og hann ávallt
kemur til þess, sem getur beðið eftir honum, og hann hitti
nokkra hvíta menn, sem vildu leita þessa óþekkta lands, og
hann slóst í för með þeim. Hvítu mennirnir lögðu af stað og
héldu lengra og lengra, leitandi að manni einum, sem týndur
var. Þeir fóru yfir eyðimörkina brennandi, þeir fóru yfir
fjöllin snjóþöktu, og þeir komust til lands Kúkúana, og þar
hittu þeir þig, Infadoos!“
„Þú ert sannarlega brjálaður, að þú skulir tala þannig,“
sagði gamli maðurinn steinhissa.
„Það heldur þú, skoðaðu til, ég skal sýna þér, föðurbróður
minn. Ég er Ignosi, sá löglegi konungur Kúkúana!“
Svo lét hann í einum rykk falla mouchuna eða beltið um
miðju sér, og stóð nakinn frammi fyrir okkur.
„Lítið á mig,“ sagði hann, „hvað er þetta?“ og hann benti
á stóra ormsmerkið, sem málað var með bláum lit utan um
mittið á honum. Halinn hvarf inn í opinn munninn rétt fyrir
ofan mjaðmirnar.
Infadoos leit á, og augun ætluðu nærri því út úr höfðinu
á honum, og svo féll hann á kné.
„Koom! Koom!“ hrópaði hann, „það er sonur bróður míns,
það er konungurinn.“
„Sagði ég þér ekki, föðurbróðir minn? Statt upp, ég er
enn ekki konungurinn, en með þínu fulltingi, og með fulltingi
þessara hraustu hvítu manna, sem eru vinir mínir, mun ég
verða það. En gamla konan, Gagool, hafði á réttu að standa.
Landið mun áður fljóta í blóði, og hennar blóð skal renna
ásamt öðru blóði, því að hún drap föður minn með orðum
sínum og rak móður mína á burt. Og kjóstu nú, Infadoos. Vilt
þú taka höndum saman við mig, og verða minn maður? Vilt
þú taka þátt í hættum þeim, sem fyrir mér liggja og hjálpa
mér til að bylta þessum grimmdarsegg og morðingja úr völdum
eða viltu það ekki? Kjóstu.“
Gamli maðurinn tók hendinni um höfuðið og hugsaði sig
um. Því næst reis hann á fætur og gekk þangað sem Umbopa,
eða réttara sagt Ignosi, stóð, féll á kné fyrir framan
hann og tók í hendina á honum.
„Ignosi, löglegi konungur Kúkúana, ég tek höndum saman
við þig og verð þinn maður til dauðans. Þegar þú varst
barn, hossaði ég þér á hnjánum á mér, og nú skal gamli
handleggurinn minn berjast fyrir þér og frelsinu.“
„Gott og vel, Infadoos, vinni ég sigur skalt þú verða æðstur
maður í þessu konungsríki, næstur konunginum, misheppnist
mér, þá getur þú ekki nema dáið, og dauðinn er
hvort sem er ekki langt undan landi fyrir þér. Stattu upp
föðurbróðir minn.“
„Og þið, hvítu menn, viljið þið hjálpa mér? Hvað get ég
boðið ykkur! Hvítu steinana – ef ég vinn sigur og get fundið
þá, þá skuluð þið fá eins marga af þeim eins og þið getið
flutt á burt héðan. Nægir ykkur það?“
Ég þýddi orð hans.
„Segið honum,“ svaraði Sir Henry, „að hann villist á Englendingum.
Auður er góður, og verði hann á vegi okkar þá
tökum við hann, en enginn gentlemaður selur sig fyrir auð.
En ég segi þetta fyrir mitt leyti: Mér hefur alltaf getizt vel
að Umbopa, og að því leyti, sem í mínu valdi stendur, mun
ég styrkja hann við þetta tækifæri. Það verður mér sérstök
ánægja að reyna að jafna á þessum grimmdardjöfli, Twala.
Hvað segið þér, Good, og þér, Quatermain?“
„Jæja,“ sagði Good, til þess að tala í líkingu, sem allt þetta
fólk virtist vera svo mikið gefið fyrir, „þér getið sagt honum,
að þjarkið sé sannarlega gott og vermi hrukkur hjartans, og
að ég fyrir mitt leyti skuli ekki bregðast honum. Mitt eina
skilyrði er það, að hann lofi mér að vera í buxum.“
Ég þýddi þessi svör.
„Gott og vel, vinir mínir,“ sagði Ignosi, áður Umbopa, „og
hvað segir þú, Macumazahn, gamli veiðimaður, sem ert
kænni en særður vísundur?“
Ég hugsaði mig um dálitla stund og klóraði mér í höfðinu.
„Umbopa, eða Ignosi“, sagði ég, „mér gezt ekki vel að
stjórnarbyltingum. Ég er friðsamur og fremur huglítill“ (þá.
brosti Umbopa), „en að hinu leytinu hleyp ég ekki burt frá
vinum mínum, Ignosi. Þú hefur ekki brugðizt okkur, heldur
farið að eins og maður, og ég ætla ekki að bregðast þér. En
mundu eftir því, að ég er verzlunarmaður og þarf að hafa
ofan af fyrir mér, svo ég þigg boð þitt viðvíkjandi þessum demöntum, ef við skyldum nokkurn tíma verða svo staddir
að geta þegið það. Svo er annað: við komum hingað eins
og þú veizt, til þess að skyggnast eftir hinum týnda
bróður Incubus (Sir Henry). Þú verður að hjálpa okkur til
að finna hann.“
„Það skal ég gera,“ svaraði hann. „Bíddu við, Infadoos,
ég særi þig við ormsmerkið, sem er utan um mittið á mér,
að segja mér sannleikann. Hefur nokkur hvítur maður stígið
fæti sínum á þetta land, svo að þú vitir til?“
„Enginn, Ignosi.“
„Mundir þú hafa vitað það, ef nokkur hvítur maður hefði
sézt, eða nokkur heyrt um hann getið?“
„Ég mundi áreiðanlega hafa vitað það.“
„Þú heyrir það, Incubu,“ sagði Ignosi við Sir Henry, „hann
hefur ekki hingað komið.“
„Jæja,“ sagði Sir Henry og stundi við. „Þarna kemur það.
Ég býst við, að hann hafi aldrei hingað komið. Vesalingurinn.
Svo þetta hefur allt verið til ónýtis. Verði guðs vilji.“
„Nú skulum við fara að hugsa um það, sem við eigum að
gera,“ sagði ég, því að mér var annt um að sleppa við þetta
málefni, sem var svo óviðfeldið. „Það er gott og blessað að
vera konungur með guðdómlegum rétti, Ignosi, en hvernig
hugsarðu þér að verða konungur í raun og veru?“
„Það veit ég sannarlega ekki. Infadoos, dettur þér nokkurt
ráð í hug?“
„Ignosi, sonur eldingarinnar,“ svaraði föðurbróðir hans.
„Í kvöld er dansleikurinn mikli og galdraleitir. Af mörgum
mun finnast lykt, og þeir munu farast, og í hjörtum margra
annarra mun verða sorg og angur og reiði gegn Twala, konunginum.
Þegar dansleiknum verður lokið, mun ég tala við
nokkra af stórhöfðingjunum, sem aftur munu tala við herflokka
sína, svo framarlega sem ég get fengið þá á mitt mál.
Ég mun í fyrstu fara að þeim með hægð og koma þeim í
skilning um, að þú sért í raun og veru konungurinn, og ég
held, að þegar sólin kemur upp á morgun, munir þú hafa yfir
20 þúsundum spjóta að ráða. Og nú verð ég að fara að
hugsa og heyra og undirbúa. Þegar dansinum er lokið, mun
ég, ef ég verð þá enn á lífi, hitta þig hér, og þá skulum við
talast við. Þó að allt gangi sem bezt, þá verður stríð.“
Á þessu augnabliki trufluðust viðræður okkar, því að
hrópað var til okkar, að sendimenn væru komnir frá konunginum.
Við gengum að dyrunum á kofanum og buðum að
hleypa þeim inn. Þá komu þegar inn þrír menn og hver
þeirra kom með skínandi hringabrynju og dýrlega stríðsexi.
„Gjafir lávarðar míns, konungsins, til hvítu mannanna!“
hrópaði kallari, sem með þeim kom.
Við þökkum konunginum,“ svaraði ég, „farið.“
„Mennirnir fóru, og við virtum herklæðin fyrir okkur og
þótti mjög mikils um vert. Aldrei höfðum við séð hringa betur
gerða. Öll skikkjan hrökk svo fast saman, að lítið vantaði
á að hylja mætti alla hringana með því að leggja báðar hendurnar
utan yfir þá.
„Búið þið þetta til hér í landinu, Infadoos?“ spurði ég,
„það er ljómandi vel gert.“
„Nei, lávarður minn, við höfum erft það eftir forfeður okkar
Við vitum ekki, hver hefur búið það til, og ekki eru nema
fáar eftir af þessum skyrtum. Engir bera þær nema þeir,
sem eru af konunglegum ættum. Þetta eru töfraskyrtur, sem
spjót geta ekki komizt í gegnum. Hverjum, sem í þeim er,
er nær því óhætt í bardögum. Konunginum gezt vel að ykkur
eða hann er mjög hræddur, því að annars hefði hann ekki
sent ykkur þetta. Verið í þeim í kvöld, lávarðar mínir.“
Það sem eftir var af deginum höfðum við lítið um okkur,
hvíldumst og töluðum um, hvernig ástatt var fyrir okkur,
enda var ekki ástæðulaust, þó að okkur væri órótt út af því.
Loksins kom sólarlagið, þúsundir af varðeldum glóðu, og
gegnum myrkrið heyrðum við þramm margra fóta og glamur
spjóta í hundraðatali, þegar herflokkarnir voru á leiðinni
til stöðva þeirra, sem þeim hafði verið sagt að vera á til þess
að vera búnir til hins mikla dansleiks.
Um kl. 10 kom tunglið upp í öllum ljóma sínum, og meðan
við stóðum og vorum að horfa á uppgöngu þess, kom Infadoos,
herklæddur frá hvirfli til ilja, og með honum komu 20
menn sem varðlið til þess að fylgja okkur á dansleikinn. Við
höfðum þegar farið í hringaskyrturnar, sem konungurinn
hafði sent okkur, eins og Infadoos hafði ráðið okkur til. Við
vorum í þeim innan undir okkar vanalegu fötum, og okkur
til mikillar furðu fannst okkur þær hvorki þungar né
óþægilegar. Þessar stálskyrtur, sem auðsjáanlega höfðu verið
búnar til handa mjög stórum mönnum, héngu nokkuð lauslega
utan um Good og mig, en utan um hinn tígulega líkama Sir
Henrys féll skyrtan eins og hanzki. Svo gyrtum við okkur
skammbyssum okkar, tókum okkur í hönd stríðsaxirnar, sem
konungurinn hafði sent okkur með herklæðunum, og lögðum
af stað.
Þegar við komum á stóra auða svæðið, þar sem konungurinn
hafði talað við okkur um morguninn, var það troðfullt
af eitthvað 20 þúsund mönnum, sem skipað hafði verið niður
eftir herflokkum. Herflokkunum var aftur skipt í sveitir,
og milli hverrar sveitar var dálítill stígur, til þess að konur
þær, sem finna áttu galdramennina, skyldu geta farið þar
um fram og aftur. Það er ómögulegt að gera sér hugmynd
um neina áhrifameiri sjón en þennan mikla og skipulega
grúa af vopnuðum mönnum. Þarna stóðu þeir steinþegjandi,
og glampandi máninn hellti ljósi sínu yfir þennan skóg af
upplyftum spjótum, yfir hina tígulegu líkami hermannanna,
blaktandi fjaðrirnar og skildina fagurlega marglita. Hvert,
sem við litum, sáum við röð við röð af óbifanlegum andlitum,
og fyrir ofan þau var röð eftir röð af glampandi spjótum.
„Allt herliðið er hér víst,“ sagði ég við Infadoos.
„Nei, Macumazahn,“ svaraði hann, „ekki nema þriðjungurinn
af því. Einn þriðjungurinn er viðstaddur þennan dans
á hverju ári, öðrum þriðjungnum er saman safnað hér fyrir
utan, til þess að hann sé við höndina, þegar manndrápin
byrja, ennfremur eru um 10 þúsundir manna sem setulið á
landamærum umhverfis Loo, og hitt liðið er á verði í þorpunum
út um landið. Þú sérð að þetta er mjög stór þjóð.“
„Þeir hafa mjög hljótt um sig,“ sagði Good, og því var
sannarlega svo varið, að þessi mikla kyrrð meðal svo mikils
safnaðar lifandi manna hlaut nær því að kúga mann.
„Hvað segir Bougwan?“ spurði Infadoos.
Ég þýddi orð Goods.
„Þeir menn, sem skuggi dauðans hangir yfir, hafa hljótt
um sig,“ svaraði hann með þungu yfirbragði.
„Verða margir drepnir?“
„Mjög, margir.“
„Það virðist svo,“ sagði ég við hina, „sem við eigum hér
að veita aðstoð okkar við skilmingaleik, sem ekki er horft í
kostnaðinn við.“
Það fór hrollur um Sir Henry, og Good sagðist óska, að
við gætum sloppið við þetta.
„Segðu mér,“ sagði ég við Infadoos, „erum við í hættu
staddir?“
„Ég veit ekki, lávarðar mínir. Ég vona að svo sé ekki, en
látið ekki sjá á ykkur hræðslu. Ef þið lifið þessa nótt af,
getur allt farið vel. Það er kominn illur kurr í hermennina við
konunginn.“
Meðan á þessum viðræðum hafði staðið, höfðum við jafnt
og þétt haldið áfram inn að miðju þessa auða svæðis. Þar
voru settir nokkrir stólar. Á leiðinni tókum við eftir öðrum
litlum flokki manna, sem kom frá kofa konungsins.
„Það er konungurinn, Twala, Scragga sonur hans og Gagool
gamla, og sjá, með þeim eru þeir, sem drepa“, og hann
benti á dálítinn hóp manna, þeir voru risavaxnir og grimmilegir
ásýndum, hér um bil 12 að tölu, og höfðu spjót í annarri
hendi sér, en kylfu í hinni.
Konungurinn settist á stól í miðjunni, Gagool hnipraði sig
við fætur hans, og hinir stóðu fyrir aftan hann.
„Heilir, hvítu lávarðar,“ hrópaði hann, þegar við komum
þangað, sem hann sat. Setjist, eyðið ekki hinum dýrmæta
tíma – nóttin er allt of stutt fyrir dáðir þær, sem drýgja
skal. Þið komið á heillastund, og munið sjá dýrlega sýningu.
Lítið í kringum ykkur,“ og hann velti þessari einu glyrnu,
sem í honum var, frá einum herflokkraun til annars. „Getið
þið séð annað eins og þetta í stjörnunum? Sjáið, hve þeir
skjálfa í vonzku sinni, allir þeir, sem hafa illt í hjörtum sínum
og óttast dóminn af himnum ofan.“
„Byrjið! byrjið!“ hrópaði Gagool með sinni mjóu, skerandi
rödd. „Gaupurnar eru hungraðar, þær ýlfra eftir æti. Byrjið!
byrjið.“ Svo varð dauðaþögn eitt augnablik, og grunurinn
um það, sem koma átti, gerði þá þögn ógurlega.
Konungurinn lyfti upp spjóti sínu, og allt í einu lyftust upp
þúsundir fóta, eins og þeir fætur hefðu allir setið á sama
manninum, og stöppuðu á jörðina. Þetta var endurtekið
þrisvar sinnum, svo að hinn sterki grundvöllur hristist og
skalf við. Svo fór ein einstök rödd langt úti í hringnum að
syngja sorgarsöng, og viðkvæðið við hann var eitthvað á
þessa leið:
„Hvað er hlutskipti manns, sem af konu er fæddur?“
Og svo valt aftur svar út frá hverju koki í þessum mikla
manngrúa: –
„Dauðinn!“
Smám saman tók hver hersveitin eftir aðra undir sönginn,
þangað til allur þessi vopnaði mannfjöldi var farinn að syngja
hann, og ég gat ekki lengur náð orðunum, nema að því leyti,
að mér virtust koma fram í þeim ýmsar mannlegar ástríður,
hræðsla og fögnuður. Stundum fannst mér þetta vera ástarsöngur,
stundum þjótandi hersöngur og allra síðast jarðarfararkvæði,
sem allt í einu endaði á átakanlegu neyðarópi.
Aftur lagðist þögn yfir staðinn, og aftur rauf konungurinn
hana með því að lyfta upp hendinni. Allt í einu heyrðist ótt
og títt fótatak, og út úr hermannagrúanum komu undarlegar
og voðalegar fígúrur á harða hlaupum í áttina þangað,
sem við vorum. Þegar við komum nær, sáum við að þetta
voru konur, flestar aldraðar, því að hvíta hárið þeirra, sem
skreytt var með litlum tálknum, flaksaðist aftur af þeim.
Andlit þeirra voru máluð með hvítum og gulum rákum. Niður
eftir bökum þeirra héngu höggormaskinn, og um mitti
þeirra voru belti úr mannabeinum og glamraði í þeim. Hver
þeirra hélt í kræklóttum höndunum í dálítilli hríslu. Samtals
voru þær tíu. Þegar þær voru komnar fram undan okkur,
námu þær staðar, og ein þeirra benti með hríslu sinni á Gagool,
þar sem hún hnipraði sig saman, og hrópaði:
„Móðir, gamla móðir, hér erum við!“
„Gott! gott! gott!“ skrækti gamla óræstið. „Eru augu
ykkar skörp, isanusis (galdra-kennendur), þið, sem sjáið það,
sem í myrkrunum er hulið?“
„Móðir, þau eru skörp.“
„Gott! gott! gott! Eru skilningarvit ykkar vakandi, isanusis – getið þið fundið lyktina af blóði, getið þið hreinsað úr
landinu þá vondu menn, sem búa yfir illu gegn konunginum
og gegn nágrönnum sínum? Eruð þið reiðubúnar til að beita
réttvísi „himinsins fyrir ofan okkur“, þið, sem (ég hef kennt,
sem hafið etið af brauði vizku minnar og drukkið af vatni
töfra minna?“
„Móðir, við getum það.“
„Farið þá! Tefjið ekki, þið gammar, sjáið drápsmennina,“
og hún benti á böðlahópinn bakvið, sem ekki spáði góðu,
„gerið spjót þeirra hvöss. Hvítu mennirnir frá fjarlægum
stöðum eru fíknir í að fá að sjá þetta. Farið!“
Galdrakerlingarnar ráku upp æðislegt org og sentust í allar
áttir, líkt og brotin úr holkúlu, og í þurru beinunum utan
um mittið á þeim glamraði á hlaupunum. Þær fóru rakleiðis
til ýmsra staða í þessari þéttu mannþyrpingu. Við gátum
ekki gætt að þeim öllum, og því veittum við nákvæma eftirtekt
þeirri isanusi, sem næst okkur var. Þegar hún átti eftir
fá skref til hermannanna, nam hún staðar og fór að dansa,
eins og hún væri æðisgengin. Hún snerist í hring í sífellu,
nærri því ótrúlega ótt og grenjaði um leið vissar setningar,
svo sem: „Ég finn lyktina af honum, illgerðamanninum!“
„Hann er nærri mér, sá sem gaf móður sinni inn eitur!“ „Ég
heyri hugsanir hans, sem býr yfir illráðum gegn konunginum!“
Harðar og harðar dansaði hún, þangað til hún hafði komið
sér í það óstjórnaræði, að froðan fauk í flyksum frá, gnístandi
tönnunum, augun sýndust ætla út úr höfðinu og vöðvarnir
titruðu sýnilega. Allt í einu nam hún staðar, stóð grafkyrr,
og stirðnaði öll, eins og veiðihundar gera, þegar þeir
finna lyktina af veiðidýrunum, því næst skreið hún hægt og
hægt til hermannanna fram undan henni og rétti hrísluna
út frá, sér. Okkur virtist sem stilling þeirra rénaði, þegar hún
kom, og að þeir hopuðu undan henni með hryllingi. Af okkur
er það að segja, að við horfðum á hreyfingar hennar, eins
og einhverjir voðalegir töfrar hefðu fengið vald yfir okkur.
Nú var hún komin fast að þeim, og enn skreið hún á fjórum
fótum eins og hundur. Svo nam hún staðar og benti.
skreið svo aftur áfram eitt eða tvö skref.
Allt í einu var þessu lokið. Hún rak upp org, stökk inn í
hópinn og snerti háan hermann með hríslu sinni. Tveir af
félögum hins dæmda manns, þeir, sem stóðu allra næst honum,
tóku þegar í hann, sinn í hvorn handlegg, og fóru með hann
til konungsins.
Hann veitti ekkert viðnám, en við sáum, að hann dró limi
sína áfram eins og allur kraftur væri úr þeim farinn, og
fingur hans, sem spjótið hafði dottið úr, voru linir, eins og
á nýdauðum manni.
Þegar hann kom, stigu tveir böðlafantarnir fram til þess
að taka á móti honum. Þegar þeir höfðu mætzt, sneru
böðlarnir sér við, að konunginum, til þess að taka á móti
skipunum hans.
„Drepið!“ sagði konungurinn.
„Drepið!“ vældi Gagool.
„Drepið!“ tók Scragga upp eftir þeim, og hlakkaði við.
Orðin voru naumast komin út af vörunum á þeim, þegar
illverkið hafði verið unnið. Annar böðullinn hafði rekið
spjótið sitt í gegnum hjartað á manninum, og til þess að þeir
skyldu vera tvöfalt vissir í sinni sök, hafði hinn mölvað
honum hauskúpuna með stóru kylfunni sinni.
„Einn,“ taldi Twala konungur, og líkaminn var dreginn
fáein skref burt og lagður þar endilangur.
Naumast var þessu lokið, þegar komið var með annan
manngarm eins og uxa, sem leiddur er til slátrunar. Þetta
sinn sáum við af kápu úr leopardaskinni, að þetta var tiginn
maður. Aftur þetta voðaorð sagt, og maðurinn féll dauður
niður.
„Tveir,“ taldi konungurinn.
Og þannig hélt þessi voðaleikur áfram, þangað til eitthvað
hundrað líkamir láu endilangir í röðum fyrir aftan okkur.
Ég hef heyrt getið um skilmingaleiki rómversku keisaranna
og um nautaat á Spáni, en ég leyfi mér að efast um, að þeir
leikir hafi komizt í hálfkvisti við galdraveiðar Kúkúana að
voðalegleiknum til. Almenningi þótti að minnsta kosti
gaman að skilmingaleikjunum og nautaatinu, en því var
sannarlega ekki svo varið meðal Kúkúana.
Einu sinni risum við á fætur og reyndum að aftra þessu,
en Twala lét það alvarlega í ljósi við okkur, að við skyldum
ekkert skipta okkur af því.
„Látið lögunum verða framgengt, hvítu menn. Þessir hundar
eru töframenn og illgerðamenn. Það er vel til fallið, að þeir
deyi.“ Annað svar fengum við ekki.
Um miðnæturskeið varð hlé á. Galdraleitendurnar söfnuðust
saman og voru auðsjáanlega dauðþreyttar eftir blóðvinnu
sína. Við héldum, að nú væri leiknum lokið. En því
var ekki svo varið, því að allt í einu reis kerlingin Gagool,
okkur til mikillar furðu, upp, þaðan sem hún hafði legið
einum kuðung. Hún studdist við staf og staulaðist fram
mannlausa svæðið. Það var óvenjuleg sjón að sjá þetta óttalega
gamla kvikindi með gammshausnum, sem var orðin svo
bogin af elli að nærri lá, að hausinn næmi við jörðina – það
var óvenjuleg sjón að sjá henni smámsaman aukast svo
þróttur, að hún þaut loksins um með nærri því eins miklu
fjöri eins og óheillanornir þær, sem hún hafði kennt. Aftur
og fram þaut hún raulandi eitthvað fyrir munni sér, þangað
til hún allt í einu lamdi út frá sér, þangað er hár maður stóð
fyrir framan herflokkinn og snerti manninn. Um leið og
hún gerði það, reis andvarp upp frá herflokknum, maðurinn
var auðsjáanlega foringi hans. En samt sem áður tóku tveir
menn úr herflokknum í hann og drógu hann fram, svo að
hann skyldi verða drepinn. Við komumst síðar að því, að
þessi maður var auðugur mjög og voldugur, enda var hann
náfrændi konungsins.
Hann var drepinn, og konungurinn taldi hundrað og þrjá.
Þá fór Gagool aftur að stökkva aftur og fram og drógst
smámsaman nær og nær okkur.
„Svei mér sem ég held ekki, að hún ætli að fara að reyna
að leika sér við okkur,“ sagði Good, og fór hrollur um hann.
„Þvættingur,“ sagði Sir Henry.
Af mér er það að segja, að þegar ég sá þennan gamla djöful
koma dansandi nær og nær, þá sökk hjartað í mér hreint
og beint ofan í stígvélin mín. Ég leit aftur fyrir mig á þessa
löngu röð af líkum og ég skalf við.
Nær og nær færðist Gagool hoppandi og leit í allar áttir
eins og krókóttur stafur, sem andi hefði hlaupið í. Voðalegu
augun í henni glitruðu og glóðu áfergjulega og framúrskarandi
óheillavænlega.
Nær kom hún og enn nær, og augu hvers einasta manns
í þessum mikla manngrúa fylgdu hreyfingum hennar með
innilegustu forvitni. Loksins nam hún staðar og benti.
„Við hvern skyldi hún eiga?“ spurði Sir Henry sjálfan
sig.
Að einu augnabliki liðnu lék enginn vafi á því framar, því
að kerlingin hafði þotið inn á milli okkar og snortið Umbopa,
öðru nafn Ignosi, á herðarnar.
„Ég finn lyktina af honum,“ grenjaði hún. „Drepið hann,
drepið hann, hann er fullur af illu, drepið hann, útlendinginn,
áður en blóð flýtur frammi fyrir honum. Drepið hann, konungur!“
Nú varð þögn, sem ég notaði mér tafarlaust.
„Konungur,“ kallaði ég hátt og reis upp úr sæti mínu.
„Þessi maður er þjónn gesta þinna, hann er hundur þeirra!
Hver sem úthellir blóði hunds okkar, hann úthellir okkar
blóði. Ég særi þig við hið heilaga lög-mál gestrisninnar að
halda hlífiskildi yfir honum.“
„Gagool, móðir galdrakennaranna hefur fundið lyktina af
honum. Hann hlýtur að deyja, hvítu menn,“ svaraði konungurinn.
„Nei, hann skal ekki deyja,“ svaraði ég, „en sá, maður,
sem reynir að snerta hann, skal sannarlega deyja.“
„Takið hann,“ grenjaði Twala til böðlanna, sem stóðu umhverfis,
rauðir upp undir augu af blóði mannanna, sem þeir
höfðu drepið.
Þeir færðust nær okkur, og svo kom hik á þá. Af Ignosi er
það að segja, að hann lyfti upp spjóti sínu og lyfti því á þann
hátt, eins og hann væri staðráðinn í að selja líf sitt dýrt.
„Færið ykkur aftur á bak, hundar,“ kallaði ég, „ef þið
viljið sjá ljós morgundagsins. Snertið eitt hár á höfði hans,
og konungur ykkar skal deyja,“ og ég miðaði á Twala með
skammbyssunni minni, Sir Henry miðaði á þann, sem fyrir
böðlunum var, og sem var að færa sig nær til þess að fullnægja
dómnum, og Good miðaði vandlega á Gagool.
Twala brá augsýnilega, þegar skammbyssan mín var komin jafnhátt breiða brjóstinu á honum.
„Jæja,“ sagði ég, „hvað á að verða úr þessu, Twala?“
„Leggið töfrapípur ykkar frá ykkur,“ sagði hann. „Þið
hafið sært mig í nafni gestavináttunnar, og þess vegna er
það, en ekki af hræðslu við það, sem þið getið gert, að ég gef
honum líf. Farið í friði.“
„Gott og vel,“ svaraði ég eins og ekkert væri um að vera.
„Við erum þreyttir á manndrápum og viljum fara að sofa.
Er dansleiknum lokið?“
„Honum er lokið,“ svaraði Twala ólundarlega. „Fleygið
hundum þessum út til gaupnanna og gammanna,“ og hann
benti á löngu líkaröðina. Svo lyfti hann upp sverði sínu.
Á sama augnabliki fóru herflokkarnir steinþegjandi að
tínast út um hliðið, en dálítill flokkur af þreyttum mönnum
varð eftir til þess að draga burtu líkama hinna drepnu manna.
Þá stóðum við líka upp. Við kvöddum konunginn, og hann
lét naumast sem hann sæi það, svo fórum við til kofa okkar.
„Jæja,“ sagði Sir Henry, þegar við settumst niður, eftir
að við höfðum kveikt á lampa með lagi, sem tíðkast meðal
Kúkúana. Kveikurinn er gerður úr rifjum af vissri tegund af
pálmaviðarblöðum, og olían úr hreinsaðri flóðhestafeiti –
„ég skal ekki neita því, að mér sé æði óglatt.“
„Hafi mér verið nokkuð illa við að hjálpa Umbopa til þess
að hefja uppreisn gegn þessum bölvuðum fanti,“ sagði Good,
„þá er ég kominn á aðra skoðun nú. Ég var ekki fær um
meiri raun en að sitja kyrr meðan á þessum manndrápum
stóð. Ég reyndi að halda augunum lokuðum, en þeim hætti
við að opnast einmitt, þegar þau áttu ekki að gera það. Hvar
skyldi Infadoos vera? Umbopa góður, þú ættir að vera okkur
þakklátur, það vantaði ekki mikið á að það kæmi gat á
skinnið á þér, sem öndin í þér hefði getað farið út um.“
„Ég er þakklátur, Bougwan,“ svaraði Umbopa, þegar ég
hafði þýtt þetta fyrir hann, „og ég mun ekki gleyma. Infadoos
mun bráðum koma. Við verðum að bíða.“
Svo kveiktum við í pípunum okkar og biðum.
XI. KAPITULI. - JARTEIKNIÐ.
Lengi – ég held eina tvo tíma – sátum við þarna þegjandi,
því að endurminningin um skelfingar þær, sem við höfðum
séð, hafði of mikið vald yfir okkur til þess að við gætum
talað. Loksins, rétt þegar við vorum farnir að hugsa um að
leggja okkur út af – því að daufar ljósrákir voru farnar að
sjást á austurloftinu, þá heyrðum við fótatak. Svo heimtaði
varðmaðurinn inngönguorðið. Það virtist svo, sem því hefði
verið svarað, þó að það heyrðist ekki, því að fótatakið færðist
nær. Og á næstu sekúndu var Infadoos kominn inn í kofann,
og með honum eitthvað sex tígulegir höfðingjar.
„Lávarðar mínir,“ sagði hann, „ég kem, eins og ég lofaði.
Lávarðar mínir, og Ignosi rétti konungur Kúkúana, ég er kominn
með þessa menn,“ og hann benti á röðina af höfðingjunum,
„sem eru stórmenni vor á meðal, og sem hafa hver um
sig þrjár þúsundir hermanna yfir að ráða, sem ekki hafa
annað lífsstarf en að hlýða skipunum þeirra, undir yfirstjórn
konungsins. Ég hef sagt þeim, hvað ég hef séð og hvað eyru
mín hafa heyrt. Lát þú nú einnig sjá hið helga ormsmerki
utan um þig og heyra sögu þína, Ignosi, svo að þeir geti sagt,
hvort þeir vilji fylgjast að málum með þér gegn Twala,
konunginum, eða þeir vilja það ekki.“
Ignosi svaraði með því að taka af sér beltið og sýna ormsmerkið,
sem málað var utan um hann. Hver höfðinginn eftir
annan færðist nær og virti það fyrir sér við daufu lampaglætuna,
og færði sig svo yfir um til hinnar hliðar við Ignosi,
án þess að segja nokkurt orð.
Þá lét Ignosi aftur beltið á sig og ávarpaði þá, endurtók
fyrir þeim söguna, sem hann hafði sagt svo greinilega um
morguninn.
„Nú hafið þið heyrt, höfðingjar,“ sagði Infadoos, þegar
Ignosi hafði lokið máli sínu. „Hvað segið þið nú? Viljið þið
aðstoða þennan mann og hjálpa honum til að komast í hásæti
föður síns, eða viljið þið það ekki. Um landið fer gremjuóp
gegn Twala, og blóð þjóðarinnar rennur líkt og vötnin
á vorin. Þið sáuð, hvað skeði í nótt. Tveir aðrir höfðingjar
voru þar, sem ég hafði í huga að tala við, og hvar eru þeir
nú? Gaupurnar ýlfra yfir líkum þeirra. Bráðum fer um ykkur,
eins og fór um þá, bræður mínir.“
Elzti maðurinn af þessum sex, lágvaxinn hermaður, steig
eitt skref áfram og svaraði á þessa leið:
„Orð þín eru sönn, Infadoos. Um landið fer óp. Minn eigin
bróðir er meðal þeirra, sem látið hafa líf sitt í nótt, en þetta
er stórmerkilegt málefni, og sagan er ótrúleg. Hvernig vitum
við, að ef við lyftum upp sverðum vorum, þá kunni það
ekki að vera fyrir svikara? Þetta er stórkostlegt mál eins
og ég segi, og enginn getur vitað, hvernig því lýkur. Því að
það er áreiðanlegt, að blóðið mun renna í lækjum, áður en
þessu verki er lokið. Margir munu enn halda fast við konunginn,
því að menn tilbiðja þá sól, sem skín bjart á himninum
og ekki þá, sem enn er ekki upp komin. Töfrar þessara
hvítu manna frá stjörnunum eru miklir, og Ignosi er undir
skjóli vængja þeirra. Sé hann í sannleika sá lagalegi konungur,
þá látum hann gefa oss jarteikn og látum alla þjóðina fá
jarteikn, sem allir geti séð. Svo munum menn halda sér að
okkur, því að þeir vita þá, að töfrar hins hvíta manns eru
með þeim.“
„Þið hafið ormsmerkið.“ svaraði ég.
„Lávarðar mínir, það er ekki nóg. Vera kann að ormurinn
hafi verið settur þar síðar. Sýnið okkur eitthvað til jarteikna.
Við hreyfum okkur ekki, nema við fáum eitthvert jarteikn.“
Hinir létu það sama í ljósi afdráttarlaust, og ég sneri mér
að Sir Henry og Good í standandi vandræðum, og skýrði fyrir
þeim, hvernig sakir stæðu.
„Ég held ég viti, hvað við eigum að taka til bragðs,“ sagði
Good, ofsaglaður. „Biðjið þá að lofa okkur að hugsa okkur
um eitt augnablik.“
Ég gerði það, og höfðingjarnir höfðu sig á braut. Jafnskjótt
og þeir voru farnir, gekk Good að litla kassanum, þar sem
meðul hans voru, lauk honum upp og tók þar dálitla vasabók.
Framan á henni var almanak. „Skoðið þið nú til, kunningjar,
er ekki 4. júní á morgun?“
Við höfðum nákvæmlega fylgzt með dagatalinu, svo að við
gátum sagt honum að svo væri.
„Gott og vel, þá kemur það heim – „4. júní, almyrkvi á
sólu, byrjar kl. 11.15 eftir Greenwich tíma, sést á þessum
eyjum – Afríku o.s.frv.“ Þarna er jarteikn handa ykkur.
Segið þeim, að þið ætlið að myrkva sólina á morgun.“
Hugmyndin var ágæt. Það eina, sem var að óttast, var í
raun og veru það, að villa kynni að vera í almanaki Goods.
Kæmum við með falsspádóm um slíkt efni, þá glataðist álit
okkar að eilífu, og eins hefði þá farið með möguleika Ignosis
til þess að komast á veldisstól Kúkúana.
„Setjum svo að villa sé í almanakinu,“ sagði Sir Henry
við Good sem var önnum kafinn við að draga eitthvað upp
á saurblaðið í bókinni.
„Ég sé enga ástæðu til að búast við slíku,“ svaraði hann.
„Myrkvar koma ævinlega þegar búizt er við þeim, og það
er sérstaklega tekið fram, að hann sjáist í Afríku. Ég hef
reiknað út, hvar við erum staddir, eins vel og ég get, án þess
ég geti sagt það upp á hár, og ég kemst að þeirri niðurstöðu,
að myrkvinn muni byrja hér um kl. 1 á morgun, og muni
standa yfir þangað til kl. 2.30. Hálfa stund eða meira ætti
að vera aldimmt.“
„Jæja,“ sagði Sir Henry, „ég held okkur sé þá bezt að
hætta á það.“
Ég féllst á það, og þó efablandinn, því að myrkvar eru óviðfelldnar
skepnur viðureignar, og svo sendi ég Umbopa eftir
höfðingjunum. Þeir komu þegar í stað, og ég ávarpaði þá
á þessa leið:
„Þér, stórmenni Kúkúana og þú Infadoos, hlustið. Okkur
þykir ekkert gaman að sýna mátt okkar, því að það er að
breyta stefnu náttúrunnar, og baka veröldinni ótta og truflun, en með því að þetta er stórkostlegt málefni, og með því,
að við erum reiðir við konunginn vegna manndrápa þeirra,
sem við höfum séð, og vegna þess sem isanusin Gagool gerði,
þar sem hún ætlaði að drepa vin okkar Ignosi, þá höfum við
afráðið að gera svo og að sýna ykkur það til jarteikna, sem
allir menn munu geta séð. Komið hingað,“ og ég leiddi þá að
dyrunum á kofanum og benti á glóandi sólarhnöttinn, sem
var að koma upp.
„Sjáið þið þarna?“
„Við sjáum sólina, sem er að koma upp,“ svaraði sá, sem
hafði orð fyrir flokknum.
„Svo er það. Segið mér nú, getur nokkur dauðlegur maður
slökkt þessa sól, svo að nótt komi yfir landið um hádegisbilið?“
Höfðingjarnir hlógu dálítið við. „Nei, lávarðar mínir, það
getur enginn maður. Sólin er sterkari en maðurinn, sem á
hana horfir.“
„Þið segið það. En ég segi ykkur, að á þessum degi, einni
stundu eftir hádegi, munum við slökkva þessa sól eina stund,
og myrkur skal hylja jörðina, og það skal vera til merkis um,
að við séum í sannleika virðingarverðir menn, og að Ignosi
sé í sannleika konungur Kúkúana. Er ykkur það nóg, ef við
getum þetta?“
„Já, lávarðar mínir,“ sagði gamli höfðinginn brosandi, og
endurskin af því brosi sást líka á andlitum félaga hans. „Ef
þið getið það, þá er okkur það í sannleika nóg.“
„Þá, skal það verða. Við þrír, incubu, fíllinn, Bougwan hinn
bjarteygði, og Macumazahn, sem heldur vörð á nóttunni, hafa
sagt það, og það skal verða. Heyrir þú það, Infadoos?“
„Ég heyri, lávarðar mínir, en það er undursamlegt, sem
þið lofið, að slökkva sólina, sem er móðir allra hluta og
sem skín um aldur og ævi.“
„Þó munum við gera það, Infadoos.“
„Gott og vel, lávarðar mínir. Í dag, litlu eftir hádegi, mun
Twala senda eftir lávörðum mínum til þess að vera við stúlkudansinn,
og einni stund eftir að dansinn byrjar, mun Scragga,
konungssonurinn, drepa þá stúlku, sem Twala þykir fegurst,
sem fórn til þöglu steinkvennanna, sem sitja á verði hjá fjöllunum
þarna hinum megin,“ og hann benti á þrjá undarlegu
strókana, þar sem ætlað var að vegur Salómons mundi enda.
„Myrkvið þá lávarðar mínir sólina, og frelsið líf stúlkunnar,
og þá mun þjóðin sannarlega trúa.“
„Já,“ sagði gamli höfðinginn og brosti enn lítið eitt. „Þjóðin
mun sannarlega trúa.“
„Tvær mílur frá Loo,“ hélt Infadoos áfram, „er hæð ein,
bogin eins og nýtt tungl, þar er vígi gott. Þar situr herflokkur
minn og þrír aðrir herflokkar, sem þessir menn eru fyrirliðar
fyrir. Snemma í dag ætlum við að koma því svo fyrir,
að aðrir herflokkar, tveir eða þrír, verði líka fluttir þangað.
