[0001.png] ÞÚSUND OG EIN NÓTT ARABISKAR SÖGUR I ÍSLENZKAÐ HEFUR STEINGRÍMUR THORSTEINSSON FIMMTA ÚTGÁFA Myndirnar eru eftir F. Gross, teknar eftir þýzkri útgáfu af Þúsund og einni nótt, Stuttgart Verlag der Classiker 1838 Setning og umbrot: PRENTSMIÐJAN HÓLAR H•F Endurprentun: PRENTSMIÐJAN ODDI HF. EFNISYFIRLIT Formáli eftir Steingrím Thorsteinsson Inngangur ... BLS. 1 Asninn, uxinn og bóndinn ... BLS. 13 Kaupmaðurinn og andinn ... — 20 Sagan af fyrsta karlinum og hindinni ... BLS. 26 Sagan af öðrum karlinum og báðum svörtu hundunum ... — 31 Sagan af þriðja karlinum með múlinn ... — 35 Sagan af fiskimanninum og andanum ... — 37 Sagan af gríska konunginum og Dúban lækni ... BLS. 43 Sagan af hinum fjörutíu vezírum og drottningunni ... — 47 Sagan af Sjabeddín fróða ... — 53 Garðyrkjumaðurinn, sonur hans og asninn ... — 64 Sagan af Saddyk hestaverði ... — 65 Sagan af barninu fundna ... — 71 Sagan af kvongaða manninum og páfagauknum ... — 73 Mamúð soldán og vezír hans ... — 74 Sagan af indverska spekingnum Padmanaba og hinum unga mjöðsölumanni ... — 75 Sagan af Aksjíd soldáni ... — 84 Sagan af kóngssyninum frá Karisme og kóngsdótturinni frá Georgíu ... — 91 Soldáninn, vitringurinn og yfirklerkurinn ... — 111 Konungurinn á Tattaralandi, munkurinn og blóðtökumaðurinn ... — 114 Kóngsdóttirin og skóarinn ... — 116 Sagan af viðhöggvaranum og konu hans ... — 119 Páfagaukur konungur ... — 121 Sagan af skraddaranum og Gylendam konu hans ... — 122 Sagan af málaranum Mamúð frá Ispahan ... — 126 Sagan af vezírnum ... — 128 Framhald sögunnar af fiskimanninum og andanum ... — 132 Sagan af hinum unga konungi á svörtu eyjunum ... — 138 Sagan af daglaunamanninum, hinum fimm konum í Bagdad, og hinum þremur konungbornu munkum ... BLS. 149 Sagan af hinum fyrsta förumunki og kóngssyni ... BLS. 170 Sagan af hinum öðrum förumunki og kóngssyni ... — 177 Sagan af öfundarmanninum og hinum öfundaða ... — 189 Sagan af hinum þriðja förumunki og kóngssyni ... — 203 Sagan af Sobeide ... — 228 Sagan af Amíne ... — 238 Saga Sindbaðs farmanns ... — 250 Fyrsta ferð Sindbaðs ... BLS. 252 Önnur ferð Sindbaðs farmanns ... — 258 Þriðja ferð Sindbaðs farmanns ... — 264 Fjórða ferð Sindbaðs farmanns ... — 272 Fimmta ferð Sindbaðs farmanns ... — 281 Sjötta ferð Sindbaðs farmanns ... — 286 Sjöunda og síðasta ferð Sindbaðs farmanns ... — 293 Hin þrjú epli ... — 299 Sagan af hinni drepnu konu og manni hennar ... BLS. 303 Sagan af Núreddín Alí og Bedreddín Hassan ... — 307 Sagan af krypplingnum litla ... — 350 Sagan, er hinn kristni kaupmaður sagði ... BLS. 356 Sagan, er fleskmangari soldánsins í Kasjgar sagði ... — 370 Sagan, er Gyðingurinn sagði ... — 381 Sagan, er skraddarinn sagði ... — 393 Saga rakarans ... — 410 Sagan af hinum elzta bróður rakarans ... — 412 Sagan af hinum öðrum bróður rakarans ... — 417 Sagan af hinum þriðja bróður rakarans ... — 423 Sagan af hinum fjórða bróður rakarans ... — 427 Sagan af hinum fimmta bróður rakarans ... — 430 Sagan af hinum sjötta bróður rakarans ... — 439 Sagan af Alí Sjak eða falskalífanum ... — 448 Kvennaslægð ... — 467 Sagan af Abúlhassan Alí Ebn Bekar og Sjemselníhar ... — 470 Sagan af Kamaralsaman kóngssyni og Badúr kóngsdóttur ... — 514 Sagan af Amgíad og Assad ... BLS. 568 Sagan af Neama og Nóam ... — 598 Niðurlag sögu Amgíads og Assads ... — 611 FORMÁLI TIL þess að skilja Þúsund og eina nótt rétt, verður að gæta þess, hvaðan hún er upprunnin og á hverjum tíma. Hún heyrir til hins mahómedanska skáldskapar, sem blómgvaðist einkum hjá Aröbum og Persum (en miklu síður hjá Tyrkjum), mest frá tímum Mahómets (f. 570, † 632) og fram á 13. öld. Er kveðskapur þessi næsta auðugur af hugmyndum og samlíkingum, en þó gera menn meira orð á því, heldur en í raun og veru er. Því sömu samlíkingarnar koma fyrir aftur og aftur, líkt og kenningarnar í hinum forna kveðskap vorum[* Þannig minnast persnesk og arabisk skáld varla nokkurn tíma á kvenlega fegurð, svo að þau nefni ekki næturgala um leið, eður einhvern gimstein. Andlitinu er ætíð líkt við tungl, eða við daginn og er þá hárinu líkt við nóttina.]. Mikið í skáldskap Araba og Persa er skýrt og djúpt hugsað og því nær allur er hann fræðandi (didaktisk). Af skáldaverkum Araba frá tímum Mahómets er merkastur Kóraninn, trúarbók átrúenda hans, full af skáldlegu fjöri og andagipt. Montenebbi var mikið skáld og orkti um hernað (f. 915, † 965) og Hairíri er eitt hið hagorðasta skáld, sem verið hefur (f. 1054, † 1121). En þessari gullöld skáldskapar vísindanna lýkur með Þúsund og einni nótt, að því leyti sem hún var síðast færð í letur eins og hún er nú. Mahómet hafði að sönnu í Kóraninum bannað að segja ævintýri, því hann hélt að þau mundu spilla eingyðistrúnni; má af því sjá, að Aröbum hefur þá þegar þótt gaman að þeim, enda hefur bann Mahómets orðið til lítils. Meðan þeir voru að brjóta undir sig lönd með herskildi, hefur mikið af sögum þessum myndazt, og margar þeirra sverja sig í ættina til þjóða þeirra, sem þeir áttu í stríði við. Það er eftirtektarvert, að líkir söguflokkar hafa myndazt hjá öðrum þjóðum, þegar skáldskapur þeirra hafði lifað sitt fegursta. Þannig varð til hjá Indverjum sögubókin Vrithakatha og ein hjá Kínverjum, sem Kinkuhikhuen heitir, og Metamorphoses Ovidiusar hjá Rómverjum. Hinum beztu dæmisögum, ævintýrum, ferðasögum og ástasögum var safnað í Þúsund og eina nótt (á arabiska tungu heitir hún Elf Leila eða El Kharafa). Bera sögurnar það sjálfar með sér, að þær eru víða upprunnar, bæði í Persíu, Kínalandi, Indlandi, Sýrlandi, Grikklandi og Egiptalandi, og nærri því hver þjóð í Austurálfu heims hefur lagt sitt til og kemur þar fram með sérstaklegu þjóðerni og einkennilegum siðum. Hvort að nokkur einn rithöfundur hafi samið Þúsund og eina nótt er ómögulegt að vita. Að vísu er getið um einn persneskan mann, sem Rasti hét, og átti hann að hafa safnað sögunum saman fyrstur manna. En þá hét bókin: Þúsund nætur, og voru sögurnar sagðar konungi einum í Austurpersíu, Sjerasade sagði þær ekki, heldur Dínarsade fóstra hennar. Hinn arabiski sagnaritari Messúdi († 957) nefnir Elf Leila meðal nafnfrægra persneskra bóka, sem snúið hafi verið á arabiska tungu. Þar að auki nefnir hann Bók vezíranna og Ferðir Sindbaðs, en það finnst nú hvorttveggja í Þúsund og einni nótt. En líklega hafa þessar sögur, sem komnar eru til Araba á ýmsum öldum, og frá ýmsum þjóðum, gengið mann frá manni, þangað til Elf Leila var samin. Mun það, eftir því sem næst verður komizt, hafa verið gert á Egiptalandi á ofanverðri þrettándu öld, þegar Mamelúkar sátu að völdum, því að á hirð þeirra var mikill munaðar og gleði bragur, líkt og kemur fyrir í Þúsund og einni nótt. Og hefur hér farið eins og oft verdur um sögusagnir, að þær ganga kynslóð eftir kynslóð þangað til einhver, sem gæddur er skáldskapargáfu, skapar úr þeim heild og gefur þeim það snið, sem þær hafa ávallt síðan, meðal komandi manna. Allt í Þúsund og einni nótt er miðað við vizkuna, eins og hið æðsta afl í heiminum, og er sú aðferð oft viðhöfð, sem Austurálfu þjóðum er töm, að sanna einhvern málshátt eða lífsreglu með því að segja sögu, sem getur heimfærzt til þeirra, og eru oft um leið tilfærðir staðir úr Kóraninum. Alstaðar kemur fram hatur á harðstjórn og kúgun, á ranglæti dómaranna og hræsni munkanna, en hinsvegar lýsir sér virðing fyrir iðjusemi, skírlífi, þar sem talað er um ástir, og einlæg lotning fyrir dyggðinni. Hefur því Þúsund og ein nótt ætíð, meðal allra þjóða og stétta, verið álitin ágæt og lærdómsrík bók fyrir unga og gamla. Margir kunna að vísu að snúa huganum til hins holdlega og munaðarlega, því hún er full af lýsingum á heimslegum fögnuði, glæsilegum höllum og inndælum aldingörðum, ljómandi auðæfum, tælandi dansmeyjum og söngdísum, og hinu dáðlausa ástarlífi hinna austurlenzku konunga. En frá öllu þessu er sagt með svo saklausri einfeldni, að engin óspillt tilfinning getur hneykslazt á því. Eins kann sumum að hætta við, að taka einungis eftir hinu óstjórnlega í ímynduninni, þar sem ræðir um risa, anda og ýmsar stórkostlegar hugsmíðar, sem eiga skylt við hið indverska hugmyndalíf og jafnvel hina fornu trú forfeðra vorra. Særingar, álögur, galdramenn og óumflýjanleg forlög koma þar fyrir eins og í frásögum vorum, og hvet getur lesið um hinar stórkostlegu sjónhverfingar svo, að honum detti ekki í hug ferð Þórs til Útgarða-Loka? En hið kynlega og töfralega ræður aldrei svo miklu, að hin andlega þýðing komi ekki fullkomlega í ljós, og hver sem les með athygli getur ekki misst sjónar á hinni siðferðislegu stefnu, sem er hin sanna sál og líf frásagna þessara. Þegar sögur þessar mynduðust, var berserksgangurinn farinn af átrúendum Mahómets og komin mannúð og menntun í stað harðfengi og grimmdar, því er þar mest lofað: mildi, réttlæti og göfuglyndi. Í þessu eru þeir kalífinn Harún Alrasjid, og Salómon konungur andanna teknir til fyrirmyndar. Í forlögum mannanna, svo flókin sem þau virðast vera og full af mótsögnum, lýsir sér jafnan stjórn guðs, með réttlæti og miskunnsemi; en hið arabiska þjóðerni kemur fram í því, hvað lífsþekkingu og skynsamlegri lífsnautn er þar haldið fram. Þúsund og ein nótt lýsir heimslífi þeirra, eins og Kóraninn lýsir trúarlífi þeirra. Frásagan er skýr, einföld og lifandi, og sögunum aðdáanlega niður skipað; þær eru eins og marglitar perlur, sem