Geti þá lávarðar mínir í raun og veru myrkvað sólina, þá
mun ég taka í hendurnar á Lávörðum mínum í myrkrinu og
leiða þá út úr Loo til þessa staðar, þar mun þeim verða óhætt,
og þaðan getum við hafið ófriðinn gegn Twala konungi.“
„Það er gott,“ sagði ég. „Farið nú og lofið okkur að sofa
stundarkorn og undirbúa töfra okkar.“
Infadoos reis á fætur, kvaddi okkur og fór af stað með
höfðingjunum.
„Vinir mínir,“ sagði Ignosi, jafnskjótt og þeir voru farnir,
„getið þið í sannleika gert slík fádæmi, eða voruð þið að
raupa við þessa menn?“
„Við höldum að við getum það, Umbopa – Ignosi á ég
við.“
„Það er undarlegt,“ svaraði hann, og væruð þið ekki Englendingar,
hefði ég ekki trúað því, en enskir „gentlemenn“
ljúga aldrei. Ef við lifum þetta af, þá verið vissir um, að ég
mun endurgjalda ykkur þetta.“
„Ignosi,“ sagði Sir Henry, „lofaðu mér einu.“
„Incubu, vinur minn, ég skal lofa því, enda áður en ég
heyri það,“ svaraði hinn mikli maður brosandi. „Hvað er
það?“
„Þetta: að ef þú verður nokkurn tíma konungur yfir þessari
þjóð, þá afnemir þú þann sið að þefa uppi galdramenn,
eins og við höfum séð í nótt, og að það skuli ekki eiga sér
stað í landinu, að menn séu drepnir án þess mál þeirra sé
rannsakað.“
Ignosi hugsaði sig um stundarkorn, eftir að ég hafði þýtt
þetta fyrir honum, og svo svaraði hann:
„Vegir blökkumanna eru ekki þeir sömu og vegir hvítra
manna, Incubu, og við metum heldur ekki líf manna eins mikils
og þið gerið. En þó ætla ég að lofa því. Verði það á mínu
valdi að aftra galdraleitendunum, þá skulu þær ekki oftar
fara á mannaveiðar, og enginn maður skal heldur láta lífið
án dóms og laga.“
„Þá kaupum við þessu,“ sagði Sir Henry, „og látum okkur
nú hvílast ofurlítið.“
Við sofnuðum bráðlega sætt, enda vorum við yfirkomnir
af þreytu, og við sváfum þangað til Ignosi vakti okkur um
kl. 11. Þá risum við á fætur, þvoðum okkur og átum morgunmat
með góðri lyst, enda vissum við ekki, hvenær við mundum
fá aftur að borða. Eftir það fórum við út fyrir kofann
og störðum á sólina, og okkur féll illa að sjá, að henni leið
prýðilega vel, og engin merki sáust til myrkva neins staðar
nálægt henni.
„Ég vona hann komi,“ sagði Sir Henry efablendnislega.
„Falsspámenn komast oft í hann krappan.“
„Komi hann ekki, þá er bráðum úti um okkur,“ svaraði ég
dapur í bragði, „því að það er eins víst, eins og við erum lifandi,
að einhverjir af þessum höfðingjum segja konunginum
upp alla söguna, og þá verður annars konar myrkvi, sem
okkur mun ekki getast að.“
Við snerum nú aftur inn í kofann og klæddum okkur, fórum
í stálskyrturnar, sem konungur hafði sent okkur áður.
Óðar en við vorum komnir í þær, kom sendiboði frá Twala
í þeim erindum að bjóða okkur að vera viðstaddir hinn mikla
árlega „stúlknadans“, sem þá átti að fara að halda.
Við tókum byssur okkar og skotfæri með okkur, til þess
að hafa það við höndina, ef svo kynni að fara, að við yrðum
að flýja eins og Infadoos hélt, og svo lögðum við upp og
bárum okkur karlmannlega, en vorum þó innanbrjósts hræddir
og skjálfandi. Nú var stóra svæðið fyrir framan konungshúsið
ólíkt því, sem það hafði verið kveldinu áður. Í staðinn
fyrir þungbúnu raðirnar af alvarlegum hermönnum var nú
flokkur eftir flokk af Kúkúana-stúlkum. Ekki var mikið utan á þeim af fötum, en allar voru þær krýndar blómakrönsum,
og hver þeirra hélt á pálmaviðarblaði í annarri hendinni
og stórri hvítri lilju í hinni. Mitt á auða svæðinu sat Twala
konungur, með Gagool gömlu við fæturna á sér, og hjá honum
voru Infadoos, pilturinn Scragga, og hér um bil 20 höfðingjar,
og þeirra á meðal kannaðist ég við flesta, af vinum
okkar frá nóttunni áður.
Twala heilsaði okkur mjög vingjarnlega að því er virtist,
en þó sá ég hann líta með sínu eina auga illilega til Umbopa.
„Velkomnir, hvítu menn frá stjörnunum,“ sagði hann.
„Það, sem þið nú sjáið, er ólíkt því, sem augu ykkar störðu
á við ljós mánans síðastliðna nótt, en þetta er ekki eins góð
sjón. Stúlkur eru viðfeldnar, og það er aðeins vegna þessara
hér“ (og hann benti hringinn í kringum sig), „að við erum
hér í dag, en karlmenn eru betri. Kossar og blíðmæli kvenna
eru sæt, en hljómurinn frá brakandi karlmanna sverðum og
lyktin af karlmanna blóði er enn sætari. Viljið þið konur frá
okkar þjóð, hvítu menn? Sé svo, þá kjósið þær fegurstu hér,
og þið skuluð fá þær, eins margar og þið viljið,“ og hann
þagnaði við og beið eftir svari.
Með því svo virtist, sem Good litist ekki svo illa á þetta
því að hann var, eins og flestir sjómenn, heldur kvenhollur,
og þar sem ég var orðinn roskinn og gætinn og sá fyrir, að
endalausir vafningar mundu hljótast af því, ef við flæktumst
inn í nokkuð þvílíkt (því að það er eins víst að vandræði
fylgja konum, eins og að nóttin kemur á eftir deginum) –
þá flýtti ég mér að svara:
„Þakka þér fyrir, konungur! en hvítir menn ganga ekki
að eiga aðrar konur en hvítar, sem eru eins og við sjálfir.
Stúlkur ykkar eru fríðar, en þær eru ekki fyrir okkur.!“
Konungur hló. „Gott og vel. Í okkar landi er til málsháttur
á þessa leið: „Kvennaaugu eru ávallt björt, hvernig sem
liturinn á þeim er,“ og annar málsháttur segir: „Elskaðu þá,
sem hjá þér er, því að þú getur verið viss um, að sú, sem
fjarstödd er, bregzt þér,“ en vera má að þessu sé ekki þannig
varið í stjörnunum. Allt er mögulegt í því landi, þar sem
mennirnir eru hvítir. Látum svo vera, hvítu menn. Stúlkurnar
munu ekki ganga eftir ykkur! Velkomnir aftur, og vertu
velkominn, dökki maður. Hefði Gagool komið vilja sínum
fram, þá mundir þú nú hafa verið orðinn stirður og kaldur.
Það var heppilegt, að þú skyldir líka koma frá stjörnunum,
ha! ha!“
„Ég get drepið þig áður en þú getur drepið mig, konungur,“
svaraði Ignosi stillilega, „og þú munt vera orðinn stirður
áður en limir mínir hætta að beygjast.“
Twala hrökk saman. „Þú talar djarflega,“ svaraði hann
reiðilega, „ætlaðu þér ekki of mikið.“
„Sá sem hefur sannleikann á vörum sínum getur talað
djarflega. Sannleikurinn er oddhvast spjót, sem flýgur þangað,
sem honum er ætlað og skeikar ekki. Þetta eru skilaboð
frá stjörnunum, konungur!“
Twala bretti brýrnar og eina augað, sem í honum var,
glóði grimmdarlega, en hann sagði ekkert frekar.
„Látið dansinn byrja,“ grenjaði hann, og á næstu sekúndu
stukku stúlkurnar blómkrýndu fram í flokkum, sungu hljómfagran
söng og veifuðu fögru pálmablöðunum og hvítu blómunum.
Áfram dönsuðu þær, ýmist þyrluðust þær í kring, ýmist
komu þær hver á móti annarri líkt og herflokkar. Hóparnir
brugðust og lykkjuðust hér og þar, áfram og aftur á
bak, í reglubundnum flækjum, sem yndi var á að horfa.
Loks námu þær staðar, og ljómandi fögur ung kona stökk
fram úr röðunum og fór að dansa á tánum frammi fyrir okkur
með svo miklum yndisleik og fjöri, að hún gerði flestum
dansmeyjum á leikhúsum skömm til. Loksins hvarf hún aftur
í raðirnar örmagna, og önnur tók við af henni, og svo
hver af annarri, en engin jafnaðist við þá fyrstu, hvorki að
yndisþokka, kunnáttu í dansi né fegurð.
Loks lyfti konungurinn upp hendinni.
„Hver þykir ykkur fegurst, hvítu menn?“ spurði hann.
„Sú fyrsta,“ sagði ég í hugsunarleysi. Óðar en ég hafði
sleppt orðinu, iðraðist ég eftir því, því að ég minntist þess,
að Infadoos hafði sagt, að fórna ætti fegurstu konunni.
„Þá er minn hugur eins og ykkar hugur, og mín augu eins
og ykkar augu. Hún er fegurst, Það er sorglegt fyrir hana,
því að hún hlýtur að deyja.“
„Já, hlýtur að deyja,“ skrækti Gagool og leit með fjörlegu
augunum í áttina til vesalings stúlkunnar. Hún vissi enn
ekki, hver voðaforlög biðu hennar, og stóð eitthvað tíu faðma
frá okkur fyrir framan stúlknaflokk einn, og var að reita
óstillingarlega eitt blómið í kransi sínum, blað fyrir blað.
„Hvað er þetta, konungur,“ sagði ég, og átti bágt með að
halda gremju minni í skefjum, stúlkan hefur dansað vel,
og okkur hefur getizt vel að henni. Hún er auk þess fögur,
það væri hart að launa henni með lífláti.“
Twala hló við og svaraði:
„Það er siður okkar, og konurnar, sem sitja þarna hinum
megin“ (og hann benti á þrjá strókana) „verða að fá það sem
þeim ber. Ef mér skyldi lázt að lífláta fallegustu stúlkuna
í dag, þá mundi óhamingja koma yfir mig og mína ætt. Þannig
er spádómur einn á meðal lýðs míns: „Ef konungurinn
fórnar ekki fegurstu stúlkunni á þeim degi, sem stúlknadansinn
fer fram, til gömlu kvennanna, sem sitja verði á fjöllunum,
þá skal hann og hans ætt missa völdin.“ Gætið að, hvítu
menn, bróðir minn, sem réð ríkjum á undan mér, fórnaði
ekki, af því að honum gekkst hugur við tárum stúlkunnar,
og hann byltist úr völdum og hans ætt, og ég sit að völdum
í hans stað. Svo er þessu máli lokið, hún verður að deyja.“
Svo sneri hann sér að varðmönnunum og sagði: „Komið
hingað með hana. Scragga, hvesstu spjót þitt.“
Tveir af mönnunum stigu fram, og þá fékk stúlkan fyrst
hugmynd um, hvað yfir henni vofði. Hún hljóðaði hátt og
reyndi að flýja. En hinar sterku hendur héldu henni fastri
og komu með hana, bröltandi og grátandi, fram fyrir okkur.
„Hvað heitir þú, stúlka?“ vældi Gagool. „Hvað er þetta!
Ætlarðu ekki að svara? Á sonur konungsins að vinna verk
sitt þegar í stað?“
Við þessa bendingu steig Scragga, enn illmannlegri en
nokkru sinni áður, eitt skref áfram og lyfti upp stóra spjótinu
sínu, og um leið og hann gerði það sá ég höndina á Sir
Henry laumast að skammbyssunni hans. Aumingja stúlkan
sá gegnum tárin glampa á kalt stálið, og við það varð sorg
hennar stillilegri. Hún hætti að brjótast um, en kreisti aðeins saman hendurnar, eins og hún hefði krampa, og hristist
frá hvirfli til ilja.
„Sko,“ hrópaði Scragga með mestu kátínu, „hún kinokar
sér við að horfa leikfangið mitt, jafnvel áður en hún hefur
fundið af því bragðið,“ og hann klappaði breiða spjótblaðinu.
„Ef mér verður það nokkurn tíma mögulegt, þá skaltu fá
þetta borgað, hvolpurinn þinn!“ Þetta heyrði ég Good nöldra
fyrir munni sér.
„Segðu okkur nú, hvað þú heitir, fyrst þú ert nú orðin
hæg og stillt. Vertu nú ekki að þessu, og vertu óhrædd,“ sagði
Gagool háðslega.
„Ó, móðir góð,“ svaraði stúlkan, og skalf í henni röddin.
„Eg heiti Foulata, af ætt Súkós. Ó, móðir góð, hvers vegna
verð ég að deyja? Ég hef ekkert illt gert.“
„Láttu huggast,“ hélt kerlingin áfram, í sama hatursfulla
hæðnisrómnum. „Auðvitað verður þú að deyja sem fórn til
gömlu kvennanna, sem sitja þarna hinum megin (og hún
benti á strókana). „En það er betra að sofa á nóttunni en
að þræla að deginum til, það er betra að deyja en að lifa,
og þú átt að falla fyrir hinni konunglegu hönd konungsins
eigin sonar.“
Stúlkan Foulata sló höndum í harmi sínum og hljóðaði
hátt upp yfir sig. „Ó, það er grimmdarlegt, og ég, sem er
svo ung! Hvað hef ég gert, að ég skuli aldrei oftar fá að sjá
sólina koma upp úr nóttinni né stjörnurnar fara eftir braut
sinni á kveldin, að ég skuli aldrei framar fá að safna blómunum,
þegar döggin liggur þung á jörðinni, né hlusta á hlátur
vatnanna. Vei mér, að ég skuli aldrei fá að sjá kofa föður
míns aftur, né finna kossa móður minnar, né annast litla
kiðið, sem er sjúkt! Vei mér, að enginn elskhugi skuli leggja
handlegginn utan um mig, og líta inn í augun á mér,
og ekki fæðast mér heldur nein piltbörn! Ó, það er grimmdarlegt,
grimmdarlegt!“ – og aftur sló hún höndunum og
sneri tárvota, blómkrýnda andlitinu til himins, og hún var
elskuleg ásýndum í örvænting sinni – því að hún var í sannleika
ljómandi fögur kona – að hún hefði sannarlega fengið
á hjarta hvers þess, sem minni grimmd hefði búið í, en var
ií þessum þremur manndjöflum fyrir framan okkur. Ávarp
Arthúrs prins til riddaranna, sem komu til að blinda hann,
var ekki átakanlegra en ræða þessarar villistúlku.
En það fékk ekki á Gagool né herra hennar, og sá ég þó
merki meðaumkvunar á andlitum höfðingjanna, og af Good
er það að segja, að líkast var því sem hann frýsaði af vonzku,
og hann kipptist við, eins og hann ætlaði að fara til hennar.
Konur eru oft fljótar til að skilja það, sem fyrir augun ber,
og stúlkan dauðadæmda þýddi það þegar, sem honum hafði
flogið í hug, og í einu hendingskasti fleygði hún sér niður
fram fyrir hann og greip með höndunum utan um „yndishvítu
fótleggina“ á honum.
„Ó, hvíti faðir frá stjörnunum,“ hljóðaði hún, „kastaðu yfir
mig skykkju verndar þinnar, lát mig skríða inn í skugga
máttar þíns, svo að ég megi frelsast. Ó, varðveittu mig fyrir
þessum grimmu mönnum og fyrir meðaumkvun Gagools!“
„Jæja, gæzkan mín, ég skal líta eftir þér,“ svaraði Good
í syngjandi málrómi á hreinni ensku. „Rístu nú upp og vertu
góð stúlka,“ og hann laut niður og tók í höndina á henni.
Twala sneri sér við og gaf syni sínum bendingu. Scragga
steig fram með spjótið á lofti.
„Nú er að yður komið,“ hvíslaði Sir Henry að mér, „eftir
hverju eruð þér að bíða?“
„Ég er að bíða eftir sólmyrkvanum,“ svaraði ég, „ég hef
verið að gæta að sólinni síðasta hálftímann, og ég hef aldrei
séð henni líða betur.“
„Hvað um það, þér verðið nú að hætta á það, annars verður
stúlkan drepin. Twala er að missa þolinmæðina.“
Ég sá að hann hafði satt að mæla, leit enn einu sinni
örvæntingaraugum á sólina glóbjarta, því að aldrei hefur
ákafasti stjörnufræðingur beðið eftir neinum viðburði meðal
himintunglanna með annarri eins óþreyju, og svo steig ég
fram milli stúlkunnar, sem lá þarna endilöng, og spjótsins,
sem Scragga beindi að henni, og ég reyndi að bera mig svo
tígulega eins og mér var mögulegt.
„Konungur,“ sagði ég, „það verður ekkert af þessu. Við
þolum ekki annað eins og þetta, láttu stúlkuna fara í friði.“
Twala reis upp úr sæti sínu bálreiður og steinhissa, og
undrunarkliður heyrðist frá höfðingjunum og samþjöppuðu
stúlknaröðunum. Stúlkurnar höfðu búizt við að sjá sorgarleik,
og þær höfðu hægt og hægt alveg slegið hring utan um okkur.
„Skal ekki verða af því, hvíti hundurinn þinn, sem gjammar
að ljóninu í bæli þess, skal ekki verða af því! Ertu vitlaus!
Varaðu þig, annars kynnu sömu forlög að bíða þín eins
og þessa hænuunga og þeirra, sem með þér eru. Hvernig getur
þú aftrað því? Hver ert þú, sem setur þig upp á móti mér
og mínum vilja? Farðu burt, segi ég. Scragga, dreptu hana.
Varðmenn! takið þessa menn fasta.“
Þegar hann hafði grenjað þetta, komu vopnaðir menn á
harða hlaupum framundan kofanum. Þeir höfðu auðsjáanlega
verið settir bakvið hann fyrirfram.
Sir Henry, Good og Umbopa röðuðu sér út frá hliðunum á
mér, og lyftu upp byssum sínum.
„Standið kyrrir,“ kallaði ég djarflega, þó að hjartað væri
komið ofan í stígvélin mín. „Standið kyrrir! Við, hvítu
mennirnir frá stjörnunum, segjum að það skuli ekki verða af því.
Ef þið færið ykkur, þó ekki sé nema einu skrefi nær, þá skulum
við slökkva sólina og láta myrkur verða um landið. Þið skuluð
fá að kenna á töfrum okkar.“
Hótunarorð mín urðu ekki árangurslaus. Mennirnir námu staðar,
og Scragga stóð enn frammi fyrir okkur, með spjótið á lofti.
„Heyrið þið, hvað hann segir! Heyrið þið, hvað hann segir!“
vældi Gagool, „hlustið þið á lygarann, sem segist ætla
að slökkva sólina eins og lampaljós. Látið þið hann gera það,
og þá skal stúlkunni ekkert verða gert. Já, látið þið hann
gera það, og að öðrum kosti deyja með stúlkunni, hann og
þá, sem með honum eru.“
Ég leit upp til sólarinnar, og til mikils fagnaðar fyrir mig,
sá ég, að okkur hafði ekki skjátlazt. Á röndinni á ljómandi
yfirborði hennar var óglögg skuggabugða.
Ég lyfti höndunum mínum hátíðlega til himins, og Sir
Henry og Good fylgdu dæmi mínu, og ég las upp eina eða
tvær línur úr Helgisögum Ingoldsbys með svo áhrifamiklum
málróm sem ég átti til í eigu minni. Svo kom Sir Henry með
eitt vers úr Gamla testamentinu, en þar á móti ávarpaði Good
drottningu dagsins með þeim ágætustu blótsyrðum, sem hann
mundi eftir í þann svipinn.
Hægt og hægt færðist dimma bugðan yfir glóandi sólina,
og meðan á því stóð, heyrði ég djúpar hræðslustunur stíga
upp frá brjóstum manngrúans umhverfis okkur.
„Lít þú á, konungur! Lít þú á, Gagool! Lítið á, höfðingjar
og menn og konur og sjáið, hvort hvítu mennirnir frá stjörnunum
halda orð sín, eða hvort þeir eru aðeins fánýtir lygarar!
Sólin verður dimm fyrir augum vorum, bráðum verður
nótt – já, nótt um hádegisbilið. Þið hafið beðið um jarteikn,
þið hafið fengið það. Vert þú dimm, sól! Hverf þú burt með
ljós þitt, þú bjarta vera, ger þú hjörtun drambsömu að dusti,
og ét þú upp heiminn með skuggum.“
Áhorfendurnir stundu hátt af skelfingu. Sumir stóðu eins
og steingerfingar af ótta, aðrir köstuðu sér á hné og hrinu.
Af konunginum er það að segja, að hann sat grafkyrr og
fölnaði undir dökkleitu húðinni. Gagool ein hélt hugrekki
sínu.
„Þetta líður hjá,“ hrópaði hún. „Ég hef séð það sama áður,
enginn maður getur slökkt sólina, látið ekki hugfallast, sitjið
kyrrir – skugginn líður hjá.“
„Bíðið við, og þá skuluð þið sjá,“ svaraði ég og hoppaði upp
af geðshræringu.
„Haldið þér því áfram, Good, ég man ekki meiri skáldskap.
Bölvið þér meira í öllum lifandi bænum.“
Good brást mér ekki, þar sem ég treysti á uppfinningarhæfileika
hans. Aldrei hafði ég fyrr haft daufustu hugmynd
um breidd og dýpt og hæð þeirra hæfileika, sem sjóherforingjar
hafa til að bölva. Í tíu mínútur hélt hann áfram, án
þess að verða orðfall, og það kom varla fyrir, að hann tæki
það upp aftur, sem hann hafði áður sagt.
Meðan á þessu stóð, varð dökki hringurinn stærri og stærri.
Undarlegir og vanhelgir skuggar náðu smátt og smátt valdi
yfir ljósi sólarinnar, og umhverfis okkur var dauðakyrrð,
sem manni fannst vita á eitthvað illt, út úr fuglunum skruppu
allra snöggvast hræðsluhljóð, og svo létu þeir ekki á sér
bera. Hanarnir einir fóru að gala.
Lengra og lengra læddist dimmi baugurinn áfram. Nú var
hann kominn yfir meira en helminginn af blóðrauða sólarhnettinum.
Loftið var þykkt og dimmt. Lengra og lengra,
þangað til við gátum naumast séð grimmdarlegu andlitin fyrir
framan okkur. Ekkert hljóð heyrðist koma frá áhorfendunum,
og Good hætti að blóta.
„Sólin er að deyja – töframennirnir hafa drepið sólina,“
grenjaði pilturinn Scragga loksins. „Við deyjum öll í myrkrinu,“
og örvaður af ótta eða reiði eða hvorutveggja lyfti hann
upp spjóti sínu og rak það á breiða brjóstið á Sir Henry. En
hann hafði gleymt stálskyrtunum, sem konungurinn hafði
gefið okkur, og sem við vorum í innan klæða. Spjótið hrökk
aftur, án þess að meiða hann nokkuð, en áður en Scragga
fékk ráðrúm til að byrja á nýjum leik, hafði Sir Henry þrifið
spjótið úr höndunum á honum, og skotið því beint í gegnum
hann. Hann hneig niður örendur.
Stúlknaflokkarnir þutu af stað í einni bendu, þegar þær
sáu þetta, og jafnframt af því að stúlkurnar voru orðnar
vitlausar af hræðslu við myrkrið, sem sífellt fór vaxandi, og
stukku til hliðar með óhljóðum. En þar var ekki lokið felmtursæðinu.
Konungurinn sjálfur lagði á flótta til kofanna og
með honum varðmennirnir, nokkrir af höfðingjunum og Gagool,
sem hökti áfram framúrskarandi tindilfætt, svo að eftir
eina mínútu eða svo vorum við, sem drepa átti: Foulata, Infadoos
og nokkrir af höfðingjunum, sem talað höfðu við
okkur nóttina áður, orðin ein eftir á leiksviðinu, ásamt líki
Scragga.
„Nú, nú, höfðingjar,“ sagði ég, „þið hafið fengið jarteikn
frá okkur. Ef þið eruð ánægðir með þetta, þá látum okkur
flýja í skyndi, þangað sem þið töluðuð um. Sem stendur er
ekki mögulegt að stöðva töfrana. Þeir haldast einn klukkutíma.
Við skulum færa okkur myrkrið í nyt.“
„Komið,“ sagði Infadoos og sneri sér við til að leggja af
stað. Dæmi hans fylgdu höfðingjarnir óttaslegnir, við sjálfir
og stúlkan Foulata. Good tók í höndina á henni og leiddi
hana.
Áður en við náðum hliðinu, hvarf sólin algerlega.
Við tókum hvert í höndina á öðru og stauluðumst þannig
áfram í myrkrinu.
XII. KAPITULI. - VIðBÚNAÐUR.
Til allrar hamingju fyrir okkur var Infadoos og höfðingjarnir
svo kunnugir öllum stígum í þessum stóra bæ, að okkur
miðaði drjúgum, þó niðdimmt væri.
Eina klukkustund eða meira héldum við áfram, þangað til
myrkvinn fór loksins að líða hjá, og sú röndin af sólinni, sem
fyrst hafði horfið, fór aftur að sjást. Eftir einar fimm mínútur
þar frá var orðið svo bjart, að við gátum séð, hvar við
vorum staddir, og þá urðum við þess varir, að við vorum alveg
komnir út úr bænum Loo og sáum fram undan okkur
stóra hæð, flata að ofan, eitthvað tvær mílur ummáls. Mikið
er til af hæðum líkum þessari í Suður-Afríku. Hún var ekki
mjög há. Þar sem hún var hæst, var hún víst ekki hærri en
200 fet, en hún var eins og skeifa í laginu, og hlíðarnar að
henni voru fremur brattar og stráðar tinnusteinum. Á grasfletinum
ofan á hæðinni var nóg rúm fyrir herbúðir, enda
hafði alls ekki svo fámennt herlið hafzt þar við áður. Vanalega
var þar hafður einn herflokkur, þrjú þúsund manns, sem
setulið, – en meðan við vorum að stritast við að komast upp
bröttu hlíðina á hæðinni í afturbirtingunni, urðum við þess
varir, að uppi á henni voru langtum fleiri hermenn en sem
því næmi.
Þegar við loksins vorum komnir upp á flötinn, hittum við
þar hópa af mönnum, sem þyrpzt höfðu saman öldungis
steinhissa á náttúruviðburði þeim, sem fyrir augu þeirra
hafði borið. Við komumst gegnum hópana án þess að mæla
nokkurt orð, og að kofa einum, sem stóð á miðri flötinni. Þar
hittum við, okkur til mikillar furðu, tvo menn, sem voru að
bíða eftir okkur og voru hlaðnir því litla, sem við höfðum
haft meðferðis. Við höfðum auðvitað neyðzt til að skilja
það eftir, af því að við höfðum orðið að flýja svo skyndilega.
„Ég sendi eftir því,“ sagði Infadoos til skýringar, „og líka
eftir þessu,“ og hann lyfti upp buxum Goods, sem hann hafði
misst fyrir svo löngu.
Good rak upp fagnaðaróp og stökk til buxnanna og fór á
augabragði að fara í þær.
„Lávarður minn ætlar þó sannarlega ekki að fara að hylja
sína yndishvítu fótleggi!“ kallaði Infadoos upp yfir sig, og
var auðheyrt að honum þótti miður.
En Good var ófáanlegur ofan af því, og Kúkúanar höfðu
ekki nema í eitt skipti eftir það færi á að sjá yndishvítu fótleggina
hans. Annars urðu fegurðarlanganir þeirra að láta
sér nægja með kinnskeggið hans öðru megin, gagnsæja augað
og hreyfanlegu tennurnar.
Infadoos leit enn vingjarnlega á buxur Goods, og því næst
lét hann okkur vita, að hann hafði boðið herflokkunum út
þangað til þess að koma þeim fyllilega í skilning um uppreisn
þá, sem höfðingjarnir höfðu afráðið og til þess að sýna þeim
Ignosi, löglega ríkiserfingjann.
Á hálfum klukkutíma var herflokkunum, samtals 20 þúsundum
manna, sem saman stóðu af úrvalsliði Kúkúana, fylkt
á stóru auðu svæði, og þangað fórum við. Mönnunum var
raðað í þrjár hliðar af ferhyrningi, og þeir voru tígulegir ásýndum.
Við staðnæmdumst, þar sem opna hliðið á ferhyrningnum
var, og skyndilega höfðu allir helztu höfðingjarnir og
herforingjarnir þyrpzt utan um okkur.
Eftir að mönnum hafði verið sagt að hafa hljótt um sig,
fór Infadoos að ávarpa þessa menn. Hann sagði þeim söguna
af föður Ignosis á ljómandi fjörugu máli — því að eins og
flestir tignir Kúkúanar var hann málsnjall af náttúrunni —
hvernig Twala, konungurinn, hefði myrt hann skammarlega,
og flæmt konu hans og barn á burt, svo að ekkert lá annað
fyrir þeim en að verða hungurmorða. Því næst benti hann
þeim á, hverjar þrautir landið liði, og hvernig það styndi undir
grimmdarstjórn Twala, og hann færði til dæmis það sem
fram hefði farið nóttina á undan, þegar margir hinna göfugustu
manna í landinu höfðu verið dregnir fram og drepnir
með stakri grimmd og það borið fyrir, að þeir væru illgerðamenn.
Þar á eftir fór hann að tala um það, að hvítu
lávarðarnir frá stjörnunum hefðu litið niður á landið og séð
raunir þess og ráðið af, sjálfum sér til mikilla óþæginda, að
gera hlutskipti þess vægara, hvernig þeir hefðu þess vegna
tekið í hendurnar á Ignosi, rétta konungi landsins, sem var
að dragast upp í útlegð, og leitt hann yfir fjöllin, hvernig
þeir hefðu séð mannvonzkuverk Twala, og til jarteikna hinum
veiktrúuðu og jafnframt til þess að frelsa líf stúlkunnar
Foulötu hefðu þeir beinlínis slökkt sólina með sínum háleitu
töfrum og drepið unga þorparann Scragga, og hvernig þeir
væru þess albúnir að veita þeim fulltingi sitt og aðstoð til
þess að bylta Twala úr völdum, og setja í hans stað Ignosi,
löglega konunginn.
Þegar hann lauk máli sínu, varð samþykkiskliður, og þá
steig Ignosi fram, og fór að tala. Hann tók allt það upp aftur
sem Infadoos föðurbróðir hans hafði sagt, og endaði ræðu
sína, sem var atkvæðamikil, með þessum orðum:
„Ó, þér höfðingjar, liðsforingjar, hermenn og þú lýður, þið
hafið heyrt orð mín. Nú eigið þið að velja milli mín og hans,
sem situr í mínu hásæti, föðurbróðurins, sem drap bróður
sinn og flæmdi barn bróður síns á burt, svo að það skyldi
deyja í kuldanum og myrkrinu. Þessir“ – og hann benti á
höfðingjana – „geta sagt ykkur, að ég er í raun og veru
konungurinn, því að þeir hafa séð ormsmerkið um mitti mér.
Mundu þessir hvítu menn, með öllum sínum töfrum, vera mín
megin, ef ég væri ekki konungurinn? Skjálfið, þér höfðingjar,
liðsforingjar, hermenn og þú lýður! Er ekki myrkrið,
sem þeir hafa leitt yfir landið til þess að skjóta Twala skelk
í bringu og hylja flótta okkar, enn fyrir hugskotssjónum
ykkar?“
„Svo er það,“ svöruðu hermennirnir.
„Ég er konungurinn, ég segi ykkur það, að ég er konungurinn,“
hélt Ignosi áfram, rétti úr stórvaxna líkamanum svo
sem hann gat, og lyfti blaðbreiðu bardaga-öxinni upp yfir
höfuð sér. „Ef nokkur maður er meðal yðar, sem segir, að
ég sé það ekki, þá látið hann koma fram, og ég skal berjast
við hann nú, og blóð hans skal verða rautt merki um það, að
ég segi satt. Látið hann koma fram, segi ég“, og hann hristi
stóru öxina svo hart, að hún virtist eins og leiftur í sólarljósinu.
Enginn virtist ætla að sinna tilboðinu um að koma og láta
drepa sig, og því hélt þessi fyrrverandi þjónn okkar áfram
með ræðu sína.
„Ég er í sannleika konungurinn, og ef þið standið við hlið
mér í orustunni og ég vinn sigur, þá munið þið fylgja mér
til sigurs og virðinga. Ég mun gefa ykkur uxa og konur, og
þið skuluð verða öllum hinum herflokkunum æðri. Og ef þið
fallið, þá mun ég falla með ykkur.
Og takið eftir, þessu lofa ég ykkur, að þegar ég er kominn
í sæti feðra minna, þá skuli öllum blóðsúthellingum í landinu
lokið. Ekki skuluð þið lengur hrópa eftir réttlæti og hitta
morð ein í þess stað, og ekki skulu lengur galdraleitendurnar
elta ykkur, svo að þið verðið drepnir að orsakalausu. Enginn
maður skal deyja nema sá, sem brotið hefur á móti lögunum.
Ekki skal bæjum ykkar lengur eytt, hver skal sofa óhultur
í sínum eigin kofa og ekkert hafa að óttast, og réttvísin
skal fara blind um landið. Hafið þið kosið höfðingjar,
liðsforingjar, hermenn og lýður?“
Og svarið var: „Vér höfum kosið, ó, konungur.“
„Gott og vel. Snúið við höfðum ykkar og sjáið, hvernig
sendimenn Twala fara út frá hinni miklu borg, austur og
vestur og norður og suður, til þess að safna saman óvígum
her til þess að drepa mig og ykkur, og þessa vini mína og
verndara. Á morgun, eða ef til vill ekki fyrr en hinn daginn,
mun hann koma með alla þá, sem honum eru trúir. Og þá
skal ég veita því eftirtekt, hverjir í raun og veru eru mínir
menn, hverjir ekki eru hræddir við að deyja fyrir sitt málefni,
og ég segi ykkur það satt, að þeim mönnum skal ég
ekki gleyma, þegar til herfangsins kemur. Ég hef lokið máli
mínu, þér höfðingjar, liðsforingjar, hermenn og lýður! Farið
nú til kofa ykkar og búið ykkur undir stríðið.“
Nú varð þögn, og því næst lyfti einn af höfðingjunum upp
hendi sinni, og þá drundi við konunglega kveðjan: „Koom“.
Hún var merkið um að herflokkarnir hefðu viðurkennt Ignosi sem konung sinn. Síðan gengu þeir á burt í fylkingum.
Hálfri stundu síðar héldum við fund, og þar voru allir foringjar
herflokkanna viðstaddir. Okkur duldist það ekki, að
áður en mjög langt liði mundi verða ráðizt á okkur með miklu
meira liði, en við höfðum yfir að ráða. Við vorum á hagkvæmum
stað þarna á hæðinni, og við sáum beinlínis þaðan,
að farið var að fylkja liðinu, og að sendiboðar fóru frá Loo
í allar áttir, vafalaust til að safna herflokkunum saman til
liðs við konunginn. Við höfðum okkar megin hér um bil 20
þúsundir manna, og það voru 7 af beztu herflokkunum í
landinu. Eftir því sem Infadoos og höfðingjarnir gizkuðu á
voru að minnsta kosti 30 – 40 þúsundir manna saman komnar
í Loo, og á það lið gat Twala treyst, og þeir hugðu að um
miðjan þann dag eða næsta dag mundi hann geta, safnað 5
þúsundum eða meira í viðbót til fylgis sér. Það gat auðvitað
verið, að sumir af herflokkum hans kynnu að strjúka frá
honum og ganga í lið með okkur, en ekkert var hægt að
reiða sig á það. Hvað sem því leið, þá var það augsýnilegt,
að gengið var með atorku að undirbúningnum undir að vinna
bug á okkur. Þegar voru stórir flokkar vopnaðra manna á
göngu fram og aftur umhverfis rætur hæðarinnar, og önnur
merki sáust þess, að við mundum eiga áhlaup í vændum.
Samt sem áður hugði Infadoos og höfðingjarnir, að ekkert
áhlaup mundi verða gert þá næstu nótt, heldur mundi henni
varið til undirbúnaðar, og til þess með öllu mögulegu móti að
nema burtu áhrif þau, er sólmyrkvinn, sem allir kenndu töfrunum,
hafði haft á hugi mannanna. Þeir sögðu, að áhlaupið
mundi verða næsta morgun, og það sannaðist að þeir höfðu
rétt að mæla.
Við tókum nú að búast fyrir og gera vígi okkar sem öruggast
við framast gátum. Nær því allur okkar liðsafli var látinn
taka til starfa, og á þeim tveimur stundum, sem enn
voru eftir til sólarlags, var fádæmamiklu verki afkastað
Hæðin var fremur heilsubótarstaður heldur en kastali, því
að þar höfðu vanalega verið hafðar herbúðir herflokka, sem
nýlega höfðu verið í herþjónustu í óheilnæmum hlutum af
landinu og sem voru lasburða af verunni þar. Í stígana, sem
upp eftir hlíðinni lágu, var stórum steinum vandlega hlaðið,
og allir aðrir uppgöngustaðir voru gerðir svo torfærir sem
tími var til. Dyngjur voru bornar saman af hnullungum á
ýmsa staði og átti að velta þeim ofan á móti óvinunum, þegar
þeir réðu til uppgöngu, herflokkarnir voru settir hver á
sinn stað, og auk þess höfðum við allan annan viðbúnað,
sem okkur gat sameiginlega til hugar komið.
Rétt fyrir sólsetrið sáum við lítinn hóp manna koma úr
þeirri átt sem Loo var. Einn þeirra bar pálmaviðarblað í
höndum sér til merkis um að hann væri sendiboði.
Þegar hann kom, fór Ignosi, Infadoos, einn eða tveir af
höfðingjunum og við, hvítu mennirnir ofan að fjallsrótunum
til móts við manninn. Hann var fjörlegur maður og fríður
sýnum og var í einni skykkjunni af leópardaskinni, sem herforingjarnir
voru vanir að bera.
„Heilir!“ hrópaði hann, þegar hann var kominn nærri okkur.
„Konungurinn heilsar þeim, sem hefja vanheilagt stríð
gegn honum. Ljónið heilsar sjakölunum, sem urra við fætur
honum.“
„Talaðu,“ sagði ég.
„Þessi orð konungsins. Gefizt upp á náðir konungsins, áður
en ykkur hendir annað verra. Herðakamburinn hefur þegar
verið rifinn af svarta nautinu, og konungurinn rekur það
löðrandi í blóði um herbúðirnar.“[*]
[* Kúkúanar eru ekki einir um þessa grimmdarvenju, því
að hún er alls ekki óalgeng meðal kynflokka í Suðurálfunni,
þegar ófriður kemur upp og við aðra merkilega atburði, er
almenning varða – A.Q.]
„Hverjir eru friðarskilmálar Twala?“ spurði ég fyrir forvitnis
sakir.