dregnar eru upp á mjóan þráð. Sögunum er svo skipt, að þær hætta í hvert skipti, þar sem forvitni lesandans er mest, svo hann hlýtur að halda áfram eins og sá, sem villist inn í inndælan skóg og fær ekki af sér að snúa aftur, heldur gengur áfram í unaðssamri leiðslu. Ímyndunin leikur sér þar eins og barn, jafnt að hinu ógurlegasta sem hinu inndælasta, og sökkvir sér í djúp sinnar eigin auðlegðar, en alvara vizkunnar og reynslunnar er annars vegar og bendir á hverfulleik og fallvelti lífsins, og sýnir ætíð, hvernig hið góða sigrast á öllu, og hið illa á sjálfu sér. STEINGRÍMUR THORSTEINSSON INNGANGUR Í NAFNI guðs hins miskunnsama, líknarfulla. Dýrð sje guði konunginum, gjafaranum góðra hluta, skapara heimsins, sem uppreist hefur himininn án stoða og breitt út jörðina sem ábreiðu. Friður og blessun sé með heilsuboðanum, vorum drottni og herra Mahómet og þeim, sem hans eru; blessun og friður æ og ævinlega, allt til efsta dags. Að svo fyrirmæltu víkjum vér til efnisins. Ævi fyrri kynslóða er fróðleg fyrir seinni menn og ber manninum að taka eftir forlögum annarra og hafa sér til eftirdæmis eða viðvörunar. Skal hann hyggja að sögu hinna fyrri þjóða og því, sem drifið hefur á daga þeirra, og vera af hjarta lítillátur. Lofaður sé algjörleiki þess, sem svo hefur stýrt sögu fyrri tíða og manna, að hún er orðin hinum seinni til fróðleiks. Þess konar eru líka frásagnirnar og hin kynlegu ævintýri í Þúsund og einni nótt. Það er segin saga — en einn guð er alvitur, alvís, almáttugur og algóður — að einu sinni hafi í fyrndinni verið konungur yfir Indlandi og Kína; hafði hann fjölda hermanna og varðmanna, þegna og þjóna. Þótti hann umfram alla konunga á sinni öld, og var af ætt Sassaníða, þeirra er í fornöld réðu yfir Persíu; hann átti tvo sonu, var annar fullorðinn en hinn unglingur. Voru báðir kóngssynir riddaralegir, og þó einkum hinn eldri, er Sjarjar hét og erfa átti ríki að konungi liðnum. Hann stýrði ríki sínu svo réttvíslega, að allir þegnar hans unnu honum hugástum. Yngri bróðirinn Sjasenan átti ekkert tilkall til nokkurs hluta af ríkinu, eftir því sem lög voru til, og varð hann því að vera metorðalaus. Lék honum samt engin öfund á láni bróður síns, og reyndi hann á allar lundir að vera honum að skapi. Varð Sjarjar honum enn vinveittari fyrir þetta, því honum hafði jafnan verið hlýtt til bróður síns, svo að hann lét af hendi við hann konungsríkið Samarkand, og fór Sjasenan þangað óðara. Báðir bræðurnir stýrðu nú löndum í rúm tíu ár, vel og réttvíslega, þegnum sínum til heilla og hamingju. Þá varð hinum eldra hugur á að finna bróður sinn. Ráðgaðist hann því jafnskjótt um þetta við stórvezír sinn, eða æðsta ráðgjafa, og bauð honum því næst að búast til ferðar til Samarkand. Lét hann velja til dýrustu gjafir, ágæta hesta með gullbúin reiðtygi, alsett gimsteinum, egipzka riddara, fríðar ambáttir og kostuleg klæði og skrifaði bróður sínum til, hversu mjög hann þráði hans fund. Innsiglaði hann bréfið og fékk vezírnum ásamt gjöfunum og lagði ríkt á við hann að flýta sér, bæði á þangaðferðinni og heimleiðinni. Vezírinn svaraði: „Ég heyri og hlýði,“ bjó sig síðan til ferða og varð tilbúinn á þriðja degi. En á fjórða degi tók hann orlof af Sjarjar og lagði með fjölmenna sveit út á öræfi og óbyggðir. Fór hann dagfari og náttfari, og er hann kom í námunda við aðsetursstað eins af undirkonungum Sjarjars, þá kom hann til móts við vezírinn með dýrindis gjafir í gulli og silfri og hélt honum veizlu í þrjá daga, svo að uppfylltist boðorð spámannsins. Á fjórða degi fylgdi hann vezírnum eina dagleið og skildu þeir að svo búnu. Fór vezírinn leiðar sinnar unz hann kom í grennd við Samarkand; gerði hann þá boð á undan sér, til þess að láta Sjasenan vita um komu sína. Reið sendimaður inn í borgina og lét vísa sér á höll konungsins, og er hann náði hans fundi, kyssti hann jörðina frammi fyrir fótum hans og sagði að vezír bróður hans væri á leiðinni og farinn að nálgast. Bauð þá Sjasenan óðara æðstu hirðmönnum og stórhöfðingjum ríkisins að fara eina dagleið til móts við hann. Þeir gerðu svo, og er þeir fundu vezírinn, heilsuðu þeir honum og gengu með ístöðum hans alla leið til borgarinnar. Gekk vezírinn þar fyrir konung, heilsaði honum og beiddi honum guðs hjálpræðis og kyssti jörðina frammi fyrir fótum hans og sagði honum, að bróðir hans beiddi hann að finna sig. Rétti hann honum þá sjálft bréfið, en konungur tók við því og las, og svaraði því, að hann væri fús að taka boði bróður síns. „En ekki fer ég fyrr,“ þessum orðum mælti hann til vezírsins, „en þú hefur gist mig í þrjá daga.“ Vísaði hann honum þá á höll eina til íbúðar, gaf öllum vín og vistir og veitti stórmannlega. Liðu svo þrír dagar, en á fjórða degi fór konungur að búa sig til ferðar og aflaði góðra gjafa, hæfandi tign bróður hans. En er konungur var tilbúinn, sendi hann tjöld sín, múlasna og úlfalda á undan sér út úr borginni, fól vezír sínum ríkisstjórnina á hendur í fjarveru sinni; lagði hann svo af stað frá aðsetursborg sinni. En um miðnætti hugkvæmdist honum, að sér hefði legizt nokkuð eftir í höllinni, sem hann þurfti að gera; sneri hann því aftur um hæl til hallarinnar og flýtti sér. Fór hann þangað einn og læddist sem hljóðlegast um herbergi sín, og er hann kom að rekkju sinni, sá hann að drottningin, sem hann unni hugástum, og svartur þræll lágu þar saman í fasta svefni. Honum sortnaði fyrir augum við sjón þessa. Hann stóð grafkyrr allra snöggvast og starði á þetta, eins og hann tryði ekki sínum eigin augum. En er hann var genginn úr skugga um það, segir hann við sjálfan sig: „Varla hef ég snúið bakinu við höll minni, og meðan ég enn er undir múrum Samarkands, dirfast menn að svívirða mig svona! Upp á hverju ætli þessi kvenskratti taki, þegar ég er kominn til bróður míns? En ekki skal glæpur þinn óhegndur vera, flagðið þitt!“ Svalaði konungur ofsabræði sinni þegar í stað, brá sverðinu og svipti báðum úr svefni í dauða, fleygði því næst hverju líkinu ofan á annað út um glugga ofan í gryfju eina, sem grafin var kringum höllina, og fór síðan eins og hann var kominn. Þegar hann var kominn til föruneytis síns, bauð hann því að taka sig upp, en nefndi ekki á nafn við nokkurn mann, hvað í hafði skorizt. Urðu menn skjótbúnir og varla kominn dagur, þegar lestin fór af stað með bumbnahljóm og lúðraþyt og alls konar hljóðfæraslætti, svo að öllum varð skemmt nema konunginum. Hann gerðist þunglyndur út af ótryggð drottningar sinnar og rættist aldrei af honum alla ferðina. Nálægt höfuðborg Indlands mætti hann Sjarjar soldáni; kom hann á móti honum með alla hirð sína og tók við honum báðum höndum. Stigu bræðurnir báðir af baki og féllust í faðma og fóru ekki á bak aftur fyrr en þeir höfðu sýnt hvor öðrum mikil vinahót og ástúðleik; æpti ótölulegur manngrúi fagnaðarópi meðan þeir riðu til borgarinnar. Var hún hátíðlega skreytt eftir boði soldáns; er það siður við slík tækifæri í Austurlöndum, að kaupmenn setja fram til sýnis hinn fegursta varning, láta mála hús sín og tjalda yfir borgarstræti. Fylgdi soldán bróður sínum um borgina í höll eina, sem hann hafði ætlað honum. Var hún áföst við höll sjálfs hans og aldingarður á milli; var höllin þeim mun skrautlegri sem hún líka annars jafnaðarlega var höfð til hátíða og hirðskemmtana og nú nýlega prýdd með mestu viðhöfn. Skyldi Sjarjar þar við bróður sinn, svo að hann hefði tíma til að taka laugar og skipta um klæði; en er Sjasenan var búinn að því, fór hann til hans aftur. Settust þeir þá í legubekk, en hirðmennirnir stóðu álengdar með lotningu; ræddu konungarnir þá margt, sem verða má, þegar tveir bræður, sem alúðarvinir eru, hittast eftir langvinnar fjarvistir. En er tími var kominn til kvöldverðar, borðuðu þeir saman og sátu á tali langt fram á nótt, þangað til Sjarjar fór, svo bróðir hans gæti hvílt sig. Hafi nú harmur Sjasenans sefazt nokkuð við samfundi og viðurtal þeirra bræðranna, þá er hitt víst, að hann ýfðist á ný. Honum kom ekki dúr á auga þó hann legðist fyrir, því í stað svefnsins stríddu á hann beisklegar hugleiðingar út af ótryggð drottningarinnar. En er hann gat ekki sofnað, reis hann upp aftur og gaf nú hryggð sinni svo algerlega tauminn, að soldáni gat ekki dulizt um morguninn, hvað raunalegur og bleikur hann var í yfirbragði. Fór hann að velta fyrir sér, hvað valda mundi þessari hugsýki, og með því að hann gat ekki ásakað sjálfan sig um neitt, hvernig hann hefði tekið Samarkands-konunginum og farið með hann, þá hélt hann það kæmi til af fjarveru hans úr ríkjum sínum. Lét hann því daginn eftir fá honum nokkuð af gjöfum þeim, er honum voru ætlaðar og valdar voru af því, sem Indland á til dýrast og sjaldgæfast, svo að hann gæti farið heim til Samarkands, þegar honum litist. En allt fyrir það leitaðist hann við að hafa af fyrir honum með nýjum skemmtunum á degi hverjum. Soldán sat nú á sér nokkra stund og stillti sig um að spyrja bróður sinn, hvað að honum gengi, þangað til hann segir einn dag: „Ég sé það, bróðir, hvað þú ert sárhryggur og bliknar upp dag frá degi.“ — „Ég bý yfir stórri hugraun“, svarar hann, en skýrði soldáni ekkert frá því, sem hann hafði áskynja orðið um níðingsskap drottningar sinnar. Soldán hafði efnt til stórkostlegrar veiðifarar og bauð bróður sínum til hennar, en hann barði við heilsulasleik sínum og gekk soldán ekki frekara á hann um það, heldur lét hann gera sem honum líkaði. Fór því Sjarjar einn með hirð sinni að skemmta sér við veiðarnar, og sem hann var farinn, gekk Sjasenan til herbergis nokkurs, sem vissi út að aldingarðinum, og settist þar við glugga. Var hvergi huggunar von, ef ekki væri þar, því garðurinn var inndælisfagur og kvað við af kliði ótölulegs fuglagrúa í laufi og forsælu trjánna og runnanna. En hann leit varla við garðinum, heldur mændi augum til himins, biðjandi huggunar í raunum sínum. Svo sturlaður sem hann var af harminum, þá duldist honum samt ekki eitt atvik og vakti það fljótt athygli hans; það lukust semsé skyndilega upp leynidyr á höll bróður hans og gengu þar út tuttugu konur og drottningin mitt á meðal þeirra; var hún auðþekkt á limaburði sínum. Hélt hún að konungurinn frá Samarkand hefði farið á veiðarnar líka, gekk því hvergi smeik inn undir gluggana, þar sem hann sat og var að horfa á alltsaman óséður. Sá hann þá að fylgidrósir drottningar, til þess að allt væri sem frjálslegast, tóku af sér andlitsblæjurnar og fóru úr hinum síðu klæðum, sem voru utan yfir stuttklæðunum og drógust á eftir. En hreint varð hann hissa, er hann sá tíu kolsvarta þræla í þessum söfnuði, þar sem hann hélt að væru tómar konur. Hver þræll kaus sér lagskonu og drottningin sat ekki heldur hjá; hún skellti saman lófunum og kallaði: „Masúð! Masúð!“ og í sama vetfangi stökk svertingi einn ofan úr tré, hljóp í fangið á drottningu og vafði hana að sér með flýruskap. Eins gerði hitt fólkið hvað eftir annað og var þar með kjassi og blíðulátum fram á miðnætti; því næst baðaði það sig í stórri laugardæld, sem var einhver hin mesta prýði aldingarðsins, fór aftur í fötin og svo inn í höllina um leynidyrnar. En Masúð var kominn að utan yfir garðsvegginn og fór sama veg burt. Af því nú að konungurinn frá Samarkand sá þetta með eigin augum, varð hann næsta hugsandi. „Það veit Allah“, segir hann við sjálfan sig, „að það var rangt af mér, að gera svo mikið úr óláni mínu; þetta liggur svo fyrir öllum einhvern tíma, fyrst soldáninn hann bróðir minn kemst ekki hjá því, sem er voldugastur konungur í heimi. En hvílíkur aumingjaháttur er það, að láta þetta ganga svo nærri sér? Ég skal ekki gera mér lífið svo þungbært fyrir þetta slys, sem er svo almennt.“ Hann setti það ekki heldur stundu lengur fyrir sig, og lét nú bera á borð fyrir sig, því ekki vildi hann eta kvöldverð meðan að fram fór leikurinn fyrir utan gluggann hjá honum. Borðaði hann nú með betri lyst en nokkurn tíma fyrr, síðan hann fór frá Samarkand, og hlýddi jafnvel með ánægju á sönginn og hljóðfærasláttinn yfir borðum. Var hann í bezta skapi næstu dagana eftir þetta, og er hann heyrði, að soldán væri heim kominn, gekk hann á móti honum með glöðu yfirbragði og heilsaði honum. Sjarjar tók ekki í fyrstu eftir þessum umskiptum og ætlaði að eins að kvarta yfir því við bróður sinn í allri vinsemd, að hann hefði ekki farið með sér á veiðarnar, lét hann því ekki ná að tala, en fór að segja honum, hvílíkan fjölda hann hefði drepið, bæði af hjörtum og öðrum dýrum og hvað vel hann hefði skemmt sér. Sjasenan hlýddi á með athygli og tók svo loksins sjálfur til máls; voru honum nú ekki skapþyngslin að meini og sagði hann margt kýmilegt og skrítið, því hann var, vel fyrirkallaður. Hafði soldán búizt við að hitta hann í sama skapi og þegar þeir kvöddust og varð sárfeginn að sjá hann svo glaðan. „Bróðir minn!“ segir hann, „þegar við skildum, varstu bleikur í andliti, en nú hefurðu fengið fullkominn heilbrigðislit. Guði sé lof fyrir þessa breytingu, sem orðið hefur í fjarveru minni. En einnar bænar verð ég að biðja þig og ég særi þig að veita mér hana.“ „Hvers ætti ég að synja þér“, segir konungurinn frá Samarkand, „þú átt yfir Sjasenan að segja; seg þú til, mér er ótt um að heyra bæn þína.“ „Alltaf meðan þú hefur dvalið hér við hirðina“, segir Sjarjar, „hefurðu verið þjáður af megnu þunglyndi og leitaðist ég við að hafa það af þér með allskonar skemmtunum. Ég gerði mér í grun, að þér félli þungt að dvelja fjarvistum úr landi þínu og jafnframt mundu ástir valda nokkru og það væri aðalorsök trega þíns, að þú saknaðir drottningarinnar í Samarkand, því þú munt hafa kosið þér hana afbragðs fríða. Veit ég að vísu ekki, hvort ég á kollgátuna, en því hef ég ekki viljað ganga á þig, að ég var hræddur um að þér kynni að þykja fyrir. En nú sé ég, nýkominn heim frá veiðunum, að þú leikur við hvern þinn fingur og hef ég þó ekkert stuðlað til þess. Ég ætla því að biðja þig að segja mér, hvers vegna þú varst svo hryggur og ert það nú ekki framar.“ Konungurinn frá Samarkand þagði nokkra stund hugsandi, eins og hann vissi ekki, hverju svara skyldi; loksins tók hann þannig til orða: „Þú ert soldán minn og herra, en hlífðu mér við að gera grein fyrir þessu.“ „Nei, bróðir minn!“ svarar soldán, „þú verður að gera það nú þegar, það er ósk mín, þú mátt ekki neita mér um hana.“ „Jæja þá,“ segir Sjasenan, sem gat nú ekki lengur staðið af sér beiðni bróður síns; „verði þá þinn vilji!“ Því næst sagði hann honum frá ótryggð drottningarinnar í Samarkand og lauk svo sögunni: „Þetta olli þunglyndi mínu; var mér láandi þó ég bugaðist af því?“ „Skelfileg saga er þetta, bróðir minn!“ kallaði soldán upp og var auðheyrt að hann samhryggðist af hjarta. „Ég lofa þig fyrir refsinguna á þeim, sem glæpinn drýgðu og misgerðu svo stórlega við þig. Það ætti enginn að lá þér; það var aldrei nema maklegt og hefði ég líklega haft minni stillingu í þínum sporum; ég hefði ekki látið mér nægja líf einnar konu, og hefði ég ef til vill drepið þúsund til hefndar. Nú þykir mér engin furða þó illa lægi á þér, fyrst tildrögin voru svona sárgrætileg. Drottinn minn, hvílík forlög! ég trúi því ekki, að neinum hafi viljað slíkt ólán til, nema þér. En lofaður veri guð, að hann hefur sent þér huggun; mun hún víst af einhverju góðu getin og ætla ég að biðja þig að trúa mér fyrir því líka.“ Var Sjasenan tregur til þess, því bróður hans var málið skylt, en varð þó að láta eftir þrábeiðni hans. „Ég hlýði, fyrst það er eindreginn vilji þinn,“ sagði hann, „en hræddur er ég um að auðsveipni mín geri þér enn meiri skapraun en mín var. En þú verður að eiga það upp á sjálfan þig, fyrst þú neyðir mig til að koma því upp, sem ég ella mundi leynt hafa með eilífri þagmælsku.“ „Þú gerir ekki annað en æsa forvitni mína,“ greip Sjarjar fram í, „segðu mér sem fljótast þetta launungarmál, hvernig svo sem það er.“ Konungurinn frá Samarkand gat nú ekki færzt lengur undan og sagði honum allt út í hörgul, sem hann hafði séð til svertingjanna dulklæddu og drottningarinnar og hans Masúðs í aldingarðinum og lauk hann sögunni með þessum orðum: „Þegar ég hafði verið sjónarvottur að þessari svívirðingu, sannfærðist ég um það, að allar konur hafa þessa tilhneigingu af náttúrunni og geta ekki staðið á móti henni. Fannst mér þá heimska að láta hugarró sína vera komna undir trúleika þeirra. Hugsaði ég mál þetta enn betur og varð sú niðurstaðan, að ég sá ekki annað vænna en að huggast; það var reyndar ekki tekið út með sældinni, en samt heppnaðist mér það og vildi ég að þú gerðir að mínu dæmi.“ Ekki leizt soldáni á heilræði þetta, heldur varð hann hamslaus og mælti: „Drottningin á Indlandi gat þá haft svo fúlan níðingsskap í frammi; nei, bróðir minn! ég trúi því ekki nema ég sjái það með mínum eigin augum; þér hefur missýnzt og þetta er svo mikið vandamál, að ég verð að ganga úr öllum skugga um það.“ „Hægast er það,“ segir Sjasenan, þarft ekki annað en að búast til nýrrar veiðiferðar og þegar við erum komnir út úr borginni með hirð okkar og fylgdarliði, látum við fyrirberast í tjöldum okkar, förum svo þegar nátta tekur einsamlir til herbergja minna í höllinni, og skal ég ábyrgjast, að þú næsta dag sér það, sem ég sá.“ Soldán féllst á vélræðið og bauð mönnum að búast til nýrrar veiðifarar; var á tilteknum tíma búið að tjalda á fyrirskipuðum tjaldstað. Daginn eftir fóru báðir konungarnir þangað út úr borginni með föruneyti sínu og voru þar um nóttina. Kallaði Sjarjar á stórvezírinn og bauð honum að vera í sinn stað, meðan hann væri í burtu, og sleppa engum manni úr tjöldunum, hvað sem fyrir væri borið, en ekkert lét hann uppi við hann um áform sitt. Stigu síðan báðir konungarnir á bak og riðu innan um tjöldin í dularbúningi heim í borgina. Fóru þeir síðan til hallarinnar, sem Sjasenan hafði til íbúðar, og lögðust þar til svefns; um morguninn lá vel á þeim og settust þeir við gluggann, þar sem Sjasenan hafði séð aðfarirnar í aldingarðinum. Sátu þeir þar góða stund í morgunkælunni og ræddust við; varð þeim oft litið á meðan til leynidyranna á höllinni. Loksins lukust þær upp, og gekk út drottningin með ambáttum sínum og tíu svertingjum dulklæddum, rétt eins og í fyrra skiptið. Hún kallaði á Masúð og er óþarfi að orðlengja það frekara, að soldán sá meira en nóg til þess, að hann sannfærðist um svívirðingu sína og ólán. „Guð minn!“ kallaði hann upp, „hvílíkur níðingsskapur, hvílík andstyggð. Að drottning slíks konungs, sem ég er, skuli geta haft sig til slíkrar endemis óhæfu! Hver konungur getur talið sig fullsælan, þegar annað eins hefur drifið á daga hans? Bróðir minn, segjum skilið við veröldina, því öll æra og trú er þaðan horfin. Smjaðri hún á brjóst, þá svíkur hún á bak. Fyrirlátum ríki og konungdóm, köstum okkur á bak öllum hégóma, sem við lifum í, og förum í önnur lönd til þess að leyna sjálfum okkur og óláni okkar.