„Friðarskilmálar hans eru náðarsamlegir, samboðnir miklum
konungi. Svo segir Twala, hinn eineygði, hinn voldugi,
hann sem á þúsund konur, lávarður Kúkúana, vörzlumaður
hins mikla vegar“ (Vegar Salómons), „hann sem nýtur ástríkis
hinna óþekktu kvenna, sem sitja í þögn við fjöllin þarna
hinum megin“ (Galdrakvennanna þriggja), „kálfur svörtu
kýrinnar, fíllinn, sem skekur jörðina, þegar hann gengur
um hann, voði illgerðamannanna, strúturinn, sem gleypir
eyðimörkina með fótum sínum, hinn afskaplegi, svarti, vitri,
hann, sem er konungur frá kynslóð til kynslóðar! svo segir
Twala: „Ég vil sýna miskunn og láta mér nægja með lítið
blóð. Einn af hverjum tíu skal deyja, hinir skulu allir lausir
látnir, en hvíti maðurinn, Incubu, sem drap Scragga, son
minn, og svarti maðurinn, þjónn hans, sem sækist eftir hásæti
mínu, og Infadoos, bróðir minn sem hefur gert uppreisn
gegn mér. Þessir menn skulu deyja með pyndingum, sem
fórn til hinna þöglu kvenna. Þessi eru hin náðarsamlegu orð
Twala.“
Eftir að ég hafði borið ráð mín saman við hina lítið eitt,
svaraði ég honum með hárri raustu, svo að hermennirnir
skyldu geta heyrt til mín:
„Snú þú aftur, hundurinn þinn, til Twala, sem sendi þig,
og seg þú honum, að við, Ignosi, hinn rétti konungur Kúkúana,
Incubu, Bougwan og Macumazahn, hvítu vitringarnir
frá stjörnunum, sem myrkvuðu sólina, Infadoos, af húsi konungsins,
og höfðingjarnir, liðsforingjarnir og lýðurinn, sem
hér hefur safnazt saman, svari og segi: „Að við viljum ekki
gefast upp, að áður en sólin hefur tvisvar sinnum gengið til
viðar, skuli lík Twala stirðnað við hlið borgar hans, og Ignosi,
sonur þess, sem Twala myrti, skuli ráða ríkjum í hans
stað.“ Far þú nú, áður en við lemjum þig á stað með svipum,
og farið varlega í því að hefjast handa gegn öðrum eins mönnum
eins og við erum.“
Sendiboðinn rak upp skellihlátur. „Þið hræðið menn ekki
með slíkum stóryrðum,“ hrópaði hann. „Berið ykkur eins
karlmannlega á morgun, þið sem myrkvið sólina! Berið ykkur
karlmannlega, berjist og verið glaðir, áður en krákurnar
tína ketið utan af beinum ykkar, þangað til þau eru orðin
hvítari en andlitin á ykkur. Farið vel, vera má að við hittumst
í orustunni. Gerið svo vel að bíða eftir mér, hvítu
menn.“ Og þegar hann hafði skotið þessari hæðnisör út úr
sér, lagði hann af stað heimleiðis, og nær því á sama augnabliki
gekk sólin undir.
Þá nótt áttum við annríkt, því að öllum viðbúnaðinum fyrir
bardagann daginn eftir var haldið áfram, að svo miklu
leyti sem það var mögulegt í tunglsljósinu. Sendimenn voru
alltaf að koma og fara þaðan, sem við sátum á ráðstefnu.
Hér um bil einni stundu eftir miðnætti höfðum við loksins
gert allt, sem gert varð, og allir féllu í fastasvefn í herbúðunum
nema hvað við og við heyrðist til varðmannanna, þegar
þeir kröfðust inngönguorðsins. Sir Henry og ég fórum
ásamt með Ignosi og einum höfðingjanna, niður af hæðinni
og um allar varðstöðvarnar. Á þeirri leið okkar brá hér og
þar, sem við áttum ekki von á því, allt í einu glampandi spjóti
fyrir í tunglsljósinu og hurfu svo aftur, þegar við sögðum
inngönguorðið. Við sáum það ljóst, að engir sváfu á varðstöðvum
sínum. Svo snerum við aftur, stauluðumst innan um
þúsundir af sofandi hermönnum, og var þetta síðasta jarðneska
hvíldin, sem margir þeirra fengu.
Tunglsgeislarnir flögruðu eftir spjótum þeirra og léku á
andlitum þeirra og gerðu þá draugalega. Hráslagalegi næturvindurinn
skók háu og jarðarfararlegu fjaðraskúfana.
Þarna láu þeir í einni bendu, með útrétta handleggina og
saman fléttaða limina. Alvarlegu, karlmannlegu drættirnir
í andliti þeirra voru galdralegir og vofulegir ásýndum í
tunglsljósinu.
„Hvað haldið þér, að margir af þessum mönnum muni verða
á lífi aðra nótt um þetta leyti?“ spurði Sir Henry.
Ég hristi höfuðið og leit aftur á mennina sofandi, ímyndunarafl
mitt var þreytt og þó í æsingi, og mér virtist sem
dauðinn hefði þegar snortið þessa menn. Ég þóttist geta
greint þá með augum sálar minnar, sem innsiglaðir voru til
dráps, og hjarta mitt varð gagntekið af sterkri tilfinning fyrir
leyndardómi mannlegs lífs og sorg út af því, hve auðvirðilegt
og hryggilegt það er, fékk vald yfir mér. Þessa nótt sofa
þessar þúsundir sætum svefni, næsta dag verða þær, og
margar aðrar þúsundir með þeim, orðnar stirðar af helkuldanum,
og ef til vill verðum við sjálfir í þeirra tölu. Konur
þeirra verða ekkjur, börn þeirra föðurlaus, og aldrei framar
verður hirt um þá á þeirra fyrri stöðvum. En tunglið heldur
áfram að kasta sinni alvarlegu birtu yfir jörðina, næturvindurinn
hristir grasið, og hin ummálsmikla jörð hvílist ljúflega,
alveg eins og hún hefur hvílzt um ómælilegar aldir, áður en þessir menn voru til, og eins og hún mun hvílast um
ómælilegar aldir, eftir að þessir menn hafa gleymzt.
Og þó er því ekki svo varið, að maðurinn deyi, þar sem
veröldin, sem bæði er móðir hans og minnisvarði, lifir. Nafn
hans gleymist auðvitað, en loftið, sem hann hefur frá sér
andað, hristir þó toppa furutrjánna á fjöllunum, hljómurinn
af orðum þeim, sem hann hefur talað, bergmálar þó út um
rúmið. Hugsanir þær, sem heili hans hefur alið, höfum vér
erft sem nú lifum. Ástríður hans eru orsökin til þess að við
lifum, fögnuður sá og sorgir þær, sem hann fann til, eru
kunningjar okkar – endalyktin, sem hann fældist og óttaðist,
nær líka áreiðanlega til okkar.
Sannarlega er alheimurinn fullur af öndum, ekki kirkjugarðsvofum,
klæddum í líkblæjur, heldur af hinum óafmáanlegu,
ódauðlegu atriðum lífsins, sem aldrei geta dáið, ef þau
einu sinni hafa verið til, þó að þau kunni að blandast og
breytast aftur til eilífrar tíðar.
Alls konar hugleiðingar af þessu tagi liðu í huga mér –
því að þó mér þyki leiðinlegt að kannast við það, þá virðist
sá óvani að hugsa hafa fengið æ meira vald yfir mér, eftir
því sem ég hef orðið eldri – meðan ég stóð þarna og horfði
á þessar hrikalegu og þó draugalegu raðir af hermönnum,
sem sváfu, eins og þeir eru vanir að komast að orði „á spjótum
sínum.“
„Curtis,“ sagði ég við Sir Henry, „ég er neyðarlega hræddur.
Sir Henry strauk gula skeggið, hló við og sagði:
„Ég hef heyrt yður segja svipað áður, Quatermain.“
„Hvað um það, nú er mér alvara. Ég skal segja yður, ég
efast mjög mikið um, að nokkur okkar verði á lífi aðra nótt.
Áhlaup verður gert á okkur af óflýjandi her manns, og það
er mjög vafasamt, hvort við verðum ekki hraktir héðan.“
„Við velgjum þeim sumum að minnsta kosti. Skoðið þér nú
til, Quatermain, þetta er óræstismál, sem við hefðum í hreinskilni
að segja ekki átt að bendlast við, en það er nú komið
sem komið er, og við verðum að gera það bezta, sem við getum.
Ég segi fyrir mig, ég vil heldur láta drepa mig í bardaga
en á nokkurn annan hátt, og úr því að nú virðast lítil líkindi
til, að ég finni bróður minn, vesalinginn, þá er þessi hugsun
mér ekki eins óviðfelldin og annars væri. En hamingjan, fylgir
þeim hugrökku og vera kann, að við verðum ofan á. Hvað
um það, mannfallið verður voðalegt, og þar sem það orð fer
af okkur, að við látum ekki okkar hlut, þá munum við verða
þar sem hríðin verður hörðust.“
Sir Henry sagði þessa síðustu setningu með sorgarrödd,
en í augum hans var glampi, sem lýsti þá sorg lýgi. Mér er
ekki grunlaust um, að Sir Henry Curtis kunni beinlínis vel
við að berjast.
Eftir þetta lögðumst við til svefns og sváfum eina tvo
tíma.
Rétt í dögun vakti Infadoos okkur. Hann kom til að segja
að mikið sæist til mannaferða í Loo, og að flokkar af liðsmönnum
konungs væru þegar komnir rétt að varðstöðvum okkar.
Við risum upp og bjuggum okkur til bardagans. Hver okkar fór í
hringaskyrtu sína, og fyrir þær skyrtur vorum við
framúrskarandi þakklátir, eins og nú stóð á fyrir okkur. Sir
Henry gerði hreint fyrir sínum dyrum í þessu efni og klæddi
sig eins og þarlendir hermenn. „Þegar menn eru í Kilkúanalandi,
þá eiga menn að fara að ráði sínu eins og Kúkúanar
gera,“ sagði hann um leið og hann dró skínandi stálið yfir
breiðu herðarnar á sér, sem féll þar eins og hanzki að hendi.
Og hann lét ekki þar við sitja. Eftir beiðni hans hafði Infados
útvegað honum alklæðnað af einkennisbúningi hermanna.
Um hálsinn á sér festi hann skykkju þá úr leópardaskinnum,
sem herforingjar voru í, um augabrýr sér batt hann skúfinn
úr svörtu strútsfjöðrunum, sem æðstu herforingjar einir
báru, og um mitti sér batt hann mjög tilkomumikið belti úr
hvítum uxahölum. Ilskór, hosur úr geitarhári, þung bardagaöxi
með skafti úr nashyrningshorni, kringlóttur járnskjöldur,
þakinn hvítri uxahúð, og venjulegi fjöldinn af tollum eða
kasthnífum – þetta var útbúnaður hans, og svo bætti hann
þá við skammbyssunni sinni ofan á. Þetta var auðvitað
villimannabúningur, en það verð ég að segja, að aldrei hef ég
séð fegurri sjón, en Sir Henry Curtis í þessum búningi. Hann
sýndi á þann bezta hátt, sem mögulegt var, hve dýrlegur
líkamsskapnaður mannsins var, og þegar Ignosi kom rétt
á eftir í samskonar búningi, þóttist ég aldrei fyrr hafa séð
tvo menn jafn vasklega. Af Good og mér sjálfum er það
segja, að hringabrynjurnar fóru okkur ekki nærri því eins
vel. Fyrst og fremst var Good ófáanlegtur til annars en að
vera í buxunum sínum, og feitlaginn, stuttvaxinn maður með
eitt glerauga og helminginn af andlitinu rakaðan, klæddur
í hringabrynju, sem vandlega er gyrt ofan í mjög slitnar loðnar
bómullarbuxur – hann er skrítnari heldur en, hvað hann
er tilkomumikill. Fyrir mig var hringabrynjan of stór og fór
ég í hana utan yfir öll fötin, og við það gúlpaði hún út hér
og þar heldur ólaglega. Ég fór úr buxunum, því að ég hafði
afráðið, að fara berfættur í bardagann, til þess að verða því
léttari á mér, ef óhjákvæmilegt skyldi verða að láta óhjákvæmilega
undan síga, og var í engu að neðanverðu nema
skónum úr ósútaða leðrinu. Svo hafði ég spjót, skjöld, sem
ég vissi ekkert, hvernig ég átti að nota, tvo kasthnífa,
skammbyssu og feikilega mikinn fjaðraskúf, sem ég nældi
efst ofan í hattinn, sem ég var vanur að vera með á veiðum,
svo að ég skyldi verða nokkuð grimmilegur ásýndum. Þetta
var allur minn búningur, og var ekki sérlega tilkomumikill.
Auk þessara hluta, sem ég hef nefnt, höfðum við auðvitað
byssur okkar, en bæði var lítið um púður og kúlur, og svo
gat ekkert gagn orðið að byssunum, ef til návígis kæmi. Við
létum því burðarmennina koma með þær á eftir okkur.
Jafnskjótt og við höfðum búið okkur, gleyptum við í okkur
einhvern mat í mesta flýti, og lögðum svo af stað til þess
að vita, hvernig gengi. Á einum stað á fletinum ofan á fjallinu
var dálítill kofi úr móleitum steini, og var hann notaður
bæði sem aðalstöðvar hersins og sem njósnarturn. Hér hittum
við Infadoos, umkringdan af herflokki sínum, Grámönnunum,
sem vafalaust var fegursti flokkurinn í liði Kúkúana,
sami flokkurinn, sem við höfðum fyrst séð í þorpinu á endimörkum
landsins. Í þessum herflokki voru nú 3,500 manns,
og var hann þar til vara. Mennirnir lágu í grasinu í hópum
og horfðu á lið konungsins, sem laumaðist út úr Loo í löngum
röðum, líkum mauraröðum. Þessar raðir virtust aldrei
ætla að taka enda – þrjár voru þær í allt, og í hverri þeirra
voru að minnsta kosti 11 eða 12 þúsundir manna.
Jafnskjótt og liðið var komið út úr bænum var því fylkt.
Þá hélt ein hlutinn af því til hægri handar, annar til vinstri
handar og sá þriðji hélt til móts við okkur í hægðum sínum.
„Já,“ sagði Infadoos, „þeir ætla að ráðast á okkur frá
þremur hliðum í einu.“
Þetta voru fremur alvarlegar fréttir fyrir okkur, því að
víða mátti á okkur ráða, þar sem hæðin var að minnsta kosti
hálfa aðra mílu ummáls, og okkur var áríðandi að halda liði
okkar, sem var tiltölulega lítið, svo mikið saman á einum
stað, sem mögulegt var. En okkur var ómögulegt að ráða því
sjálfir, hvernig ráðið skyldi verða á okkur, og þess vegna
urðum við að gera það bezta úr því, sem við gátum. Við létum
því það boð út ganga til hinna ýmsu herflokka, að búast
við að taka á móti áhlaupum á hverjum staðnum fyrir sig.
XIII. KAPITULI. - ÁHLAUPIÐ.
Hægt og hægt liðu þessir herflokkar áfram, og án þess að
séð yrði að þeim lægi það allra minnsta á, né að þeim væri
það allra minnsta órótt. Þegar aðalflokkurinn, sá sem hélt
beint til móts við okkur, átti hér um bil 250 faðma eftir til
okkar, þá nam hann staðar hinum megin við endann á aflangri
flöt, sem lá upp að hæðinni, til þess að hinir flokkarnir
skyldu fá tíma til að komast aftur fyrir vígi okkar. Það var
töluvert líkt skeifu í laginu, og endarnir sneru að bænum
Loo. Enginn vafi lék á því, að þeir ætluðu sér að gera þetta
þrefalda áhlaup á öllum stöðunum í einu.
„Betur að við hefðum nú eina Gatling-byssuna,“ stundi
Good, þegar hann virti fyrir sér breiðfylkingarnar, sem fyrir
neðan okkur stóðu. „Ég skyldi sópa sléttuna á tuttugu
mínútum “
„Við höfum enga, svo að það er gagnslaust að andvarpa
eftir henni, en að þér reynduð eitt skot, Quatermain. Reynið
þér, hvað þér getið komizt nærri þessum hávaxna náunga,
sem virðist vera fyrir liðinu. Ég vil veðja 10 á móti einum,
að þér hittið hann ekki, og einu pundi, sem skal borgast
skilvíslega, ef við komumst nokkurn tíma út úr þessu, um það,
að kúlan skal ekki lenda nær honum, en 5 faðma frá honum.“
Mér gramdist þetta, svo ég hlóð express-byssuna mína og
beið svo þangað til þessi kunningi minn hafði gengið svo sem
5 faðma burt frá liði sínu til þess að fá betra útsýni yfir
vígi okkar. Með honum var einn óbreyttur liðsmaður. Ég
lagðist þá niður og lét byssuna hvílast á steini. Ég miðaði
á hann. Það var um þessa byssu eins og allar express-byssur,
að henni var ekki ætlað að flytja lengra en 175 faðma. Ég
varð því að gera fyrir því, að braut kúlunnar beygðist niður
á við á leiðinni. Ég miðaði því á miðjan hálsinn, og mér taldist
svo til, að kúlan ætti að koma í brjóstið á honum. Hann
stóð grafkyrr og gaf mér allt færi á sér, sem mögulegt var,
en hvort sem það var af því, að ég var í geðshræringu, eða
það var vindinum að kenna, eða það var af því að skotfærið
var langt – þá fór eins og nú skal segja: Ég hélt að þetta,
mundi takast ljómandi vel og hleypti af, og þegar reykjarmökkurinn
hafði rokið burtu, sá ég mér til gremju, að maðurinn
stóð óskaddaður, en þar á móti lá óbreytti liðsmaðurinn,
sem með honum var, og sem hafði staðið að minnsta
kosti þrjú skref frá honum vinstra megin við hann – hann
lá endilangur á jörðinni og virtist örendur. Foringinn, sem
ég hafði miðað á, sneri sér við skyndilega og tók að renna
til liðs síns og var auðsjáanlega hræddur.
„Ágætt, Quatermain,“ söng Good út úr sér. „Þér hafið
skotið honum skelk í bringu.“
Af þessu varð ég mjög reiður, því að sé mér mögulegt að
komast hjá því, er mér afleitlega við að hitta ekki, þegar
fjöldi manna horfir á mig skjóta. Þegar manni getur ekkert
farizt vel, nema eitt verk, þá kann maður betur við, að missa
ekki það orð, sem af manni fer í því efni. Ég var alveg utan
við mig af því, hve illa mér hafði tekizt, og ég tók því til
örþrifaráða. Ég miðaði skyndilega á foringjann á hlaupunum
og hleypti annarri kúlu af. Manngarmurinn sló upp höndunum
og féll áfram á andlitið. Þetta skipti hafði ég hitt, og
– ég segi það sem sönnun um, hve lítið við hugsum um aðra,
þegar dramb okkar eða álit er hinum megin – ég var nógu
villidýrslegur til þess að finna til fagnaðar við þá sjón.
Herflokkar okkar horfðu á þetta snilldarverk, og ráku
upp fagnaðaróp mikið út af því, að töfrar hins hvíta manns
skyldu þannig koma fram. Þeir tóku þetta sem fyrirboða
þess, að við mundum bera hærra hlut. Þar á móti fór lið það
að riðlast, sem maður þessi var foringi fyrir – því að, eins
og við síðar komumst að raun um, höfðum við getið rétt til
að hann var foringinn. Sir Henry og Good tóku nú sínar byssur
og fóru að skjóta. Good skaut jafnt og þétt á saman
þjappaða múginn, sem fyrir framan hann var, með Winchestertvíhleypu,
ég skaut líka einu eða tveimur skotum, að svo
miklu leyti, sem við gátum dæmt um árangurinn, drápum við
eitthvað 8 eða 10 menn inni í fylkingunum.
Rétt þegar við hættum að skjóta, heyrðist álengdar hægra
megin við okkur kliður, sem ekki vissi á gott. Svo heyrðist
svipaður kliður vinstra megin við okkur. Hinar tvær herdeildir
voru að ráðast á okkur.
Þegar kliðurinn heyrðist, greiddi mannþyrpingin, sem fyrir
framan okkur stóð, dálítið úr sér, og færðist nær hæðinni
eftir grasfletinum á hægu brokki, og á leiðinni sungu þeir
eitthvað með djúpri rödd. Við héldum áfram jafnt og þétt
að skjóta, meðan þeir færðust nær og nær, og við og við skaut
Ignosi líka. Við drápum nokkra menn, en auðvitað höfðum
við ekki meiri áhrif á þennan ógnarstraum vopnaðra manna,
heldur en sá hefur á aðfallandi öldur, sem fleygir smásteinum
út í þær.
Nær færðust þeir, með hávaða og vopnabraki. Nú hröktu
þeir burtu yztu varðmennina, sem við höfðum sett milli klettanna
við rætur hæðarinnar. Eftir það fóru þeir dálítið hægar,
því að þó að við hefðum enn ekki veitt neitt alvarlegt viðnám,
þá átti áhlaupsliðið nú að sækja upp á móti, og það fór
hægt, til þess að mæðast ekki. Fyrsta varnarröð okkar var
miðja vegu upp í brekkunni, önnur 25 föðmum ofar, en sú
þriðja var rétt á brúninni.
Nær komu þeir, grenjandi heróp sitt: „Twala! Twala! Chiele!
Chiele!“ (Twala! Twala! Drepið! Drepið!). „Ignosi!
Ignosi! Chiele! Chiele!“ svaraði okkar lið. Nú hafði
þeim alveg lent saman, og tollunum, eða kasthnífunum, fór
að bregða fyrir glampandi aftur og fram, og nú hófst orustan
með voðalegu orgi.
Til og frá sveigðist múgur hermannanna í bardaganum,
og menn féllu eins þétt og blöð í haustvindi, en áður en langt
um leið fór ofurefli áhlaupsins að segja til sín, og fyrsta
varnarröðin okkar þokaðist hægt og hægt aftur, þangað til
hún rann saman við þá næstu. Þar var orustan ákaflega
snörp, en aftur var okkar lið hrakið aftur á bak og upp á við,
þangað til loksins komið var að þriðju röðinni, innan 20 mínútna
frá því að bardaginn byrjaði.
En um það leyti voru áhlaupendurnir orðnir vígmóðir
mjög, og höfðu auk þess látið fjölda manna, drepna og særða,
og þeim varð um megn að ryðjast í gegnum þennan þriðja
þétta spjótagarð. Um stund vingsaðist þessi þétti hermannamúgur
aftur og fram í fjöru og flóði bardagans, og óvíst var,
hvernig fara mundi. Sir Henry horfði á þennan grimma, óvissa
leik, og brann eldur úr augum hans, og svo stökk hann
upp, án þess að segja nokkurt orð, og Good með honum og
gengu í hríðina, þar sem hún var hörðust. Sjálfur var ég
kyrr, þar sem ég hafði verið.
Hermennirnir festu sjónir á þessum hávaxna manni, um
leið og hann varpaði sér inn í orustuna, og nú grenjuðu þeir:
„Nanze Ineubu!“ (þarna er fíllinn!) „Chiele! Chiele!“
Upp frá, því augnabliki lék enginn vafi lengur á því, hvernig
fara mundi. Áhlaupsliðið barðist með framúrskarandi
vaskleik upp á líf og dauða, en þumlung eftir þumlung þokaðist
það niður á við, ofan eftir brekkunni, þangað til það
loksins lét undan síga til stöðva sinna niðri á sléttunni, og
var þá, ekki laust við, að nokkuð riðl hefði komizt á það. Í
því augnabliki kom líka sendiboði til að segja, að tekizt hefði
að hrekja áhlaupsmennina vinstra megin af höndum sér, og
ég var rétt í þann veginn að fara að óska sjálfum mér til
hamingju með það, að í þetta skipti væri öllu lokið, en þá
sáum við, okkur til skelfingar, að þeir menn okkar, er áttu
að taka á móti áhlaupinu hægra megin, voru á flótta í áttina
til okkar yfir flötina, og á eftir þeim kom múgur af
fjandmönnunum, sem auðsjáanlega höfðu orðið yfirsterkari
á þessum stað.
Ignosi stóð hjá, mér. Hann sá í einni svipan, hvernig komið
var og var fljótur að gefa skipanir sínar. Varaflokkurinn
umhverfis okkur (Grámennirnir) breiddu úr sér á augabragði.
Aftur skipaði Ignosi fyrir, flokksforingjarnir tóku upp
skipan hans og endurtóku hana fyrir hermönnunum, og fáeinum
sekúndum síðar var ég sjálfur staddur, mér til innilegrar
gremju, mitt í æðisgengnu áhlaupi á óvinina. Ég hélt
mér svo mikið sem ég gat aftan við risann Ignosi, og svo lét
ég sem ekkert væri, þó að mér væri ekki um sel, og labbaði
af stað til að láta drepa mig, eins og mér þætti gaman að
því. Eina eða tvær mínútur – mér fannst tíminn allt of
stuttur – þutum við gegnum hina flýjandi hópa af okkar
mönnum. Þegar í stað fór að koma skipulag á þá bakvið
okkur, og svo veit ég alls ekkert hvað gerðist. Allt, sem ég
man, er það, að ég heyrði óttalegan hávaða af skjöldunum,
þegar þeim lenti saman, líkt og þegar bumbur eru barðar í
ákafa, og svo sá ég allt í einu risavaxið ruddamenni. Augun
sýndust bókstaflega vera að fara út úr hausnum á honum,
og hann stefndi beint að mér með blóðugt spjótið. En ég
var hættunni vaxinn – og ég er stoltur af að geta sagt það.
Flestir menn mundu í mínum sporum hafa misst móðinn
þegar í stað – og aldrei fengið hann aftur. Ég sá, að ef ég
stæði kyrr, þá væri úti um mig. Þegar þessi sjón var rétt
komin að mér, fleygði ég mér því niður rétt fyrir framan fæturna
á manninum, svo laglega, að hann stakst á hausinn rétt
ofan yfir mig, þar sem ég lá endilangur, því að hann gat ekki
stöðvað sig. Áður en hann gat risið upp, var ég kominn á
fætur, og hafði séð fyrir piltinum að baki hans með skammbyssunni
minni.
Skömmu síðar lamdi einhver mig niður, og svo man ég
ekki meira um bardagann.
Þegar ég raknaði við, var ég aftur kominn í kofann. Good
stóð þar hálfboginn yfir mér og hafði nokkuð af vatni í graskeri.
„Hvernig líður yður, kunningi?“ spurði hann kvíðafullur.
Ég reis upp og hristi mig áður en ég svaraði.
„Dável, þakka yður fyrir,“ svaraði ég svo.
„Guði sé lof! Þegar ég sá þá bera yður inn, varð mér öllum
illt. Ég hélt, að það væri úti um yður.“
„Ekki í þetta skipti, góðurinn minn. Ég held, ég hafi ekki
fengið nema högg á höfuðið, sem hafi rotað mig. Hvernig fór
það?“
„Sem stendur höfum við hvarvetna rekið þá af höndum
okkar. Manntjónið er hræðilega mikið. Við höfum látið fullar
tvær þúsundir fallinna og særðra manna, og hinir hljóta
að hafa misst þrjár. Sko, þarna er nokkuð að sjá!“ og hann
benti á langar raðir manna, sem komu fjórir og fjórir saman.
Í miðjum hverjum af þessum fjögurra manna-flokkum
voru nokkurs konar trog úr húðum, sem mennirnir báru,
Kúkúanaliðið flytur ávallt með sér mikið af þessum áhöldum,
og er lykkja á hverju horni til að halda á. Í þessum trogum
– og tala þeirra virtist engan enda ætla að taka – lágu
særðir menn. Jafnóðum og þeir komu, skoðuðu læknarnir þá,
í skyndi, af þeim voru tíu við hvern herflokk. Væru sárin
ekki banvæn, voru sjúklingarnir fluttir burt, og fengu svo
góða hjúkrun sem mögulegt var, eftir því sem á stóð.
En væri að hinu leytinu engin von um hina særðu menn,
þá var það voðalegt, sem kom á eftir þessari læknaskoðun,
þó að það væri vafalaust sú sannasta líkn, sem mönnunum
varð sýnd. Einn af læknunum lét sem hann væri að skoða
manninn og opnaði svo skyndilega einhverja slagæð með
beittum hníf, og eftir eina eða tvær mínútur hafði sjúklingurinn
gefið upp öndina án nokkurra þrauta. Þetta var oft
gert þann dag. Í raun og veru var þetta oftast gert, þegar
sárið var einhvers staðar á bolnum, því að oftast nær voru
ólæknandi sárin eftir þessi feikilega breiðu spjót, sem Kúkúanar
höfðu. Oftast voru vesalings sjúklingarnir þegar orðnir
meðvitundarlausir, og á hinum var banastungan í slagæðina
gerð með skjótri svipan og svo þrautalaust, að mennirnir
virtust ekkert taka eftir henni. En samt sem áður var það
hryllileg sjón og fagnaðarefni að losna við hana. Sannast að
segja man ég ekki eftir að neitt hafi fengið eins á mig eins
og að sjá þessum vösku hermönnum forðað frá kvölum á
þennan hátt af rauðhentum meðalamönnum, nema í eitt
skipti, þegar ég sá liðsöfnuð af Svözum jarða þá af mönnum
sínum lifandi, sem særðir voru banvænum sárum.
Við flýttum okkur burt frá þessari hræðilegu sjón. Fyrir
utan kofann hittum við Sir Henry (sem enn hélt á blóðugri
bardaga-öxinni í hendi sér), Ignosi, Infadoos og einn eða tvo
af höfðingjunum. Þeir voru þar sokknir niður í að ráða ráðum
sínum.
„Guði sé lof, að þér eruð kominn, Quatermain! Ég er ekki
alveg viss um að skilja, hvað Ignosi vill láta okkur gera. Það
virðist svo, þó að við höfum rekið áhlaupsmennina af höndum
okkar, að Twala sé nú að draga að sér mikið lið á ný, og
að það sjáist að hann sé að hugsa um að umkringja okkur í
því skyni að svelta okkur í hel.“
„Það eru óþægilegar fréttir.“
„Lávarðar mínir, því er svo varið,“ sagði Infadoos, „lindin
getur ekki látið allt það í té, sem þessi mannfjöldi þarfnast,
og hún er óðum að þorna. Áður en næsta nótt kemur
verðum við allir þyrstir. Hlusta þú, Macumazahn. Þú ert vitur
og hefur vafalaust séð mörg stríð í löndum þeim, sem þú
komst frá – það er að segja, ef menn í raun og veru heyja
stríð á stjörnunum. Seg þú okkur nú, hvað við eigum að
gera. Twala hefur aflað sér margra nýrra manna, sem koma
í stað þeirra, sem fallið hafa. En Twala hefur látið sér hið
liðna að kenningu verða. Haukurinn bjóst ekki við að hitta
hegrann viðbúinn, en nefið á okkur hefur gengið í gegnum
brjóstið á honum. Hann leggur ekki til okkar aftur. Við erum
líka særðir, og hann biður eftir því að við deyjum. Hann
ætlar að snúa sig utan um okkur eins og höggormur snýr sig
utan um hafur, og halda ófriðnum áfram á þann hátt að
hafast ekkert að.“
„Ég heyri til þín,“ sagði ég.
„Þú sérð þá, Macumazahn, að við höfum ekkert vatn hér,
og ekki nema lítið af mat, og að við verðum að velja eitthvað
af þessu þrennu: að dragast upp eins og hungrað ljón í bæli
sínu, reyna að ryðja okkur braut norður úr, eða“ – og um
leið og hann sagði það stóð hann upp og benti á þétta fjandmannamúginn
– „að fleygja okkur beint í ginið á Twala.
Incubu, vígamaðurinn mikli – því í dag hefur hann barizt
líkt og vísundur í neti, og hermenn Twala féllu fyrir exi hans
eins og korn fyrir hagli. Ég sá það með mínum eigin augum
– Incubu segir, að við skulum ráða á þá, en fíllinn (Incubu)
er ávallt gjarn á atlögur. Hvað segir þú, Macumazahn,
gamli, slóttugi refurinn, sem hefur séð mikið, og sem ert
gjarn á að leggja til fjandmanns síns að baki hans? Ignosi,
konungurinn, á að skera úr, því að það er réttur konungsins
að kveða á um stríð – en látum okkur heyra tillögur þínar,
Macumazahn! þú sem heldur vörð á nóttunum og eins tillögu
mannsins með gagnsæja augað.“
„Hvað segir þú, Ignosi?“ spurði ég.
„Sannarlega skalt þú tala, faðir minn,“ svaraði þjónn okkar,
sem áður var, og sem nú var svo herkonungslegur ásýndum
sem framast var unnt, þar sem hann stóð í öllum herklæðum
villimannanna. „Tala þú og lát mig, sem ekki er
nema barn í vizku í samanburði við þig, hlusta á orð þín með
athygli.“
Þegar þannig hafði verið á mig skorað, ráðgaðist ég í
skyndi um við Good og Sir Henry, og svo lét ég í ljósi mína
skoðun. Hún var í þá átt, að þar sem við værum komnir í
þessa kreppu, þá mundi það að líkindum verða affarabezt að
ráða á lið Twala, einkum þar sem vatnsforðinn var að þrotum
kominn, og því næst lagði ég það til, að áhlaupið skyldi gert
þegar í stað, „áður en sár okkar stirðnuðu,“ og sömuleiðis,
áður en hjörtun í hermönnum okkar „rynnu eins og feiti við
eld,“ við að sjá, hve miklu liðfleiri fjandmennirnir voru. Ég
benti á, að annars kynni einhverjum af höfðingjunum að
snúast hugur, semja frið við Twala og strjúka til hans eða
enda svíkja okkur í hendur hans.
Menn virtust yfir höfuð taka þessari skoðun vel, í raun
og veru nutu orð mín slíkrar virðingar hjá Kúkúönum, að
þau hafa aldrei verið í öðrum eins heiðri höfð, hvorki fyrr
né síðar. En sjálfan úrskurðinn viðvíkjandi stefnu okkar átti
Ignosi að kveða upp. Síðan menn höfðu kannazt við hann sem
lögmætan konung, gat hann beitt nær því ótakmörkuðu einveldi,
og þar í var auðvitað innifalið æðsta úrskurðarvald í
herstjórnarsökum. Og nú snerust allra augu að honum.
Hann þagði fyrst og virtist vera sokkinn niður í umhugsanir,
svo tók hann þannig til orða:
„Incubu, Macumazahn og Bougwan, hraustu hvítu menn
og vinir mínir, Infadoos, föðurbróðir minn, og þér höfðingjar!
Ég hef staðráðið, hvað gera skal. Ég ætla að leggja til
orustu við Twala í dag og eiga hamingju mína og í sannleika
líf mitt undir úrslitunum. Mitt líf og ykkar líf líka. Hlustið
hvernig ég ætla að haga atlögunni. Þið sjáið, hvernig hæðin
liggur í bugðu líkt og hálftungl, og hvernig sléttan liggur
upp að okkur innan í bugðunni líkt og blómfesti.“
„Við sjáum það,“ sögðu þeir.
„Gott og vel. Nú er hádegi, og mennirnir eta og hvíla sig
eftir erfiði orustunnar. Þegar sólin er snúin við og hefur farið
dálítinn spöl í áttina til dimmunnar, þá skal herflokkur
þinn, föðurbróðir minn, halda með öðrum herflokki til ofan
að grænu tungunni.
Þegar Twala sér það, þá, mun hann senda lið sitt þangað
til þess að afmá þann liðsafla okkar með öllu. En þar er
þröngt aðstöðu, og herflokkarnir komast ekki að þér nema
einn í senn, svo munu þeir verða höggnir niður einn og einn,
og allur her Twala mun stara á þann aðgang, enda mun enginn
lifandi maður hafa séð annað eins. Og með þér, föðurbróðir
minn, skal Incubu, vinur minn, fara, og má þá, vera,
að Twala bregði í brún, þegar hann sér glitra á bardagaöxina
hans í fyrstu röð „Grámannanna.“ Og ég ætla að vera
með hinum herflokknum, þeim sem á að fara á eftir þér, svo
að ef þið farist, eins og vel kann að verða, þá sé þó enn eftir
konungur, sem menn geti barizt fyrir, og með mér skal koma
Macumazahn hinn vitri.“
„Gott og vel, konungur,“ svaraði Infadoos, og virtist svo
sem hann horfði án minnstu geðshræringar fram á það, hve
áreiðanlegt það var að herflokkur hans mundi algerlega farast.
Þessi Kúkúanar eru sannarlega dásamleg þjóð. Þeim
stendur enginn ótti af dauðanum, þegar skyldan býður að
hann skuli koma.
„Og meðan manngrúinn í herflokkum Twala starir þannig
á bardagann,“ hélt Ignosi áfram, „þá skal einn þriðjungur
þeirra manna, sem enn eru á lífi hjá oss (þ.e. hér um bil 6.000),
laumast fram með hægra horni hæðarinnar og ráðast
á vinstra arminn á liði Twala, og annar þriðjungur skal laumast
fram með vinstra horninu og ráðast á hægra arminn á
liðinu. Og þegar ég sé, að þessir liðshlutar eru reiðubúnir til
að gera áhlaup sín, þá mun ég með þeim mönnum, sem með
mér verða, ráða beint framan á lið Twala, og ef hamingjan
verður með okkur, þá munum við vinna sigur, og áður en
nóttin rekur hesta sína frá fjöllum til fjalla munum við sitja
í Loo og í friði. Og látum okkur nú eta og búast af stað, og
þú, Infadoos, sjá þú um, að fyrirhugun þessari verði fram
fylgt, og bíðum við, Bougwan, hinn hvíti faðir minn, fari með
þeirri herdeildinni, sem leggur af stað hægra megin, svo að
hið skínandi auga hans megi auka mönnum hugrekki.“
Fyrirbúnaðurinn til árásar þeirrar, sem nú hefur verið
lýst í stuttu máli, var gerður með svo skjótri svipan, að það
bar vitni um, hve hernaðarfyrirkomulag Kúkúana var fullkomið.
Mönnum voru afhentir matarskammtarnir, og þeir
átu þá, liðinu var skipt í þessar þrjár deildir, fyrirkomulagið
á áhlaupinu var skýrt fyrir foringjunum, og allt liðið, sem
nú var um 18,000 manns í allt, að undanteknum varðmönnunum,
sem skildir voru eftir hjá þeim særðu, var búið að
leggja af stað – og öllu þessu var lokið á litlu meir en einni
klukkustund.
Allt í einu kom Good og tók í höndina á Sir Henry og mér.
„Verið þið sælir, vinir mínir,“ sagði hann; „ég fer burt með
þeirri herdeildinni, sem leggur af stað til hægri handar, eins
og mér er skipað, og svo kem ég til þess að taka í höndina
á ykkur, ef svo skyldi fara að við finnumst aldrei aftur, þið
skiljið,“ bætti hann við, og var auðheyrt, hvað undir bjó.
Við tókum í höndina á honum þegjandi, og það sást á okkur
eins mikil geðshræring eins og Englendingar eru vanir að
láta kom í ljós.
„Þetta er óviðfelldin historía,“ sagði Sir Henry, og djúpa
röddin í honum skalf lítið eitt, „og ég kannast við það, að ég
býst ekki við að sjá nokkurn tíma sól morgundagsins. Eftir
því sem ég get komizt næst, eiga Grámennirnir, sem ég á að
fara með, að berjast þangað til þeir verða afmáðir, til þess
að hinar herdeildirnar skuli geta laumazt hringinn í kring og
ráðizt á hliðarnar á herliði Twala. Jæja, gott og vel, það
verður að minnsta kosti karlmannlegur dauðdagi! Verið þér
sælir, laxmaður gamli. Guð blessi yður! Ég vona þér þraukið
það af og lifið til að ná í demantana, en ef yður tekst það,
þá farið að mínum ráðum og varizt að skipta yður framar
nokkuð af þeim sem tilkall gera til ríkja.“
Einni sekúndu síðar hafði Good kreist hendurnar á okkur
báðum og var farinn, og þá kom Infadoos til okkar og leiddi
Sir Henry þagað, sem hann átti að vera, allrafremst í herflokki
Grámanna. Þar í móti fór ég með Ignosi til míns staðar
í efra herflokknum, og sagði mér illa hugur um.
XIV. KAPITULI. - SÍÐASTA VIÐNÁM GRÁMANNANNA.
Fáum mínútum síðar höfðu herflokkar þeir, er ætlað var
að komast á hlið við óvinina, haldið á burt hljóðlega, og fóru
þeir með mikilli varhyggð sem næst brekkunni, til þess að
hin skörpu augu njósnarmanna Twala skyldu ekki verða vör
við för þeirra.
Hálf klukkustund eða meira var látin líða, frá því að þessar
deildir herliðsins lögðu af stað og þangað til Grámennirnir
hreyfðu sig hið minnsta og herflokkurinn, sem átti að
aðstoða þá, og kallaður var Vísundarnir. Það voru þessir herflokkar,
sem mynduðu brjóst herliðsins, og þeim var ætluð
snarpasta orustan.
Báðir þessir herflokkar voru nær því óþreyttir og því með
fyllsta fjöri. Grámennirnir höfðu aðeins verið hafðir til vara
um morguninn og höfðu aðeins misst fáeina menn, þegar
þeir voru að hrekja aftur þann hluta áhlaupsmannanna, sem
tekizt hafði að komast gegnum varnarröðina, í sama skiptið
sem mér hafði lent saman við þá, og ég hafði verið rotaður.