“ Sjasenan geðjaðist reyndar ekki að áformi þessu, en þorði ekki í móti að mæla; svo var bróðir hans óður. „Ég veit engan vilja annan en þinn, bróðir!“ anzaði hann soldáninum, „og ég er reiðubúinn að fylgja þér í öllu. En lofaðu mér því að snúa heim á leið aftur, þegar við finnum einn, sem ólánssamari er en við.“ „Því lofa ég,“ segir soldán, „ég efast um að það heppnist.“ „Þá er ég annarrar trúar,“ segir konungurinn frá Samarkand, „og þurfum við, ef til vill, ekki að fara svo langt.“ Fóru þeir nú úr höllinni með leynd og voru að tala um þetta og fóru aðra leið en þeir voru komnir. Héldu þeir áfram meðan bjart var, og voru fyrstu nóttina undir trjám nokkrum. Stóðu þeir upp í aftureldingu og fóru eftir sama vegi, þangað til þeir komu á fagurt engi fram með sjávarströnd; stóðu þar stöku tré mikil og þéttlaufguð. Settust þeir niður undir einu þeirra og voru að tala saman um ótryggð drottninga sinna. Höfðu þeir þar skamma stund setið, þegar þeir heyrðu af hafi, ekki allfjarri, óttalega skruðninga og hræðilegt öskur, og urðu þeir við það mjög felmtsfullir. Sjórinn klofnaði í sundur og reis þar upp ógurlega stór strókur kolsvartur, og svo hár, að hann tók til himins. Við sjón þessa brá þeim enn meira og spruttu þeir þá upp og klifruðust upp í trétoppinn; leizt þeim þar vera bezt fylgsni. Varla voru þeir komnir upp þangað, þegar þeir sáu, að strókurinn færðist inn að landi eftir sjónum; gátu þeir ennþá ekki skynjað, hvers kyns var, en urðu þess brátt vísari, því þar var kominn einn af öndum þeim, sem fullir eru af ergi og skelmisskap, og eru svarnir óvinir mannanna. Var hann í líki óskaplegs risa, svartur og afskræmislegur og bar á höfðinu stóra glerkistu læsta með fjórum stállásum. Fór hann með hana upp á engið og lagði hana niður við tréð, sem báðir konungarnir höfðu falið sig í; þóttust þeir nú sjá sér opinn dauðann vísan. Andinn settist hjá glerkistunni og er hann hafði lokið henni upp með fjórum lyklum, sem héngu við belti hans, þá kom upp úr henni hlaðbúin kona tignarleg í vexti og forkunnar fríð. Setti óvætturinn hana við hlið sér og tók til orða: „Ó, þú hin algjörvasta meðal allra kvenna, sem aðdáanlegar þykja fyrir fríðleiks sakir, yndislega vera, þig strauk ég með á heiðursdegi þínum og hef síðan trúlega elskað; viltu lofa mér að sofa hjá þér ofurlitla stund?“ Að því mættu drap andinn sínum tröllslega hausi niður í kjöltu konunnar og teygði úr sér sem hann var langur til, svo að fæturnir tóku ofan í sjávarmál, og rétt samstundis tók hann að hrjóta svo gríðarlega að allt ætlaði ofan að keyra. Þá vildi svo til að konan fagra leit upp fyrir sig, og óðara en hún varð vör við báða bræðurna uppi í trénu, gerði hún þeim bendingu, að þeir mættu koma ofan, en skyldu fara sem hljóðlegast. Datt þeim heldur en ekki ketill í eld, er þeir sáu sig fundna; bentu því með bænarsvip, að þeir mættu vera kyrrir í fylgsninu. En konan lagði höfuðið á andanum varlega niður á jörðina, stóð upp og mælti í hljóði, en þó reiðilega: „Komið þið ofan til mín; ekki er annað vænna.“ Þeir gerðu henni hræðslu sína skiljanlega með bendingum, en það hjálpaði ekki hót. „Komið þið,“ sagði hún enn á ný, „og ef þið ekki gegnið þegar í stað, þá skal ég vekja hann sjálf og láta hann drepa ykkur.“ Þegar bræðurnir heyrðu þessi ógnunaryrði, þorðu þeir ekki annað en hlýða og renndu sér ofan sem gætilegast, svo andinn skyldi ekki vakna. En er þeir voru komnir ofan, leiddi konan þá við hönd sér á einn afvikinn stað undir trjánum; þar bauð hún þeim ástaratlot sín með blíðu, en er þeir vildu ekki til leiðast, hótaði hún þeim á ný; sáu þeir ekki annað sýnna en að gefa sig. Þegar góð stund var liðin og hún ætlaði til andans aftur, heimtaði hún innsiglishringana af konungunum, sem þeir höfðu á hendinni, og er hún hafði tekið við þeim, tók hún upp úr skríni sínu snúru eina alsetta margvíslegum hringum og sýndi þeim og spurði, hvort þeir vissu, hvað hringarnir ættu að þýða. „Nei,“ sögðu bræðurnir, „þú munt bezt geta leyst úr því sjálf.“ Þá mælti hún: „Allir þessir hringar eru af karlmönnum, sem hafa hjálpað mér til að leika á gætni og varhyggð þessa viðbjóðslega anda. Ég geymi hringana til menja og hérna eru þeir níutíu og átta, og bað ég um hringana ykkar til að fylla hundraðið. Svona hefur mér tekizt að hafa samfarir við hundrað karlmenn og andinn ekki fengið aðgert. Má hann upp á það að gera, læsa mig niður í glerkistuna eins og honum líkar og hylja mig á mararbotni; aldrei hætti ég að fara í kringum hann. Af þessu getið þið séð fram á, að enginn kvongaður maður eða elskhugi þarf að hugsa til að tálma því, sem kvenmaður hefur tekið í sig. Karlmönnunum væri nær að gefa kvenfólkinu lausari tauminn; þá kynni það heldur að lagast.“ Að svo mæltu smeygði konan hringunum upp á snúruna, settist í sitt fyrra sæti og hóf upp í kjöltu sína höfuðið á andanum, sem hraut í fasta svefni, en konungunum benti hún að hafa sig á burt. Þeir fóru nú sama veg og þeir voru komnir, og er andinn og fallega konan voru komin í hvarf, mælti Sjarjar: „Nú, nú, bróðir! hvernig lízt þér á ævintýrið að tarna? Er hún ekki einstakt tryggðablóð, konan andans þess arna? Geturðu borið á móti því, að ekkert kemst til jafns við kvennavélar?“ „Það er nú mála sannast, bróðir minn!“ anzaði konungurinn frá Samarkand. „Þú verður líka að vera mér samdóma um það,“ mælti soldán ennfremur, „að andinn er enn þá verr farinn og brjóstumkennanlegri en við. Höfum við nú fundið það, sem við leituðum að; látum okkur því halda heim í lönd okkar og þessa reynslu ekki aftra okkur frá nýju kvonfangi. Ég veit fyrir mig, hvernig ég skal fara að koma í veg fyrir tryggðarof við mig. Skal ég ekki eyða að því fleirum orðum, en þú munt spyrja það einhvern tíma og skal ég ábyrgjast, að þú gerir að mínu dæmi.“ Héldu þeir nú báðir heimleiðis og komu aftur á tjaldstaðinn að áliðinni nótt hins þriðja dags, síðan þeir fóru. En er koma soldáns spurðist, gengu hirðmennirnir fyrir tjald hans með morgunsárinu. Hann bauð þeim inn að ganga, fagnaði þeim venju betur og sæmdi alla gjöfum. En er hann hafði kunngjört, að hann ætlaði ekki lengra að fara, bauð hann mönnum að stíga á bak, og hvarf í skyndi til hallar sinnar. Þegar þangað var komið, flýtti hann sér til herbergis drottningarinnar, lét setja hana í fjötra og binda fyrir augu henni, fékk hana síðan vezírnum og skipaði honum að láta kyrkja hana. Hlýddi vezírinn því og spurði ekki að, hvað hún hefði misgert; en soldán var svo óður, að hann lét sér ekki þetta nægja, heldur hjó hann sjálfur höfuðið af öllum hirðmeyjum drottningarinnar. Af því hann nú þóttist sannfærður um, að engin kona væri skírlíf til, þá ásetti hann sér eftir þessa grimmilegu refsingu að kvongast þaðan í frá einungis til einnar nætur og koma í veg fyrir allan ótrúleik með því að láta kyrkja hverja konu morguninn eftir brúðkaupið. Hann sór þess dýran eið, að láta lög þessi ganga í gildi þegar kóngurinn frá Samarkand væri farinn; var þess ekki langt að bíða, að hann fór heim sæmdur hinum dýrustu gjöfum. En er hann var farinn, bauð Sjarjar stórvezírnum að færa sér dóttur einhvers herforingja sinna, og skyldi hún verða kona hans. Vezírinn hlýddi. Morguninn eftir skilaði soldán honum henni aftur og skipaði honum að lífláta hana og leita upp aðra konu handa sér til næstu nætur. [1011.png: Sjerade og Dinarsade] Hvað mikið sem vezírinn hryllti við að framkvæma slíkt boð, var honum samt nauðugur einn kostur að hlýða, því hann var soldáninum herra sínum um blinda hlýðni skyldugur. Færði hann honum því dóttur eins af hinum óæðri embættismönnum og hlaut hún sömuleiðis að deyja morguninn eftir. Því næst kom dóttir eins borgara, og hver dagurinn sá eina nýgifta og eina líflátna. Þegar þessi guðlausa grimmd spurðist um höfuðborgina, urðu allir dauðhræddir og heyrðust ekki nema hljóð og harmalæti. Ýmist harmaði einhver faðirinn missi dóttur sinnar, eða ástrík móðir stundi af kvíða, að sama lægi fyrir dóttur sinni. Og þar kom, að allir þegnar soldáns bölvuðu honum, sem áður hafði hlotið tóma sæmd og sigur. Nú átti stórvezírinn, sem var nauðugt verkfæri í hendi óréttvísinnar, tvær dætur; hét hin eldri Sjerasade, en hin yngri Dínarsade. Hafði hin yngri að vísu marga góða kosti til að bera, en hin var gædd þeirri hugprýði, sem fágæt er með konum, frábærum vitsmunum og aðdáanlegri dómgreind. Hafði hún lesið margs konar bækur, fullar af sögum fyrri konunga og kynslóða og dregið að sér eitthvað þúsund bindi af þess kyns ritum og kvæðabókum. Hún orti betri vísur en þjóðfrægustu skáld á hennar tíma, hafði hún og stundað heimspeki og lækningar og heppnazt vel. Auk þess var hún stálminnug og gleymdi engu, sem hún hafði lesið einu sinni; en óbifandi kvendyggð var eins og kóróna allra hennar afbragðs kosta. Vezírinn unni þessari ágætu dóttur sinni hugástum. Það var einhverju sinni að hún sat á tali við hann og sagði: „Hvað kemur til þess, faðir minn, að þú ert orðinn svo umbreyttur, svo gugginn og sorgbitinn? Svo segir þó eitt af skáldunum okkar: „Hugga þann sem hryggðin sker, hún ei stendur lengi; kviðinn hverfull allt eins er, og ánægjunnar gengi.“ Þá sagði vezírinn henni upp alla söguna af viðskiptum þeirra soldáns, en hún mælti: „Faðir minn, ég ætla í allri auðmýkt að biðja þig, að veita mér mildilegast eina bæn.