Og af Vísundunum er það að segja, að þeir höfðu myndað
þriðju varnarröðina vinstra megin, og með því að áhlaupsliðinu
hafði ekki tekizt þar að komast gegnum aðra röðina,
þá höfðu Vísundarnir nærri alls ekki komið í bardagann.
Infadoos var hygginn og gamall hershöfðingi og vissi vel,
hve einkar áríðandi það var að halda við hugrekki manna
sinna, þegar komið var að jafnóvænlegri orustu, og hann
notaði því hlé þetta til þess að halda skáldlega ræðu yfir
herflokki sínum, Grámönnunum. Hann sýndi þeim fram á,
hvílík virðing þeim væri sýnd með því að setja þá þannig allra
fremsta í orustuna og með því, að láta þá fá mikla, hvíta
hermanninn frá stjörnunum, sem berjast skyldi í flokki
þeirra, og öllum, sem lifðu af, lofaði hann háum launum í
kvikfénaði og embættishækkun, ef Ignosi skyldi vinna sigur.
Ég leit ofan eftir þessum löngu röðum af dökkum, blaktandi
fjöðrum og alvarlegum andlitum þar fyrir neðan, og ég
stundi við umhugsunina um, að eftir eina stutta stund mundu
flestir, ef ekki allir, þessir tilkomumiklu gömlu hermenn, sem
allir voru komnir yfir fertugt, liggja dauðir eða deyjandi í
duftinu. Það gat ekki öðruvísi orðið. Þeir höfðu verið dæmdir
til dauða með þessu viturlega skeytingarleysi um mannlegt
líf, sem einkennir mikla herforingja. Þeir voru þegar
dæmdir til dauða, og þeir vissu það. Það var þeirra verk að
berjast við hvern herflokkinn af liði Twala eftir annan á
mjóu, grasi vöxnu spildunni fyrir neðan okkur, þangað til
þeir yrðu allir drepnir, eða þangað til herdeildirnar, sem til
hliðanna fóru, hefðu fengið gott tækifæri til atlögu. Og þó
hikuðu þeir sér ekki grand, og ekki gat ég heldur séð nokkur
óttamerki á andliti eins einasta af hermönnunum. Þarna voru
þeir gangandi út í opinn dauðann, rétt að því komnir að
skilja fyrir fullt og allt við blessað dagsljósið, og þó gátu
þeir hugleitt dómsáfelli sitt án skelfingar. Jafnvel á því
augnabliki gat ég ekki að mér gert að bera ekki þeirra sálarástand
saman við mitt, því að það var langt frá, að ég kynni
vel við mig, og ég andvarpaði af öfund og aðdáun. Aldrei
hafði ég fyrr séð jafn eindregna undirgefni undir skylduna,
né jafn algert hirðuleysi um harðar afleiðingar skyldurækninnar.
„Lítið á konung yðar!“ Þannig lauk Infadoos gamli máli
sínu og benti á Ignosi, „farið og berjist og fallið fyrir hann,
eins og hraustum mönnum sæmir, og bölvað og svívirt verði
að eilífu nafn þess manns, sem kinokar sér við að deyja fyrir
konung sinn, eða sem snýr bakinu við fjandmanni sínum.
Lítið á konung yðar! Þér höfðingjar, liðsforingjar og hermenn.
Auðsýnið nú hinum helga ormi lotningu yðar, og leggið
svo af stað, til þess að við, Incubu og ég, fáum sýnt yður
veginn, sem liggur inn að hjartanu á liðsafla Twala.“
Eitt augnablik var steinhljóð, svo heyrðist allt í einu kliður
frá herfylkingunum, sem raðað var fyrir framan okkur,
og sá kliður var líkur sævargný í fjarska, og hann kom af
því, að sköftunum á sex þúsund spjótum var slegið hægt í
skildi þeirra manna, sem á spjótunum héldu. Smátt og
smátt óx kliðurinn, varð dýpri og sterkari, þangað til hann
valt áfram eins og ljónsöskur. Kvað þá við í hæðunum líkt og
af þrumum, og loftið fylltist af þungum hljóðöldum. Svo fór
kliðurinn að minnka og smátt og smátt dó hann og varð að
engu, og svo var allt í einu grenjuð konunglega kveðjan.
Ég hugsaði með sjálfum mér, að Ignosi hefði vel mátt
þykjast nokkuð þennan dag, því að enginn rómverskur keisari
hefur nokkurn tíma fengið aðra eins kveðju frá skilmingamönnum,
sem áttu að fara að deyja.
Ignosi svaraði þessu tilkomumikla lotningarmerki með því
að lyfta upp bardagaexi sinni, og því næst lögðu Grámennirnir
af stað í þreföldum röðum, og voru í hverri röð hér
um bil eitt þúsund vígra manna, að undanteknum hershöfðingjum.
Þegar síðasta röðin hafði farið hér um bil 250 faðma,
gekk Ignosi sjálfur í flokk Vísundanna og tók sér þar stöðu
meðal hinna fremstu. Þeim herflokki var fylkt eins í þrefaldar
raðir. Ignosi bauð mönnum svo að leggja af stað, og af
stað héldum við, og ég þarf víst ekki að taka það fram, að
ég bað þess heitt og innilega, að ég mætti komast klakklaust
út úr þessu fyrirtæki. Oft hefur staðið undarlega á fyrir mér,
en aldrei eins óþægilega eins og í þetta skipti, og aldrei hafa
líkindin verið jafn lítil fyrir því, að ég slyppi heill á húfi.
Um það leyti, sem við komum á brúnina, voru Grámennirnir
þegar komnir miðja vegu ofan í brekkuna, þar fyrir
neðan lá grasivaxna tungan inn í fjallabogann, nokkuð svipuð
eins og hóftungan inn í skeifuna. Í herbúðum Twala á
sléttunum hinum megin voru menn í ákafri geðshræringu, og
hver herflokkurinn eftir annan lagði af stað brokkandi í
langri bugðu, til þess að komast að rótum landtungunnar,
áður en áhlaupsliðið gæti komizt út á sléttuna við Loo.
Þessi landtunga, sem var eitthvað 150 faðmar á lengd, var
jafnvel um ræturnar, þar sem hún var breiðust, ekki meira
en 150 skref á breidd, en í broddinum var hún naumast 60
skref. Ofan hlíðina og í tungubroddinum höfðu Grámennirnir
farið í halarófu, en þegar þeir komu þangað, sem tungan
fór að breikka, skipuðu þeir sér aftur í þreföldu raðirnar,
og stóðu grafkyrrir.
Svo færðum við – Vísundarnir – okkur ofan eftir tungubroddinum
og staðnæmdumst þar sem varalið hér um bil 50
faðma fyrir aftan síðustu röð Grámanna, og bar okkur lítið
eitt hærra. Við höfðum nú færi á að líta yfir allt lið Twala.
Það hafði auðsjáanlega verið aukið síðan áhlaupið var gert
um morguninn, og þrátt fyrir alla þá menn, sem Twala hafði
látið, gátu það ekki verið færri en 40 þúsundir manna, sem
nú héldu til móts við okkur á hraðri ferð. En þegar þeir voru
komnir nærri tungurótunum kom hik á þá, því að þá höfðu
þeir uppgötvað það, að ekki gat nema einn herflokkur komizt
að í einu, og að eitthvað 36 faðma frá tungusporðinum
stóð hinn nafnfrægi herflokkur Grámanna, stolt og prýði
Kúkaúnaherliðsins, reiðubúinn til að veita ofurefli þeirra viðnám,
eins og þrír Rómverjar vörðu einu sinni brúna fyrir
þúsundum manna. Ekki varð komizt að honum nema að
framan, vegna háu blágrýtis-brekknanna, sem voru beggja
megin. Það kom hik á þá, og að lokum staðnæmdust þeir á
leiðinni. Þeim var ekkert annt um að komast í návígi við
þessar þrjár raðir hræðilegra hermanna, sem stóðu svo fast
fyrir albúnir til bardaga. En þá kom allt í einu hár liðsforingi,
með venjulega höfuðbúnaðinn af blaktandi strútsfjöðrum,
hlaupandi fram úr liðinu. Honum fylgdi flokkur höfðingja
og óbreyttra liðsmanna, og ég hélt, að það hefði enginn
annar verið en Twala sjálfur. Hann gaf einhverja skipun,
og fyrsti herflokkurinn rak upp óp og hélt áfram til Grámannanna.
Þeir hrærðu sig ekki og steinþögðu, þangað til
áhlaupsliðið átti eftir til þeirra minna en 20 faðma, og sægur
kasthnífa kom fljúgandi og brakandi framan á þá.
Þá stukku Grámennirnir allir fram grenjandi með spjótin
á lofti, og þessir tveir herflokkar lögðu til orustu og börðust
í ógurlegum ákafa. Á næstu sekúndu barst brakið í
skjöldunum, sem mættust, til eyrna okkar, líkast þrumugný,
og öll sléttan var eins og lifandi af ljósglömpum frá
spjótunum. Til og frá bugðaðist múgur hinna stritandi, drepandi
manna eins og í öldugangi, en ekki stóð lengi á því. Allt
í einu virtust áhlaupsraðirnar verða þynnri, og þar næst
komust Grámennirnir yfir þær í hægri, langri sveiflu, alveg
eins og þegar stór alda lyftist upp og kemst yfir sokkið sker.
Verkið var unnið, herflokkurinn var algerlega afmáður, og
Grámennirnir áttu nú ekki eftir nema tvær raðir, þriðjungurinn
af þeim var dauður.
Þeir röðuðu sér enn öxl við öxl, stóðu þegjandi og biðu átaks,
og það fékk mér fagnaðar að sjá gula skegginu á Sir
Henry bregða fyrir, þegar hann fór fram og aftur og fylkti
liðinu. Hann var þá enn á lífi!
Meðan á þessu stóð, færðum við okkur nær vígvellinum.
Á honum lágu hér um 4 þúsund dauðra og særðra deyjandi
manna, og hann var bókstaflega rauður af blóði. Ignosi lét
það boð út ganga, sem skyndilega var flutt um fylkingarnar,
að enginn af hinum særðu fjandmönnum skyldi verða
drepinn, og að svo miklu leyti sem við gátum séð, var þessu
boði vandlega hlýtt. Þetta hefði verið hræðileg sjón, ef við
hefðum haft tíma til að hugsa um hana.
En nú færðist annar herflokkur nær. Einkenni hans voru
hvítar fjaðrir, stutt pils og skildir, og hann kom til þess að
ráða á þessar tvær þúsundir, sem eftir voru af Grámönnum.
Þeir stóðu og biðu með sömu voðaþögninni eins og áður,
þangað til óvinirnir áttu eftir til þeirra tæpa 20 faðma eða
þar um bil. Þá réðust þeir á þá með ómótstæðilegu afli. Aftur
kom óttalegt brak af skjöldunum, þegar þeir slógust saman,
og nú sáum við endurtekning á sama hræðilega sorgarleiknum,
sem áður hafði farið fram. En í þetta skipti lék
lengur vafi á því, hvernig fara mundi. Í raun og veru virtist
um stund alveg ómögulegt, að Grámennirnir yrðu yfirsterkari
aftur. Áhlaupsflokkurinn, sem saman stóð af ungum
mönnum aðeins, barðist eins og hann væri algerlega æðisgenginn,
og í fyrstu virtist svo sem hann væri að hrekja
gömlu liðsmennina aftur á bak með þunga sínum einum.
Mannfallið var nokkuð voðalegt, því að hundruð manna féllu
á hverri einustu mínútu, og innan um hróp bardagamannanna
og stunur hinna deyjandi, sem runnu saman við spjótaglamrið
og urðu eins og brakandi hljóðfærasláttur, innan um það
heyrðist hvæsandi undirtónn, „s'gí, s'gí“, og var það
sigurhljómur sem kom frá vörum hvers einstaks sigurvegara
um leið og hann rak spjót sitt alla leið gegnum líkama fjandmanns
síns.
En ágæt regla og staðfast og óbilandi þrek getur gert
kraftaverk, og einn gamall liðsmaður er ígildi tveggja ungra,
eins og bráðlega kom í ljós við þetta tækifæri. Því rétt þegar
við héldum að nú væri alveg úti um Grámennina og vorum
að búast við að koma í þeirra stað, jafnskjótt og þeir hefðu
verið höggnir niður, og við þannig kæmumst að, þá heyrði ég
djúpu röddina í Sir Henry kveða upp úr hávaðanum, og sá
bardagaöxinni hans bregða fyrir í hring um leið og hann
veifaði henni upp yfir fjaðraskúfinn. Þá varð breyting á.
Grámennirnir hættu að láta þokast, þeir stóðu grafkyrrir
eins og klettur, og þessar æðandi öldur spjótberanna brotnuðu
á þeim hvað eftir annað, og urðu í hvert skipti að hörfa
aftur. Allt í einu fóru þeir aftur að hreyfa sig – í þetta
skipti áfram, enginn var reykurinn, þar sem þeir höfðu engin
skotvopn, svo að við gátum séð allan leikinn. Svo leið ein
mínúta til, og áhlaupið varð linara.
„Ó, þeir eru sannarlega karlmenn. Þeir ætla aftur að vinna
sigur,“ kallaði Ignosi, sem var að nísta tönnum af geðshræringu
við hliðina á mér. „Sko, það er búið!“
Allt í einu brast flótti í áhlaupsflokkinn, og hann sentist
burt í smáflokkum, líkt og reykjargusur út úr fallbyssukjöftum,
með hvíta höfuðbúnaðinn flaksandi aftur af mönnum í
vindinum, og skildi mótstöðumenn sína eftir sem sigurvegara
– en því miður var enginn herflokkur eftir. Af þessum
vösku þríröðuðu þremur þúsundum, sem fjörutíu mínútum
áður höfðu lagt til orustu, voru í mesta lagi eftir sex hundruð
blóðstorkinna manna, hinir lágu á jörðinni. Og æptu þeir
gleðióp og veifuðu spjótum sínum sigri hrósandi, og því næst
stukku þeir áfram eina 50 faðma eða þar um bil, í stað þess
að draga sig aftur á við til okkar eins og við höfðum búizt
við að þeir mundu gera, skipuðu sér utan um ofurlítinn hól,
sem þar var, fylktu sér aftur í þrjár raðir, og mynduðu þrefaldan
hring utan um hólinn. Og þá sá ég, til allrar guðs
lukku, Sir Henry standa ofurlitla stund uppi á hólnum, óskaddaðan
að því er séð varð, og hjá honum Infadoos gamla,
vin okkar. Því næst óðu herflokkar Twala að þessum dauðadæmda
flokki, og enn einu sinni tókst orusta.
Eins og þeir, sem lesa þessa sögu, munu að líkindum fyrir
löngu hafa komizt að, þá er ég, í hreinskilni að segja, ekki
laus við að vera heigull, og ég er sannarlega ekki gefinn fyrir
að berjast, þó að það einhvern veginn hafi orðið mitt hlutskipti
að lenda í ýmsu óþægilegu og neyðast til að úthella
mannsblóði. Ég hef ávallt haft óbeit á því, og ég hef jafnan
reynt að halda svo miklu blóði í sjálfum mér, sem mér hefur
verið mögulegt, stundum með því að vera svo hygginn að
taka til fótanna. En á því augnabliki fann ég, í fyrsta sinni
á ævi minni, brjóst mitt brenna af hernaðarákafa. Hermennsku
brot úr „Helgisögum Ingoldsbys“, ásamt ýmsum
blóðsúthellinga versum úr Gamla testamentinu spruttu upp
í heila mínum, líkt og gorkúlur í dimmunni. Blóð mitt, sem
hingað til hafði verið hálffreðið af skelfingu, streymdi og
lamdist um í æðum mínum, og villimannleg löngun til að
drepa og hlífa ekki fékk vald yfir mér. Ég leit um öxl mér á
hermannaraðirnar fyrir aftan okkur, og ég veit ekki, hvernig
á því stóð, en ég fór allt í einu að verða forvitinn eftir,
hvort ég mundi vera líkur þeim í framan. Þarna stóðu þeir
og teygðu höfuðin fram yfir skildina, með krepptar hendurnar,
varirnar opnar. Í hörðu dráttunum í andliti þeirra sást
hungurlöngun eftir orustu, og í augum þeirra var svipur líkur
glórunni í augum blóðhunda, þegar þeir fá auga á veiðidýrin.
Ef nokkuð mátti ráða af því, hvað Ignosi hafði mikið vald
yfir sér, þá virtist svo sem hjarta hans slægi jafnrólega undir
leóparda-skinnstakknum, eins og það hafði nokkurn tíma
áður gert, enda þótt hann héldi áfram í sífellu að nísta tönnum.
Ég gat ekki þolað þetta lengur.
„Eigum við að standa hér, þangað til við festum hér rætur,
Umbopa – Ignosi á ég við – meðan Twala svelgir í sig
bræður okkar þarna hinum megin?“ spurði ég.
„Nei, Macumazahn,“ svaraði hann. „Sko, nú er rétta
augnablikið, látum okkur nota það.“
Um leið og hann sagði þetta, þaut nýr herflokkur framhjá
hringnum á litlu hæðinni, sneri sér svo við og réðst á hann
þeim megin, sem við vorum.
Þá lyfti Ignosi upp bardagaöxi sinni til merkis um, að við
skyldum veita þeim atlögu, og Vísundarnir gerðu það, og
ráku um leið upp bardagaóp Kúkúana.
Ég get ekki sagt, hvað gerðist rétt á eftir. Ég man ekki
eftir öðru, en að við þutum áfram sem æðisgengnir, en þó í
reglu, og þetta stökk virtist hrista svo jörðina, að herflokkur
sá, er við réðumst á, sneri sér við í skyndi og raðaði sér
aftur, og svo man ég eftir voðalegum samanrekstri, óglöggum
raddklið og sífelldum glömpum af spjótum, sem sáust
gegnum rauða blóðgufu.
Þegar ég fékk aftur fullt ráð, sá ég, að ég stóð innan um
leifar Grámanna, nærri því efst uppi á hólnum, rétt aftan
við Sir Henry sjálfan. Á því augnabliki hafði ég enga hugmynd
um, hvernig ég hefði komizt þangað, en Sir Henry
sagði mér síðar, að ég hefði flutzt þangað í fyrsta æðisáhlaupi
Vísundanna, rétt upp að fótum hans, og þar hefði ég svo
orðið eftir, þegar þeir hefðu aftur orðið að láta undan síga.
Þá hefði hann brotizt út úr hringnum og druslað mér inn í
hann.
Þeirri orustu, sem nú tókst, mundu fáir geta lýst. Aftur og
aftur veltist manngrúinn upp að þessum litla hring, sem með
hverju augnabliki varð minni og minni, og aftur og aftur
börðum við þá af höndum okkar.
Það var tilkomumikið að sjá þessar hraustu hersveitir
koma hvað eftir annað yfir garðana, sem myndazt höfðu úr
hinum föllnu mönnum úr þeirra hópi. Stundum héldu þeir
líkum fram undan sér, til þess að spjótalög okkar skyldu
lenda í þeim, og árangurinn varð ekki annar en sá, að þeirra
eigin líkamir urðu eftir og juku við haugana, sem sífellt fóru
vaxandi. Það var hermannleg sjón að gamla óbifanlega bardagamanninum
Infadoos, jafnrólegum eins og hann væri við
viðhafnarhersýningu, hrópa skipanir, napuryrði og jafnvel
gamanyrði til þess að halda við hugrekki þeirra manna, sem
eftir voru, og svo fara í hvert skipti sem atlaga var gerð
þangað sem hríðin var hörðust, til þess að leggja sinn skerf til
að við skyldum fá rekið áhlaupsmennina af höndum okkar.
Og þó var enn hermannlegra að sjá Sir Henry, spjót hafði
lent á fjaðraskúfnum hans og numið hann burt, svo að
gula hárið flaksaðist aftur af höfðinu á honum í golunni.
Þarna stóð hann, mikli danski víkingurinn, því að hann var
ekkert annað, og hendurnar á honum, öxin hans, herklæðin
hans, allt var rautt af blóði, og engum var lífs auðið undir
höggum hans. Hvað eftir annað sá ég öxi hans sveiflast niður,
þegar einhver mikill vígamaður dirfðist að veita honum
viðnám, og um leið og hann hjó hrópaði hann: „óhoj! óhoj!“
eins og forfeður hans, berserkirnir, og öxin fór glamrandi
gegnum skjöld og spjót, gegnum höfuðfat, hár og hauskúpu,
þangað til loksins enginn varð til þess af eigin hvöt að koma
nærri þessum mikla, hvíta „tagati“ (töframanni), sem drap
og aldrei hjó vindhögg.
En allt í einu heyrðist hrópað: „Twala, Twala,“ og út úr
mannþyrpingunni stökk enginn annar en risavaxni, eineygði
konungurinn sjálfur, og hann var eins og aðrir með vígaöxi
og skjöld, klæddur hringabrynju.
„Hvar ert þú, Incubu, þú hvíti maður, sem drapst Scragga
son minn – reyndu, hvort þú getur drepið mig!“ grenjaði
hann og skaut um leið kasthníf að Sir Henry. Til allrar hamingju
sá hann hnífinn á fluginu og brá fyrir sig skildinum.
Hnífurinn fór í gegnum skjöldinn og sat fastur í járnplötunni
bak við húðina.
Þá óð Twala grenjandi áfram, beint að Sir Henry og rak
með vígaöxi sinni svo mikið högg í skjöld hans, að Sir Henry
féll á kné af þunga höggsins einum, þótt hann sterkur væri.
En þá varð ekki meira úr viðureign þeirra, því að á því
augnabliki heyrðist eitthvað líkt og skelfingaróp frá herflokkunum,
sem þjappazt höfðu saman utan um okkur, og
þegar ég leit upp sá ég, hvernig á stóð.
Hægra megin og vinstra megin var sléttan iðandi af fjöðrum
hermanna, sem réðust á herflokkana í kringum okkur.
Herdeildirnar, sem sendar höfðu verið til beggja hliða, voru
komnar okkur til hjálpar. Tíminn til þess hefði ekki getað
verið hentugar valinn. Allt herlið Twala starblíndi, eins og
Ignosi spáði, á blóðuga, hryllilega bardagann umhverfis Grámennina
og Vísundana, sem börðust hvorir fyrir sig, með
dálitlu millibili, og sem höfðu verið látnir mynda brjóst
herliðs vors. Óvinir okkar höfðu ekki minnsta veður af komu
hina herdeildanna, fyrr en þær voru komnar fast að þeim.
Og nú komu þær þeim í opna skjöldu og stukku á þá líkt og
veiðihundar, svo að þeir fengu jafnvel ekki ráðrúm til að
koma hæfilegri skipun á til að geta varið sig.
Á fimm mínútum var útkljáð, hvernig fara mundi orustan.
Á herflokka Twala var ráðið frá báðum hliðum og þeir voru
örvilnaðir af mannfalli því, sem orðið hafði í þeirra
hópi í viðureigninni við Grámennina og Vísundana. Og nú
brast flótti í liðið, og bráðlega var öll sléttan milli vor og
Loo stráð hópum af flýjandi hermönnum, sem hlupu allt
hvað af tók. Af liðsafla þeim, sem svo nýlega hafi umkringt
okkur og Vísundana, er það að segja, að hann þynntist eins
og honum hefði verið eytt með töfrum, og við vissum ekki
fyrr til en við stóðum þar eftir líkt og klettur, sem öldur
hafsins hafa horfið frá. En slík og þvílík sjón, sem þar var
að sjá. Umhverfis okkur lágu dauðir og deyjandi menn í
stórhrúgum, og af hinum vösku Grámönnum voru ekki eftir
nema níutíu og fimm menn. Meir en 2,900 höfðu fallið af
þessum eina herflokk, og flestir þeirra stigu aldrei á fæturna
aftur.
„Karlmenn,“ sagði Infadoos stillilega, um leið og hann leit
yfir hópinn, á meðan verið var að binda um sár á handleggnum
á honum, og taldi þá sem eftir voru af liði hans. „Þið hafið
haldið uppi frægðarorðinu, sem farið hefur af herflokki
ykkar, og barnabörn ykkar munu tala um bardagann,
sem háður hefur verið í dag.“ Svo sneri hann sér við og tók
í höndina á Sir Henry Curtis og hristi hana. „Þú ert mikill
maður, Incubu,“ sagði hann blátt áfram. „Ég hef lengi lifað
meðal vígamanna og þekkt margan hraustan dreng, en ég
hef þó aldrei séð neinn, sem hefur verið þinn maki.“
Á þessu augnabliki lögðu Vísundarnir af stað og fóru
framhjá okkur eftir veginum, sem lá til Loo, og um leið komu
til okkar skilaboð frá Ignosi um að hann bæði Infadoos, Sir
Henry og mig að slást í för með sér. Við gerðum það, en
mæltum áður svo fyrir, að þessir 90 menn, sem eftir voru af
Grámönnunum, skyldu safna særðu mönnunum saman. Ignosi
sagði okkur, að hann væri að hraða sér til Loo til þess
að gera sigur sinn fullkominn með því að taka Twala höndum,
ef þess yrði auðið. Áður en við vorum komnir langt, sáum
við allt í einu Good sitja á mauraþúfu einni hér um bil
100 skref frá okkur. Rétt hjá honum var líkami eins Kúkúanamanns.
„Hann hlýtur að vera særður,“ sagði Sir Henry hræddur.
Um leið og hann sagði þetta kom leiðinlegt atvik fyrir. Lík
Kúkúanahermannsins, eða öllu heldur það, sem virtist vera
lík hans, stökk allt í einu upp, lamdi Good, svo að hann
kútveltist ofan af mauraþúfunni, og ætlaði að reka hann í gegn
með spjótinu. Við þutum áfram í dauðans skelfingu, og þegar
við komum nær, sáum við hermanninn, sem var stórvaxinn
maður, stinga hvað eftir annað í Good, þar sem hann lá endilangur,
og við hverja stungu spriklaði Good með öllum öngunum
út í loftið. Þegar Kúkúanamaðurinn sá okkur koma,
lagði hann til Goods enn gríðarlegar en áður, skauzt í burt
eins og sending og grenjaði um leið: „Hafðu þetta töfrahundurinn
þinn.“ Good hrærði sig ekki, og við réðum af því, að
þetta mundi hafa riðið félaga okkar að fullu. Við komum til
hans hryggir í huga, og það gekk í sannleika öldungis fram
af okkur, þegar við hittum hann, fölan og af sér genginn að
sönnu, en þó með glaðlegu brosi á andlitinu – og alltaf sat
glerið fast við augað.
„Ljómandi brynja þetta,“ tautaði hann fyrir munni sér,
þegar hann sá andlitin á okkur hallast yfir sig. „Hvað honum
tókst þetta báglega!“ og svo leið yfir hann. Við skoðuðum
hann vandlega og urðum þess varir, að hann hafði særzt
mjög, á fætinum af kasthníf í bardaganum, en að hringabrynjan
hafði aftur á móti hamlað því, að maðurinn, sem
síðast réðst á hann, gæti gert honum nokkurt annað mein
með spjóti sínu en merja hann illilega. Það var mikil guðs
mildi, að honum skyldi reiða þannig af. Við gátum ekkert
bætt honum á því augnabliki og lögðum hann því, á einn af
tágaskjöldunum, sem hafðir voru handa særðum mönnum,
og bárum hann burt með okkur.
Þegar við komum að einu hliðinu á bænum Loo, hittum
við þar einn af herflokkum okkar. Hann stóð þar á verði eftir
skipun, sem hann hafði fengið frá Ignosi. Hinir herflokkarnir
stóðu á sama hátt á verði við aðrar leiðir, sem lágu
inn í bæinn. Herforinginn, sem fyrir þessum herflokki réð,
kom til okkar, heilsaði Ignosi sem konungi, og lét hann vita,
að herlið Twala hefði leitað hælis í bænum. Twala hefði og
sjálfur komizt þangað, en herforinginn hélt jafnframt, að
herliðið í borginni væri allt á ringulreið og hefði gersamlega
látið hugfallast, og að það mundi gefast upp. Ignosi réðst
svo um við okkur, og að því búnu sendi hann kallara til allra
hliðanna, sem skyldu skipa varnarmönnunum að opna þau,
og lofaði hverjum hermanni, sem legði niður vopnin, lífi og
uppgjöf saka, og við því loforði lagði hann sinn konunglega
drengskap. Þessi orðsending varð ekki árangurslaus. Allt í
einu var brúin látin falla þvert yfir díkið, og dyrnar á
hliðunum hinum megin voru rifnar upp. Þá kvað við fagnaðaróp
frá Vísundunum.
Við gættum þess vandlega, að ekki væru nein brögð í tafli
og héldum áfram inn í bæinn. Fram með öllum vegunum
stóðu mæddir hermenn, niðurlútir með skildi sína og spjót
við fætur sér og heilsuðu Ignosi sem konungi, þegar hann
gekk framhjá þeim. Áfram héldum við, beint að kofa Twala.
Þegar við komum að stóra svæðinu, þar sem við höfðum rétt
áður horft á hersýninguna og galdraveiðina, var það mannlaust.
Nei, ekki var það með öllu mannlaust, því að hinum megin
á því, fyrir framan kofann, sat Twala sjálfur, og aðeins
ein persóna af hirðfólki hans hjá honum – Gagool.
Það var dapurleg sjón að sjá hann sitja þarna, með bardagaöxina
og skjöldinn við hlið sér, hökuna niður á brynjaða brjóstinu
og með aðeins eina gamla kerlingu til fylgis sér, og þrátt fyrir
öll grimmdarverk hans og glæpi, fann ég til meðaumkvunarstings
í gegnum mig, þegar ég sá, hve ömurlega var komið fyrir honum.
Ekki var þar einn einasti hermaður af öllu hans liði, ekki einn
einasti hirðmaður, af öllum þeim hundruðum, sem höfðu flykzt utan
um hann og smjaðrað fyrir honum, jafnvel ekki ein einasta af konum
hans, til þess að taka þátt í forlögum hans, né draga úr biturleikanum
í óförum hans. Vesalings villimaðurinn. Hann var að læra þá lexíu
sem forlögin kenna flestum, sem lifa nógu lengi til að geta
lært hana, þá lexíu, að augu mannanna sjá ekki þann, sem
ratað hefur í óvirðing, og að varnarlaus maður og fallinn á
fáa vini og lítillar vægðar að vænta. Í þetta skipti hafði hann
heldur ekki til hennar unnið.
Við fórum í halarófu inn um hliðið og héldum beint yfir
auða svæðið, þangað sem konungurinn, sem verið hafði, sat.
Þegar við áttum eftir eina 25 faðma, nam herflokkurinn staðar,
en við gengum til hans ásamt fámennum lífverði. Gagool
hrakyrti okkur mjög. Þegar við vorum rétt komnir að Twala,
rétti hann í fyrsta sinni upp fjaðraða höfuðið og festi eina
augað sitt á mótstöðumanninum, sem borið hafði hærra hluta
– Ignosi. Svo virtist sem eldur brynni úr auganu af niðurbældri
ofsareiði, og það var nærri því eins glóbjart eins og
mikla djásnið, sem bundið var á ennið á honum.
„Heill, konungur!“ sagði hann í sárbitrum kesknisróm.
„Þú sem etið hefur af brauði mínu, og sem nú hefur með tilstyrk
töfra hinna hvítu manna tælt herflokka mína og unnið
sigur á herliði mínu, heill sért þú! Hverjum forlögum ætlar
þú að láta mig sæta, konungur?“
„Þeim forlögum, sem þú lézt föður minn sæta, hann, sem
átti það hásæti, sem þú hefur setið á þessi mörgu ár!“ svaraði
Ignosi alvarlega.
„Gott og vel. Ég skal sýna þér, hvernig menn eiga að
deyja, svo að þú getir munað það, þegar að sjálfum þér er
komið. Sjá, sólin gengur undir í blóði,“ og hann benti með
blóðugri bardagaöxinni á eldrauða hnöttinn, sem nú var að
setjast. „Það er vel farið, að mín sól setjist með henni. Og
nú, konungur, er ég reiðubúinn til að deyja, en ég krefst
þeirra réttinda, sem konungsætt Kúkúana hefur, að deyja
í bardaga.[*] Þess getur þú ekki synjað mér, annars munu
jafnvel þessar mannskræfur, sem flúðu í dag, telja það
skömm fyrir þig.“
[*]Það eru lög meðal Kúkúana, að enginn karlmaður af konungsættinni
megi líflátast, nema með hans samþykki, en það samþykki fæst jafnan.
Hann má kjósa menn, hvern eftir annan til að berjast við sig,
þangað til einhver þeirra drepur hann, þó á konungurinn
að samþykkja kosninguna.
„Það er þér veitt. Kjóstu, við hvern viltu berjast. Sjálfur
get ég ekki barizt við þig, því að konungurinn berst ekki nema
í stríði.“
Twala renndi þunglyndislega auganu fram og aftur eftir
röðum vorum, og eitt augnablik horfði hann á mig. Mér
fannst þá sem ný skelfing vera komin í ljós út úr þessu öllu
saman. Hvernig færi, ef hann nú vildi byrja á að berjast við
mig? Hvað hefði ég að gera í hendurnar á æðisgengnum villimanni,
sex feta og fimm þumlunga háum, og eftir því gildum?
Ég hefði eins vel getað framið sjálfsmorð þegar í stað.
Ég réð það af í einni svipan, að ég skyldi skorast undan að
berjast, enda þótt ég hefði það fyrir, að ég yrði flæmdur út
úr Kúkúanalandi með svívirðing. Það er, að því er ég held,
betra að verða fyrir svívirðing, en að vera höggvin sundur
í smáparta með bardagaöxi.
Svo tók hann til orða:
„Incubu, hvað segir þú, eigum við að ljúka við það, sem
við byrjuðum á í dag, eða á ég að kalla þig heigul, hvítan –
inn að lifrinni?“
„Nei,“ tók Ignosi skyndilega fram í: „Þú skalt ekki berjast
við Incubu.“
„Ekki ef hann er hræddur,“ sagði Twala.
Til allrar óhamingju skildi Sir Henry þessi orð, og blóðið
streymdi eldheitt fram í kinnarnar á honum.
„Ég ætla að berjast við hann,“ sagði hann, „hann skal sjá
hvort ég er hræddur.“
„Fyrir guðs skuld,“ grátbændi ég, „hættið ekki lífi yðar
móti þessum æðisgengna manni. Allir, sem sáu yður berjast
í dag, vita, að þér eruð enginn heigull.“
„Ég ætla að berjast við hann,“ sagði hann þrákelknislega.
„Enginn lifandi maður skal kalla mig heigul. Ég er albúinn!“
Og hann steig fram og lyfti upp exi sinni.
Ég sló höndum yfir þessum fráleita og heimskulega riddaraskap,
en ef hann var alráðinn í að berjast, þá gat ég auðvitað
ekki aftrað honum.
„Berst þú ekki, hvíti bróðir minn,“ sagði Ignosi, og lagði
höndina vingjarnlega á handlegginn á Sir Henry. „Þú hefur
barizt nóg, og ef hann skyldi fá gert þér nokkurt mein,
mundi það skera hjarta mitt sundur.“
„Ég ætla að berjast, Ignosi,“ sagði Sir Henry.
Gott og vel, Incubu. Þú ert hraustur maður. Nú verður
vel barizt. Líttu á, Twala, fíllinn er þess albúinn að eiga við
þig.“
Konungurinn, sem verið hafði, hló grimmdarlega, steig
fram og horfði framan í Curtis. Eitt augnablik stóðu þeir
þannig, og sólin, sem var að setjast, ljómaði á karlmannlegu
andlitunum á þeim og klæddi þá báða í eldshjúp. Þeir voru
vel valdir saman.
Svo fóru þeir að snúast hvort utan um annan, með bardagaaxirnar
á lofti. Allt í einu stökk Sir Henry fram og hjó
voðalegt högg til Twala. Hann vék sér til hliðar. Svo þungt
var höggið, að sá sem hjó steyptist nær því áfram á höfuðið,
og mótstöðumaðurinn notaði sér það atvik. Hann hringsneri
þungu bardagaexinni umhverfis höfuð sér og lét hana
svo falla af voðalegu afli. Ég varð nær því yfirkominn af
skelfingu. Ég hélt að hólmgöngunni væri þegar lokið. En
því var ekki svo varið. Sir Henry færði skyndilega upp vinstra
handlegginn og brá skildinum milli sín og axarinnar, ytri
röndin á skildinum klofnaði alveg af, og öxin féll á vinstri
öxlina, en ekki með nægilegum þunga til þess að valda alvarlegu
tjóni. Á næstu sekúndu hjó Sir Henry aftur til Twala,
og Twala kom skildinum fyrir. Svo kom högg eftir högg, og
ávallt kom sá, er til var höggvið skildinum fyrir sig, eða vék
sér undan. Geðshræring þeirra, sem umhverfis stóðu, fór að
verða ákafleg. Herflokkurinn, sem á hólmgönguna horfði,
gleymdi heraganum, færði sig nær og hrópaði og grenjaði
við hvert högg. Good, sem lagður hafði verið á jörðina hjá
mér, raknaði líka við úr yfirliðinu rétt um það leyti, settist
upp, og sá, hvað um var að vera. Á augabragði stökk hann
á fætur, tók í handlegginn á mér, hoppaði til og frá á öðrum
fæti, dró mig alltaf á eftir sér, og hrópaði upphvatningarorð
til Sir Henrys.
„Látið þér hann hafa það, kunningi!“ hrópaði hann. „Þetta
var laglega gert! Látið þér hann hafa það miðskipa“ og svo
framvegis.
Sir Henry hafði fengið nýtt högg á skjöld sinn, og allt í
einu hjó hann með öllu afli. Öxin klauf skjöld Twala sundur,
fór inn úr hringabrynjunni, sem bakvið skjöldinn var,
þótt seig væri, og særði Twala djúpu sári á öxlinni. Twala
grenjaði af sársauka og reiði, og borgaði höggið með rentum,
svo var styrkur hans mikill, að hann hjó sundur hvert
skaftið úr nashyrnings horninu á bardagaexi mótstöðumanns
síns, sem þó var styrkt með stálbönduum – og særði Curtis
á andlitinu.
Vísundarnir ráku upp skelfingaróp, þegar breiði hausinn
af öxi hetju þeirra féll á jörðina, og Twala lyfti vopni sínu
upp, og þaut að honum með óhljóðum. Ég lokaði augunum.
Þegar ég lauk þeim upp aftur, sá ég skjöld Sir Henrys liggja
á jörðinni og Sir Henry sjálfan með miklu handleggina utanum
mittið á Twala. Til og frá slingruðu þeir, kreistandi
hvor annan líkt og birnir, stríðandi með öllum sínum voldugu
vöðvum fyrir lífinu, sem var þeim svo kært, og fyrir sómanum,
sem var þeim enn kærri. Twala gerði þá öflugustu tilraun,
sem honum var unnt, fékk lyft Englendingnum upp
frá jörðinni og veifað honum þannig fram og aftur, og niður
komu þeir saman og ultu hver ofan á öðrum eftir kalkgólfinu.
Twala reyndi að berja í höfuðið á Curtis með öxinni
sinni, og Sir Henry reyndi að reka kasthnífinn, sem hann
hafði dregið frá belti sínu, gegnum brynju Twala.
Það voru öflugar stympingar og óttalegar á að horfa.
„Náið þér öxinni hans,“ hrópaði Good, og vera má að Sir
Henry hafi heyrt það.
Að minnsta kosti sleppti hann kasthnífnum og hrifsaði
í öxina, sem fest var um úlnliðinn á Twala með ól úr vísundahúð,
og enn veltust þeir áfram, hvor ofan á öðrum, flugust
á um öxina líkt og ólmir kettir og drógu andann í þungum
sogum. Allt í einu slitnaði ólin. Sir Henry rykti öfluglega og
losnaði, og hnefinn á honum var krepptur utan um vopnið.
Á næstu sekúndu var hann kominn á fætur, og blóðið streymdi
rautt úr sárinu á andlitinu á honum. Twala komst líka á fætur.
Hann dró þunga kasthnífinn frá belti sínu, lagði til Curtis
og hitti hann á brjóstið. Vel var lagt og sterklega, en hver
sem það hefur verið, sem búið hefur til hringabrynjuna, þá
hefur hann kunnað verk sitt, því að stálið komst ekki gegnum
hana. Twala lagði aftur og grenjaði æðislega, og enn hrökk
þungi hnífurinn aftur, og Sir Henry hrökklaðist aftur á bak.