“ „Ég skal ekki synja þér hennar,“ segir vezírinn, en rétt og skynsamleg verður hún sjálfsagt að vera.“ „Hana þá, faðir minn“, segir hún, „gefðu mig soldáninum til eiginkonu; verð ég þá eitt af tvennu líflátin og frelsa svo að minnsta kosti dóttur einhvers rétttrúaðs manns frá dauða, eða mér verður lífs auðið og tekst að leysa allar aðrar undan grimmd hans.“ Vezírinn greip fram í óttasleginn: „Guð hjálpi mér, þú ert gengin frá vitinu barn! getur þú beðið mig að stofna þér í slíkan háska, þegar þú veizt, að soldáninn hefur svarið, að hafa enga konu nóttu lengur, heldur láta drepa þær að morgni í hvert skipti? Hefurðu gleymt því, hvað leitt getur af svo fjarskalegu flasi?“ „Faðir minn!“ anzaði hin veglynda mær, ekki er ég í neinum vafa um háskann, en hitt er það, að ég hræðist hann ekki. Deyi ég, þá dey ég við sæmd, og hafi ég mitt fram, þá geri ég landi voru mikinn velgjörning.“ „Nei, nei,“ mælti vezírinn, „hvernig sem þú leitast við að fá mig til að fallast á það, að þú hleypir þér út í slíkan voða, þá er það ekki til neins, ég samþykki það aldrei. Ef soldán skipaði mér að reka hnífinn í hjarta þitt, yrði ég að hlýða. Hvílíkt skelfilegt verk er annað eins fyrir þann, sem er faðir! Þó þú sjálf ekki hræðist dauða þinn, þá hlífstu samt við að gera mér þá dauðans skapraun að flekka hendur mínar á blóði þínu.“ Allt fyrir þetta ítrekaði Sjerasade bæn sína og mælti þá vezírinn: „Þú egnir mig til reiði með þrái þínu. Því viltu hrapa viljandi í ógæfuna? Sá, sem ekki sér fyrir endann á háskalegri fyrirtekt, hann má vara sig, að hún verði honum ekki um megn. Ég er hræddur um, að það fari fyrir þér eins og asnanum, sem átti góða daga, en þoldi það ekki.“ „Og hvaða slys henti asnann?“ spurði Sjerasade. „Nú skaltu heyra“, mælti vezírinn og sagði eftirfylgjandi dæmisögu: Asninn, uxinn og bóndinn „Einusinni var ríkur kaupmaður, sem átti fjölda jarða og hafði þar ógrynni af alls konar kvikfénaði. Flutti hann á eina af jörðum þessum með konu og börnum og ætlaði að standa þar fyrir búsýslu sjálfur. Hann skildi dýramál, en sá meinbugur var á gáfu þessari, að hann mátti engan láta vita af því, og lá líf hans við. Mátti hann því ekki segja frá neinu, sem hann komst að á þenna hátt. Hann hafði á heimili sínu einn uxa og einn asna og stóðu þeir saman. Það var einn dag að hann var staddur nærri þeim og skemmti sér við að horfa á leik barna sinna; heyrir hann þá að uxinn segir við stallbróður sinn: „Mikil lánsskepna ert þú, að eiga svona náðugt og hafa svo lítið að gera. Einn maður er útgefinn við að stunda þig; hann þvær þig, færir þér sáldaða hafra og tærasta uppsprettuvatn. Þú reynir það mest á þig, að bera hann húsbónda okkar, þegar hann þarf að bregða sér bæjarleið; annars þyrftirðu aldrei að gera neitt. En ég er látinn erja og sveitast, strita og streitast, og ég á eins illt og þú átt gott. Óðara en miðnætti kemur, er mér beitt fyrir plóginn; verð ég að draga hann liðlangan daginn og rista jarðveginn, og er það þvílíkt strit, að ég verð stundum alveg uppgefinn og magnþrota. Þar á ofan er bóndinn jafnt og stöðugt á eftir mér, lýr og lemur mig. Svírinn á mér er drepmeiddur og skinnlaus af eilífum plógdrætti. Þegar ég nú er búinn að þræla frá morgni til kvölds, þá snara þeir í mig skráþurru baunarusli og hafa ekki einu sinni svo mikið við, að vinza úr því sandinn, eða þeir gefa mér eitthvert fóður, sem ekki er betra. Þegar ég hef fengið fylli mína af þessu hrakfóðri, þá verð ég að liggja í mykjunni á næturnar, og er það yfirtak hörmunganna. Nú sérðu sjálfur hvort ég hef ekki ástæðu til að öfunda þig.“ Asninn hlýddi á með spekt, meðan uxinn lét dæluna ganga, en er hann var þagnaður, tók hann svo til orða: „Það er hvorttveggja að þú ert heimskur kallaður, enda kafnarðu ekki undir nafni. Þú ert allt of einfaldur, lætur þá fara með þig eins og þeim líkar og getur aldrei tekið neitt hyggilegt til bragðs. Hvað hefur þú gott af svívirðingunni, sem þú þolir? Þú brýtur þig í mola fyrir mennina, þeim til hægðarleika, gagns og skemmtunar og þeir kunna þér engar þakkir fyrir. Þeir færu ekki svona með þig, ef þú hefðir áræði að því skapi, sem þú hefur burði. Því verðu þeim ekki að binda þig við jötuna? Því stangarðu ekki með hornunum? Því stapparðu ekki með klaufunum og sýnir af þér reiði? Því hræðirðu þá ekki með ógurlegu öskri? Náttúran hefur útbúið þig með öllum tækjum til að afla þér virðingar og þú notar þér það ekki. Gefi þeir þér vondar baunir og slæmt hey, þá fýldu grön yfir því. Ef þú fer að mínum ráðum, muntu sjá að vel bregður við, og muntu þakka mér fyrir heilræðin.“ Uxinn tók ráðum asnans feginshendi og kvað hann hafa gert sér mikinn greiða. „Ég ætla“, segir hann, „að gera allt, sem þú hefur sagt, og skaltu nú sjá, hvernig mér tekst.“ Því næst þögnuðu þeir báðir, en kaupmaðurinn hafði heyrt hver orð, sem þeir töluðu saman. Daginn eftir kom bóndinn, leiddi uxann út úr húsi og beitti honum fyrir plóginn eins og vant var. Uxinn hafði ekki gleymt ráði asnans og var þenna dag fjarska óþekkur. En um kvöldið, þegar bóndinn kom með hann að jötunni og ætlaði að binda hann eftir vanda, þá otaði hann hornunum, reis upp á afturfæturna, gekk aftur á bak og gerði sig líklegan til að reka bóndann undir, í fám orðum, hann fór í öllu að ráðum asnans. Þegar bóndinn kom morguninn eftir og ætlaði að beita honum fyrir plóginn, lágu baunirnar ósnertar í jötunni og hálmurinn, sem hann hafði hrist þar niður kvöldið áður, en uxinn lá á gólfinu og blés mæðilega, svo bóndinn hugði hann fárveikan. Hann kenndi í brjósti um uxann og þóttist sjá, að ekki mundi til neins að þröngva honum til vinnu, fór því til kaupmannsins og sagði honum, hvernig ástatt var. Skildi kaupmaðurinn, að hér voru komin fram ráð asnans og vildi því refsa honum sem maklegt var; skipaði hann bóndanum að hafa nú asnann í stað uxans og gefa honum ekkert. Bóndinn gerði svo og varð asninn að draga plóginn daglangt; féll honum það því þyngra sem hann var slíku óvanur, og varð hann svo lúinn og lémagna, að hann varla gat staðið á löppunum; þegar heim kom. En uxinn átti beztu daga á meðan; hann hafði lokið úr jötunni og hvílt sig allan daginn. Var hann ákaflega glaður yfir því, að hann skildi hafa farið að ráðum asnans, margblessaði hann fyrir lán það, er hann hafði hjálpað honum til að öðlast og þakkaði honum fyrir, er hann kom heim. Var þá asnanum svo gramt í geði út af meðferðinni á sér, að hann anzaði engu. „Þetta ólán á ég upp á sjálfan mig,“ hugsaði hann með sér, „ég átti svo gott og allt gekk mér að óskum. Ég hef sjálfur kornið mér í þetta hörmulega ástand og mér er dauðinn vís, ef ég ekki tek eitthvað til bragðs, sem dugar.“ Var hann þá svo yfirkominn af þreytu, að hann hné hálfdauður niður fyrir framan jötuna. „Þú fer að eins og asninn sá arna“, segir vezírinn við Sjerasade, „þú stofnar þér í glötunina af ofviti þínu. Hlýddu mér og vertu kyrr. Sækstu ekki eftir dauða þínum yfir forlög fram.“ „Faðir minn!“ mælti Sjerasade, „dæmisagan, sem þú sagðir mér, aftrar alls ekki ásetningi mínum. Ég læt aldrei af að særa þig, þangað til þú lætur eftir mér, að fara með mig til soldánsins, að ég verði eiginkona hans.“ Þegar vezírinn sá að hún stóð svo fast á bæn sinni, mælti hann: „Fyrst þú þverskallast svona með þrái þínu og einþykkni, þá neyðist ég til að fara með þig eins og kaupmaðurinn, sem ég var að tala um, fór eftir á með konuna sína. Því þegar hann komst að því, að asninn var aumlega útleikinn, var honum forvitni á að heyra, hvernig orð færu milli hans og uxans. Gekk hann því eftir kvöldverð út með konu sinni í tunglskininu og settist niður rétt hjá þeim. Þegar hann kom, segir asninn við uxann: „Heyrðu, bróðir! hvað ætlarðu að gera í fyrra málið, þegar bóndinn kemur með gjöfina?“ Uxinn svaraði: „Þá ætla ég að fara öldungis eins að og þú kenndir mér ráð til. Ég ætla að ganga aftur á bak, bjóða honum hornin eins og í gær, gera mér upp veiki og láta sem ég sé í andarslitrunum.“ „Slepptu því,“ segir asninn, „það færi alveg með þig. Þegar ég kom heim í kvöld, heyrði ég kaupmanninn, húsbónda okkar, segja nokkuð, sem gerði mig dauðhræddan um þig.“ „Hvað heyrðirðu?“ spurði uxinn áfjáður, „leyndu mig engu, asni minn góður!“ „Heyrðu þá“, segir asninn, „húsbóndi okkar sagði við bóndann: „Fyrst uxinn étur ekki og kemst ekki úr sporunum, þá skal slátra honum á morgun. Kjötið af honum gefum við aumingjum í guðs þakka skyni, en á húðinni þurfum við sjálfir að halda og skaltu fara með hana til sútarans. Gleymdu nú ekki að segja slátraranum að koma.“ Mér er sjálfum annt um að þú lifir, og við erum svo góðir vinir, að það væri ekki meira en skylt, að ég gerði þig varan við og gæfi þér nýtt ráð. Þegar þeir færa þér baunirnar og muslið, skaltu spretta upp og rífa það í þig með græðgi; þá ræður húsbóndinn af því, að þér sé batnað og mun þá vafalaust taka dauðadóminn aftur; gerirðu ekki þetta, þá ertu frá.“ Asninn hafði allt sitt fram með fortölum þessum; uxinn varð dauðhræddur og baulaði af angist. En kaupmaður, sem hlýtt hafði með athygli á allt samtalið, rak upp skellihlátur, svo konan hans vissi ekki, hvaðan á sig stóð veðrið. Hún spurði, hvernig á hlátrinum stæði, til þess að hún gæti tekið undir með manni sínum, en kaupmaður lét hana skilja, að hún yrði að láta það vera sér nóg, að heyra hann hlæja. „Nei, nei,“ sagði hún, „ég vil vita, að hverju þú hlær.