Enn einu sinni kom Twala, en þá hafði enska hetjan okkar
náð sér, og þegar Twala kom að honum, veifaði hann þungu
öxinni utan um höfuð sér og hitti hann með öllu sínu afli.
Þúsundir koka ráku upp org af geðshræringu, og sjá! höfuð
Twala virtist stökkva frá herðunum á honum, og svo féll það
niður og valt og stökk eftir jörðinni að Ignosi og nam staðar
rétt við fætur honum. Eina sekúndu eða svo stóð skrokkurinn
uppréttur, og spýttist blóðið í bogum frá slagæðunum,
sem skornar höfðu verið sundur, svo féll hann til jarðar með
hljómlitlu braki, og gullhringurinn frá hálsi hans valt burt
yfir kalkgrjótið. Í sama bili féll Sir Henry þunglamalega ofan
á hringinn, yfirkominn af magnleysi og blóðmissi.
Eftir eina sekúndu hafði honum verið lyfti upp, og hraðar
hendur voru að stökkva vatni í andlit hans. Svo leið ein
mínúta eða svo, og stóru gráu augun lukust upp.
Hann var þá ekki dauður.
Þá gekk ég, rétt í því að sólin settist, þangað, sem höfuð
Twala lá í duftinu, leysti demantinn frá dauðu brúnunum og
rétti hann að Ignosi.
„Taktu við honum,“ sagði ég, „þú löglegi konungur Kúkúana.“
Ignosi batt gimsteininn um augabrýr sér, svo gekk hann
áfram og setti fót sinn á breiða brjóstið á fjandmanni sínum
og fór að syngja söng eða öllu heldur sigurdýrðarljóð,
svo ljómandi fögur og þó svo framúrskarandi villimannsleg,
að ég örvænti um að ég sé fær, um að gefa mönnum nokkra
hugmynd um þau. Ég heyrði einu sinni lærðan mann lesa
upphátt með fagurri röddu ljóðmæli grísks skálds, sem kallaður
var Hómer, og ég man eftir því, að það var eins og
hljómfallandinn í línunum kæmi blóðinu í mér til að stöðvast.
Söngur Ignosi, sem var á jafn yndislegu og hljómfögru
máli eins og grískan er, hafði alveg þau sömu áhrif á mig,
þrátt fyrir það, að ég var yfirkominn af áreynslu og ýmsum
geðshræringum.
„Nú,“ byrjaði hann, „nú er uppreist vor að engu orðin,
en sigurinn er kominn í staðinn, og illgerðir vorar eru réttlættar
af styrkleikanum.“
„Að morgni til fóru kúgararnir á fætur og hristu sig, þeir
bundu á sig fjaðraskúfa sína og bjuggust til bardaga.
„Þeir risu á fætur og þrifu spjót sín, hermennirnir kölluðu
til foringjanna: „Komið, verið leiðtogar vorir“ – og herforingjarnir
hrópuðu til konungsins: „Stýr þú orustunni.“
„Þeir risu á fætur í drambi sínu, tuttugu þúsundir manna,
og enn tuttugu þúsundir.
„Fjaðrir þeirra huldu jörðina eins og fjaðrir fuglsins hylja
hreiður hans. Þeir skóku spjót sín og hrópuðu, já, þeir þyrluðu
spjótum sínum út í sólarljósið, þeir þráðu orustuna og
voru glaðir.
„Þeir komu fram á móti mér, kraftamenn þeirra komu á
harðahlaupum til að merja mig í sundur. Þeir hrópuðu hástöfum:
„Ha! ha! hann er svo að segja dauður maður.“
„Þá andaði ég á þá, og andi minn varð líkur anda stormsins,
og sjá! þeir voru ekki lengur til.
„Eldingar mínar skutust gegnum þá, ég sleikti upp styrkleik
þeirra með eldingunum frá spjótum mínum. Ég hristi þá
til jarðar með þrumurödd minni.
„Þeir tvístruðust – þeir sundruðust – þeir voru horfnir
eins og morgunmóðan.
„Þeir eru æti kráknanna og refanna og vígvöllurinn er litaður
af blóði þeirra.
„Hvar eru öflugu mennirnir, sem risu á fætur um morguninn?
Hvar eru drambsömu mennirnir, sem skóku fjaðrir
sínar og hrópuðu hástöfum: „Hann er svo að segja þegar
dauður maður?“
„Þeir hneigja höfuð sín, en ekki í svefni. Þeir liggja endilangir,
en ekki í svefni.
„Þeir eru gleymdir, þeir hafa farið út í dimmuna og munu
aldrei aftur hverfa, já, aðrir menn munu leiða konur þeirra
á braut, og börn þeirra munu aldrei minnast þeirra framar.
„Og ég – ég konungurinn – eins og örn hef ég fundið
mér hreiðurstað.
„Sjá! víða hef ég reikað að næturþeli, en þó hef ég aftur
horfið til unganna minna í döguninni.
„Krjúp þú undir skugga vængja minna, þú lýður, og ég
mun hlúa að þér, og þú skalt ekki óttast.
„Nú er góður tími, tími herfangsins.
„Ég á kvikfénaðinn í dölunum, og ég á líka meyjarnar í
bæjunum.
„Veturinn er liðinn, sumarið er fyrir höndum.
„Nú skal bölið hylja andlit sitt, og farsældin skal blómgast
í landinu líkt og lilja.
„Fagna, fagna þú, lýður minn! Allt landið fagni, því að
harðstjórnin er fótum troðin, með því að ég er orðinn
konungurinn.“
Hann þagnaði, og í þungbúnu þyrpingunni var svarað
djúpum rómi:
„Þú ert konungurinn!“
Þannig var það, að spádómur minn við kallarann rættist,
og innan 48 stunda stirðnaði líkami Twala við hlið hans.
XV. KAPITULI. - GOOD LEGST VEIKUR.
Eftir að hólmgöngunni var lokið, voru þeir Sir Henry og
Good fluttir inn í kofa Twala, og þangað fór ég til þeirra.
Þeir voru báðir alveg örmagna af áreynslu og blóðmissi, og
í raun og veru var ég lítið betur farinn. Ég er seigur mjög
og þoli betur þreytu en flestir menn, líklegast vegna þess
hve léttur ég er og hve langa æfingu ég hef fengið, en það
kveld var ég alveg yfirkominn, og gamla sárið, sem ljónið
særði mig, fór að kvelja mig eins og ávallt verður, þegar ég
verð örmagna. Ég hafði líka ákaflegan höfuðverk eftir höggið,
sem ég hafði fengið um morguninn, þegar ég rotaðist.
Yfir höfuð var örðugt að hafa upp á aumari þrenningu en
við vorum það kveld. Okkar einu þægindi voru innifalin í
umhugsuninni um það, að við skyldum vera svo framúrskarandi
heppnir að vera þar og finna til þess, hve illa okkur leið, í
stað þess að liggja endilangir á sléttunni, steindauðir, eins
og svo margar þúsundir vaskra manna lágu það kveld, sem
farið höfðu á fætur hraustir og heilbrigðir um morguninn.
Síðan við höfðum orðið til þess að frelsa líf Foulötu hinnar
fögru, hafði hún sjálfkrafa gerzt þjónustustúlka okkar og
einkum Goods, og með tilstyrk hennar tókst okkur einhvern
veginn að komast úr hringaskyrtunum, sem áreiðanlega
höfðu orðið tveimur af okkur til lífs um daginn. Við urðum
þess þá varir, að holdið innan undir þeim var óttalega marið,
því að þó að stálhringarnir hefðu aftrað vopnunum frá að
komast inn úr, þá höfðu þeir ekki aftrað þeim frá að merja
okkur. Bæði Sir Henry og Good voru allir marðir, og ég
hafði alls ekki sloppið við það. Foulata kom með nokkur
græn, mulin blöð með ilmandi lykt, sem læknislyf, og þegar
þau voru lögð eins og plástur við marið, varð okkur töluvert
hægra. En þó að marið væri kveljandi, þá olli það okkur ekki
annars eins hugarangurs eins og sár Sir Henrys og Goods.
Á Good var gat alveg gegnum holduga partinn á „yndishvítu
fótleggjunum“ hans, og úr því hafði hann misst allmikið
blóð. Djúpur skurður var á kjálkanum á Sir Henry, sem
hann hafði fengið af vígaöxi Twala. Til allrar hamingju var
Good dágóður sáralæknir, og jafnskjótt og náð hafði verið
í litla meðalakassann hans, hreinsaði hann sárin vandlega
og tókst svo að sauma saman sárið á Sir Henry og því næst
á sjálfum sér sérlega viðunanlega, þegar þess var gætt, hve
lítilfjörleg birta stóð af auðvirðilega Kúkúanalampanum í
kofanum. Síðar smurði hann sárin ríkulega úr einhverjum
rotnunarvarnandi smyrslum – í kassanum var krús með
þeim í – og ofan á þau lögðum við leifarnar af vasaklút,
sem við áttum.
Meðan á þessu stóð hafði Foulata búið til handa okkur
eitthvert sterkt mauk, því að við vorum of þreyttir til að
eta. Við slokuðum það, og svo fleygðum við okkur á dyngjur
af stórum húðum, sem hér og þar voru breiddar út í kofa
hins dauða konungs. Af mjög einkennilegri kaldhæðni forlaganna
atvikaðist það svo, að það var í Twala eigin hvílu
og vafinn innan í þær húðir, sem Twala sérstaklega bældi sig
í, að Sir Henry, maðurinn, sem hafði drepið hann, svaf þessa
nótt.
Ég segi að hann hafi sofið – en eftir það dagsverk var
sannarlega örðugt að sofa. Til að byrja með var loftið
bókstaflega fullt af kveðjum til hinna deyjandi manna og harmi
út af þeim, sem dauðir voru. Úr öllum áttum kom hljómurinn
af veini kvennanna, sem höfðu misst menn sína, syni og
bræður í orustunni. Það voru engin undur, Þó að þær veinuðu,
því að meira en tuttugu þúsundir manna, eða nálega
þriðji parturinn af Kúkúanaherliðinu, hafði farizt í þeim
voðalega aðgangi. Það var átakanlegt að liggja og hlusta á
óp þeirra út af mönnum þeim, sem aldrei máttu aftur hverfa,
og það kom manni til að skilja til fulls, hve voðalegt það verk
var, sem unnið hafði verið þann dag fyrir metorðagirnd
mannanna. Um miðnæturskeið fóru þó hin óaflátanlegu óp
kvennanna að heyrast sjaldnar og sjaldnar, þangað til þögnin
var aðeins rofin með fárra mínútna millibili af löngu, skerandi
veini, sem kom frá kofa rétt fyrir aftan okkur, og sem
ég síðar upgötvaði að var frá Gagool, er veinaði út af dauða
konungsins, Twala.
Eftir það festi ég óværan blund dálitla stund og hrökk við
og við upp, og hélt að ég væri enn einu sinni hluttakandi í
þeim voðalegu atburðum, sem gerzt höfðu síðustu tuttugu
og fjórar stundirnar. Stundum þóttist ég sjá hermanninn,
sem ég hafði sent fram fyrir síðasta dómara sinn, ráða á
mig efst uppi á hæðinni. Stundum var ég aftur kominn innan
í frækilega Grámannahringinn, sem veitti öllum liðsafla
Twala sitt ódauðlega viðnám á litla hólnum. Stundum sá ég
aftur fjaðraða og blóðlifraða höfuðið á Twala velta framhjá
fótunum á mér með gnístandi tönnum og glóandi auga. Loksins
leið nóttin einhvern veginn á enda, og þegar dagur rann,
fékk ég að vita, að félagar mínir höfðu ekki sofið vitund
betur en ég. Good hafði fengið sterka brunasótt, og mjög
bráðlega fór að koma rugl á hann, sömuleiðis fór mér til
mikillar skelfingar, blóð að ganga upp úr honum, og orsakaðist
það vafalaust af meiðslum einhvers staðar innvortis,
eftir æðislegu tilraunirnar, sem Kúkúanahermaðurinn hafði
gert daginn áður til að reka stóra spjótið gegnum hringabrynjuna.
En Sir Henry sýndist allhress, þrátt fyrir sárið á
andlitinu, sem gerði honum örðugt að eta og ómögulegt að
hlæja. Þó var hann svo aumur og stirður, að hann gat naumast
hrært sig.
Um klukkan 8 heimsótti Infadoos okkur. Hann var seigur
gamli maðurinn – reynslan daginn áður sýndist lítið hafa
á hann fengið, og hann sagði okkur þó, að hann hefði verið
á fótum alla nóttina. Honum þótti einkar vænt um að sjá
okkur, en þó fékk það honum mikillar sorgar, hve sjúkur
Good var, og hann tók hjartanlega í hendurnar á okkur, en
ég tók eftir því, að hann ávarpaði Sir Henry með vissri
lotningu, eins og hann væri eitthvað meira en maður, og eins og
við komumst síðar að, var hinn mikli Englendingur skoðaður
sem yfirnáttúrleg vera um allt Kúkúanaland. Enginn maður, sögðu hermennirnir, hefði getað barizt eins og hann barðist,
og enginn maður hefði, eftir annan eins áreynslu- og
blóðsúthellingadag, getað unnið á Twala, sem auk þess, að
hann var konungur, var talinn hraustasti maðurinn í Kúkúanalandi
í einvígi, sniðið sundur nautshálsinn á honum í einu höggi.
Það högg varð í raun og veru orðtæki í Kúkúanalandi,
og hvert einasta óvenjulega sterklegt högg eða
átak var þaðan af kallað „Incubus högg.“
Infadoos sagði okkur sömuleiðis, að allir herflokkar Twala
hefðu gengið Ignosi á hönd, og að hollustuloforð væru farin
að koma frá höfðingjunum út um landið. Það atvik, að Twala
hafði fallið fyrir Sir Henry, hafði skotið loku fyrir allar
frekari óeirðamöguleika, því að Scragga hafði verið einkasonur
hans, og enginn var eftir á lífi, sem keppt gæti við
Ignosi um konungdóminn.
Ég lét mér þau orð um munn fara, að Ignosi hefði synt
í blóði að hásætinu. Gamli maðurinn yppti öxlum. „Já,“ svaraði
hann, „en það er með því einu móti unnt að halda Kúkúanalýðnum
í stilli, að honum sé tekið blóð við og við. Vitaskuld
hafa margir verið drepnir, en konurnar eru eftir, og
aðrir menn vaxa innan skamms upp í stað þeirra, sem fallnir
eru. Eftir þetta verður friður í landinu um stund.“
Síðar um morguninn heimsótti Ignosi okkur og tafði hjá
okkur skamma stund. Konungsdjásnið var nú bundið við
brýr hans. Þegar ég virti hann fyrir mér, þar sem hann gekk
áfram með konunglegum tíguleik, með auðmjúkan varðmann
á hælum sér, þá gat ég ekki að mér gert að minnast háa Zúlúans,
sem hafði komið til okkar í Durban fáeinum mánuðum
áður, og beðið um að mega komast í okkar þjónustu, og ég
fór að hugsa um, hve undarlegar væru byltingar hamingjuhjólsins.
„Heill, konungur!“ sagði ég og stóð upp.
„Já, Macumazahn, konungur er ég loksins orðinn af náð
ykkar þriggja,“ svaraði hann ótrauðlega.
Hann sagði, að allt gengi vel, og hann vonaði að koma á
miklu hátíðahaldi eftir tvær vikur til þess að sýna lýðnum
sig.
Ég spurði hann, hvað hann hefði ráðið að gera við Gagool.
„Hún er landsins illi andi,“ svaraði hann, „og ég ætla að
drepa hana og alla galdrakennara með henni. Hún hefur lifað
svo lengi, að enginn man eftir henni öðru vísi en gamalli, og
ávallt hefur það verið hún, sem alið hefur upp galdraleitendurnar,
og gert landið illt í augum himinsins, sem er uppi
yfir okkur.“
„En hún veit mikið svaraði ég. „Það er auðveldara að
gera þekkinguna að engu en að afla hernnar.“
„Svo er það,“ svaraði hann hugsandi. „Hún og hún ein
þekkir leyndardóminn viðvíkjandi „Galdrakonunum þremur“
þarna hinum megin. Þangað liggur vegurinn mikli, þar
eru konungarnir grafnir, og þar sitja hinar þöglu konur.“
„Já, og þar eru demantarnir. Gleymdu ekki loforði þínu,
Ignosi. Þú verður að fara með okkur til námanna, og það
enda þótt þú yrðir að gefa Gagool líf til þess að vísa okkur
leiðina.“
„Ég skal ekki gleyma því, Macumazahn, og ég ætla að
hugsa um það, sem þú segir.“
Þegar Ignosi var farinn, fór ég að finna Good, og hitti
hann alveg rænulausan. Brunasóttin, sem kom af sári hans,
virtist hafa fengið fullt vald yfir líkamsbyggingu hans og
hafa runnið saman við meiðsli innvortis. Í fjóra eða fimm
daga var hann í mjög mikilli hættu staddur. Í raun og veru
held ég fastlega, að hann hefði hlotið að deyja, hefði Foulata
ekki annazt hann með óþreytandi elju.
Konur eru konur. Hvarvetna í heiminum, hvernig sem
þær eru litar. En einhvern veginn sýndist það skrítið, að sjá
þessa fríðu, dökkleitu konu standa hálfbogna nótt og dag
yfir hvílu hins sjúka manns og inna af hendi öll þau meðaumkvunarverk,
sem gera þarf í sjúkrastofum, eins greiðlega,
blíðlega og með jafnmikilli nákvæmni eins og æfðar
konur, sem annast sjúka menn í spítölum. Eina eða tvær nætur
reyndi ég að hjálpa henni, og það gerði Sir Henry líka
jafnskjótt og hann var orðinn svo liðugur að hann gæti hrært
sig, en hún tók afskiptum okkar óþolinmóðlega, og stóð loksins
á því fastara en fótunum, að við skyldum lofa henni að
vera einni um hann, því að hreyfingar okkar gerðu honum
ónæði, sagði hún, og það held ég hún hafi sagt satt. Dag og
nótt vakti hún yfir honum og hjúkraði honum og gaf honum
aðeins eitt meðal, kælandi drykk, sem búinn var til þar í
landinu. Hann var gerður úr mjólk, og í hana látinn lögur
úr vissri tegund af túlípana, svo varnaði hún og flugunum
að setjast á hann. Ég get séð allt málverkið nú, eins og það
birtist við ljósið frá lítilfjörlega lampanum nótt eftir nótt.
Good bylti sér á ýmsa vegu með andlitið grindhorað, augun
stór og glampandi og ruglandi vitlausan þvætting. Blíðlega,
íturvaxna Kúkúanastúlkan sat á gólfinu hjá honum,
með bakið upp að kofaveggnum. Þó að hún væri þreytt, þá
fjörgaðist allt andlit hennar af óendanlegri meðaumkvun –
eða var það eitthvað meira en meðaumkvun?
Tvo daga héldum við að honum gæti ekki orðið lífs auðið,
og við drógumst áfram með sorgbitnum hjörtum. Foulata
ein vildi ekki trúa því.
Á 150 faðma svæði allt í kringum aðalkofa Twala, þar
sem sjúklingurinn lá, var þögn, því að eftir skipan konungsins
höfðu allir, sem heima áttu í húsunum bakvið hann, verið
fluttir á burt, að undanteknum Sir Henry og mér, til þess
að enginn hávaði skyldi berast að eyrum hins sjúka manns.
Eitt kveld – það var fimmta kveldið frá, því að hann hafði
lagzt, gekk ég um hjá honum, eins og ég var vanur, til þess
að vita, hvernig honum liði, áður en ég legði mig til hvíldar
nokkrar klukkustundir.
Ég gekk varlega inn í kofann. Lampinn hafði verið settur
á gólfið, og við hann sá ég Good; hann bylti sér ekki lengur,
heldur lá grafkyrr.
Svona var þá loksins komið! Og í gremju hjarta míns kom
eitthvað upp hjá mér svipað andvarpi.
„Uss-s-s!“ heyrðist úr dimma skugganum bakvið höfuðið
á Good.
Þá læddist ég nær og sá, að hann var ekki dáinn, heldur
svaf hann vært, og utan um fingurna á Foulötu, sem líkastir
voru vaxkertum, kreppti hann vesalings hvítu höndina
fast. Hættuskorpan var afstaðin og lífi hans var borgið.
Hann svaf líkt þessu 18 klukkustundir, og mér er naumast
um að segja það, því að ég er hræddur um, að menn rengi
mig, en allan tímann sat stúlkan hjá honum, af ótta fyrir
því, að ef hún hrærði sig og færi burtu, þá mundi höndin
á henni vekja hann. Enginn maður mun nokkurn tíma fá
að vita, hve mikið hún hefur hlotið að þjázt af sinadrætti,
stirðleik og þreytu, svo að ég sleppi næringarleysinu alveg,
en víst er um það, þegar hann loksins vaknaði, varð að bera
hana burt – limir hennar voru svo stirðir, að hún gat ekkert
hreyft þá.
Eftir að Good hafði brugðið til batnaðar hresstist hann
skjótt og fékk heilsu sína algerlega aftur. Ekki var það fyrr
en hann var orðinn alheill, að Sir Henry sagði honum allt,
sem hann átti Foulötu upp að unna. Þegar hann kom að sögunni
um það, hvernig hún sat við hlið hans 18 klukkustundir,
af því að hún var hrædd um, að hún mundi vekja hann, ef
hún hreyfði sig, þá fylltust augu sjómannsins með tárum.
Hann sneri sér við og hélt beint til kofa þess, þar sem Foulata
var að búa til morgunmatinn (við vorum nú komnir aftur
í okkar gömlu híbýli), og tók mig með sér til þess að
túlka fyrir sig, ef hann skyldi ekki geta gert henni ljóst, við
hvað hann ætti. Annars verð ég að segja það, að hún skildi
hann venjulega aðdáanlega vel, þegar þess er gætt, hve framúrskarandi
lítið hann kunni í málinu.
„Segið þér henni,“ sagði Good, „að ég eigi henni líf mitt
að launa og að ég muni aldrei gleyma velvild hennar.“
Ég þýddi, og það virtist beinlínis eins og hún bláðroðnaði,
þó að hörundið væri blakt.
Hún sneri sér að honum með einni af þessum skyndilegu
og unaðsfullu hreyfingum, sem ávallt minntu mig á flug
villifugla, leit stóru brúnu augunum á hann, og svaraði blíðlega:
„Nei, lávarður minn. Lávarður minn gleymir. Frelsaði hann
ekki líf mitt og er ég ekki þerna lávarðar míns?“
Menn munu taka eftir því, að unga stúlkan virtist algerlega
hafa gleymt þeim hlut, sem Sir Henry og ég höfðum átt í
að frelsa hana úr klóm Twala. En svo er því varið með allar
konur! Ég man eftir því, að konan mín sæla var alveg eins.
Ég sneri frá þessu stutta samtali hryggur í huga. Mér leizt
ekki á blíða augnatillitið hennar Foulötu, því ég þekkti þá ólánstilhneiging til ástafars, sem sjómenn yfir höfuð hafa
til að bera, og Good sérstaklega.
Ég hef komizt að því, að það er tvennt í heiminum, sem
ekki verður afstýrt. Það er ómögulegt að aftra Zúlúa frá að
berjast né sjómanni frá, að verða ástfanginn, hvenær sem
minnsta tilefni býðst.
Fáum dögum eftir þennan síðasta, atburð var það, að Ignosi
hélt sína mikla „indaba“ (ráðstefnu), og var á löglegan
hátt viðurkenndur sem konungur af þeim mönnum, sem kallaðir
voru „indunas“ (höfuðsmenn) Kúkúanalands. Þá var
viðhöfn mikil, enda fór þá og fram stórkostleg hersýning.
Á þeim degi voru þær leifar sýndar, sem eftir voru af Grámönnunum,
og frammi fyrir herliðinu var þeim þakkað fyrir
sína ljómandi frammistöðu í orustunni miklu. Hverjum
þeirra gaf konungurinn mikið af kvikfé, og hver einasti
þeirra var hafinn upp í herforingjastöðu í nýja Grámannaherflokknum,
sem verið var að mynda. Sú skipan var og látin
ganga út um þvert og endilangt Kúkúanaland, að meðan
við sýndum landinu þann sóma að dvelja þar, þá ætti að
fagna okkur þar með konunglegri kveðju, og að sama viðhöfn
og lotning skyldi höfð í frammi við okkur eins og konunginum
bar eftir þarlendum sið. Okkur var í heyranda
hljóði gefið vald yfir lífi manna og dauða. Ignosi tók og
upp aftur í viðurvist lýðs síns loforð það, sem hann hafði
gefið, um að einskis manns blóði skyldi úthellt verða, án
þess að mál hans væri rannsakað, og að galdraveiðarnar
skyldu ekki framar eiga sér stað í landinu.
Þegar hátíðahaldi þessu var lokið, hittum við Ignosi að
máli og við sögðum honum frá því, að okkur væri nú einkar
hugleikið að rannsaka leyndardóminn um námana, sem
vegur Salómons lá að, og við spurðum hann, hvort hann
hefði komizt að nokkru viðvíkjandi þeim.
„Vinir mínir,“ svaraði hann, „ég hef komizt að því, sem
ég nú skal segja ykkur. Þar er það, að þær þrjár miklu
myndir eru, sem hér eru kallaðar: „Þöglu konurnar“, og
sem Twala ætlaði að fórna Foulötu. Þar er það líka í stórum
helli, langt inni í fjöllunum, að konungar landsins eru jarðaðir.
Þar munuð þið finna líkama Twala sitjandi hjá öðrum,
sem farið hafa löngu á undan honum. Þar er líka mikill pyttur,
sem löngu dánir menn hafa einhvern tíma grafið, ef til
vill til að leita að steinum þeim, sem þið talið um, eins og ég
hef heyrt menn í Natal tala um að gert hafi verið í Kimberley.
Þar er líka á Stað Dauðans leyniherbergi, sem enginn
veit hvar er, nema konungurinn og Gagool. En Twala, sem
vissi hvar það er, er dauður, og ég veit það ekki, og ekki
veit ég heldur, hvað í því er. En til er munnmælasaga í landinu
um það, að einhvern tíma fyrir mörgum mannsöldrum
hafi hvítur maður farið yfir fjöllin, og að kona ein hafi farið
með hann að leyniherberginu og sýnt honum auðæfin, en
áður en hann hafi getað tekið þau, hafi hún svikið hann,
og að konungurinn, sem þá réði hér ríkjum, hafi rekið hann
aftur til fjallanna, og að síðan hafi enginn maður komið inn
í herbergið.“
„Sagan er áreiðanlega sönn, Ignosi, því að við fundum
manninn á fjöllunum,“ sagði ég.
„Já, við fundum hann. Og ég hef lofað ykkur því, að ef þið
getið fundið herbergið og steinarnir eru þar –“
„Steinninn á enni þínu sannar að þeir eru þar,“ skaut ég
inn í, og benti á stóra demantinn, sem ég hafði tekið af augabrúnunum
á Twala dauðum.
„Getur verið, ef þeir eru þar,“ sagði hann, „þá skuluð þið
fá eins marga eins og þið getið haft á burt með ykkur héðan
– ef þið í raun og veru ætlið að yfirgefa mig, bræður mínir.“
„Fyrst verðum við að finna herbergið,“ sagði ég.
„Það er ekki nema ein manneskja, sem getur sýnt þér það
– Gagool.“
„Og ef hún skyldi ekki vilja það?“
„Þá skal hún deyja,“ sagði Ignosi alvarlega. „Ég hef
þyrmt lífi hennar í því skyni einu. Bíðum við. Hún skal
kjósa,“ og hann kallaði á sendiboða og bauð að sækja skyldi
Gagool.
Eftir fáeinar mínútur kom hún, og voru tveir varðmenn
með henni, sem drusluðu henni áfram, og bölvaði hún þeim
óaflátanlega á leiðinni.
„Sleppið henni,“ sagði konungur við varðmennina.
Jafnskjótt og þeir hættu að styðja þennan uppþurrkaða,
gamla böggul – því að hún var líkari böggli en nokkru
öðru – þá hneig hún niður á gólfið og varð að hrúgu, og út
úr þeirri hrúgu glóðu tvö bjartleit, illileg augu, lík höggormsaugum.
„Hvað vilt þú mér, Ignosi?“ skrækti hún. „Vogaðu ekki að
snerta mig. Ef þú snertir mig, þá mun ég drepa þig, þar sem
þú situr. Varaðu þig á töfrum mínum.“
„Töfrar þínir gátu ekki borgið Twala, gamla vargynjan
þín, og mér geta þeir ekkert mein gert,“ svaraði hann. „Hlustaðu
á, ég vil þér þetta, að þú látir uppskátt, hvar herbergið
er, þar sem skínandi steinarnir eru.“
„Ha! ha!“ vældi hún. „Enginn veit það nema ég, og ég
mun aldrei segja þér það. Hvítu djöflarnir skulu fara héðan
tómhentir.“
Þú munt segja mér það. Ég mun koma þér til að segja
mér það.“
„Hvernig, konungur? Þú ert mikill, en getur vald þitt neytt
sannleikann út úr konumunni?“
„Það er örðugt, en þó mun ég gera það.“
„Hvernig, konungur?“
„Ég ætla að fara svona að því: ef þú segir mér það ekki,
þá skaltu deyja.“
„Deyja!“ grenjaði hún í skelfingu og ofsareiði. „Þú þorir
ekki að snerta mig – maður, þú veizt ekki hver ég er. Hvað
heldurðu að ég sé gömul? Ég þekkti feður ykkar og feðra-feðra-feður
ykkar. Þegar landið var ungt, þá var ég hér,
þegar landið verður orðið gamalt, mun ég enn verða hér. Ég
get ekki dáið, nema ef ég yrði drepin af tilviljun, því að enginn
þorir að lífláta mig.“
„Og þó mun ég drepa þig. Sko, Gagool, illskumóðirin, þú
ert svo gömul, að þú getur ekki lengur elskað lífið. Hvað
getur lífið verið fyrir aðra eins kerlingarnorn eins og þig,
sem ekki er lengur nein mynd á, sem ekki hefur neitt hár
né neinar tennur – hefur ekkert nema mannvonzkuna og
illmannlegu augun? Það væri gustukaverk af mér að lífláta
þig, Gagool.“
„Þú flón, grenjaði kvendjöfullinn, „þú bölvaða flón, heldur
þú, að lífið sé ekki öðrum ljúft en ungum mönnum? Því
er ekki svo varið, og ekkert þekkir þú mannshjartað, þar
sem þú heldur þetta. Ungir menn þrá einmitt oft dauðann,
af því að ungir menn hafa tilfinningar. Þeir elska og þjást,
og það kvelur þá að sjá þá, sem þeir elska hverfa burt til
skuggalandsins. En gamla fólkið hefur engar tilfinningar,
það elskar ekki og ha! ha! Það hlær að því að sjá aðra fara
út í myrkrið, ha! ha! Það hlær að því að sjá þau illvirki,
sem framin eru undir sólinni. Það elskar ekkert annað en
lífið, hlýju, hlýju sólina, og blessað, blessað loftið. Það er
hrætt við kuldann og myrkrið ha! ha! ha!“ Gamla kerlingarnornin
engdist sundur og saman af draugalegri kæti á jörðinni.
„Hættu mannvonzkuskrafi þessu og svaraðu mér,“ sagði
Ignosi reiðilega. „Ætlarðu að sýna staðinn þar sem steinarnir
eru, eða ætlarðu ekki? Ætlirðu ekki, þá muntu deyja
og það þegar í stað,“ og hann tók spjót og hélt því yfir henni.
„Ég ætla ekki að sýna hann. Þú dirfist ekki að drepa mig,
dirfist ekki. Sá, sem líflætur mig, mun verða bölvaður að
eilífu.“
Ignosi færði spjótið hægt og hægt niður, þangað til það
stakst lítið eitt inn í hrúguna, sem þarna lá.
Hún rak upp æðislegt óp og stökk á fætur, og svo datt hún
aftur niður og veltist um á jörðinni.
„Nei, ég ætla að sýna það. Lofaðu mér aðeins að lifa, lofaðu
mér að sitja í sólskininu og fá ketbita að sjúga, og þá
skal ég sýna það.“
„Gott og vel. Ég hélt mér mundi takast að komast út af
við þig. Á morgun skalt þú fara með Infadoos og mínum
hvítu bræðrum til staðarins, og varaðu þig að láta þetta ekki
misheppnast, því að ef þú sýnir þeim það ekki, þá skalt þú
deyja. Ég hef lokið máli mínu.“
„Þér skal ekki misheppnast, Ignosi. Ég held jafnan loforð
mín, ha! ha! Einu sinni sýndi kona hvítum manni þennan
stað áður, og sjá, ólán kom yfir hann,“ og það glaðnaði yfir
illmannlegu augunum hennar. „Hún hét Gagool, líka. Getur
verið, að ég hafi verið konan.“
„Þú lýgur,“ sagði ég, „það var fyrir 10 mannsöldrum síðan.“
„Getur verið, getur verið. Þegar maður er orðinn gamall
fer maður að verða gleyminn. Getur verið það hafi verið
móðir móður minnar, sem sagði mér frá því. Hún hét áreiðlega
líka Gagool. En setjið það á ykkur, að á staðnum, þar
sem glampandi leikfangið er, munuð þið finna skjóðu fulla
af steinum. Maðurinn fyllti þá skjóðu, en hann fór aldrei burt
með hana. Ólán kom yfir hann, heyrið þið það? – ólán kom
yfir hann! Getur verið, það hafi verið móðir móður minnar,
sem sagði mér frá því. Það verður skemmtileg ferð – á leiðinni
getum við séð líkami þeirra, sem dóu í orustunni. Þeir
fara nú að verða inneygðir og holt fer að verða undir rifjunum
á þeim. Ha! ha! ha!“
XVI. KAPITULI. - STAÐUR DAUÐANS.
Það var þegar komið myrkur á þriðja degi frá því, er það
hafði gerzt, sem sagt hefur verið frá, í síðasta kapitula, þegar
við settumst að í einhverjum kofa við rætur „Galdrakvennanna
þriggja“. Þannig var fjallaþríhyrningur sá, nefndur,
sem þjóðvegur Salómons lá að. Í flokki okkar voru: við
þrír: Norðurálfumennirnir og Foulata, sem þjónaði okkur
– einkum og sérstaklega Good – Infadoos og Gagool, sem
var borin í burðarstól. Inni í honum gátum við heyrt hana
nöldra og bölva allan liðlangan daginn. Svo var og með okkur
flokkur varðmanna og þjóna. Fjöllin, eða öllu heldur fjallatindarnir,
því að þarna var auðsjáanlega einn saman hangandi
fjallgarður, mynduðu, eins og ég hef áður sagt, þríhyrning.
Grunnlína þríhyrningsins sneri að okkur, því að
einn tindurinn var til hægri handar við okkur, annar til
vinstri handar og sá þriðji beint framundan okkur. Aldrei
mun ég gleyma þessum þremur himinháu tindum eins og
við sáum þá í sólskininu snemma morguninn eftir. Hátt, hátt
upp fyrir ofan okkur teygðust snjókransar þeirra upp í bláloftið.
Fyrir neðan snjóinn voru tindarnir purpurarauðir,
vaxnir lyngi, og eins var óræktaði hallandinn upp að þeim.
Rétt fram undan okkur lá þjóðvegur Salómons eins og hvítt
band, allt upp að rótum miðtindsins, hér um bil fimm mílur
frá okkur, og svo sást hann ekki framar. Þar var honum
lokið.
Mér þykir bezt til fallið, að lofa þeim, sem lesa þessa sögu,
að beita ímyndunarafli sínu sjálfir til þess að gera sér grein
fyrir þeirri geðshræringarákefð, sem í okkur var, þegar við
lögðum af stað morguninn eftir. Loksins vorum við þá komnir
í nánd við námana dásamlegu, sem höfðu valdið andláti
gamla portúgalska donsins fyrir þremur öldum síðan, veslings
kunningja míns, sem var svo ólánssamur að vera afkomandi
donsins, og svo, að því er við óttuðumst, George
Curtis, bróður Sir Henrys. Átti okkur að farnast nokkru
betur eftir allt, sem við höfðum ratað í og komizt fram úr?
Ólán kom yfir þá, eins og kerlingarfjandinn Gagool sagði.
Átti það líka að koma yfir okkur? Því var einhvern veginn
svo varið, meðan við gengum upp eftir síðasta spottanum af
þessum yndislega vegi, að ég gat ekki varizt dálítilli
hjátrúartilfinning út af þessu, og eins held ég að verið hafi um
Good og Sir Henry.
Hálfa aðra klukkustund eða meira þrömmuðum við upp
eftir lyngkögraða veginum, og við gengum svo hratt í geðshræring
okkar, að mennirnir, sem báru burðarstól Gagoolar,
gátu naumast fylgt okkur eftir, og sú sem í stólnum var
vældi út til okkar, að við skyldum nema staðar.
„Farið hægar, hvítu menn,“ sagði hún og stakk afskræmislega
hrukkótta andlitinu út á milli tjaldanna og festi glampandi
augun á okkur. „Hvers vegna viljið þið hlaupa til móts
við ólánið, sem yfir ykkur mun koma, þið fjársjóðaleitendur?
Og hún hló þessum voðalega hlátri, sem ávallt lét kaldan
hroll fara niður eftir bakinu á mér, og sem um stund nam
ákefðina alveg burt úr huga okkar.
Samt sem áður héldum við áfram, þangað til við sáum
framundan okkur, milli okkar og tindsins, stóra hringmyndaða
skál, sem þrengdist eftir því sem niður eftir henni dró.
Hún var 300 fet eða meira á dýpt, og fullkomin hálf míla að
ummáli.
„Getið þið gizkað á, hvað þetta er?“ sagði ég við Sir Henry
og Good, sem störðu steinhissa niður í þennan voðalega pitt
fyrir framan okkur.
Þeir hristu höfuðin.
„Þá er auðséð, að þið hafið aldrei séð demantanámana við
Kimberley. Þið megið reiða ykkur á, að þetta eru demantanámar
Salómons. Lítið á,“ sagði ég og benti á hörðu, bláu
leirjörðina, sem sást innan um grasið og kjarrið, sem var á
pyttbörmunum. „Jarðlagið er það sama. Ég þori að ábyrgjast,
að ef við færum þarna niður í, þá mundum við finna
„pípur“ úr sápukenndum steini, samsettum úr dálitlum
marghyrndum brotum. Lítið líka á þetta,“ og ég benti á röð
af slitnum steinflötum, sem raðað var í óbrattan halla fyrir
neðan vatnsbunu, sem einhvern tíma hafði verið höggvin
út úr hörðum klettinum. „Ef þetta eru ekki borð, sem einhvern
tíma hafa verið notuð til að þvo „efnið“, þá er ég
Hollendingur.“
Á brúninni á þessari stóru gryfju, sem var pytturinn,
sem markaði fyrir á uppdrætti gamla donsins, skiptist vegurinn
mikli í tvær greinar, og lá allt umhverfis skálina. Víða
var vegurinn umhverfis skálina lagður aðeins úr stórum
björgum, og var tilgangurinn með því auðsjáanlega sá, að
styðja brúnirnar og tálma því að grjótið ylti ofan. Áfram
ruddumst við eftir veginum, því að okkur lék mikil forvitni
á að sjá, hverjir væru þeir þrír háu hlutir, sem við gátum
greint hinum megin við stóru holuna. Þegar við komum nær,
sáum við að þetta voru einhverjar risavaxnar myndir, og
við gátum þess til, og höfðum þar rétt fyrir okkur, að þetta
væru „Þær þöglu“, sem Kúkúanalýðurinn óttaðist svo mjög.
En það var ekki fyrr en við komum fast að þeim, að við gátum
gert okkur fulla grein fyrir hátign þeirri, sem hvíldi yfir
hinum „þöglu“ myndum.
Þarna sátu þrjár risavaxnar líkneskjur á feikilega stórum
fótstöllum úr blökkum kletti, og voru höggnar í klettana
myndir, sem við vissum ekki, hvað tákna skyldi. Tuttugu
skref voru milli þeirra, og þær horfðu ofan eftir veginum,
sem lá yfir sléttuna ofan við Loo, eitthvað 60 mílur – tvær
karlmyndir og ein kvenmynd, og var hver þeirra hér um bil
20 fet frá krúnunni og ofan að fótstallinum.
Kvenmyndin var nakin og var mjög fríð, en þó harðleg á
svipinn, en til allrar óhamingju voru andlitsdrættir hennar
skemmdir af því að hafa staðið úti undir beru lofti um margar
aldir. Frá hvorritveggju hlið höfuðs hennar bólaði á hornum
vaxandi tungls. Báðar risavöxnu karlmyndirnar voru
þar á móti í klæðahjúp og voru óttalegar ásýndum, einkum
sú sem var hægra megin við okkur, hún hafði djöfulsandlit.
Myndin til vinstri handar var alvarleg í framan, en stillingin,
sem á andlitinu sást, var hræðileg. Það var sú stilling,
sem samfara er mannúðarlausri grimmd – þeirri grimmd,
eins og Sir Henry komst að orði, sem fornmenn tileinkuðu
voldugum verum í staðinn fyrir gæzkuna, verum sem gátu
horft á þrautir mannkynsins, að minnsta kosti án þess að
finna nokkuð til sjálfar, ef þær þrautir ekki beinlínis fengu
þeim fagnaðar. Það var eitthvað voðalegt við að sjá þessa
þrenningu, þar sem hún sat í einveru sinni og horfði út yfir
sléttuna um aldur og ævi. Þegar við vorum að horfa á þessar
„þöglu“ verur, eins og Kúkúanar kölluðu myndirnar, þá
greip okkur áköf forvitni eftir að fá að vita, hverra hendur
hefðu myndað þær, hverjir grafið hefðu pyttinn og hverjir
lagt veginn. Meðan ég var að glápa þarna og undrast datt
mér það allt í einu í hug (af því að ég er kunnugur Gamla
testamentinu), að Salómon hefði látið afvegaleiðast og farið
að elta útlenda guði, og ég mundi eftir nöfnum þriggja
þeirra – „Astorte, gyðju Sídóníta, Kamos, guði Móabíta og
Milkóm, guði Ammons barna“ – og ég gat þess við félaga
mína, að þessar þrjár líkneskjur, sem fyrir framan okkur
voru, kynnu að eiga að tákna þessa þrjá falsguði.
„Hm“, sagði Sir Henry, sem var lærður maður. Hann
hafði leyst af hendi þungt próf í fornfræðum við lærðan
skóla. „Það getur verið, að þetta sé ekki fjærri sanni. Astorte
Hebreanna, var sama sem Astarte Fönikíumanna, sem mestir
voru verzlunarmenn á Salómons tímum. Astarte, sem síðar
varð að Afrodite Grikkja, var mynduð með hornum, líkum
hálfmána, og þarna eru greinilega horn á höfðinu á
kvenmyndinni. Getur verið að einhver embættismaður Fönikíumanna,
sem haft hefur yfirstjórn yfir þessum námum,
hafi látið gera þessar risavöxnu myndir. Hver veit?“
Áður en við höfðum lokið við að skoða þessar gömlu fornleifar,
kom Infadoos til okkar. Hann heilsaði fyrst „hinum
þöglu“ með því að lyfta upp spjóti sínu og spurði okkur svo,
hvort við ætluðum þegar í stað að fara inn í Stað Dauðans,
eða við vildum heldur bíða, þangað til við hefðum borðað
miðdegisverð. Gagool hafði látið í ljósi, að hún væri fús á að
vísa okkur veginn, ef við værum þegar búnir til inngöngu.
Með því ekki var áliðnara en svo, að ein stund var eftir til
hádegis, þá kváðumst við ætla að fara inn þegar í stað –
forvitnin rak okkur áfram – og ég stakk upp á því, að við
skyldum hafa eitthvað af mat með okkur, svo að við skyldum
ekki verða ráðalausir, ef okkur skyldi tefjast í hellinum.
Stóll Gagoolar var því borinn þangað og kvendinu sjálfu
hjálpað út úr honum. Meðan á því stóð raðaði Foulata, eftir
ósk minni, nokkru af „biltong“ eða þurrkuðu veiðidýraketi í
reyrkassa einn ásamt tveimur viðarflöskum, fullum með vatn.
Beint fyrir framan okkur, eitthvað 50 skref fyrir aftan
standmyndirnar, reis upp einstakur hamar, 80 fet á hæð eða
meira, og smám saman hallaðist hann aftur á við, þangað til
úr honum varð flötur undir háa snjókrýnda tindinn, sem
teygðist 3.000 fet upp í loftið fyrir ofan okkur. Jafnskjótt
og Gagool var komin út úr burðarstólnum sínum glotti hún
til okkar illilega, studdi sig við stafinn sinn og hökti á stað
í áttina til klettsins. Við fórum á eftir henni, þangað til við
komum að þröngu hliði, rammgerðu, sem líktist gangi inn
í náma.
Gagool beið þar eftir okkur, og enn var illmannlega glottið
á hræðilega andlitinu á henni.
„Nú, hvítu menn frá stjörnunum,“ vældi hún. „Miklu bardagamenn,
Incubu, Bougwan og Macumazahn hinn virti, eruð
þið tilbúnir? Sjáið, hér er ég, til þess að hlýðnast skipun
lávarðar míns, konungsins, og til þess að sýna ykkur, hvar
bjartir steinar eru geymdir.“
„Við erum albúnir,“ sagði ég.
„Gott, gott! Gerið hjörtu ykkar sterk, svo að þið getið
staðizt það, sem þið munuð fá að sjá. Ætlar þú líka að koma,
Infadoos, sem sveikst drottinn þinn?“
Infadoos varð þungbrýnn við og svaraði:
„Nei, ég kem ekki, það er ekki fyrir mig að fara þar inn.
En þú, Gagool, haltu tungu þinni í stilli og varaðu þig að
hafa ekkert illt í frammi við lávarða mína. Af þér mun ég
heimta þá, og ef eitt hár á höfðum þeirra skyldi skert verða,
þá skaltu deyja, og það þó þú værir fimmtugföld galdranorn.
Heyrirðu það?“
„Ég heyri það, Infadoos. Ég þekki þig, þú hefur ávallt
verið mikið gefinn fyrir stóryrði. Þegar þú varst ofurlítið
barn, man ég eftir að þú hótaðir móður þinni hörðu. Það var
rétt hérna um daginn. En verið óhræddir, verið óhræddir, ég
lifi ekki til annars en að gera skipanir konungsins. Ég hef
gert skipanir margra konunga, Infadoos, þangað til þeir
gerðu loksins mínar skipanir. Ha! ha! Ég ætla að fara að
líta framan í þá einu sinni ennþá, og framan í Twala líka!
Komið, komið, hér er lampinn,“ og hún dró fram undan
skinnstakknum sínum stóra viðarflösku fulla af olíu með
fífukveik í.
„Ætlarðu að koma, Foulata?“ spurði Good á sinni afleitu
eldhússkúkúönsku, sem hann hafði verið að reyna að láta
sér fara fram í undir tilsögn þessarar ungu stúlku.
„Ég er hrædd, lávarður minn,“ svaraði stúlkan felmturslega.
„Fáðu mér þá kassann.“
„Nei, lávarður minn, hvert sem þú ferð, þá fer ég þangað
líka.“
„Hver fjandinn!“ hugsaði ég með sjálfum mér. „Það verður
ónotalega stautsamt, ef við komumst nokkurn tíma út
úr þessu.“
Án frekari umsvifa hlunkaðist Gagool inn í göngin, sem
voru nógu breið til þess, að tveir gætu gengið þar samsíða,
og koldimm. Hún vældi út til okkar, að við skyldum koma,
og við fórum á eftir, töluvert hræddir og skjálfandi, og ekki
dró það úr óttanum, að við heyrðum hraðan vængjaþyt.
„Halló! Hvað er þetta?“ hrópaði Good, „eitthvað lamdist
framan í mig.“
„Leðurblökur,“ sagði ég, „haldið þér áfram.“
Þegar við höfðum farið eitthvað 50 skref, að svo miklu
leyti sem við gátum gert okkur grein fyrir vegalengdinni,
þá urðum við þess varir, að dálítið var farið að birta í göngunum.
Svo leið ein mínúta til, og við stóðum á þeim undursamlegasta
stað, sem augu nokkurs lifandi manns hafa litið.
Lesarinn hugsi sér þá stærstu dómkirkju, sem hann hefur
nokkurn tíma komið í, gluggalausa vitaskuld, en með
daufri birtu að ofan (sem að líkindum hefur komið gegnum
pípur, sem staðið hafa í sambandi við loftið fyrir utan, og
sem reknar hafa verið gegnum þakið, sem hvelfdist ein
hundrað fet fyrir ofan okkur). Hann fær þá nokkra hugmynd
um lögunina á þessum feikilega helli, sem við vorum
í, en þó var sá munur, að þessi dómkirkja, sem náttúran
hefði gert, var hærri undir loft og stærri um sig en nokkur
dómkirkja reist af manna höndum. En dásemdir staðarins
voru að minnstu leyti innifaldar í þessari undursamlegu
stærð, því að í röð eftir endilöngum hellinum voru feikilega
stórar stoðir, sem líktust því að þær væru úr ís, en voru í
raun og veru úr stönglabergi. Það er ómögulegt fyrir mig að
gefa mönnum hugmynd um þá ofboðslegu fegurð og tíguleik,
sem var á þessum hvítu steinstoðum. Sumar þeirra voru
full tuttugu fet að þvermáli niður við grunninn, og þær náðu
allt upp að þakinu, þó hátt væri. Aftur voru aðrar að myndast.
Þar sem þetta átti sér stað stóðu súlur á steingólfinu,
og eftir því sem Sir Henry sagði, voru þær á að sjá alveg
eins og brotnar súlur í gömlum grískum hofum, en hátt uppi
gátum við óglöggt séð broddana á stórvöxnum klakastrýtum,
sem niður héngu. Og rétt þegar við stóðum þarna og störðum
gátum við heyrt, hvernig þetta myndaðist, því að allt í
einu féll vatnsdropi með ofurlitlum smelli frá klakastrýtunni
uppi í rjáfrinu ofan á súluna, sem undir henni var. Á sumar
súlurnar féllu droparnir ekki nema einu sinni eða tvisvar á
þremur mínútum, og það hefði verið gaman að reikna það
út, hvað lengi hefði verið að myndast stoð svo sem 80 feta
há og 10 fet í þvermál, ef droparnir hefðu alltaf komið jafn
ört. Með eina súluna að minnsta kosti gátum við séð, að gekk
óútreiknanlega hægt, og mun dæmi það, sem hér kemur
eftir, nægja til að sýna það. Á eina súluna sáum við að var
illa höggvin mynd af múmíu, og við höfuð hennar sat eitthvað,
sem virtist eiga að vera eitt af egypzku goðunum, og
hefur vafalaust einhver erfiðismaður fornaldarinnar, sem
unnið hefur í námunum höggvið þær myndir. Þetta listaverk
var gert hér um bil á þeirri eðlilegu hæð, sem latur náungi,
hvort sem hann er nú fönikiskur námamaður eða enskur
slæpingur, er vanur að skemma snilldarverk náttúrunnar til
þess að reyna að gera sjálfan sig ódauðlegan, það er að segja
hér um bil 5 fet frá jörðinni. En á þeim tíma sem við sáum
það, sem hlýtur að hafa verið nálega þrem þúsundum ára
eftir að mynd þessi var höggvin, var súlan ekki nema 8 feta
há, og var enn að myndast. Af því sést, að vöxturinn hefur
ekki verið meiri en eitt fet á hverjum þúsund árum, eða einn
þumlungur og brot á hverri öld. Þetta vissum við, af því að
við heyrðum vatnsdropa falla, meðan við stóðum þarna hjá
súlunni.
Sums staðar var undarleg lögun á stönglaberginu, og
hafði vatnið þar að líkindum ekki ávallt dropið niður á sama
staðinn. Þannig var á einum stað ákaflega stórt stykki, sem
hefur hlotið að vera 3,200 pund á þyngd eða um það bil. Það
var eins og prédikunarstóll í lögun, prýðilega upphleypt að
utan, líkt og það væri lagt knipplingum. Sum stykkin líktust
undarlegum dýrum, og á hliðum hellisins voru fjaðramyndaðar,
fílabeinshvítar rósir eins og koma í frosti á
gluggarúður.
Út úr stóra aðalhellinum sást hér og þar inn í minni hella,
og Sir Henry sagði, að það væri alveg eins og þegar sæi inn
í smá kapellur út úr stórum dómkirkjum. Sumir þeirra voru
stórir, en einn eða tveir voru örlitlir – og er það dásamlegt
dæmi þess, hvernig náttúran framleiðir sín handaverk eftir
óbreytanlegum lögum, án minnsta tillits til þess, hvort þau
eru stór eða smá. Eitt lítið skot var t.d. ekki stærra eða
meira en í meðallagi stórt brúðuhús, og þó hefði það getað
verið fyrirmynd sú, sem allur staðurinn hefði verið gerður
eftir, því að vatnið draup, ofurlitlar ísstrýtur héngu niður og
súlur mynduðust þar alveg á sama hátt og annars staðar.
En við höfðum ekki tíma til að skoða þennan ljómandi
fagra stað jafn nákvæmlega eins og okkur langaði til, því að
til allrar óhamingju virtist Gagool ekki hirða grand um
stönglabergið og ekki vera annt um neitt nema að afljúka erindi
sínu. Mér féll það mjög illa, þar sem mig langaði sérstaklega
mikið til að komast að því, ef mögulegt væri, hvernig
ljósinu væri hleypt inn á þennan stað, og hvort það hefði
verið gert af manna höndum eða náttúrunnar, og eins það,
hvort það hefði verið notað á nokkurn hátt á fyrri tímum,
eins og líkindi voru til að mundi hafa verið. En við hugguðum
okkur við þá hugsun, að við skyldum rannsaka þetta
vandlega á leiðinni út, og svo héldum við áfram á eftir okkar
óviðfelldna leiðtoga.
Áfram vísaði hún okkur veginn, beint inn að endanum á
stóra hellinum, þar sem allt var svo hljótt. Þar komum við
að öðru hliði, ekki hvelfdu að ofan eins og fyrra hliðið var,
heldur ferhyrndu, nokkuð líku hliðunum á egypskum hofum.
„Eruð þið reiðubúnir að ganga inn í Stað Dauðans?“ spurði
Gagool, auðsjáanlega í því skyni að koma geig inn hjá okkur.
„Á undan, Macduff,“ sagði Good hátíðlega og reyndi að
bera sig eins og hann væri algerlega óhræddur, og það reyndu
annars allir nema Foulata. Hún tók í handlegginn á Good til
þess að leita þar verndar.
„Þetta fer að verða fremur draugalegt,“ sagði Sir Henry
og gægðist inn í dimmu göngin. „Haldið þér áfram, Quatermain
– seniores prioris. Látið ekki gömlu frúna bíða!“ og
hann vék sér kurteislega til hliðar frá mér, til þess að ég
skyldi komast á undan, og blessaði ég hann ekki fyrir það
í huga mér.
Tapp, tapp, heyrðist innan úr göngunum. Það var stafur
Gagoolar gömlu, sem hún stakk niður jafnframt og hún
staulaðist áfram og kvakaði andstyggilega. Enn hikaði ég,
því að ég var gagntekinn af einhverju hugboði, sem ég gat
ekki gert mér grein fyrir, um eitthvað illt.
„Verið þér ekki að þessu, haldið þér áfram, laxmaður,“
sagði Good, „annars missum við af leiðsögumanninum okkar
blessuðum.“
Þegar þannig hafði verið að mér lagt, lagði ég af stað inn
eftir göngunum, og eftir að ég hafði gengið hér um bil 20
fet, varð ég þess var, að ég var kominn í ljóslítið hýsi, eitthvað
40 feta langt, 30 feta breitt og 30 feta hátt, og hafði
fjallið þar auðsjáanlega einhvern tíma á fyrri tímum verið
holað innan af mannahöndum. Þar var ekki nærri því eins
bjart eins og í stönglabergshellinum, sem fyrr var komið
inn í, og þegar ég fyrst leit yfir það, gat ég ekkert séð annað
en þykkt steinborð, sem stóð eftir því endilöngu, ákaflega
stóra hvíta líkneskju við endann á borðinu og hvítar líkneskjur á manns stærð umhverfis það. Þar næst sá ég eitthvað
brúnt sitja á miðju borðinu, og á næsta augnabliki voru
augu mín orðin vön við rökkurbirtuna, og þá sá ég, hvað allt
þetta var, og ég lagði af stað út, þjótandi eins hart eins og
fætur mínir gátu borið mig. Ég er ekki taugaveikur maður,
svona yfir höfuð að tala, og hjátrúarsögur fá lítt á mig,
því að ég er orðinn nógu gamall til að sjá, hvað heimskulegar
þær eru. En ég kannast við það afdráttarlaust, að þessi
sjón bugaði mig algerlega, og hefði ekki Sir Henry tekið í
kragann á mér og haldið mér, þá held ég í einlægni að segja,
að eftir næstu 5 mínútur hefði ég verið kominn út úr stönglabergshellinum,
og að ég hefði ekki fengizt til að fara þar
inn aftur, þó að mér hefði verið lofað öllum demöntuntum í
Kimberley. En hann hélt fast í mig, svo að ég nam staðar,
af því að ég gat ekki að því gert. En á næstu sekúndu voru
augu hans líka farin að venjast við þetta ljós, og hann sleppti
mér, og fór að þurrka svitann af enninu á sér. Af Good er
það að segja, að hann bölvaði í hálfum hljóðum, og Foulata
vafði handleggjunum utan um hálsinn á honum og hrein hástöfum.
Gagool ein hló hátt og lengi.
Það var draugaleg sjón. Þarna sat Dauðinn sjálfur við
endann á steinborðinu í líkingu risavaxinnar mannsbeinagrindar,
15 fet eða meira á hæð, og í beinagrindar fingrunum
hélt hann á stóru, hvítu spjóti. Hátt yfir höfði sinu hélt hann
spjótinu, eins og hann ætlaði að fara að skjóta því. Sterkvaxin
hönd hvíldi á steinborðinu fyrir framan hann í þeim
stellingum, sem höndin er, þegar maður ætlar að standa upp
úr sæti sínu, en líkaminn beygðist áfram, svo að við sáum
skáhallt á hryggjarliðina í hálsinum og glampandi höfuðskelina,
og holu augnatóftirnar blöstu við okkur og munnurinn,
sem stóð lítið eitt opinn, eins og hann ætlaði að fara að tala.
„Guð almáttugur!“ sagði ég loksins í hálfum hljóðum,
„hvað getur þetta verið?“
„Og hver ósköpin er þetta?“ sagði Good, og benti á hvíta
söfnuðinn umhverfis borðið.
„Og hver ósköpin eru þetta?“ sagði Sir Henry, og benti
á brúnu skepnuna, sem sat á borðinu.
„Hí! hí! hí!“ hló Gagool. „Ólán kemur yfir þá, sem fara
inn í höll þeirra dauðu. Hí! hí! hí! ha! ha! ha!“
„Komdu, Incubu, fullhuginn í orustum, komdu og sjáðu
þann, sem þú drapst,“ og kerlingarskepnan greip grindhoruðum
fingrunum í treyjuna hans og leiddi hann að borðinu.
Við komum á eftir.
Allt í einu nam hún staðar og benti á þetta brúnleita, sem
á borðinu var. Sir Henry leit á það, og hrökk aftur á bak og
hljóðaði upp yfir sig. Það var engin furða, því að þar sat
hinn saman skroppni líkami Twala, síðasta konungs Kúkúana,
allsnakinn á borðinu, og á hnjám hans lá höfuðið, sem
Sir Henry hafði sneitt frá bolnum með bardagaöxi hans. Já,
þar sat hann, með höfuðið á knjám sér, í öllum sínum ljótleik,
og hryggjarliðirnir stóðu fullan þumlung upp úr skorpnu
hálsketinu. Yfir öllum líkamanum lá þunn, glerkennd himna,
sem gerði útlitið enn hræðilegra, og gátum við í fyrstu alls
ekki gert okkur neina grein fyrir, hvernig á henni stóð,
þangað til við allt í einu urðum þess varir, að frá þakinu
draup vatn niður jafnt og þétt ofan á hálsinn á líkinu, og
þaðan rann það yfir allt hörundið og hvarf að lokum inn í
klettinn gegnum ofurlitla holu á borðinu. Af þessu gat ég
mér til, hvað þetta mundi vera – líkami Twala var að breytast
í stönglaberg.
Ég styrktist í þessari skoðun, þegar ég athugaði hvítu
myndirnar, sem sátu á steinbekknum, er var umhverfis þetta
draugalega borð. Þetta voru mannamyndir, eða öllu heldur
höfðu verið mannamyndir. Nú voru þær orðnar að stönglabergi.
Svona hafði Kúkúanalýðurinn frá ómunatíð geymt sína
dánu konunga. Hann breytti þeim í steina.
Ég komst aldrei að því, hverja aðferð þeir í raun og veru
höfðu við þetta, ef þeir annars höfðu nokkra aðferð aðra en
að setja líkin þarna undir dropann og láta þau vera þar
um margra ára tíma, en þarna sátu konungarnir allir ísi
þaktir og varðveittir um aldur og ævi í þessum kísilkennda
lög. Ómögulegt er að hugsa sér neitt óttalegra en þessa löngu
röð af dauðum konungum, klæddum í ískennda steinblæju,
sem grilla mátti í gegnum, svo að mótaði fyrir andlitsdráttunum
(27 voru þeir, og faðir Ignosi var sá síðasti), sitjandi
umhverfis þetta ógestrisnislega borð, með dauðann sjálfan
fyrir húsráðanda. Auðséð var á því hve konungarnir voru
margir, að þessi siður að geyma lík þeirra á þennan hátt hefur
verið orðinn gamall. Setjum svo að ríkisár þeirra hafi að
meðaltali verið 15 ár, og að allir konungarnir, sem ríkjum
hafa ráðið hafi verið þarna – sem annars er mjög ólíklegt,
þar sem sumir þeirra hafa vafalaust látizt í ófriði langt frá
heimilum sínum – Þá hefði þessi siður byrjað fyrir 425 árum.
En risavaxna líkneskjan af dauðanum, sem situr við
borðsendann, er miklu eldri en það, og ef mér skeikar ekki
mikið, þá er hún eftir sama listamanninn, sem gert hefur
þrjár miklu líkneskjurnar, sem úti voru. Myndin var höggvin
út úr einu einasta stönglabergsstykki, og sem listaverk
var hún aðdáanlega hugsuð og gerð. Good, sem bar skyn á
líkskurðarfræði, sagði, að að svo miklu leyti sem hann gæti
séð, bæri beinagrindinni saman við mannslíkamann algerlega,
svo að ekki væri nokkurt smábein skakkt sett.
Mín skoðun á þessu máli er sú, að þeir duttlungar hafi
dottið í einhvern myndhöggvara fornaldarinnar að búa þetta
ferlíki til, og svo hafi Kúkúönum út úr því dottið í hug að
setja konunga sína þar dauða, og láta þessa voðalegu líkneskju
vera forseta þeirra. En vera má og, að myndin hafi
verið sett þarna til þess að fæla alla ræningja burtu, sem
kynnu að hafa í hyggju að komast inn í fjárhirzluna, sem
fyrir aftan var. Ég get ekki um það sagt. Ég get aðeins lýst
því eins og það var, og svo verður lesarinn að fá það út úr
því, sem honum þykir líklegast.
XVII. KAPITULI. - FJÁRHIRZLA SALÓMONS.
Meðan við höfðum nóg að gera að ná okkur aftur eftir
hræðsluna og skoða hin voðalegu undur þessa staðar, hafði
Gagool haft annað fyrir stafni. Hún hafði einhvern veginn
hökt að stóra borðinu – því að hún var makalaust fjörug,
þegar hún vildi það við hafa, – og komizt allt þangað sem
okkar látni vinur, Twala, hafði verið settur undir dropana;
Good gat þess til, að hún ætlaði að skoða, hvernig um Twala
færi í pæklinum, eða þá hún hefði þangað farið í einhverjum
illum tilgangi. Svo hökti hún til baka, og nam við og við
staðar til þess að ávarpa þessa líkami í steinhjúpunum, alveg
eins og hver annar hefði gert, sem hitt hefði einhvern
gamlan kunningja, en ekki gat ég náð því, sem hún sagði.
Eftir að hún hafði lokið við þessa leyndardómsfullu og hræðilegu
formála, fleygði hún sér niður á borðið fast við fæturnar
á hvítu Dauðamyndinni og, að svo miklu leyti sem ég gat
skilið hana, fór hún að bera fram bænir til hennar. Það var
svo óviðfeldið að sjá bölvað kerlingarkvikindið útausa bænum
(vafalaust illum) til erkióvinar mannkynsins, að það
kom okkur til að fara binda enda á rannsóknir okkar.
„Nú, Gagool!“ sagði ég lágt – því var einhvern veginn
svo varið, að engin þorði að tala nema í hálfum hljóðum á
þessum stað – „Farðu nú með okkur inn í fjárhirzluna.“
Kerlingarkvikindið staulaðist þegar ofan af borðinu. „Lávarðar
mínir eru ekkert hræddir?“ sagði hún og gaut hornauga
framan í mig.
„Haltu áfram.“
„Gott og vel, lávarðar mínir,“ og hún hökti með fram
borðinu, þangað til hún var komin bak við miklu myndina
af dauðanum. „Hér er fjárhirzlan. Lávarðar mínir kveiki á
lampanum og fari inn,“ og hún setti viðarflöskuna fulla af
olíu á gólfið og hallaði sér upp að hellishliðinni. Ég tók upp
eldspýtu – við áttum enn nokkrar eftir af þeim í dálitlum
stokk – og kveikti á fífukveiknum. Ég fór svo að líta eftir
hliðinni, en ekkert var fyrir framan okkur nema sprungulaus
hamarinn. Gagool glotti. „Þetta er vegurinn, lávarðar mínir.“
„Gerðu ekki að gamni þínu við okkur,“ sagði ég alvarlega.
„Ég er ekki að gera að gamni mínu, lávarðar mínir. Sjáið!“
og hún benti á hamarinn.
Um leið og hún gerði það, lyftum við upp lampanum og
sáum þá, að stórt bjarg lyftist hægt upp frá gólfinu og hvarf
inn í klettinn fyrir ofan. Þar hefur vafalaust verið hol, sem
bjargið hefur gengið inn í. Bjargið var á breidd við væna
hurð, hér um bil 10 feta hátt og ekki minna en 5 feta þykkt.
Það hlýtur að minnsta kosti að hafa verið 20 til 30 tonn
þyngd. Það hefur sjálfsagt flutzt til eftir einhverri einfaldri
jafnvægisreglu, að líkindum sömu reglunni og farið er eftir,
þegar lokið er upp eða lokað venjulegum gluggum eins og þeir
nú gerast. En auðvitað sá enginn okkar, hvernig þessari
reglu var komið við. Gagool gætti þess vandlega, að við
skyldum ekki geta það, en ég efast mjög lítið um, að einhver
einstaklega einföld vogarstöng hafi verið þar, og að hún hafi
færzt til ofurlitla ögn við það að þrýst hafi verið á einhvern
leyndan stað, og með því aukið við þunga þess hlutar, sem
vóg á móti og ekki sást, og þannig lyft þessu mikla bjargi
frá gólfinu. Steinninn hófst upp hægt og laglega, þangað
til hann var loksins allur horfinn, og þar sem hann hafði
verið sáum við nú dimmt op.
Geðshræring okkar var svo áköf, þegar við sáum leiðina
opna, að fjárhirzlu Salómons, að ég fyrir mitt leyti fór að
hristast og skjálfa. Mér datt í hug, hvort þetta mundi loksins
reynast þvættingur, eða hvort Da Silvestre gamli hefði
haft rétt að mæla, og voru miklir fjársjóðir geymdir í þessu
myrkraskoti, fjársjóðir, sem gerðu okkur að auðugustu mönnum
í heiminum? Þetta áttum við að fá að vita eftir eina eða
tvær mínútur.
„Gangið inn, hvítu menn frá stjörnunum,“ sagði Gagool
og færði sig nær hliðinu, „en heyrið fyrst, hvað þerna ykkar,
Gagool gamla, ætlar að segja. Björtu steinarnir, sem þið
munuð fá að sjá, voru grafnir upp úr pyttinum, sem „Hinar
þöglu“ eru settar yfir, og þeim var komið hér fyrir, ég veit
ekki af hverjum. Ekki hefur verið farið inn í þennan stað
nema einu sinni, síðan þeir, sem komu þessum steinum hér
fyrir, flýðu í skyndi og skildu þá eftir. Sagan um fjársjóðinn
gekk frá manni til manns meðal lýðsins, sem lifði í landinu
öld eftir öld, en enginn vissi, hvar fjárhirzlan var, né
þekkti leyndardóminn um dyrnar. En það vildi svo til, að
hvítur maður komst yfir fjöllin til þessa lands, getur verið,
að hann hafi líka verið frá stjörnunum, og konungurinn, sem
þá sat að völdum, tók vel við honum. Það var hann, sem situr
þarna hinu megin,“ og hún benti á fimmta konunginn við
dauðraborðið. „Og það vildi svo til, að hann og kona ein hér
úr landinu, sem með honum var, komu til þessa staðar, og
að konan komst af hendingu eftir leyndardóminum viðvíkjandi
dyrunum – þó að þið leituðuð í 1,000 ár, munduð þið
aldrei komast eftir honum. Þá fór hvíti maðurinn inn með
konunni og fann steinana og fyllti með steinum belg af lítilli
geit, sem konan hafði haft með sér undir mat. Og þegar
hann var á leiðinni út úr fjárhirzlunni, tók hann enn upp
einn stein, stóran, og hélt honum í hendi sinni.“ Nú þagnaði
hún.
„Já?“ sagði ég og stóð á öndinni af forvitni, og það gerðum
við allir. „Hvernig fór fyrir Da Silvestre?“
Gamla konan hrökk saman, þegar hún heyrði nafnið.
„Hvernig veizt þú nafnið á þessum dauða manni?“ spurði
hún hvasslega, og svo hélt hún áfram, án þess að bíða eftir
svari:
„Enginn veit, hvað vildi til, en það fór svo, að hvíti maðurinn
varð hræddur, því að hann fleygði niður geitarbelgnum,
sem steinarnir voru í, og flýði út með stóra steininn einan
í hendinni, og hann tók konungurinn, og það er sami
steinninn, sem þú, Macumazahn, tókst af augabrúnum
Twala.“
„Hefur enginn komið inn hingað síðan?“ spurði ég og
skyggndist aftur inn í dimma hliðið.
„Enginn, lávarðar mínir. Aðeins hefur leyndarmálið viðvíkjandi
dyrunum geymzt, og hver einasti konungur hefur
opnað þær, en enginn hefur farið inn. Það er sagt, að þeir
sem fari hingað inn, deyji áður en mánuðurinn er á enda,
eins og hvíti maðurinn dó í hellinum á fjöllunum, þar sem
þið funduð hann, Macumazahn. Ha! ha! orð mín eru sönn.“
Við litum hver framan í annan um leið og hún sagði þetta,
og mér varð illt og kuldi fór um mig allan. Hvernig vissi kerlingarnornin
þetta allt saman?
„Gangið inn, lávarðar mínir. Ef ég segi satt, Þá mun geitarbelgurinn
með steinunum liggja á gólfinu. Hinu munuð þið
síðar komast að, hvort það sé satt, að þeim sé bráður bani
vís, sem fari hér inn. Ha! ha! ha!“ Og hún hökti inn um hliðið,
og bar ljósið með sér. En ég játa það, að ég hikaði mig
enn einu sinni að fara inn á eftir henni.
„Ó, bölvað fari það allt saman!“ sagði Good. „Látum reka
á reiða. Ég ætla ekki að láta þennan gamla djöful hræða
mig,“ og hann þaut inn í göngin á eftir henni og Foulata á
eftir, og gazt henni þó auðsjáanlega ekki að þessu, því að
hún skalf af ótta, eins og hrísla. Dæmi Goods fylgdum við
skyndilega.
Fáeinar álnir inni í hliðinu, þessum göngum, sem höggvin
voru út úr klettinum, hafði Gagool numið staðar og beið eftir
okkur.
„Sjáið, lávarðar mínir,“ sagði hún og hélt ljósinu fram
undan sér, „þeir sem komu fjársjóðunum hér fyrir flýðu
í skyndi, og þeir ætluðu sér að sjá svo um, að enginn kæmist
að leyndarmálinu viðvíkjandi dyrunum, en þeir höfðu ekki
nógan tíma til þess,“ og hún benti á stóra ferhyrnda steina,
sem hlaðið hafði verið upp í hliðið, hér um bil 2 fet og 3
þumlunga á hæð, til þess að byrgja fyrir það. Fram með
hliðunum voru líkir steinar, tilhöggnir, svo að hlaða mátti
þeim, og það sem skrítnast var af öllu, fjöldi af sleggjum
og einar tvær múrsleifar, sem, að svo miklu leyti sem við
höfðum tíma til að rannsaka áhöldin, virtust vera lík að lögun
og gerð, eins og þau, sem notuð eru enn í dag.
Foulata hafði alltaf verið í mestu angist og geðhræringu,
og nú sagði hún, að það væri eins og ætlaði að líða yfir sig,
og hún gæti ekki farið lengra, en vildi bíða þar sem hún var
komin. Við létum hana því setjast á þennan ófullgerða garð,
settum matarílátið við hliðina á henni og skildum hana þar
eftir, svo að hún skyldi geta náð sér aftur.
Enn héldum við áfram eftir göngunum hér um bil 15 skref.
Þá komum við allt í einu að tréhurð, vandlega málaðri. Dyrnar
stóðu galopnar. Hver sem síðast hafði gengið þar um,
hafði annað hvort ekki haft tíma til að loka henni eða þá
gleymt því.
Á þröskuldinum lá skjóða úr geitarskinni, og virtist vera
full af kísilsteinum.
„Hí! hí!, hvítu menn,“ skríkti Gagool, þegar ljósið frá
lampanum féll á skjóðuna. „Sagði ég ykkur ekki, að hvíti
maðurinn, sem kom hingað, hafi flúið í skyndi, og misst
skjóðu konunnar? – litið á!“
Good laut niður og tók skjóðuna upp. Hún var þung, og
glamraði í henni.
„Svei mér sem ég held ekki, að hún sé full af demöntum,“
sagði hann lágt og var auðheyrt á rómnum, að maðurinn var
skelkaður. Það er sannarlega nóg til að koma inn skelk hjá
hverjum sem er að hugsa sér skjóðu fulla með demanta.
„Áfram,“ sagði Sir Henry óþolinmóðlega. „Hérna, gamla
frú, fáðu mér lampann,“ og hann tók hann úr höndunum
Gagool, steig inn úr dyrunum og hélt honum hátt yfir höfði
sér.
Við ruddumst inn á eftir honum og gleymdum í augnablikinu
demantaskjóðunni og vorum nú komnir inn í fjárhirzlu
Salómons.
Í fyrstu gátum við ekkert séð við lampaljósð, sem var
nokkuð dauft, nema herbergi, sem höggvið var í klettinn og
virtist ekki vera nema svo sem tíu ferhyrningsfet. Næst
sáum við ljómandi samsafn af fílatönnum, sem hlaðið var
hverri ofan á aðra, allt upp að lofti. Ekki vissum við, hvað
margar þær voru, því að við gátum auðvitað ekki séð, hvað
þykk hleðslan var, en tannendarnir, sem við sáum, hafa
ekki getað verið færri en 4 eða 5 hundruð, og það var ágætasta
fílabein. Þar var nóg fílabein til að gera mann auðugan
alla sína ævi. Mér datt í hug, að það hefði ef til vill verið úr
þessu forðabúri, að Salómon tók efnið í fílabeinssætið mikla,
sem ekki átti sinn líka í nokkru konungsríki.
Við hlið herbergisins voru hér um bil 20 bréfkassar, ekki
ósvipaðir skotfærakössum Martini Henrys, en heldur stærri,
og rauðmálaðir.
„Þarna eru demantarnir,“ hrópaði ég, „komið með ljósið.“
Sir Henry gerði það, hélt því fast að efsta kassanum. Lokið
á honum var orðið fúið, enda þótt þurrt væri þarna og
það virtist hafa verið barið inn, líklegast af Da Silvestre
sjálfum. Ég stakk hendinni inn um holuna á lokinu og tók
hana út fulla, ekki af demöntum, heldur af gullstykkjum,
með lögun, sem enginn okkar hafði fyrr séð, og eitthvað var
markað á þá, sem líktist hebreskum bókstöfum.
„Jæja,“ sagði ég og lét peninginn aftur í kassann. „Við
þurfum að minnsta kosti ekki að fara héðan tómhentir. Það
hljóta að vera einir tvö þúsund peningar í hverjum kassa,
og kassarnir eru átján. Með þessum peningum mun hafa átt
að borga erfiðismönnunum og kaupmönnunum.“
„Þetta munu vera allir fjársjóðirnir,“ sagði Good. „Ég sé
enga demanta, nema Portúgalsmaðurinn gamli hafi stungið
þeim öllum í belginn sinn.“
„Vilji lávarðar mínir finna steina, þá skulu þeir gæta að
þarna hinum megin, þar sem dimmast er,“ sagði Gagool,
því að hún hafði skilið augnaráð okkar. „Þar munu lávarðar
mínir finna krók og þrjár steinkistur í króknum, tvær
innsiglaðar og eina opna.“
Áður en ég lagði þetta út fyrir Sir Henry, sem hélt á ljósinu,
gat ég ekki stillt mig um að spyrja hana, hvernig hún
vissi þetta, ef enginn hefði komið inn í þennan stað, síðan
hvíti maðurinn var þar á ferðinni, fyrir mörgum mannsöldrum
síðan.
„Ó, Macumazahn, sem haldið hefur vörð á nóttunum,“
svaraði hún í ertnisróm, „vitið þið ekki, sem heima eigið í
stjörnunum, að sumir menn hafa augu, sem séð geta gegnum
stein?“
„Lítið þér á þetta horn, Curtis,“ sagði ég, og vísaði honum
á staðinn, sem Gagool hafði bent á.
„Halló, kunningjar,“ sagði hann, „hér er skot. Guð almáttugur!
Lítið þið á.“
Við stukkum þangað, sem hann stóð í krók einum, ekki
óáþekktum litlum bogaglugga. Við vegginn inn í þessu skoti
voru þrjár steinkistur, hver hér um bil 2 ferhyrningsfet. Á
tveimur þeirra voru steinlok, sem lágu niðri, en lokið á þriðju
kistunni lá, upp við kistuhliðina, og sú kista var opin.
„Lítið á,“ sagði hann með hásum rómi og hélt lampanum
uppi yfir opnu kistunni. Við litum á, og eitt augnablik gátum
við ekkert séð, af því að ofbirta kom í augu okkar af silfurlitum
ljóma, sem fyrir þeim varð. Þegar augu okkar voru
farin að venjast honum, sáum við, að kistan var mitt á milli
hálfs og fulls af óslípuðum demöntum, og flestir voru þeir
æði stórir. Ég laut niður og tók nokkra þeirra upp. Já, okkur
hafði ekki missýnzt, þeir voru sápukenndir átöku, eins
og þeir áttu að vera, svo að hér var ómögulegt um að villast.
Ég ætlaði naumast að ná andanum þegar ég sleppti þeim.
„Við erum ríkustu mennirnir í öllum heiminum,“ sagði ég.
„Monte Christo var hreinn húsgangur í samanburði við okkur.“
„Við fyllum alveg markaðinn með demöntum,“ sagði Good.
„Þurfum að koma þeim þangað fyrst,“ hélt Sir Henry.
Og við stóðum með föl andlitin og störðum hver á annan,
með ljósið á milli okkar og glitrandi gimsteinana við fætur
okkar, eins og við værum samsærismenn og ætluðum að fara
að drýgja einhvern glæp, í stað þess að láta svo sem við værum
þrír hamingjusömustu mennirnir á jörðunni, eins og við
héldum að við værum.