“ „Ég má ekki láta það eftir þér“, sagði kaupmaður, „en svo mikið skal ég þó segja þér, að ég hlæ að því, sem asninn okkar sagði við uxann; hitt er launungarmál, sem ég má ekki gera þér uppskátt.“ „Og því ætli þú megir það ekki?“ segir konan. „Því líf mitt liggur við, ef ég geri það“, anzar kaupmaðurinn. „Þú ert að gera gabb að mér,“ mælti konan; „það getur engin hæfa verið í því, sem þú ert að telja mér trú um. Ef þú ekki lætur uppi þegar í stað, að hverju þú hlóst, og skorast undan að segja mér, hvað asninn og uxinn töluðu saman, þá viti það guð almáttugur á himnum, að ég segi allri sambúð slitið við þig.“ Að svo mæltu fór hún inn, hnipraði sig saman út í horni og var hágrátandi alla nóttina. Svaf nú maðurinn einn, en er hann sá um morguninn að hún var óhuggandi, sagði hann: „Þú gerir illa við mig, að hryggjast svona; það er ekki þess vert og það er eins lítilsvarðandi fyrir þig að vita, eins og það er mikilsvarðandi fyrir mig að leyna því. Ég bið þig fyrir hvern mun: gleymdu því.“ En konan svaraði: „Því fer svo fjarri, að ég geti gleymt því, að ég skal aldrei hætta að gráta fyrr en þú seður forvitni mína.“ En kaupmaðurinn sór og sárt við lagði: „Ég segi þér það satt: líf mitt liggur við, ef ég læt undan áfergjuskapnum í þér.“ „Hljótist af því hvað sem guð vill“, sagði hún, „ég fer aldrei ofan af því.“ „Ég sé það,“ mælti kaupmaður, „að engin leið er að því að koma fyrir þig vitinu; ég sé það fyrir, að þú vilt drepa þig með þrákelkni þinni; vil ég því kalla á börn þín, að þau hafi þá hugfró að sjá þig einu sinni áður en þú deyr.“ Kallaði hann þá á börnin og frændur og foreldra konu sinnar. En er allir voru komnir og hann hafði sagt þeim frá öllum málavextum, lögðu þeir sig til að tala sem snjallast, svo konunni skildist, að hún gerði rangt, að láta ekki af einþykkni sinni. En hún daufheyrðist við öllu og kvaðst heldur vilja deyja en láta undan manni sínum í þessu. Stoðaði það ekkert að foreldrar hennar töldu um fyrir henni og sögðu að þetta stæði henni á engu, sem hún vildi vita; hún vildi hvorki heyra það, né hlýða. Þegar börnin sáu að hún þverskallaðist við öllum skynsamlegum fortölum, tóku þau að gráta beisklega. Og sjálfur kaupmaðurinn var eins og milli heims og helju. Hann settist einsamall fram í húsdyrnar og fór að velta fyrir sér, hvort hann ætti ekki að fórna sínu eigin lífi til að frelsa konu sína. Og sannarlega ætlaði hann að senda eftir „kadi“ (dómara) og vottum til að semja erfðaskrá sína, segja síðan konu sinni leyndarmálið og deyja, því hann unni henni harðla mjög. Nú átti kaupmaður þessi líka fimmtíu hænur, einn hana og einn árvakran hund. Meðan hann sat þarna í dyrunum hugsandi, sá hann hundinn hlaupa til hanans, sem setzt hafði upp á eina hænuna, og heyrði að hann sagði við hann: „Hani minn! ég held þú sért feigur: skammastu þín ekki að vera að gamna þér í dag?“ Haninn réttist allur upp, snerist að hundinum og sagði: „Því skyldi mér ekki vera það eins heimilt í dag og endranær?“ „Þá skaltu vita,“ segir hundurinn, „ef þú veizt það ekki áður, að húsbóndi okkar er í mestu vandræðum. Konan hans heimtar, að hann segi sér eitt leyndarmál; geri hann það, verður það hans bani. Því er, satt að segja, helzt kvíðandi, að hann hafi ekki nógan stöðugleika móti þrái hennar, því hann elskar hana og viknar af tárunum, sem hún úthellir án afláts. Það fer með hann á endanum, og við erum öll kvíðafull á heimilinu; þú einn ósæmir okkar sorg og ert svo blygðunarlaus að vera að leika dátt við hænurnar þínar.“ „Guð veit, að húsbóndi okkar er meira en meðalheimskur“, þannig svaraði haninn átölum hundsins, „hann hefur einungis eina konu og ræður ekki við hana, en ég hef fimmtíu, og gerir engin annað en minn vilja. Hann ætti nú að hugsa sig um, þá mundi hann fljótt finna ráð til að komast úr þessum bobba.“ „Hvað lízt þér hann eigi að gera?“ spurði hundurinn. „Hann ætti“, segir haninn, „að binda sér hrísvönd og fara inn í herbergi konu sinnar, loka að sér og lemja hana þangað til hún drepst, eða lætur undan. Hún mun ekki upp frá því pína hann til að segja sér það, sem hann á að leyna.“ Varla hafði kaupmaðurinn heyrt hvað haninn sagði fyrr en hann þaut upp, tók stafprik og gekk inn til konu sinnar, sem alltaf var að gráta. Hann lokaði að þeim og lúbarði hana þangað til hún kallaði upp og sagði: „Það er nóg, elskan mín! það er nóg, vertu nú góður, ég skal aldrei framar spyrja þig um neitt.“ Þegar hann heyrði að hún iðraðist eftir hina ofsalegu forvitni, hætti hann að lemja hana og lauk upp. Kom þá allt skyldfólkið inn og gladdist yfir því að konunni var bötnuð einþykknin og samfagnaði kaupmanninum, að hann hafði tekið upp á slíku heillaráði, til að koma henni til sannleikans viðurkenningar. En þú, dóttir mín, ættir skilið, að ég færi með þig eins og kaupmaðurinn fór með konuna sína.“ „Fyrirgefðu mér, faðir minn,“ sagði Sjerasade, „fyrirgefðu mér og vertu ekki vondur, þó ég sé fastráðin í fyrirætlun minni? Mér hefur ekki snúizt hugur af sögunni, sem þú sagðir mér um konuna. Ég gæti sagt þér margar aftur, svo að þú sannfærðist um, að þú átt ekki að vera áformi mínu mótfallinn. Það segi ég þér líka — og bið þig fyrirgefa — að þér er til einskis, að standa á móti því, því synjirðu mér um bæn mína af föðurlegri elsku, þá mun ég sjálf framselja mig í hendur soldánsins.“ Vezírnum var nauðugur einn kostur að láta undan stöðugleika dóttur sinnar. Þó honum dauðsárnaði, að geta ekki talið hana af þessu óttalega áformi, þá fór hann samt að vörmu spori til Sjarjars og sagði honum, að hann ætlaði að færa honum Sjerasade til næstu nætur. Varð soldán forviða, að stórvezír sinn skyldi færa sér slíka fórn og sagði: „Hvernig gaztu fengið þér geð til að færa mér þína eigin dóttur?“ „Herra!“ svaraði vezírinn, „það er vilji hennar sjálfrar; hin hryggilegu afdrif, sem hún á yfir höfði sér, hafa ekki hrætt hana frá því, og betri þykir henni sú sæmd en lífið sjálft, að vera eiginkona yðar hátignar, þó ekki sé nema eina nótt.“ „En huggaðu þig bara ekki við neina svikula von, vezír!“ mælti soldán; „þegar ég fæ þér Sjerasade aftur á morgun, heimta ég, að þú líflátir hana. Gerirðu það ekki, þá sver ég að láta drepa þig sjálfan.“ „Herra!“ svaraði vezírinn, „blæða mun hjarta mínu, þegar ég á að hlýðnast skipun þinni, en hvað sem náttúran möglar í móti, þá máttu samt treysta þessum höndum, þó föðurhendur séu.“ Sjarjar tók boði ráðgjafa síns og skipaði honum að færa sér dóttur sína hið bráðasta. Fór vezírinn heim aftur með þessi tíðindi til Sjerasade, en hún tók þeim svo glaðlega, sem væru þetta hin mestu gleðitíðindi. Þakkaði hún föður sínum, að honum hefði svo vel farizt; var hann yfirkominn af harmi, en hún huggaði hann með því, að hann þyrfti ekki að iðrast þess, að hún yrði drottning soldáns og væri honum nær að fagna því alla ævi. Hugsaði hún nú ekki um annað en að búast á fund soldáns; en áður hún færi af stað, tók hún Dínarsade, systur sína á eintal og mælti: „Elsku systir, mér liggur lífið á fulltingi þínu og ætla ég að biðja þig að synja mér þess ekki. Faðir minn færir mig soldáni til eiginkonu; láttu samt ekki hugfallast af þessari frétt, heldur heyrðu mig með stillingu. Þegar ég er komin til soldánsins, mun ég biðja hann leyfis, að þú sofir í hvílusal okkar, svo ég megi hafa skemmtun af þér þessa nótt. Verði mér þessi miskunn sýnd, sem ég vona, vektu mig þá snemma morguns, einni stundu fyrir birting og segðu: „Elsku systir! ef þú ert vakandi, þá ætla ég að biðja þig að segja mér einhverja af fallegu sögunum, sem þú kannt, þangað til dagur er. Mun ég þá undir eins gera það, og er ég vongóð um, að mér takist með þessu móti að létta á þjóðinni þeirri angist, sem nú er yfir henni.“ Dínarsade kvaðst fús til hvers, sem vera skyldi. En að ákveðinni stund um kvöldið fór stórvezírinn með Sjerasade til hallarinnar, leiddi hana í herbergi soldáns og gekk síðan burt. En er hún og soldán voru tvö ein, bauð hann henni að taka blæjuna frá andlitinu, þótti honum hún þá svo fríð, að hann varð öldungis frá sér numinn; það sá hann líka, að hún grét, og spurði, hvað að henni gengi. „Herra!“ svaraði Sjerasade, „ég á eina systur og ann ég henni hugástum, sem hún mér. Nú sárlangar mig til, að hún væri hérna í herberginu þessa nótt, svo ég sjái hana og megi kveðja hana einu sinni enn þá. Leyfið þetta mér til huggunar, svo ég geti sýnt henni þenna síðasta vott elsku minnar.“ Þessu játti Sjarjar og var sent eftir Dínarsade; kom hún þá þegar. Þau soldán og Sjerasade háttuðu uppi á háum palli, eins og er siður konunga í Austurlöndum, en Dínarsade var búin rekkja til fóta þeim. Vaknaði hún einni stundu fyrir dag og mælti eins og Sjerasade hafði undir lagt við hana: „Elsku systir! ef þú ert vakandi, þá ætla ég að biðja þig að segja mjer einhverja af fallegu sögunum, sem þú kannt; það er svo í síðasta skipti, sem ég hef þessa skemmtun.“ Í stað þess að anza systur sinni veik Sjerasade sér að soldáni og mælti: „Þóknast yðar hátign mildilegast að leyfa mér að láta eftir ósk systur minnar?“ „Gjarnan“, segir hann; beiddi þá Sjerasade systur sína að taka eftir, og hóf þannig söguna. [1019.png] [1020.png] Kaupmaðurinn og andinn 1. NÓTT. Herra! einu sinni var kaupmaður vellauðugur bæði af fasteignum, varningi og peningum; hafði hann fjölda af undirkaupmönnum, búðarsveinum og þrælum. Samt varð hann öðru hverju sjálfur að taka sér ferð á hendur, til að ráðgast við skiptavini sína og svo bar því til einhverju sinni, að hann varð að fara langferð í áríðandi erindi. Reið hann því af stað og lét dálítið nesti í mal sinn, brauð og döðlur, því leið hans lá um eyðimörk, en þar er allt viðurværi ófáanlegt. Komst hann stórslysalaust þangað sem ferðinni var heitið, og er hann hafði aflokið erindi sínu, reið hann af stað heimleiðis. Á fjórða degi ferðarinnar varð honum svo óhægt, því veður var heitt af sól og vegurinn brennheitur, að hann beygði út af veginum til að svala sér í forsælunni undir trjám nokkrum. Fann hann þar undir hnottré einu tæra uppsprettulind, fór af baki og batt hest sinn við grein, tók síðan brauð og nokkrar döðlur upp úr mal sínum, settist hjá lindinni og fór að snæða, og fleygði döðlusteinunum í ýmsar áttir. En er hann hafði lokið þessari einföldu máltíð, þvoði hann sér úr lindinni um andlit, hendur og fætur eftir sið sanntrúaðra Mahómetsmanna og gerði bæn sína. En rétt í því hann var að ljúka við bænagjörðina, liggjandi á knjánum, sá hann anda, afskaplega stóran og snjóhvítan fyrir hærum; óð hann að kaupmanninum með brugðið sverð og sagði með ógurlegri rödd: „Stattu upp, að ég drepi þig, eins og þú drapst son minn.“ Bæði grenjaði ófreskjan hræðilega og var hryllileg að sjá, svo að kaupmaðurinn varð dauðhræddur og svaraði titrandi: „Voldugi herra! hvernig á ég að hafa misgert svo við yður, að ég sé dauða verður?“ „Ég skal drepa þig eins og þú drapst son minn,“ mælti andinn. „Guð hjálpi mér,“ segir kaupmaðurinn, „hvernig á ég að hafa drepið son þinn, sem ég þekki ekki og hef aldrei séð?“ „Hefurðu ekki setið hérna síðan þú komst,“ mælti andinn, „hefurðu ekki etið döðlurnar hérna og þeytt steinunum sínum í hverja áttina?“ „Það hef ég gert,“ svarar kaupmaður, „ekki get ég borið á móti því.“ „Sé svo,“ segir andinn, „þá skaltu vita, að þú ert sonarbani minn. Hann sonur minn gekk hérna fram hjá, þegar þú fleygðir steinunum; einn kom í augað á honum, og þá datt hann niður dauður. Fyrir þá sök skal ég drepa þig.“ „Æ, væg mér, góði herra,“ æpti kaupmaður. „Enga vægð,“ segir andinn, „enga miskunnsemi; er ekki rétt að sá sé drepinn, sem drepið hefur?“ „Það er meira en satt,“ anzaði kaupmaður, „en ég segi það satt, ég hef ekki drepið son þinn, en ef svo er, þá hef ég gert það í grandleysi. Ég bið þig því á knjám mínum, fyrirgef mér og gef mér líf.“ „Nei, nei,“ svaraði andinn, og var ekki minnsta lát á honum; „ég verð að drepa þig, eins og þú hefur drepið son minn.“ Því næst þreif hann í handlegginn á kaupmanninum, slengdi honum til jarðar með andlitið á grúfu og reiddi upp sverðið til að höggva af honum höfuðið. En kaupmaður flóði allur í tárum og margsór sig um, að hann væri saklaus, barmaði sér sáran út af konu og börnum og talaði mjög hjartnæmlega. Andinn hafði svo mikla þolinmæði, að hann beið með sverðið reitt til höggs þangað til aumingja maðurinn hafði komið upp öllum kveinstöfum sínum, en alls ekki komst hann við. „Allar þessar harmatölur eru til einskis,“ sagði hann; „þó þú grétir blóðugum tárum, það aftraði mér ekki frá því að drepa þig, eins og þú hefur drepið son minn.“ „Bítur þá enginn skapaður hlutur á þig?“ byrjaði kaupmaðurinn á ný, „ætlarðu að drepa mig, saklausan aumingjann? Ég fel þá sök mína guði á hendur.“ Því næst tók hann í hugarangist sinni að mæla fram vísur þessar: „Deild í tvenna daga er tíð, dimma og birturíka; eins í sælu og eymdar stríð ævin skiptist líka. Hermdu þeim, sem hæðist að harmakjörum bágum; eins er bölið ákvarðað aumum jafnt sem háum. Sérðu ei morið ofan á ægisgeimi sveima, en dýrstar perlur djúpt und sjá duldar eiga heima? Önnur klappar aldar mund, ei skal hinni trúa; lukkan kossa lengir stund, lánið burt að sjúga. Meiri sæg en sand í mar sérðu um uppheims bólin, og samt myrkvast aldrei þar annað en tungl og sólin. Græn og þurr, sem gróa á rein, greinast trén að vera, en steinum þeytt er á þau ein, sem ávextina bera.“ Þegar kaupmaður hafði mælt fram vísur þessar til enda, segir andinn: „Til einskis er þulið; ekki er nú annað fyrir en dauðinn.“ Í því hann sagði þetta ... Þá sá Sjerasade að dagur var á lofti; vissi hún að soldán fór snemma á fætur til að biðjast fyrir og starfa með ráðgjöfum sínum; sagði hún því ekki söguna lengur. „Guð veit það, systir mín,“ segir Dínarsade, „að þetta er undarleg saga.“ „Ennþá undarlegra er samt framhaldið,“ anzaði Sjerasade, „og leggst þú því líklega á eitt með mér, að biðja soldáninn að lofa mér að lifa í dag og segja svo söguna áfram í nótt er kemur.“ Sjarjar hafði verið skemmt undir sögu Sjerasade og hugsaði hann með sér: „Það skal bíða til morguns, en deyja skal hún, þegar ég er búinn að heyra, hvernig sagan fer.“ Réð hann því af, að drepa ekki Sjerasade þann dag; reis nú á fætur til að biðjast fyrir og fara á fund ráðsins. Meðan á þessu stóð, hafði stórvezírinn verið alveg frá sér af angist og kvíða. Honum kom ekki dúr á auga, því hann var alla nóttina að kveina og barma sér yfir grimmd forlaganna, að hann skyldi vera böðull dóttur sinnar. En hafi hann kviðið fyrir að sjá soldán, þegar hann átti von á slíkri hörmung, þá má nærri geta, hvort honum hefur ekki brugðið vel við, þegar lánardrottinn hans kom á ráðstefnu og skipaði honum ekki að vinna grimmdarverkið. Varði soldán þeim degi öllum til stjórnarstarfa, eins og hann var vanur, en er náttaði, fór hann aftur til Sjerasade. En morguninn eftir fyrir birtingu gleymdi Dínarsade ekki að biðja systur sína að segja sér það, sem eftir væri af sögunni, sem hún byrjaði á nóttina fyrir. Soldán beið þess ekki, að Sjerasade beiddi leyfis, heldur sagði hann: „Vel á minnzt, ljúktu við söguna um andann og kaupmanninn, ég er bráðsólginn í endirinn.“ Sagði þá Sjerasade söguna áfram á þessa leið: 2. NÓTT. Herra! þegar kaupmaðurinn sá að andinn ætlaði að höggva af honum höfuðið, hljóðaði hann upp yfir sig og sagði: „Bíddu við, lofaðu mér að segja rétt eitt orð, gerðu það fyrir mig, vægðu mér og gefðu mér frest. Gefðu mér tíma til að kveðja konu mína og börn og ráðstafa arfskiptunum eftir mig með erfðaskrá, svo að þau flækist ekki í málaferli að mér látnum. En þegar ég hef annazt það, skal ég óðara koma hingað aftur og gefa mig undir þinn vilja í öllu.“ Þá mælti andinn: „Ég er hræddur um að þú komir aldrei, ef ég gef þér frestinn.“ „Viljir þú leggja trúnað á eið minn,“ anzaði kaupmaður, „þá sver ég við guð himins og jarðar, að ég áreiðanlega skal vitja þín hérna aftur.“ „Og hvað langan frest viltu fá?“ spyr andinn. „Ég bið um eins árs frest,“ svarar kaupmaðurinn, „mér er ómögulegt að ráðstafa öllum mínum efnum á skemmri tíma, og búa sjálfan mig svo undir, að ég geti tregalaust skilið við þessa lífs fögnuð. Skal ég þegar ár er liðið frá þessum degi vera kominn hingað aftur undir þessi tré og gefa mig þá orðalaust undir vald þitt og vilja.“ „Viltu kalla guð til vitnis að þessu heiti þínu?“ spurði andinn. „Já, ég kalla hann enn á ný til vitnis og máttu treysta eið mínum,“ svaraði kaupmaðurinn. Í sama bili hvarf andinn og kaupmaðurinn sat einn eftir hjá lindinni. Þegar hann var búinn að jafna sig eftir hræðsluna, sté hann á bak aftur og fór leiðar sinnar. Var hann nú að einu leytinu glaður, að vera sloppinn úr svo gífurlegum háska, en hinsvegar fylltist hann dauðans kvíða, er hann hugsaði til hins ógurlega svardaga, sem hann hafði unnið. Þegar hann kom heim, fögnuðu honum konan og börnin af öllu hjarta, en hann tók ekki faðmlögum þeirra, heldur fór hann að gráta beisklega, svo að þau máttu vel skilja, að honum hefði viljað eitthvað sérlegt til. „Við gleðjumst af heimkomu þinni,“ tók kona hans til orða, „en þú gerir okkur hrædd, að láta okkur sjá þig svona á þig kominn. Ég ætla að biðja þig að segja okkur, hvað veldur harmi þínum.“ „Æ, hvernig á ég að vera í öðru skapi,“ anzaði kaupmaður, „þegar ég á ekki nema eitt ár eftir ólifað?“ Því næst sagði hann henni frá viðskiptum sínum og andans og að hann hefði skuldbundið sig til að koma aftur að eins árs fresti til þess að láta lífið fyrir hendi andans. Við þessi harmatíðindi fóru þau öll að kveina. Konan hljóðaði upp yfir sig, lauzt sig í andlitið og hárreitti sig; börnin flóðu í tárum og ætluðu að rífa húsið með hljóðunum og faðirinn grét þegjandi með þeim. Það var einhver sú hryggilegasta sjón, sem hugsazt gat. Þegar á hinum næsta degi og stöðugt upp frá því, hugsaði kaupmaðurinn um ekkert annað en að ráðstafa málefnum sínum og umfram allt að borga skuldirnar. Hann gaf vinum sínum gjafir og fátæklingum stórar ölmusur. Þrælum sínum og ambáttum gaf hann frelsi, skipti eigum sínum milli barnanna og setti þeim fjárhaldsmenn, sem ekki voru fullveðja. Konu sinni seldi hann allt það í hendur, sem henni bar eftir kaupmálanum og dró alla þá hagsmuni undir hana, sem lög leyfðu. Nú var liðið árið og varð hann að fara. Hann lét niður í ferðatöskuna sína og tók með sér náklæði[* Sá er siður Mahómetsmanna, er þeir fara í hernað eða langferðir.] sitt, og enginn getur grátlegra séð en skilnaður hans var við konu og börn. Það var eins og þau tryðu ekki, að þau ættu að missa hann, og vildu því fylgja honum öll saman, til þess að deyja með honum. Hann varð því að neyta allrar hörku sinnar til þess að skiljast við slíkt ástríki, og mælti: „Börnin góð, ég skil við ykkur af hlýðni við guðs boð. Lærið af mér að lúta þessari nauðsyn með hugprýði og minnist þess, að eitt sinn skal hver deyja.