„Hí! hí! hí!“ hélt Gagool gamla áfram fyrir aftan okkur
og flæktist aftur og fram líkt og blóðsuguleðurblaka. „Þarna
eru björtu steinarnir, sem þið hvítu mennirnir elskið. Þarna
eru þeir eins margir eins og þið viljið, takið þá, hleypið þeim
gegnum fingurna á ykkur, étið þá, hí! hí, drekkið þá, ha!
ha!“
Mér fannst á því augnabliki eitthvað svo hlægilega fráleitt
við þá hugsun að éta og drekka demanta, að ég fór að hlæja
eins og væri ég æðisgenginn, og hinir gerðu eins, án þess að
vita, hvers vegna þeir gerðu það. Þarna stóðum við og örguðum
af hlátri yfir gimsteinunum, sem við áttum, og sem
hinir þolgóðu námamenn höfðu fundið fyrir okkur fyrir þúsundum
ára í mikla pyttinum þar hinum megin, og sem Salómons
löngu dauði verkstjóri hafði komið þarna fyrir okkur,
og ef til vill stóð nafn þessa verkstjóra á upplitaða vaxinu,
sem enn hékk við lokin á þessum kistum. Salómon náði aldrei
í þá, né Da Silvestre, né nokkur annar maður. Við höfðum
náð þeim. Þarna voru fyrir framan okkur demantar, sem
námu milljónum sterlingspunda, og gull og fílabein, sem nam
þúsundum punda, og það beið eftir því, að það yrði flutt á
burt.
Allt í einu leið þetta hlátursaðsvif frá, og við hættum að
hlæja.
„Opnið hinar kisturnar, hvítu menn,“ kvakaði Gagool,
„það er vafalaust meira í þeim. Takið fylli ykkar, hvítu lávarðar!“
Þegar þannig hafði verið á okkur skorað, tókum við að ná
upp steinlokunum af hinum tveimur og byrjuðum á því að
brjóta innsiglin, sem héldu þeim lokuðum. Það var ekki laust
við að okkur fyndist þá við spilla helgidómi.
Húrra! Þær voru fullar líka, fullar upp á barma, að minnsta
kosti var önnur þeirra það. Enginn óræstis Da Silvestra hafði
úr henni tekið til þess að fylla geitarbelg sinn. Af þriðju kistunni
er það að segja, að hún var mitt á milli hálfs og fulls,
en steinarnir voru allir valdir, enginn þeirra var minni en 20
karöt, og sumir þeirra voru eins stórir og dúfuegg. Samt gátum
við séð á sumum þeim stærstu, þegar við héldum þeim
upp við ljósið, að þeir voru ofurlitið gulleitir, „upplitaðir,“
eins og þeir kalla það við Kimberley.
En það var annað, sem við ekki sáum, voðalega illmennsku
augnaráðið, sem Gagool gamla sendi okkur um leið og hún
skreið, skreið eins og ormur, út úr fjársjóðakompunni út
göngin í áttina til þungu hurðarinnar úr sprungulausum
hamrinum.
Hvað er þetta? Hljóð kemur eftir hljóð gjallandi inn eftir
hvolfgöngunum. Það er rödd Foulötu!
„Ó, Bougwan! Hjálp! Hjálp! Kletturinn er að síga!“
„Láttu hann fara, stúlka. Þá –“
„Hjálp! Hjálp! Hún lagði mig í gegn!“
Nú þutum við út göngin, og lampinn kastaði birtu á það,
sem nú skal greina. Kletthurðin sígur hægt og hægt niður.
Hún er ekki þrjú fet frá gólfinu. Nálægt henni eigast þær
Foulata og Gagool við. Rautt blóðið streymir allt niður að
hnjám á Foulötu, en þó heldur stúlkuhetjan enn fastri kerlingarnorninni,
sem berst um eins og villiköttur. Ó! þar losnaði
hún! Foulata hnígur niður, og Gagool fleygir sér niður á
gólfið til þess að liðast eins og snákur út gegnum rifuna, sem
enn er eftir í hamrinum, sem er að lokast. Hún er komin
inn undir – ó, guð minn góður! Of seint! Of seint. Steinninn
kremur hana og hún ýlfrar af kvölum. Niður koma þau, niður,
öll þessi 30 tonn og merja hægt og hægt gamla skrokkinn
á henni niður við hamarinn, sem undir er. Arg eftir arg,
slíkt sem við höfðum aldrei fyrr heyrt, svo langt viðbjóðslegt
marr, og hurðin lokaðist rétt í því bili að við hlupum
út ganginn og rákum okkur á hana.
Öllu þessu var lokið á fjórum sekúndum.
Þá snerum við okkur að Foulötu. Vesalings stúlkan hafði
verið stungin, og ég sá, að hún átti ekki langt eftir.
„Ó, Bougwan, ég dey!“ sagði stúlkuskepnan fallega, og
gat naumast náð andanum. „Hún skreið út – Gagool; ég sá
hana ekki, það leið yfir mig – og hurðin fór að síga niður,
og svo kom hún aftur og leit inn eftir göngunum – og ég
sá hana koma inn undir hurðinni, sem smátt og smátt var
að síga, inn úr dyrunum, og ég náði í hana og hélt henni,
og hún rak mig í gegn og ég dey, Bougwan.“
„Aumingja stúlkan! Aumingja stúlkan!“ hljóðaði Good,
og svo fór hann að kyssa hana, af því að hann gat ekkert
annað gert.
„Bougwan,“ sagði hún eftir nokkra þögn, „er Macumazahn
hér? Það er orðið svo dimmt, að ég get ekkert séð.“
„Hér er ég, Foulata.“
„Macumazahn, gerðu svo vel og vertu tunga mín eitt augnablik, því að Bougwan getur ekki skilið mig, og áður en ég
fer inn í myrkrið langar mig til að segja ofurlítið.“
„Talaðu, Foulata, ég skal leggja það út.“
„Segðu lávarði mínum, Bougwan, að – ég elski hann, og
að mér þyki vænt um að deyja, af því ég veit, að hann getur
ekki ofþyngt lífi sínu með annarri eins konu og mér, af því að
sólin getur ekki átt við myrkrið né heldur það hvíta við það
svarta.
„Segðu honum, að stundum hafi mér fundizt eins og einhver
fugl vera í brjósti mér, sem einhvern tíma mundi fljúga
héðan og syngja einhvers staðar annars staðar. Mér finnst
jafnvel ekki nú, sem hjarta mitt sé að deyja, og get ég þó
ekki lyft upp hendinni og heilinn í mér er að verða kaldur.
Það er svo fullt af elsku, að það gæti lifað í þúsund ár, og
þó verið ungt. Segðu honum, að ef ég lifi síðar, þá geti skeð
að ég hitti hann á stjörnunum, og að – ég ætli að leita á
þeim öllum, þó það geti skeð, að ég verði þar ennþá dökk og
hann verði hvítur. Segðu – nei, Macumazahn, segðu ekkert
annað, nema að ég elski – Ó, haltu mér fastar, Bougwan,
ég finn ekkert til handleggjanna á þér – ó! ó!“
„Hún er dáin – hún er dáin!“ sagði Good, og stóð upp
harmþrunginn. Tárin runnu ofan eftir góðmannlegu andlitinu
á honum.
„Þér þurfið ekki að taka yður þetta nærri, gamli kunningi,“
sagði Sir Henry.
„Hvað!“ sagði Good, „hvað eigið þér við?“
„Ég á við það, að þér getið bráðum orðið henni samferða
þangað. Sjáið þér ekki, maður, að við erum jarðaðir hér lifandi?“
Áður en Sir Henry sagði þessi orð held ég ekki, að við
höfum að fullu gert okkur grein fyrir, hvað okkur hafði
hent, því að við tókum ekki eftir öðru en andláti vesalings
Foulötu. En nú skildum við það. Steinninn feiknaþungi hafði
lokazt, að líkindum til eilífðar, því að sá eini heili, sem þekkti
leyndarmálið viðvíkjandi honum, hafði marizt sundur og orðið
að dufti undir honum. Enginn gat gert sér von um að
brjótast út eða inn um þessar dyr með neinu óöflugra efni
en dynamiti, og það enda miklu af því. Og við vorum þeim
megin við þær, sem við ekki hefðum átt að vera!
Fáeinar mínútur stóðum við lostnir af skelfingu yfir líki
Foulötu. Það var eins og við værum allri karlmennsku sviptir.
Okkur brá, svo mikið í fyrstu við hugsunina um þann
seina og auma dauðdaga, sem okkar beið, að við buguðumst
algerlega. Við sáum það allt nú. Þessi djöfull, Gagool, hafði
hugsað sér að koma okkur í þessa snöru frá því fyrsta. Það
hefði verið gaman, sem fengið hefði hennar vonzkuhug verulegs
fagnaðar, að hugsa sér þessa þrjá hvítu menn, sem hún
af einhverjum ástæðum, sem enginn vissi nema hún, hafði
ávallt hatað, tortímast hægt og hægt af þorsta og hungri
innan um fjársjóði þá, sem þeir höfðu girnzt. Nú sá ég, hvað
hún meinti með skopinu, að við skyldum eta og drekka demantana.
Ef til vill hafði einhver reynt að fara á sama hátt
með veslings gamla doninn, þegar hann skildi eftir belginn
fullan gimsteina.
„Þetta dugir aldrei,“ sagði Sir Henry rámur. „Það deyr
bráðum á lampanum. Við skulum vita, hvort við getum ekki
fundið fjöðrina, sem hreyfir klettinn.“
Við stukkum fram með örvæntingarákefð og sveittumst
blóðinu. Við fórum að þreifa upp og niður um hurðina og
hliðina á göngunum. En enga örðu né fjöður gátum við fundið.
„Verið vissir,“ sagði ég, „að hurðinni verður ekki lokið
upp að innan, ef svo væri, þá hefði Gagool ekki lagt á tvær
hættur með að reyna að skríða út undir steininn. Það var af
því, að hún vissi það, að hún reyndi að komast út, hvað sem
það kostaði. Fari hún bölvuð.“
„Að minnsta kosti,“ sagði Sir Henry og hló við kuldalega,
„fékk hún það skyndilega borgað. Hennar dauðdagi var nærri
því eins óttalegur eins og líklegt er að okkar verði. Við getum
ekkert við dyrnar gert. Látum okkur fara aftur inn í herbergið,
þar sem fjársjóðirnir eru.“
Við snerum inn aftur, og um leið og við gerðum það, tók
ég eftir matarskrínunni, sem Foulata heitin hafði haft með
sér. Hún var hjá ófullgerða veggnum, sem hlaða hafði átt
þvert yfir göngin. Ég tók hana upp og bar hana inn í bölvaða fjárhirzluna, sem átti að verða gröf okkar. Svo snerum
við aftur við, bárum líkama Foulötu með lotningu inn, og
lögðum hann á gólfið hjá peningakössunum.
Þar næst settumst við sjálfir niður og hölluðum bökunum
upp að steinkössunuum, þar sem einskisverðu fjársjóðirnir
voru geymdir.
„Látum okkur skipta matnum,“ sagði Sir Henry, „svo að
hann endist eins lengi og mögulegt er.“ Við gerðum það því.
Okkur taldist svo til, að úr honum mundu verða fjórar óendanlega
litlar máltíðir fyrir hvern okkar, nóg til að halda í
okkur lífinu svo sem tvo daga. Auk „biltongsins“ eða þurrkaða
veiðidýraketsins, voru til tvær flöskur af vatni, og hver
þeirra tók hér um bil einn pott.
„Látum okkur nú éta og drekka,“ sagði Sir Henry, „því að
á morgun eigum við að deyja.“
Við átum hver um sig lítinn skammt af „biltongi,“ og
drukkum sopa af vatni. Ég þarf ekki að taka það fram, að
við höfðum litla matarlyst, þó að við værum mjög matarþurfi,
og okkur liði betur eftir að við höfðum rennt þessu
niður. Svo stóðum við upp og fórum að rannsaka veggi fangelsis
okkar nákvæmlega, í þeirri veiku von að finna einhver
ráð til útgöngu. Við rannsökuðum vandlega, hvort hvergi
tæki undir í veggjunum eða gólfinu.
En ráðin voru engin til. Það var ekki líklegt að þau væru
nein til, þar sem um fjárhirzlu var að ræða.
Ljósið fór að loga dauft. Fitan var nærri því útbrunnin.
„Quatermain,“ sagði Sir Henry. „Hvað er klukkan – úrið
yðar gengur?“
Ég tók það upp og leit á það. Klukkan var 6, við höfðum
farið inn í hellinn kl. 11.
„Infadoos saknar okkar,“ sagði ég. „Ef við komum ekki
aftur í nótt, þá leitar hann að okkur með morgninum, Curtis.“
„Honum verður ekki til neins að leita. Hann þekkir ekki
leyndardóm hurðarinnar, veit ekki einu sinni, hvar hún er.
Engin lifandi manneskja vissi það í gær, nema Gagool. Í dag
veit enginn það. Jafnvel þótt hann fyndi hurðina, gæti hann
ekki brotizt inn um dyrnar. Allt Kúkúanaherliðið gæti ekki
brotizt gegnum fimm fet af sprungulausum hamri. Vinir
mínir, ég sé engin úrræði fyrir okkur önnur en beygja okkur
undir vilja almáttugs guðs. Eftirsókn fjársjóða hefur komið
mörgum á kaldan klaka. Við bætumst við tölu þeirra.“
Ljósið varð enn daufara.
Allt í einu blossaði það upp, svo að öll sýningin lyftist upp
líkt og upphleyptar myndir, kynstrin miklu af hvítu fílabeini,
kassarnir fullir af gulli, líkami Foulötu heitinnar endilangur
fyrir framan þá, geitarbelgurinn fullur af dýrgripum, daufa
glætan af demöntunum og æðislegu náfölu andlitin á okkur
þremur hvítu mönnunum, sem sátum þar og biðum þess að
deyja úr hungri.
Svo lækkaði ljósið aftur skyndilega og slokknaði.
XXVIII. KAPITULI. - VONLAUSIR.
Ég get ekki lýst svo skelfingu nætur þeirrar, er nú kom,
að menn fái neina verulega hugmynd um hana. Við urðum þó
fyrir þeirri náð, að þær mýktust nokkuð af svefni, því að
jafnvel þegar eins er ástatt fyrir mönnum eins og fyrir okkur
var, lætur þreytan stundum til sín taka. En að minnsta
kosti var mér ómögulegt að sofa mikið. Þó að ég sleppi skelfingarhugsuninni
um þau forlög, sem yfir okkur vofðu – því
að jafnvel hugrakkasti maður á jörðinni hefði vel getað bugazt
af öðrum eins forlögum og okkar biðu, og ég hef aldrei
látið mikið yfir hugrekki mínu – þá var þögnin of mikil til
þess að ég gæti sofið. Lesari góður, þú kannt að hafa legið
andvaka á næturþeli, og þér kann að hafa þótt þögnin óviðfelldin,
en ég er sannfærður um, að þú getur enga hugmynd
haft um það, hve sterk og áþreifanleg alger þögn í raun og
veru er. Á yfirborði jarðarinnar er ávallt einhver hljómur
eða hreyfing, og þó að það ef til vill verði ekki greint sjálft,
þá, sljófgar það þó þá bitru egg, sem er á algerðri þögn. En
þar var enginn hljómur og engin hreyfing. Við vorum jarðaðir
í innýflum afarmikils jökuls. Þúsundir feta fyrir ofan
okkur þaut hreina loftið um hvíta snjóinn, en enginn hljómur
frá því náði til okkar. Jafnvel frá dauðrasalnum voðalega
vorum við aðskildir með löngum göngum og fimm feta þykkum
hamri, og dauðir menn gera engan skarkala. Þó að allt
skotlið himins og jarðar hefði farið að braka, hefði það ekki
geta borizt til eyrna okkar í gröf þeirri, sem við vorum grafnir
í lifandi. Okkur var stíað frá öllum hljómum veraldarinnar
– það var eins og við værum þegar dauðir.
Og þá gat ég ekki varizt hugsunum um þá kaldhæðni, sem
lá í því, hvernig ástatt var fyrir okkur. Þarna lágu umhverfis
okkur fjársjóðir, sem nægt hefðu til þess að borga hóflega
ríkisskuld eða til að koma upp flota af herskipum, og þó
hefðum við orðið fegnir að mega láta þá alla af hendi fyrir
minnsta möguleika til að sleppa þaðan. Vafalaust mundum
við bráðlega verða fegnir að skipta þeim fyrir matarbita eða
bolla af vatni, og þar á eftir jafnvel fyrir þau hlunnindi, að
þrautir okkar tækju skjótt enda. Það er óhætt um það, að
auðurinn, sem menn verja öllu sínu lífi til að ná í, hann verður
að lokum einskisvirði.
Og svo leið nóttin.
„Good,“ sagði Sir Henry loksins, og rödd hans hljómaði
voðalega í þessum algerða kyrrleik, „hvað eru margar eldspýtur
eftir í kassanum?“
„Átta, Curtis.“
„Kveikið þér á einni, svo við getum séð hvað klukkan er.“
Hann gerði það, og loginn ætlaði næstum að gera okkur
blinda, af því að myrkrið hafði verið svo þétt áður. Mín
klukka var fimm. Snækransarnir hátt yfir höfðum okkar
voru nú að roðna í döguninni yndisfagurri, og golan átti að
vera farin að koma róti á næturmóðuna í hellunum.
„Okkur væri betra að borða eitthvað og halda kröftum
okkar við,“ sagði ég.
„Til hvers er að borða?“ sagði Good. „Því fyrr sem við
deyjum og losnum við þetta því, betra.“
„Alltaf er von, meðan lífið er ekki farið,“ sagði Sir Henry.
Við átum því ofurlítið og drukkum vatnssopa, og enn leið
nokkur stund. Einhver stakk þá upp á því, að það væri ef til
vill réttara að fara svo nærri dyrunum sem komizt yrði og
kalla, ef svo kynni að atvikast, sem reyndar var ekki líklegt,
að einhver kynni að geta heyrt hljóðin út. Good hafði skerandi
rödd eftir langa æfingu frá sjómennsku sinni. Hann
fálmaði því fram göngin og fór að hljóða, og ég verð að
segja, að það voru ljótu bölvuð óhljóðin, sem upp úr honum
komu. Ég hef aldrei heyrt önnur eins org, en áhrifin urðu
ekki meiri en þó að mýfluga hefði verið að suða.
Eftir nokkra stund hætti hann þessu, kom aftur þyrstur
mjög og varð að fá sér nokkuð af vatni. Eftir það hættum
við öllum óhljóðum, því að úr þeim varð svo mikil vatnseyðsla.
Svo settumst við allir niður einu sinni enn og hölluðumst
upp að kistunum okkar, þar sem gagnslausu demantarnir
voru geymdir. Í þessu voðalega aðgerðaleysi, sem var einna
harðasta atriðið í ástandi okkar, og ég verð að segja það,
fyrir mitt leyti, að ég örvænti algerlega. Ég lagði höfuðið
upp að breiðu herðunum á Sir Henry og fór að gráta, og ég
held ég hafi heyrt Good snökkta hinum megin og jafnframt
bölva sjálfum sér hrottalega fyrir að gera það.
Hvað góður og hugrakkur hann var, sá mikli maður! Þó
að við hefðum verið tvö hrædd börn, og hann hefði verið
fóstra okkar, þá hefði hann ekki getað farið betur að okkur.
Hann gleymdi þeim þætti, sem hann sjálfur tók í eymdinni
og gerði allt sem hann gat til að koma ró á okkar æðstu
geðshræringar. Hann sagði sögur af mönnum, sem eitthvað
líkt hafði verið ástatt fyrir og höfðu sloppið á yfirnáttúrlegan
hátt, og þegar honum tókst ekki að gleðja okkur með
þessu, þá, benti hann á, hvernig, þegar öllu væri á botninn
hvolft, þetta væri ekki annað en að sú endalykt, sem hlyti
að bíða okkar, kæmi aðeins nokkru fyrr en ella, að þessu
mundi bráðum öllu lokið, og það væri góður dauðdagi að örmagnast
(sem annars er ósatt). Svo breytti hann um og fór
að eins og ég hafði einu sinni heyrt hann gera, gat þess, að
við ættum að fela okkur náð æðra valds, og það gerði ég fyrir
mitt leyti afdráttarlaust.
Hann er ágætur drengur, mjög hæglátur, en mjög kjarkmikill.
Og svo leið dagurinn einhvern veginn eins og nóttin hafði
liðið (ef annars á við að tala um slíka dægraskiptingu, þar
sem alltaf var svartasta nótt), og þegar ég kveikti á eldspýtu
til að gæta að klukkunni, var hún 7.
Einu sinni enn átum við og drukkum, og meðan við vorum
að því datt mér nokkuð í hug.
„Hvernig stendur á því,“ sagði ég, „að loftið helzt hér
hreint? Það er þykkt og þungt, en það er alveg hreint.“
„Guð almáttugur!“ hrópaði Good og spratt á fætur, „um
þetta hef ég aldrei hugsað. Það getur ekki komizt gegnum
steinhurðina, því að hún er loftheld, ef nokkur hurð hefur
nokkurn tíma verið þar. Einhvers staðar hlýtur það að komast
inn. Væri hér enginn loftstraumur, þá hefðum við kafnað
þegar við fyrst komum inn. Við skulum gæta að.“
Það var dásamlegt, hvað þessi litli vonarneisti gat breytt
okkur. Á næsta augnabliki vorum við allir farnir að skríða
höndum og hnjám innan um herbergið og leita að því, hvort
við fyndum hvergi minnsta vott um súg. Allt í einu dró úr
áhuga mínum. Ég tók á einhverju köldu. Það var andlitið
Foulötu heitinni.
Einn klukkutíma eða lengur héldum við áfram að þreifa
fyrir okkur, þangað til loksins Sir Henry og ég örvæntum um
árangurinn og hættum. Við höfðum þá meitt okkur talsvert
með því að reka höfuðin sífeldlega í fílatennur, kistur og
veggi herbergisins. En Good hélt enn áfram og sagði eins og
í gamanskyni að það væri betra en að gera ekkert.
„Heyrið þið, piltar,“ sagði hann allt í einu, og var eins og
hann væri að halda röddinni í stilli, „komið þið hingað.“
Ég þarf svo sem ekki að taka það fram, að við flýttum
okkur það sem við gátum að skreiðast þangað sem hann var.
„Quatermain, leggið þér höndina þar sem mín hönd er.
Nú, nú, finnið þér nokkuð?“
„Ég held ég finni loft koma upp.“
„Hlustið þið nú.“ Hann stóð upp og stappaði með fótunum,
þar sem hann stóð, og vonarblossi bálaðist upp í hjörtum
okkar. Það var tómahljóð undir.
Með skjálfandi hendi kveikti ég á eldspýtu. Ég átti ekki
nema þrjár eftir, og við sáum, að við vorum staddir innst
inni í því horni herbergisins, sem fjærst var dyrunum, og
þannig stóð á því, að við höfðum ekki tekið eftir tómahljóðinu
sem þarna var, í leit okkar áður, þó nákvæm væri. Meðan
logaði á eldspýtunni rannsökuðum við staðinn. Steingólfið
var þar sett saman, og – drottinn minn góður! Inn í
bjarginu var steinhringur, sem ekkert stóð út úr. Við sögðum
ekki orð. Við vorum í of mikilli geðshræringu, og hjörtu okkar
börðust of ákaft af von til þess að við gætum talað. Good
hafði hníf, og aftan á honum var einn af þessum krókum,
sem gerðir eru til að ná steinum úr hrosshófum. Hann opnaði
krókinn og klóraði umhverfis hringinn með honum. Loksins
komst hann undir hringinn og fór gætilega með hann,
því að hann var hræddur um að brjóta hann. Hringurinn fór
að hreyfast. Hann var úr steini og hafði því ekki orðið fastur
allar þessar aldir, sem hann hafði legið þarna, eins og
mundi hafa orðið, ef hann hefði verið úr járni. Hringurinn
stóð allt í einu uppréttur. Þá fór hann með hendurnar inn í
hann og togaði af öllum kröftum. En ekkert lét undan.
„Látið þér mig reyna,“ sagði ég óþolinmóðlega, því að afstaða
steinsins var svo, þarna fast inni í horninu, að ómögulegt
var fyrir tvo að toga í einu. Ég tók í og togaði, en ekkert
gekk.
Þá reyndi Sir Henry og tókst ekki.
Good tók aftur krókinn og klóraði eftir öllum samskeytum,
þar sem við fundum loftið koma upp.
„Nú, Curtis,“ sagði hann, „togið þér nú allt hvað þér getið.
Þér eruð eins sterkur eins og tveir menn. Bíðum við,“ og
hann tók af sér fallegan svartan silkiklút, sem hann var með,
til þess ekki að hætta við hreinlætisvenjur sínar, og hleypti
honum í hringinn. „Quatermain, takið þér nú utan um mittið
á Curtis og togið, þegar ég segi til, því nú liggur okkur
lífið á. Nú.“
Sir Henry beitti öllu sínu heljarafli, og Good og ég gerðum
það, sem við gátum með þeim kröftum, sem náttúran
hafði gefið okkur.
„Upp! upp! það er að láta undan,“ stundi Sir Henry, og
ég heyrði vöðvana í stóra bakinu á honum braka. Allt í einu
kom aðskilnaðarhljóð, svo loftstraumur, og allir lágum við
á bakinu á gólfinu, með stóran flögustein ofan á okkur. Afl
Sir Henrys hafði riðið af baggamuninn, og aldrei hefur
vöðvakraftur nokkurs manns komið honum betur.
„Kveikið þér á eldspýtu, Quatermain,“ sagði hann, jafnskjótt
og við höfðum komizt á fætur og náð andanum, „farið
þér nú varlega.“
Ég gerði það, og fyrir framan okkur var, guð veri lofaður!
fyrsta þrepið af steinstiga.
„Hvað á nú að gera?“ spurði Good.
„Fara ofan stigann auðvitað og treysta. forsjóninni.“
„Bíðum við!“ sagði Sir Henry. „Quatermain, náið þér í biltongsbitann
og vatnið, sem við eigum eftir. Við kunnum að
þurfa á því að halda.“
Ég skreið í því skyni þangað, sem við höfðum áður verið
við kisturnar, og á leiðinni datt mér nokkuð í hug. Við höfðum
ekki hugsað mikið um demantana síðustu 24 stundirnar
eða svo. Í raun og veru er viðbjóðslegt að hugsa um demanta,
þegar þess var gætt, hverjar raunir þeir höfðu komið
okkur í. En ég hugsaði með mér, að það væri rétt af mér að
stinga á mig fáeinum, ef svo skyldi fara, að við kæmumst
nokkurn tíma út úr þessum voðalega helli. Ég stakk því lúk
unni niður í fyrstu kistuna og fyllti alla vasana á gömlu
veiðitreyjunni minni, og ég bætti við tveimur hnefafyllum af
stóru steinunum úr þriðju kistunni – og það var gott að mér
skyldi detta það í hug.
„Heyrið þið, piltar,“ hrópaði ég, „ætlið þið ekki að taka
nokkra demanta með ykkur? Ég hef fyllt mína vasa.“
„Ó! fari demantarnir bölvaðir!“ sagði Sir Henry. „Ég
vona ég þurfi aldrei að sjá demanta framar.“
Af Good er það að segja, að hann svaraði engu. Hann var
held ég að kveðja allt það, sem eftir var af aumingja stúlkunni,
sem hafði elskað hann svo heitt. Og þó að þér, lesari
minn, sem situr heima í næði og hugsar um þessi miklu,
sannast að segja ómælanlegu auðæfi, sem við nú létum ganga
úr greipum okkar, kunni að þykja það kynlegt, þá get ég
fullyrt, að ef þú hefðir verið svo sem 28 klukkustundir, með
nær því ekkert til að eta og drekka á þessum stað, þá, hefði
þér ekki leikið hugur á að hlaða á þig demöntum um leið og
þú steyptir þér niður í hin óþekktu iður jarðarinnar, í vitleysislegri
von um að komast hjá, hörmulegum dauðdaga.
Hefði það ekki verið orðin nokkurs konar önnur náttúra mín,
vegna þess að ég hafði allt mitt líf vanið mig á það, að skilja
aldrei neitt eftir, sem var ómaksins vert að eiga, ef minnsti
möguleiki var á því í að flytja það með sér, þá er ég alveg
viss um, að ég hefði ekki lagt það á mig að fylla vasa mína.
„Komið þér, Quatermain,“ sagði Sir Henry, sem þegar stóð
á fyrsta þrepi steinstigans. „Gætilega, ég ætla að fara á
undan.“
„Gætið þér vel að, hvar þér stigið fætinum niður, einhver
voða hola kann að vera fyrir neðan.“
„Miklu líklegra, að það sé annað herbergi,“ sagði Sir
Henry, gekk hægt ofan og taldi þrepin um leið og hann steig
þau.
Þegar hann var kominn niður á fimmtán, nam hann staðar.
„Hér er gólfið,“ sagði hann. „Guði sé lof! Ég held að það
séu göng. Komið þið ofan.“
Good gekk næst ofan stigann og ég síðastur, og þegar ég
var kominn alla leið niður, kveikti ég á annarri af þeim tveim
eldspýtum, sem eftir voru. Við ljósið af henni gátum við aðeins
séð, að við stóðum í þröngum jarðgöngum, sem lágu að
stiganum, sem við höfðum gengið ofan, bæði frá vinstri og
hægri hlið, og mynduðu rétt horn við hann. Áður en við gátum
gert okkur grein fyrir meiru, brenndi eldspýtan fingurinn
á mér og svo sloknaði þegar á henni. Þá varð það
vandasama spurningaratriði fyrir okkur, hvora leiðina við
ættum að fara. Auðvitað var ómögulegt fyrir okkur að vita,
hvað þessi göng væru, né hvert þau lægju, og þó gat svo farið,
að það yrði okkur til bjargar að fara í aðra áttina, en að
hin leiðin yrði okkur að bana. Við vorum í framúrskarandi
miklum vandræðum, þangað til allt í einu að Good datt það
í hug, að þegar ég kveikti á eldspýtunni, þá hafði súgurinn
í ganginum blásið logann til vinstri handar.
„Látum okkur ganga á móti súgnum,“ sagði hann. „Loftið
streymir inn, ekki út.“
Við fórum eftir þessu ráði, þreifuðum fyrir okkur með
hendinni fram með veggnum og reyndum fyrir okkur með
fótum við hvert stig, sem við stigum. Á þann hátt héldum
við burt frá bölvaðri fjárhirzlunni í okkar voðalegu rannsóknarferð.
Ef nokkur lifandi maður skyldi nokkurn tíma
koma inn þangað aftur, sem ég held ekki að verði, þá mun
hann sjá þess merki, að við höfum þangað komið, á gimsteinakistunum
opnum, lampanum tómum og hinum hvítu
beinum Foulötu heitinnar.
Þegar við höfðum fálmað okkur áfram eftir göngunum
hér um bil einn fjórða hluta klukkustundar, kom skarpur
hlykkur á þau, eða þá, að önnur grein lá út úr þeim, og eftir
henni fórum við og komumst svo eftir nokkra stund inn í
þá þriðju. Og þannig liðu nokkrar klukkustundir. Það virtist
svo sem við værum komnir í eitthvert völundarhús úr steini,
og að hvergi væri leið út úr því. Auðvitað get ég ekki sagt,
hvað öll þessi göng voru, en við héldum, að þetta hlyti að
vera gamlir námar, og að göngin mundu liggja hingað og
þangað eftir því sem málmurinn hafði legið í jörðinni. Á annan
hátt gátum við ekki gert okkur grein fyrir, hvernig standa
mundi á öllum þessum fjölda af göngum.
Loksins námum við staðar, alveg yfir komnir af þreytu.
Vonin var lömuð og hugrekkið bilað, svo átum við síðasta
bitann, sem eftir var af biltonginu, og drukkum síðasta
vatnsdropann, því að kok okkar voru orðin líkust kalkofnum.
Okkur virtist, sem við hefðum ekki sloppið við dauðann í
fjárhirzlumyrkrinu til annars en þess að láta lífið í myrkrum
jarðgangnanna.
Þegar við stóðum þarna, örvæntingarfyllri en nokkru sinni
áður, hélt ég, að ég heyrði hljóð og vakti athygli hinna á því.
Það var mjög veikt og mjög langt burtu, en það var hljóð,
lágt, suðandi hljóð, því að hinir heyrðu það líka, og engin orð
geta lýst því, hvílík sæla var að heyra það eftir allar þessar
stundir, sem algerð, voðaleg kyrrð hafði verið umhverfis
okkur.
„Guð minn góður! Það er rennandi vatn,“ sagði Good.
„Haldið þið áfram.“
Aftur lögðum við af stað, þangað sem veika suðuhljóðið
virtist vera, og þreifuðum okkur áfram eins og áður fram
með steinveggjunum. Hljóðið heyrðist æ betur og betur,
þangað til okkur virtist það vera orðið talsvert sterkt þar í
kyrrðinni. Áfram, áfram enn. Nú gátum við glöggt heyrt nið
frá streymandi vatni, þar var ekkert um að villast. Og hvernig
gat þó verið rennandi vatn í iðrum jarðarinnar? Nú vorum
við rétt komnir að því, og Good, sem var á undan, bölvaði
sér upp á, að hann fyndi lyktina af því.
„Farið varlega, Good,“ sagði Sir Henry; „við hljótum að
vera rétt hjá því.“ Þá heyrðum við hlunk og sull og hljóð,
sem kom frá Good.
Hann hafði dottið í vatnið.
„Good! Good! Hvar eruð þér?“ hrópuðum við hræddir og
sorgbitnir. Okkur til innilegrar gleði heyrðum við svarað
með rödd, sem lá við köfnun:
„Bíðið við, ég hef náð í klett. Kveikið ljós og sýnið mér,
hvar þið eruð.“
Ég flýtti mér að kveikja á síðustu eldspýtunni, sem eftir
var. Við daufa glætu af henni sáum við dökkleitt vatn renna
við fætur okkar. Við gátum ekki séð, hvað breitt það var, en
nokkuð út í því sáum við félaga okkar hanga á framslútandi
klettasnös.
„Verið viðbúnir að ná í mig,“ sagði Good, „ég verð að
synda það.“
Svo heyrðum við hlunk og að sullað var í vatninu og brotizt
um fast. Eftir eina mínútu eða svo hafði hann hrifsað
eftir hönd Sir Henrys, sem út var rétt, og náð í hana, og við
drógum hann upp úr vatninu inn í göngin.
„Það veit hamingjan,“ sagði hann milli þess að hann sótti
í sig veðrið, „þar skall hurð nærri hælum. Hefði ég ekki náð
í klettinn þann arna og ekki kunnað að synda, þá hefði verið
úti um mig. Vatnið sendist áfram eins og það væri í myllustokk,
og ég gat engan botn fundið.
Auðséð var að ekki dugði þetta. Good hvíldi sig dálitla
stund, og við drukkum lyst okkar úr vatni þessarar undirheima-ár,
sem var bragðgott og ferskt, og þvoðum okkur í
framan eins vel og við gátum, enda var öll þörf á því fyrir
okkur. Svo héldum við frá bökkum þessarar Afríku-Styxar
og fórum sömu leiðina sem við höfðum farið. Good var á
undan okkur og var óviðfelldið að heyra, hvernig úr honum
lak. Loksins komum við að öðrum gangi, sem lá til hægri
handar út frá okkur.
„Við getum eins vel farið þessa leið,“ sagði Sir Henry
þreytulega, „það er líkt um allar leiðir hér. Við getum aðeins
gengið þangað til við hnígum niður.“
Hægt og hægt stauluðumst við lengi lengi eftir þessum
nýja gangi; Sir Henry var nú á undan.
Allt í einu nam hann staðar, og við rákum okkur á hann.
„Lítið þið á hvíslaði hann, „er ég að verða brjálaður eða
er þetta ljós?“
Við störðum svo fast sem okkur var mögulegt, og það var,
já, það var langt framundan okkur blettur, sem daufa glætu
bar á, ekki stærra en gluggarúða í litlu húsi. Glætan var svo
dauf, að ég efast um, að nokkur augu hefðu getað séð hana,
nema þau, sem ekkert höfðu séð nema sorta svo dögum
skipti, eins og hér var um að ræða.
Okkur varð einhvern veginn þungt um andardráttinn af
voninni, og við ruddumst áfram. Eftir fimm mínútur lék
enginn vafi lengur á þessu. Þetta var blettur, sem dauft ljós
bar á. Eftir svo sem eina mínútu lék um okkur verulega
hreint loft. Áfram þreyttum við. Allt í einu þrengdust göngin.
Sir Henry fór á hnén. Enn þrengri urðu þau, þangað til
þau voru ekki orðin víðari en stór refahola. Nú er jörð umhverfis
okkur, kletturinn er á enda.
Við þrýstum okkur inn og brutumst um, og Sir Henry
komst út og við Good líka, og yfir höfðum okkar voru blessaðar
stjörnurnar og hreina loftið í vitum okkar. Þá lét allt
einu eitthvað undan, og við kútveltumst langa lengi yfir
gras og kjarr, og mjúka vota jörð.
Ég náði í eitthvað og nam staðar. Ég settist upp og hrópaði
fjörlega. Rétt neðan undan mér kom annað óp, sem svar.
Þar hafði Sir Henry stöðvazt á sinni fljúgandi ferð, af því að
hann hafði lent á einhverjum flötum bletti. Ég skreiddist til
hans og fann hann ósærðan, en móðan mjög. Þá skygndumst
við um eftir Good. Spölkorn þar frá fundum við hann líka,
og var hann rígfastur í greinóttri trjárót. Hann hafði rekið
sig á hér og þar, en náði sér bráðlega.
Við settumst niður þar í grasinu, og umskiptatilfinningarnar
voru svo miklar, að ég held beinlínis að við höfum
grátið af fögnuði. Við vorum sloppnir út úr þessu voðalega
fangelsi, sem svo nærri hafði legið að yrði gröf okkar. Sannarlega
hlaut eitthvert náðarsamlegt æðra vald að hafa stýrt
fótum okkar til þessarar sjakalaholu við endann á göngunum
(því að þar hlýtur hún að hafa verið). Og sjá, þar á fjöllunum skein rósrauð dagsbirtan, sem við höfðum ekki gert
okkur von um að sjá nokkurn tíma framar.
Svo fór grátt ljósið að laumast niður eftir brekkunum, og
við sáum að við vorum staddir í botninum, eða öllu heldur
nálægt botninum á gryfjunni miklu framundan dyrunum á
hellinum. Nú gátum við greint þrjár svörtu, risavöxnu myndirnar,
sem voru á brúninni. Vafalaust höfðu þessi voðalegu
göng, sem við höfðum reikað um alla liðlanga nóttina, upprunalega
staðið á einhvern hátt í sambandi við miklu demantanámana.
En að því er ánni í iðrum fjallsins við kemur,
þá veit guð einn, hvað hún var eða hvaðan hún kemur, eða
hvert hún rennur. Mér er fyrir mitt leyti ekkert annt um að
rannsaka farveg hennar.
Það var bjartara og bjartara. Nú gátum við séð hver annan,
og aðra eins sjón og við vorum hef ég aldrei litið fyrr né
síðar. Kinnfiskasognir, inneygðir garmar vorum við, allir
þaktir ryki og leðju, marðir og blóðugir. Hræðslan við yfirvofandi
dauða stóð enn rituð á andlitum okkar, og það hefði
sannarlega ekki verið undarlegt, þó að dagsljósið hefði orðið
hrætt við okkur. Og þó er það heilagur sannleikur, að glerauga
Goods var enn fast við augað á honum. Ég efast um,
að hann hafi nokkurn tíma tekið það af sér. Hvorki myrkrið,
né hlunkurinn í ána niðri í jörðinni, né veltingin ofan brekkuna
gat aðskilið Good og gleraugað hans.
Við stóðum nú upp, því að við vorum hræddir um að limir
okkar kynnu að stirðna, ef við stæðum þar lengur við.
Hægt og hægt fórum við að berjast við að komast upp brekkuna
að miklu gryfjunni, og var það þrautaferð. Eina klukkustund
eða meira þreyttum við látlaust upp eftir bláa leirnum
og létum ræturnar og grasið, sem hann var hulinn með,
hjálpa okkur til að dragast áfram.
Loksins tókst okkur að komast upp, og við stóðum á veginum
mikla, beint á móti standmyndunum stórvöxnu, gryfjunnar
megin við þær.
Utan við veginn, eina 50 faðma frá okkur, logaði eldur
fyrir framan nokkra kofa, og umhverfis eldinn voru menn.
Við héldum í áttina til þeirra, studdumst hver við annan og
staðnæmdust í hvert skipti, sem við höfðum gengið nokkur
skref. Allt í einu stóð einn af mönnunum upp, sá okkur og
féll til jarðar, hrínandi af hræðslu.
„Infadoos, Infadoos! Það erum við, vinir þínir.“
Hann stóð upp, hljóp til okkar, glápti á okkur æðislega og
skalf af ótta.
„Ó, lávarðar mínir, lávarðar mínir, þið eruð þá í sannleika
komnir aftur frá hinum dauðu! – Komnir aftur frá hinum
dauðu!“
Og gamli bardagamaðurinn fleygði sér niður fyrir framan
okkur, faðmaði knén á Sir Henry og grét af fögnuði.
XIX. KAPITULI. - KVEÐJA IGNOSIS.
Tíu dögum eftir þennan minnisstæða morgun vorum við
enn einu sinni í okkar gömlu híbýlum í Loo. Þó að undarlegt
megi virðast, þá vorum við hér um bil jafngóðir eftir okkar
voðalegu raunir, nema hvað hárstúfarnir á mér komu talsvert
grárri út úr hellinum en þeir höfðu farið inn í hann, og
að Good var aldrei alveg sami maður eftir dauða Foulötu,
sem virtist hafa fengið mjög mikið á hann. Ég verð að segja
það, að þegar ég lít á málið frá sjónarmiði veraldarmanns
með gömlum skoðunum, þá virðist mér fráfall hennar heppilegur
atburður, því að annars er áreiðanlegt, að vafningar
hefðu orðið úr öllu saman. Veslings stúlkan var ekki eins og
Kúkúanastúlkur gerast svona upp og niður, heldur hafði
hún mikla, mér liggur við að segja tígulega, fegurð til að
bera og allnæmar tilfinningar. En hve mikla fegurð og hve
næmar tilfinningar sem um var að ræða, þá gat ekki verið
ákjósanlegt, að Good færi að bindast henni, því að „sólin
getur ekki átt við myrkrið, né heldur það hvíta við það
svarta,“ eins og hún sjálf sagði.
Ég þarf naumast að taka það fram, að við komumst aldrei
inn í fjárhirzlu Salómons. Eftir að við höfðum hvílt okkur
– og til þess þurftum við 48 klukkustundir, fórum við ofan
miklu gryfjuna í þeirri von að finna holuna, sem við höfðum
skriðið út um út úr fjallinu, en okkur tókst það ekki.
Fyrst og fremst hafði rignt og regnið afmáð spor okkar, og
auk þess voru brekkurnar fullar af holum eftir mauragleipur
og önnur kvikindi. Það var ómögulegt að segja, hver af
þessum hefði orðið okkur til lífs. Daginn áður en við lögðum
upp til Loo, rannsökuðum við líka betur dásemdir stönglabergs-hellisins,
og það var eins og einhver hvíldarlaus tilfinning
drægi okkur áfram, svo að við fórum jafnvel aftur inn í
dauðrasalinn. Við gengum undir spjót Dauðans og störðum
með tilfinningum, sem mér væri ómögulegt að lýsa, á hamarinn,
sem lokaði fyrir okkur útgöngunni. Við hugsuðum um
stund um hina einskisverðu fjársjóðu hinum megin við klettinn,
um leyndardómsfullu gömlu nornina, sem lá útflött og
kramin undir honum, og um fallegu stúlkuna, sem hafði þennan
klett fyrir hlið á haugi sínum. Ég segi, að við höfum starað
á klettinn, því að þó við vildum rannsaka hann, þá gátum
við ekki séð neinn vott samskeytanna. Þetta var sannarlegt
aflfræðislegt snilldarverk, og með sinni stórkostlegu en þó
óskiljanlegu einfeldni einkenndi það tíma þá, sem höfðu framleitt
það, og ég efast um, að annað eins sjáist nokkurs staðar
í veröldinni.
Loksins hættum við í gremju, þó að ég efist um að við
hefðum haft hugrekki til að stíga yfir knosuðu leifarnar af
Gagool og fara aftur inn í fjárhirzluna, jafnvel þótt kletturinn
hefði allt í einu hafizt upp fyrir augum okkar, og við
hefðum haft alveg vissa von um ógrynni af demöntum. Og
þó hefði ég getað grátið af hugsuninni um það, að skilja alla
þá fjársjóðu eftir, að líkindum þá mestu fjársjóðu, sem
nokkurn tíma hefur verið haugað saman á einum stað síðan
veröldin var sköpuð. En við því varð ekki gert. Ómögulegt
var að komast gegnum fimm fet af sprungulausum hamri
nema með dynamiti. Og svo hurfum við þar frá. Vera má
að einhverjum heppnari rannsóknamanni, langt fram í öldum,
kunni að takast að opna þennan Sesam og fylla heiminn
af gimsteinum. En ég fyrir mitt leyti efast um það. Mér
finnst einhvern veginn eins og þessir gimsteinar, sem jafngilda
mörgum milljónum sterlingspunda og liggja þarna í
þremur steinkistum, muni aldrei ljóma við háls jarðneskrar
konu. Þeir og bein Foulötu munu halda saman, þó að dauf
sé vistarveran, þangað til endir allra hluta kemur.
Við andvörpuðum af óánægju og héldum aftur, og næsta
dag lögðum við af stað til Loo. Og þó var það í raun og veru
mjög mikið vanþakklæti af okkur, að vera óánægðir, því að
eins og lesarinn mun kannast við hafði ég til allrar hamingju
verið svo forsjáll að fylla vasana á gömlu veiðitreyjunni
minni með demanta áður en við fórum út úr prísund okkar.
Margir þeirra höfðu dottið úr vösunum, þegar við ultum ofan
brekkurnar að gryfjunni, og þar á meðal voru flestir stóru
steinarnir, sem ég hafði hrúgað ofan á. En tiltölulega voru
ósköpin öll eftir, þar á meðal 18 stórir steinar, frá hér um
bil 130 karata þyngd. Í gömlu veiðitreyjunni minni sátu enn
nóg auðæfi til þess að gera okkur alla, ef ekki að milljónaeigendum,
þá að minnsta kosti að stórauðugum mönnum, og
þó gátum við haldið eftir handa sjálfum okkur nógum steinum
til að eignast hver um sig fegurra gimsteinadjásn, en til
var í Norðurálfunni. Okkur hafði því ekki farnazt svo illa.
Þegar við komum til Loo, veitti Ignosi okkur hinar hjartanlegustu
viðtökur. Honum leið vel, og hann var önnum
kafinn við að styrkja vald sitt, og koma aftur skipulagi á
herflokka þá, sem harðast höfðu orðið úti í hinni miklu sennu
við Twala.
Hann hlustaði frá sér numinn á kynjasögu okkar, en þegar
við sögðum honum af hinni voðalegu endalykt Gagoolar
gömlu, þá varð hann hugsi.
„Kom þú hingað,“ kallaði hann til mjög gamals induna eða
ráðgjafa, sem sat ásamt öðrum í hring utan um konunginn,
en svo langt frá, að ekki heyrðist þangað það sem talað var.
Karlinn stóð upp, gekk nær og heilsaði og settist niður.
„Þú ert gamall,“ sagði Ignosi.
„Já, herra konungur!“
„Segðu mér, þekktir þú Gagool, galdrakonuna, þegar þú
varst lítill?“
„Já, herra konungur!“
„Hvernig var hún þá – ung eins og þú?“
„Nei, herra konungur! Hún var alveg eins og nú, gömul
og skorpin, mjög ljót og full af illmennsku.“
„Hún er ekki lengur til, hún er dauð.“
„Er það svo, konungur? Þá er bölvun numin burt frá þessu
landi.“
„Far þú!“
„Koom! Ég fer, þú dökki ungi hundur, sem sviptir sundur
koki gamla hundsins. Koom!“
„Þið sjáið, bræður mínir,“ sagði Ignosi, „að þetta var undarleg
kona, og ég fagna yfir því, að hún skuli vera dauð. Hún
mundi hafa látið ykkur deyja í þessu myrkraskoti, og vera
kann, að henni hefði síðar tekizt að drepa mig eins og henni
tókst að drepa föður minn og setja Twala, sem hún elskaði, í
sæti hans. Haldið þið nú áfram með söguna. Sannarlega hefur
aldrei hennar líki heyrst.“
Eftir að ég hafði sagt alla söguna af því, hvernig við sluppum,
notaði ég tækifærið, eins og við höfðum áður komið okkur
saman um að ég skyldi gera, til þess að tala við Ignosi um
burtför okkar frá Kúkúanalandi.“
„Og nú er tíminn kominn, Ignosi, til þess að kveðja þig og
leggja af stað til þess að leita okkar eigin lands. Sjá þú, Ignosi,
þú komst með okkur sem þjónn, og nú skiljum við við
þig sem voldugan konung. Ef þú ert okkur þakklátur, þá
mundu að breyta eins og þú lofaðir: stjórna réttvíslega, virða
lögin og lífláta engan að ástæðulausu. Þá mun þér vel farnast.
Vilt þú í dögun á morgun ljá okkur fylgdarmenn, sem
fari með okkur yfir fjöllin? Er ekki svo, konungur?“
Ignosi huldi andlitið í höndum sér áður en hann svaraði.
„Hjarta mitt er sárt,“ sagði hann loksins; „orð ykkar
höggva hjarta mitt sundur í tvennt. Hvað hef ég gert ykkur.
Incubu, Macumazahn og Bougwan, að þið skulið skilja mig
eftir yfirgefinn? Þið, sem fylgduð mér í uppreisn og orustu,
ætlið þið að yfirgefa mig á degi friðar og sigurs? Hvað viljið
þér – konur? Veljið hverjar sem þið viljið í landinu! Stað
til að búa á? Sjáið, landið er ykkar, eins langt og þið getið
séð. Hús hvítra manna? Kennið lýð mínum að reisa þau.
Kvikfé til steikur og mjólkur? Hver kvæntur maður skal
færa ykkur uxa eða kú. Villidýr til veiða? Fer ekki fíllinn
um skógana mína og sefur ekki vatnahesturinn í sefinu? Viljið
þið heyja stríð? Herflokkar mínir hlýða skipunum ykkar.
Sé nokkuð frekar, sem ég gæti veitt ykkur, þá mun ég
veita ykkur það.“
„Nei, Ignosi, þetta viljum við ekki,“ sagði ég. „Við vildum
leita okkar eigin heimkynna.“
„Nú skil ég,“ sagði Ignosi gremjulega og var eins og eldur
brynni úr augum hans, „það eru björtu steinarnir, sem
þið elskið meira en mig, vin ykkar. Þið hafið náð í steinana,
og nú viljið þið fara til Natal og yfir dökkva vatnið ókyrra og
selja þá, og verða ríkir, eins og hjörtu hvítra manna jafnan
þrá. Bölvaðir séu steinarnir ykkar vegna og bölvaður sá, sem
leitar þeirra. Ég hef lokið máli mínu, hvítu menn. Þið getið
farið.“
Ég lagði hönd mína á handlegginn á honum. „Ignosi,“ sagði
ég, „segðu mér, hvort hjarta þitt drógst ekki að landi því,
sem móðir þin hafði sagt þér frá, þegar þú reikaðir um Zúlú-land
og meðal hvítra manna í Natal? Drógst ekki hjarta þitt
til ættjarðar þinnar, þar sem þú fyrst hafðir séð dagsljósið
og leikið þér, þegar þú varst lítill, til landsins, þar sem þú
áttir heima?“
„Svo var það, Macumazahn.“
„Þannig dragast okkar hjörtu að okkar landi og okkar
heimkynnum.“
Þá varð þögn. Þegar Ignosi rauf hana, þá var rödd hans
öðru vísi en hún hafði verið.
„Ég sé það, að orð þín eru, eins og ávallt endranær viturleg
og full af skynsemi, Macumazahn. Það sem flýgur í loftinu
kann ekki við að hlaupa eftir jörðinni, hvítu mennirnir
kunna ekki við að lifa eins og dökkir menn. Jæja, þið verðið
að fara og skilja hjarta mitt eftir í sárum, af því að þið eruð
eins og dauðir fyrir mig, því að engin tíðindi geta borizt til
mín, þaðan sem þið verðið.
„En takið eftir og látið alla hvíta menn vita það, sem ég
segi. Enginn annar hvítur maður skal fara yfir fjöllin, enda
þótt honum auðnaðist að fara svo langt. Ég vil enga prangara
hafa með þeirra byssum og rommi. Minn lýður skal berjast
með spjótinu og drekka vatn eins og forfeður þeirra hafa
áður gert. Ég vil enga bænamenn, sem komi ótta við dauðann
inn í hjörtu karlmannanna og spani þá upp á móti konunginum,
og byggi veg fyrir hvíta menn að fara eftir. Komi hvítur
maður til minna hliða, þá mun ég senda hann aftur, komi
hundruð, þá rek ég þá aftur, komi herlið, þá mun ég berjast
á móti því með öllu mínu afli, og það skal ekki vinna sigur
yfir mér. Enginn skal nokkurn tíma koma eftir skínandi
steinum, nei, þó að herlið komi, þá skyldi það ekki verða til
neins, því að ef það skyldi koma, þá skyldi ég senda herflokk
og fylla upp gryfjuna og brjóta niður hvítu súlurnar í hellinum
og fylla þá, með stórbjörgum, svo að enginn skuli einu
sinni geta komizt að hurðinni, sem þið talið um, og sem
enginn veit framar hvernig á að opna. Aðeins fyrir ykkur
þrjá, Incubu, Macumazahn og Bougwan, er vegurinn ávallt
opinn. Þið sjáið, að þið eruð mér kærri en nokkuð annað,
sem andann dregur.
„Og þið vilduð fara. Infadoos, föðurbróðir minn, og ráðherra
minn, skal taka í hönd þína og vísa þér veginn, ásamt
með einum herflokki. Eftir því sem ég hef komizt eftir, er
annar vegur yfir fjöllin, sem hann mun sýna þér. Farið vel,
bræður mínir, hraustu, hvítu menn. Finnið mig ekki aftur,
því að ég hef ekki þrek til að bera það. Sjáið, ég gef út skipan,
og hún skal verða birt frá fjöllum til fjalla. Nöfn ykkar,
Incubu, Macumazahn og Bougwan, skulu vera álitin sem
nöfn dauðra konunga, og hver sem nefnir þau, skal deyja.[*]
Þannig skal minning ykkar haldast í landinu um allan aldur.
[* Það er alls ekki óþekkt meðal Suðurálfumanna að láta innilega
lotningu í ljósi á þennan óvenjulega og neikvæða hátt, og þannig
fer svo, að ef nafnið, sem um er að ræða, merkir eitthvað sérstakt,
eins og venjulegast er, þá verður að láta merkinguna í ljósi með
einhverju öðru orði. Á þennan hátt geymist minningin marga
mannsaldra, eða þangað til nýja orðið er að fullu komið í staðinn
fyrir það gamla. – A.Q.]
„Farið nú, áður en augu mín rigna tárum, eins og kvennaaugu.
Stöku sinnum, þegar þið lítið aftur á lífsferli ykkar,
eða þegar þið eruð orðnir gamlir og þyrpist saman til að
hnipra ykkur utan um eldinn, af því enginn hiti er lengur að
sólinni, þá munuð þið hugsa um, hvernig við stóðum hlið við
hlið í bardaganum mikla, sem þú lagðir svo viturleg ráð á
um, Macumazahn, um það hvernig þú, Bougwan, varst oddurinn
á því horni, sem særði hliðarfylking Twala, og um það,
hvernig þú, Incubu, stóðst innan um Grámennina, og hvernig
menn féllu fyrir öxi þinni eins og kornstangir fyrir sigð, og
um það, hvernig þú bugaðir styrkleik hins ólma nauts
(Twala), og lézt dramb hans falla í duftið. Farið þið ávallt
vel, Incubu, Macumazahn og Bougwan, lávarðar mínir og
vinir mínir.“
Hann stóð upp, horfði á okkur alvarlegur fáeinar sekúndur
og fleygði svo skikkjulafi sínu yfir höfuð sér eins og hann
væri að hylja með því andlit sitt fyrir okkur.
Við gengum burt þegjandi.
Daginn eftir lögðum við upp frá Loo í dögun, og með okkur
fór okkar gamli vinur, Infadoos, harmþrunginn af burtferð
okkar, og herflokkur Vísundanna. Þó að við værum svo
snemma á ferðinni, stóðu manngrúaraðir eftir öllu aðalstræti
bæjarins, og þegar við fórum framhjá þeim á undan herflokknum,
fengum við frá þeim konunglegu kveðjuna, en
konurnar blessuðu okkur fyrir að hafa frelsað landið frá
Twala, og köstuðu blómum fyrir fætur okkar.
Það var í sannleika mjög átakanlegt, og allt öðru vísi en
það, sem menn eiga að venjast frá hálfu Afríkumanna.
Þó kom eitt mjög skringilegt atvik fyrir, sem mér þótti
fremur vænt um, því að það gaf okkur tilefni til að hlægja.
Rétt þegar við vorum komnir að takmörkum bæjarins,
kom lagleg, ung stúlka hlaupandi að okkur. Hún hélt á nokkrum
ljómandi fallegum liljum í hendinni og rétti Good þær
(það var einhvern veginn eins og þeim litist öllum vel á Good.
Ég held að gleraugað hans og kinnskeggið öðru megin hafi
gefið honum eitthvert svikagildi), og svo sagði hún, sig langaði
til að biðja hann bónar.
„Talaðu.“
„Lávarður minn sýni þernu sinni sína yndishvítu fótleggi
svo að þerna hans geti horft á þá og minnzt þeirra alla sína
daga og sagt börnum sínum frá þeim. Þerna hans hefur farið fjórar dagleiðir til þess að sjá þá, því að frægð þeirra hefur
borizt út um allt landið.“
„Fari ég þá grenjandi,“ sagði Good og var mikið niðri fyrir.
„Gerið þér það, gerið þér það, blessaður karlinn,“ sagði
Sir Henry. „Þér getið ekki skorazt undan að gera stúlku ofurlítinn
greiða.“
„Ég geri það ekki,“ sagði Good þrákelknislega, „það er
hreint og beint ósæmilegt.“
Samt sem áður fékkst hann loksins til að draga buxnaskálmina
upp að hnénu. Allar konur, sem viðstaddar voru,
létu í ljósi hjartanlega aðdáun, og einkum unga stúlkan,
sem þetta var gert fyrir og svona varð hann að ganga þangað
til við komumst alveg út úr bænum.
Ég er hræddur um, að fótleggir Goods verði aldrei framar
dáðir jafn stórkostlega. Fólk varð meira og minna þreytt á
hans hreyfanlegu tönnum og „gagnsæja auga,“ en aldrei á
fótleggjum hans.
Á leiðinni sagði Infadoos okkur, að annar vegur væri yfir
fjöllin en sá, sem þjóðvegur Salómons var áframhald af, eða
öllu heldur, að til væri staður, þar sem mögulegt væri að
klifrast ofan af þeim klettavegg, sem aðskildi Kúkúanaland
frá eyðimörkinni, og sem skiptist í tvennt milli tindanna á
Brjóstum Shebu. Það kom líka upp úr kafinu, að fyrir nokkru
meira en tveimur árum höfðu veiðimenn frá Kúkúanalandi
farið eftir þessum stíg niður í eyðimörkina, og voru þeir að
leita að strútum, því að fjaðrir þeirra voru mjög mikils
metnar sem höfuðbúnaður hermanna. Þessir veiðimenn höfðu
lent langt frá fjöllunum og komizt í miklar raunir af þorsta.
En þeir sáu tré bera við sjóndeildarhringinn, stefndu þangað
og fundu stóra og frjósama grasey, nokkrar mílur á stærð,
og þar voru gnægðir vatns. Hann áleit, að við ættum að
leggja leið okkar yfir þessa grasey, og okkur virtist það
heillaráð, því að það sýndist svo sem við gætum á þann veg
komizt hjá gaddhörkunum í fjallaskarðinu, og eins voru
nokkrir af veiðimönnunum þar til með að fylgja okkur til
graseyjarinnar. Þeir fullyrtu líka, að frá henni hefðu þeir
getað séð frjósama bletti úti í eyðimörkinni.[*]
[* Við komumst oft í vandræði með að skilja, hvernig það hefði
verið mögulegt, að móðir Ignosis, sem bar barn sitt með sér, skyldi
geta komizt lifandi úr hættum ferðarinnar yfir eyðimörkina og
fjöllin – hættum, sem höfðu verið svo nærri því að gera út af við
okkur. Mér hefur síðan dottið í hug – og ég sel það ekki dýrara en
ég keypti það – að hún hafi hlotið að fara þessa leiðina og hafi
reikað, líkt og Hagar, út í eyðimörkina. Hafi hún gert það, þá er
ekki lengur neitt óskiljanlegt við söguna, því að það má vel vera,
að hún hafi, eins og Ignosi sagðist frá, rekizt á einhverja menn á
strútaveiðum áður en hún eða barnið hefði örmagnazt. Þeir gátu
farið með hana til graseyjarinnar. Þaðan gat hún komizt í smá áföngum
þangað, sem landið fór að verða frjósamt, og svo áfram,
hægt og hægt, suður á við til Zúlúlands. – A.Q.]
Við fórum í þægilegum dagleiðum, og að kveldi fjórða
ferðadagsins vorum við aftur komnir á hrygg fjalla þeirra,
sem aðskilja Kúkúanaland og eyðimörkina, sem lá í sandöldum
fyrir fótum okkar, og vorum við þá hér um bil 20 mílur
norður af Brjóstum Shebu.
Daginn eftir í dögun vorum við komnir þangað, sem vegur
okkar fór að liggja ofan eftir þverhnípinu, til þess við skyldum
geta náð eyðimörkinni, sem var meir en tvö húsund fet
frá okkur.
Þar kvöddum við okkar trygga vin og gamla staðfasta
bardagamann, Infadoos, sem hátíðlega óskaði okkur alls
góðs, og nærri því grét af sorg.
„Aldrei, lávarðar mínir, munu mín gömlu augu sjá ykkar
líka aftur,“ sagði hann. „Ó! hvernig Incubu brytjaði mennina
niður í bardaganum. Ó, hvílík sjón, þegar hann sneið í einu
höggi höfuðið af Twala, bróður mínum! Það var yndislegt –
yndislegt! Ég get ekki vonazt eftir að sjá aðra eins sjón,
nema ef vera skyldi í sælum draumum.
Okkur þótti sannarlega mikið fyrir að skilja við hann, og
Good komst meira að segja svo við, að hann gaf honum til
endurminningar um sig – hvað haldið þið? Glerauga. (Síðar komst ég að því, að hann hafði haft það með sér til vara).
Infadoos var frá sér numinn af fögnuði, því að hann sá fyrir,
að það mundi auka álit sitt frámunalega, að eiga annan eins
hlut, og eftir nokkrar árangurslausar tilraunir tókst honum
loksins, að skrúfa gleraugað fast við augað á sjálfum sér.
Ég hef aldrei séð neitt eins sundurleitt eins og gamla bardagamanninn
með glerauga. Gleraugu eiga ekki vel við kápur
úr leópardaskinnum og svartar strútsfjaðrir.
Eftir að við svo höfðum séð, að fylgdarmenn okkar voru
vel búnir með vatn og matvæli og höfðum fengið þrumandi
kveðju frá Vísundunum, tókum við ósleitilega í hönd gamla
bardagamannsins og fórum að klifrast niður á við. Okkur
reyndist það örðugt ferðalag, en einhvern veginn vorum við
þó komnir ofan á jafnsléttu um kveldið slysalaust.
„Vitið þér nokkuð,“ sagði Sir Henry það kveld, þegar við
sátum við eldinn okkar og gláptum á þverhníptu klettana
fyrir ofan okkur – „Ég held það séu til verri staðir í heiminum
en Kúkúanaland, og að ég hafi lifað leiðinlegri stundir
en þennan síðasta mánuð, þó að ég hafi aldrei lifað undarlegri
tíma. Hvað finnst ykkur?“
„Það liggur við, að ég vildi vera horfinn þangað aftur,“
sagði Good og stundi við.
Af sjálfum mér er það að segja, að ég hugsaði sem svo, að
allt væri gott, þegar endirinn er góður, en þó að ég hefði oft
komizt í hann krappan, þá hafði ég þó aldrei komizt hann
jafnkrappan á ævi minni eins og þá fyrir skemmstu. Það fer
enn hrollur um mig allan, Þegar ég hugsa um orustuna góðu
og að því er viðkemur raunum okkar í fjársjóðaherberginu.
Næsta morgun lögðum við af stað út í eyðimörkina, og
var það örðug ferð. Okkar fimm fylgdarmenn báru góðan
forða af vatni, og um kveldið settumst við að undir beru
lofti og lögðum af stað aftur í dögun morguninn eftir.
Um hádegi á þriðja ferðadegi okkar gátum við séð til graseyjar
þeirrar, sem fylgdarmenn okkar höfðu talað um, og hér
um bil einni stundu fyrir sólsetur höfðum við enn gras undir
fótunum og fengum að heyra nið rennandi vatns.
XX. KAPITULI. - FUNDINN.
Og nú kem ég að því atriði, sem ef til vill var undarlegast
af því, sem henti okkur á allri þessari undarlegu ferð, og það
atriði sýnir, hve dásamlega hlutunum er hagað og fyrir komið.
Ég labbaði áfram í hægðum mínum á undan hinum tveimur
félögum mínum ofan eftir bökkum ár þeirrar, sem rann frá
graseyjunni, þangað til hinir hungruðu sandar eyðimerkurinnar
gleyptu hana í sig. Þá nam ég allt í einu staðar og
nuggaði á mér augun eins vel og ég gat. Þar stóð ekki fulla
tíu faðma fram undan mér, laglegur kofi á ljómandi fallegum
stað, í skugga eins konar fíkjutrés og sneri framhliðin á
honum fram að ánni. Kofinn var að mestu leyti eins og tíðkaðist
meðal Kafíra úr grasi og tágum. Munurinn var aðeins
sá, að dyrnar voru fullháar í stað þeirrar býflugnaholu, sem
Kafírarnir hafa fyrir dyr á húsum sínum.
„Hvernig í þremlinum getur staðið á því,“ sagði ég við
sjálfan mig, „að hér skuli vera kofi?“ Rétt í sama bili og ég
sagði það, var dyrunum á kofanum lokið upp, og út úr honum
hökti hvítur maður í skinnfötum og með feikilega mikið
dökkt skegg. Ég hélt ég hlyti að vera orðinn brjálaður. Þetta
var ómögulegt. Aldrei kom nokkur veiðimaður til annars eins
staðar og þessa. Að minnsta kosti var það áreiðanlegt, að
aldrei mundi nokkur veiðimaður fara að setjast þar að. Ég
starði og starði, og það gerði hinn maðurinn líka, og rétt
því bili komu þeir Sir Henry og Good að mér.
„Lítið þið á,“ sagði ég, „er þetta hvítur maður, eða er ég
orðinn vitlaus?“
Sir Henry horfði og Good horfði, og svo rak allt í einu
hvíti maðurinn upp hljóð, og hökti til móts við okkur. Þegar
hann var kominn fast að okkur, hneig hann niður í nokkurs
konar yfirliði.
Sir Henry stökk fram og stóð á sömu svipstundu við hlið
mannsins.
„Drottinn minn góður,“ hrópaði hann. „Það er hann George
bróðir minn!“
Þegar hljómurinn af ókyrrleikanum við þetta atvik barst
til kofans, kom annar maður út úr honum, líka klæddur í
skinn, með byssu í hendinni. Hann kom þjótandi til okkar.
Þegar hann sá mig, rak hann líka upp hljóð.
„Macumazahn,“ hrópaði hann, „þekkið þér mig ekki,
Baas? Ég er Jim, veiðimaðurinn. Ég týndi miðanum, sem
þér fenguð mér til Baasans, og hér höfum við verið næstum
því tvö ár.“ Og manntetrið féll mér til fóta og veltist fram
og aftur, grátandi af fögnuði.
„Ólukkans klaufinn,“ sagði ég, „þú ættir skilið að verða
duglega strýktur.“
Meðan þessu fór fram, hafði maðurinn með mikla skeggið
náð sér aftur og komizt á fætur, og hann og Sir Henry voru
nú að faðma hvor annan, og það var eins og þeim gæti ekkert
dottið í hug að segja. En hvað sem það nú hefur verið,
sem þeir hafa deilt um áður – mig grunar, að það muni
hafa verið kona, þó að ég hafi aldrei um það spurt –, þá var
auðséð, að það var allt gleymt nú.
„Bróðir minn, elskulegur,“ sagði Sir Henry loksins, þegar
hann fyrst kom upp orði. „Ég hélt að þú værir dauður. Ég
fór yfir Salómonsfjöllin til að leita að þér, og nú rekst ég á
þig sitjandi í eyðimörkinni eins og gamlan aasvogel“ (gamm)
„Ég reyndi að komast yfir Salómonsfjöllin fyrir nærri því
tveimur árum,“ svaraði hinn, og röddin var hikandi, eins og
maðurinn hefði ekki nýlega haft mikið tækifæri til að nota
tunguna, „en þegar ég kom hingað datt steinn á fótinn á mér
og braut hann, og síðan hef ég hvorki getað komizt áfram
eða aftur.“
„Þá kom ég til þeirra. „Komið þér sælir, Mr. Neville,“ sagði
ég, „munið þér eftir mér?“
„Hvað er þetta!“ sagði hann, „er þetta ekki Quatermain
– og Good líka? Bíðið þið við ofurlítið, piltar, mig er farið
að svima aftur. Þetta er allt svo fjarskalega undarlegt, og
þar sem maður hafði hætt að vona, svo fjarskalega gleðilegt.“
Um kveldið sagði George Curtis okkur sögu sína við eldinn.
Hún var á sinn hátt nærri því eins viðburðarík eins og
okkar eigin saga, og var í stuttu máli á þessa leið: Fyrir litlu
minna en tveimur árum hafði hann lagt á stað frá Sitandas
Kraal til þess að reyna að ná fjöllunum. Af miðanum, sem ég
hafði sent honum með Jim, er það að segja, að sá náungi
hafði týnt honum, og George Curtis hafði aldrei heyrt um
hann getið, fyrr en þennan dag. En hann hafði farið eftir leiðbeiningum,
sem hann hafði fengið frá þarlendum mönnum, og
ekki haldið til Brjósta Shebu, heldur til brekkunnar, sem við
höfðum einmitt farið ofan í þessari ferðinni, sem var líkust
stiga, og sem auðsjáanlega var betri vegur, heldur en sá,
sem sýndur var á uppdrætti gamla donsins, Silvestre. Á
eyðimörkinni hafði hann og Jim þolað miklar þrautir, en
loksins höfðu þeir komizt til þessarar graseyjar, og þar vildi
George Curtis hræðilegt slys til. Sama daginn sem þeir höfðu
þangað komið, hafði hann setið við ána, og Jim var að ná
hunangi úr búri býflugu einnar, sem ekki stingur, og sem til
er í eyðimörkinni, efst uppi á bakkanum beint fyrir ofan
Curtis. Þegar hann var að því, losaði hann um stóran hnullung,
sem datt ofan á hægri fótinn á George Curtis og molaði
hann hroðalega. Upp frá þeim degi hafði hann verið svo
draghaltur, að honum hafði verið ómögulegt að komast fram
eða aftur, og hann hafði heldur kosið áhættuna að deyja
þar á graseynni, heldur en vissuna um að láta lífið í eyðimörkinni.
Annars hafði þeim gengið vel að afla sér matvæla, því að
þeir höfðu verið vel útbúnir með skotfæri, og mikill fjöldi
veiðidýra sótti til eyjarinnar, einkum á nóttum. Til þess að
leita að vatni. Þessi dýr skutu þeir, eða veiddu þau í leynigryfjum,
og höfðu ketið sér til matar og skinnið til klæðnaðar,
eftir að þeir höfðu slitið út fötum sínum.
Hann lauk máli sínu á þessa leið: „Og þannig höfum við
lifað nálega í tvö ár, líkt og Robinson Crusoe og fylgdarmaður hans, Frjádagur, höfum við vonað í einhverri vitleysu, að
einhverjir hérlendir menn kynnu að koma hingað og hjálpa
okkur á burt, en engir hafa komið. Og nú síðastliðna nótt afréðum
við, að Jim skyldi yfirgefa mig, reyna að komast til
Sitandas Kraal og ná í hjálp þaðan. Hann átti að fara á
morgun, en ég hafði litla von um að sjá hann nokkurn tíma
aftur. Og nú eru það einmitt þið, sem ég bjóst við að munduð
hafa fyrir löngu gleymt öllu, sem mig áhrærði, og lifa
þægilegu lífi í gamla Englandi – nú eruð þið það, sem rekizt
hingað og finnið mig, þar sem þið sízt áttuð von á. Þetta
er það undarlegasta, sem ég hef nokkurn tíma heyrt getið
um, og jafnframt sú mesta guðs mildi.“
Þá tók Sir Henry að segja honum aðalatriðin úr ævintýrum
okkar, og hann sat uppi við það langt fram á nótt.
„Það munar ekki um það,“ sagði hann, þegar ég sýndi
honum nokkra af demöntunum. „Jæja, þið hafði þá að
minnsta kosti haft eitthvað upp úr ykkar þrautum fyrir utan
mig, sem ekki er nú mikið gefandi fyrir.“
Sir Henry hló. „Quatermain og Good eiga þá. Það var eitt
af skilyrðunum, að þeir skyldu skipta með sér hverju því,
sem okkur kynni að auðnast að ná í.“
Við þessa athugasemd varð ég hugsi, og eftir að ég hafði
talað við Good, sagði ég Sir Henry, að okkur hefði komið
saman um að æskja þess, að hann tæki þriðja partinn af
demöntunum, eða, ef hann vildi það ekki, að hans hlutur
yrði afhentur bróður hans, sem hafði jafnvel þolað meiri
þrautir en við í því skyni að reyna að ná í þá. Að lokum
tókst okkur að fá hann til að fallast á þetta, en George
Curtis vissi ekkert um það þangað til nokkru síðar.
*
Og nú held ég, að ég slái botninn í þessa sögu. Ferð okkar
yfir eyðimörkina aftur til Sitandas Kraal var framúrskarandi
erfið, einkum þar sem við urðum að hjálpa George Curtis,
sem mjög var veikur í hægra fætinum, enda gengu stöðugt
beinflísar út úr honum, en einhvern veginn tókst okkur að
komast þá leið, og færi ég að segja þá ferðasögu nákvæmlega,
yrði hún að miklu leyti endurtekning af því, sem henti
okkur í fyrra skiptið, þegar leið okkar lá um eyðimörkina.
Þegar við komum aftur til Sitandas Kraal, voru byssur
okkar óskemmdar og aðrir munir okkar, en gamli þorparinn
sem hafði geymt þær, var mjög gramur út af því að okkur
skyldi hafa orðið lífs auðið, svo að við gátum gengið eftir
þeim. Sex mánuðum síðar vorum við allir komnir heilu
og höldnu til litla hússins míns í Berea, nálægt Durban; þar
er ég nú að skrifa og þaðan kveð ég alla þá, sem hafa fylgt
mér á þeirri undarlegustu ferð, sem ég hef nokkurn tíma
farið, þó margt og misjafnt hafi fyrir mig komið.
Rétt þegar ég hafði skrifað síðasta orðið, kom Kafíri einn
eftir orangetrjágöngunum mínum og færði mér bréf, sem
hann hafði tekið á pósthúsinu. Það reyndist vera frá, Sir
Henry, og með því að það þarf engra skýringa við, þá læt
ég það koma hér orði til orðs.
**
„Brayley Hall, Yorkshire.
„Kæri Quatermain minn.
„Ég sendi yður línu með póstinum fyrir skömmu síðan
til þess að láta yður vita, að við þrír, George, Good og ég vorum
komnir heilu og höldnu til Englands. Við stigum á land
við Southampton og fórum inn í bæinn. Þér hefðuð átt að
sjá, hve prýðilega Good var til fara næsta dag, ágætlega rakaður,
í lafafrakka, sem féll að líkamanum eins og skinnhanzki,
spánýtt glerauga o.s.frv., o.s.frv. Ég fór og gekk
með honum í lystigarðinum og mætti þar nokkrum mönnum,
sem ég þekkti, og sagði þeim þegar söguna af hans „yndishvítu
fótleggjum.“
„Hann er hamslaus út af því, einkum vegna þess að einhver
þorparinn hefur sett þetta á prent í blað, sem lesið er
af heldra fólki.
„Svo að ég komi nú að bréfsefninu, þá fórum við Good
með demantana til Streeters, til þess að fá þá virta, eins og
við höfðum komið okkur saman um, og ég er í raun og veru
hræddur við að segja yður, hvað þeir möttu þá, það sýnist
svo feikilegt. Þeir segja, að auðvitað sé það meira eða minna
ágizkun, því aldrei hafi svo að þeir viti neitt svipaður fjöldi
af öðrum eins steinum verið boðinn til sölu í einu í heiminum.
Það virðist svo sem þeir séu, að undanteknum tveimur
af þeim stærstu, af beztu tegund, og jafnist að öllu leyti við
beztu steina frá Brazilíu. Ég spurði þá, hvort þeir vildu
kaupa þá, en þeir sögðu, að það væri sér um megn, og ráðlögðu
okkur að selja smátt og smátt, því að annars kynnum
við að fylla markaðinn. Samt sem áður bjóða þeir 180 þúsund
pund fyrir lítinn part af þeim.
„Þér verðið að koma heim, Quatermain, og hafa eftirlit með
þessu, einkum ef þér haldið því fram, að gefa George bróður
mínum þriðja hlutinn, sem ekki heyrir mér til, og sem yrði
stórkostleg gjöf. Af Good er það að segja, að hann er til
einskis. Hann er alltaf önnum kafinn við að raka sig og annað,
sem stendur í sambandi við fánýta dýrkun líkamans. En
ég held, að hann sé alltaf hnugginn út úr Foulötu. Hann hefur
sagt mér, að síðan hann hafi komið heim, hafi hann ekki
séð nokkra konu, sem komist í hálfkvisti við hana, hvorki
að vaxtarlagi né svipfegurð.
„Ég vil fá yður til að koma heim, kæri, gamli félagi minn,
og kaupa stað hér nálægt. Þér hafið unnið yðar dagsverk og
hafið nú firn af peningum, og nú er staður til sölu rétt hér
hjá, sem mundi henta yður ágætlega. Gerið svo vel að koma,
því fyrr því betra. Þér getið lokið við að rita söguna af ævintýrum
okkar á skipinu á heimleiðinni. Við höfum neitað
að segja söguna, þangað til þér hafið skrifað hana, af því að
við erum hræddir um, að okkur yrði ekki trúað. Ef þér leggið
af stað, þegar þér fáið þetta bréf, þá náið þér hingað um
jólaleytið, og ég vona, að þér verðið hér um jólin. Good ætlar
að koma og George, og annars líka Harry, drengurinn yðar, –
með því ætla ég að múta yður. Ég hef fengið hann til
að vera hér á veiðum eina viku, og mér fellur hann vel í geð.
Hann er stilltur unglingur. Hann skaut í fótinn á mér, skar
út úr kúlurnar og lét þess svo getið, hvað það væri hentugt
að hafa læknisfræðing við höndina í hvert skipti, sem menn
færu á skotveiðar.
„Verið þér sælir, blessaður karlinn. Ég get ekkert meira
sagt, en ég veit, að þér munið koma, þó ekki væri nema til
að gera bón.
„Yðar einlægs vinar,
Henry Curtis.“
„P.S. – Tennurnar úr stóra karlfílnum, sem drap Khiva
heitinn, hef ég nú sett upp hér í forstofuna, fyrir ofan vísundahornin
tvö, sem þér gáfuð mér, og þær eru stórkostlegar
að sjá, og öxinni, sem ég hjó með höfuðið af Twala, hef
ég stungið upp fyrir ofan skrifborðið mitt. Ég vildi óska, að
við hefðum getað komið því við, að flytja með okkur hringabrynjurnar.
H.C.“
**
Í dag er þriðjudagur. Á föstudaginn fer gufuskip, og ég
held beinlínis, að ég verði að láta Curtis standa við þetta allt
saman og fara með þessu skipi til Englands, þó að ekki væri
til annars en finna Harry, drenginn minn, og sjá, um prentun
á þessari sögu, sem mér ekki um að trúa neinum öðrum
fyrir.
ENDIR.