“ Að svo mæltu sleit hann sig af þeim, grátandi og harmandi, fór af stað og náði að ákveðnum degi þangað, sem andinn hafði vitrazt honum. Fór hann undir eins af baki og beið andans með slíkri hryggð, sem nærri má geta. Meðan stóð á þessari kvalafullu bið, sá hann koma til sín vingjarnlegan karl, sem teymdi hind í bandi. En er þeir höfðu heilsazt, tók öldungurinn til máls: „Mætti ég spyrja þig, bróðir, hvað þú ert að gera á þessa eyðistaði, þar sem ekki er annað neitt en vondir andar og hvergi er óhætt; mætti ráða það af þessum fögru trjám, að hér væri mannabyggð, en það er sönn eyðimörk og háski að vera hér til lengdar.“ Kaupmaður leysti úr spurningum karlsins og sagði honum frá ævintýrinu, sem skyldaði hann til að vera á þessum stað; en hinn heyrði og undraðist og mælti síðan: „Þetta er einhver hinn kynjalegasti viðburður og þig bindur hinn órjúfanlegasti svardagi. Ég fer ekki héðan úr sporunum fyrr en ég sé, hvernig fer á milli þín og andans.“ Svo mælti hann og settist niður hjá kaupmanninum, en meðan þeir voru að tala saman ... „En ég sé það er kominn dagur,“ mælti Sjerasade og felldi niður frásögnina, „en það sem bezt er í sögu minni, kemur ekki fyrr en seinna.“ Hafði soldán ásett sér að heyra endirinn og lét því Sjerasade lifa þenna dag. 3. NÓTT. En er hallaði út hinni þriðju nótt, beiddi Dínarsade systur sína eins og að undanförnu að segja sér einhverja af fallegu sögunum, sem hún kynni, ef hún væri vakandi. En soldán heimtaði sjálfur framhald sögunnar af kaupmanninum og andanum; hjelt því Sjerasade henni áfram. Herra! Meðan kaupmaðurinn og karlinn, sem teymdi hindina, voru þarna að tala saman, sáu þeir, hvar enn kom annar karl, og fylgdu honum tveir svartir hundar. Hann kom rétt að þeim, kastaði á þá kveðju og spurði, hvað þeir væru að gera á þessum stað. Karlinn með hindina sagði honum þá frá viðskiptum kaupmannsins og andans og svardaganum, og að fresturinn væri á enda með þessum degi; kvaðst hann ennfremur ætla að bíða þarna og sjá, hvernig færi. Hinum karlinum þótti það líka tilvinnandi og ásetti sér að gera eins; settist hann því niður hjá hinum og gaf sig á tal við þá, en í því kom þriðji karlinn og hafði hann múldýr meðferðis. Hann spurði báða hina fyrri, hvers vegna kaupmaðurinn þarna hjá þeim væri svo sorgbitinn í yfirbragði, og sögðu þeir honum, hvernig á því stæði. Þótti honum eins og hinum þetta tilfelli svo einstakt, að hann vildi líka vera við, þegar þeir hittust, kaupmaðurinn og andinn. Leið ekki langt um áður þeir sáu allfjarri þykkan rykmökk, sem þyrlaðist upp eins og fyrir vindi. Hann kom alla leið til þeirra og klofnaði í skyndi; sást þá andinn og heilsaði hann þeim ekki, heldur óð hann að kaupmanninum með sverð í hendi, greip hann í handlegginn og mælti: „Stattu upp, að ég drepi þig eins og þú hefur drepið son minn.“ Kaupmaðurinn og karlarnir þrír fóru að gráta og hljóðuðu hástöfum upp yfir sig ... Þá sá Sjerasade að dagur var kominn og hætti hún við söguna, sem hafði æst forvitni soldáns svo mjög, að hann frestaði lífláti Sjerasade ennþá einn dag; svo hugleikið var honum að heyra endirinn. Stórvezírinn varð því fegnari en frá megi segja, að soldán skipaði ekki heldur á þessum morgni að lífláta Sjerasade. Allir furðuðu sig á því, heimafólk hans, hirðin öll og hver maður út í frá. 4. NÓTT. Undir lok hinnar næstu nætur tók Sjerasade þannig til máls með leyfi soldáns: „Herra! Þegar karlinn með hindina sá að andinn hafði tekið kaupmanninn og ætlaði að drepa hann miskunnarlaust, féll hann fram fyrir óvættinn, kyssti á honum fæturna og mælti: „Anda drottinn, ég bið þig með auðmýkt að stilla bræði þína; sýndu mér þá náð, að taka eftir því, sem ég segi. Ég ætla að segja þér söguna af mér og hindinni þeirri arna. Skyldi þér þykja hún undarlegri og kynjalegri en ævintýrið kaupmannsins þarna, sem þú ætlar að drepa, mætti ég þá ekki vona, að þú gæfir upp þessum veslings aumingja þriðjung þess, sem hann hefur misgert?“ Andinn hugsaði sig um nokkra stund, og loksins svaraði hann: „Hana þá, látum oss heyra, ég læt það svo vera.“ Sagan af fyrsta karlinum og hindinni [1026.png: Breytti hún honum í kálf ...] „Ég skal þá byrja á sögu minni,“ tók karlinn til máls, „og takið nú vel eftir. Hindin þarna er ekki það, sem hún sýnist vera; hún er frænka mín og þess utan kona mín. Hún var tólf ára, þegar ég gekk að eiga hana og er mér því óhætt að segja, að hún mátti kalla mig föður fullt eins vel og frænda sinn eða bónda. Við vorum þrjátíu ár saman barnlaus og lét ég hana ekki gjalda þess, að hún var óbyrja, heldur var ég henni góður og hollur. Var það af engu öðru en því, að mig langaði til að eignast afkvæmi, að ég fékk mér ambátt til samlags; átti ég við henni einn son, sem líkur var að fríðleik fullu tungli, eygur vel og brúnafríður og fallega limaður. Út af því varð kona mín afbrýðisfull og fékk andstyggð, bæði á móðurinni og barninu, en leyndi svo hugarþeli sínu, að ég komst ekki að því fyrr en allt var um seinan. Óx nú sonur minn upp og var orðinn eitthvað tíu ára; þurfti ég þá að taka mér nauðsynlega ferð á hendur. En áður en ég færi, fól ég barnið og ambáttina konu minni á hendur, því ég tortryggði hana alls ekki; bað ég hana að annast þau meðan ég væri burtu, en það var í heilt ár. En hún hagnýtti þann tíma til þess að stunda fjölkynngi, og er hún hafði svo mikið numið af þessari helvízku íþrótt, sem henni nægði til illræðis þess, er hún hafði fyrir stafni, þá leiddi hún son minn á einn afvikinn stað. Þar breytti hún honum í kálf með særingum sínum og fékk hann því næst leiguliða mínum til fóðurs, og kvaðst hafa keypt hann. En svo var hún hefndargjörn, að illvirki þetta var henni ekki nóg, heldur töfraði hún ambáttina líka og gerði hana að kú, og fékk hana einnig leiguliða mínum. Þegar ég nú kom heim og spurði eftir móðurinni og barninu, sagði hún: „Ambáttin er dáin, en son þinn hef ég ekki séð í tvo mánuði, og veit ég ekki, hvað orðið er af honum.“ Féll mér það nærri að ambáttin var dáin, en sonur minn hélt ég væri að eins horfinn og mundi fljótt finnast aftur. En svo liðu átta mánuðir, að hann kom ekki, og ekkert spurðist til hans. Var nú komið að stóra Bairam[* Bairam (Beiram) er tyrkneskt nafn á tveimur stórhátíðum Mahómets-manna. Fyrri Bairamshátíð er haldin snemma í októbermánuði og er þríheilög. Seinni Bairamshátíð er haldin sjötíu dögum síðar til minningar um fórn Abrahams og skal þá hver Mahómets átrúandi færa í sláturfórn; stendur sú hátíð fjóra daga og er haldin með meiri viðhöfn en hin fyrri.] eða fórnarhátíðinni; bauð ég þá leiguliða mínum að koma með einhverja feitustu kúna til fórnfæringar. Hann gerði svo, en kýrin sem hann kom með, var aumingja ambáttin, móðir sonar míns. Batt ég hana þá, en er ég myndaði mig til að slátra henni, rak hún upp aumkvunarlegt baul, og sá ég að tárin runnu úr augum henni. Brá mér kynlega við þetta og hrærðist ég ósjálfrátt til meðaumkvunar, svo ég gat ekki fengið af mér að slátra henni, og sagði leiguliðanum að sækja aðra. Kona mín, sem var viðstödd, espaðist af þessum brjóstgæðum og stóð í gegn skipan minni, sem lét illsku hennar til skammar verða; „hvað ertu að hugsa, heillin mín?“ segir hún, „offraðu þessari kú, leiguliðinn þinn á enga, er fallegri sé eða betur til þess fallin.“ Ætlaði ég því að gera þetta konu minni til þægðar, gekk að kúnni og reyndi að bæla niður meðaumkvun þá, er áður hafði gagntekið mig, en í því ég ætlaði að bregða hnífnum á barkann, þá grét hún og baulaði hálfu meira en áður, svo að mér féllust hendur í annað sinn. Rétti ég því hnífinn að leiguliðanum og sagði: „Taktu þarna við og offraðu henni sjálfur; baulið í henni og tárin ætla að slíta sundur í mér hjartað. Leiguliðinn var ekki eins brjóstgóður og banaði hann kúnni, en er við gerðum hana til, sáum við að hún var ekki annað en skinnið og beinin, þó okkur sýndist hún feit áður. Sárnaði mér það og sagði ég því við leiguliða minn: „Eigðu hana sjálfur, ég læt þér hana eftir; gefðu þeim ölmusugjafir af slátrinu, sem þér lízt, en hafirðu fyrir hendi vel feitan kálf, þá færðu mér hann í staðinn. Ég spurði aldrei frekar um það, hvað hann gerði við kúna, en undir eins og hann hafði fært hana burt, kom hann aftur með spikfeitan kálf. Þó ég vissi þá ekki, að þessi kálfur var sonur minn í álögum, komst ég samt einhvern veginn við, er ég sá hann; en jafnskjótt og hann sá mig, brauzt hann svo fast um, til þess að komast til mín, að hann sleit sundur taugina, sem leiguliðinn leiddi hann í. Hann fleygði sér niður fyrir fætur mína, með hausinn á grúfu, eins og hann vildi hræra mig til miskunnar og særa mig, að vera ekki svo grimmur að drepa sig. Þetta gekk nú meira yfir mig og fékk meira á mig en gráturinn í kúnni. Mér rann sáran til rifja, eða öllu heldur, mér rann blóðið til skyldunnar. Sagði ég því við leiguliðann: „Farðu burt með kálfinn aftur og gættu hans vandlega, en komdu undir eins með annan í staðinn.“ Þegar kona mín heyrði mig tala svona, var hún ekki sein til að segja: „Hvað ertu að hugsa, elskan mín! Láttu að orðum mínum og offraðu engum kálfi öðrum en þessum.“ „Það geri ég ekki, hjartað mitt!“ anzaði ég, „ég ætla að gefa honum líf og biðja þig að ybbast ekki á móti því.“ En flagðið gerði ekki sem ég beiddi; hún hafði meira hatur á syni mínum en svo, að hún leyfði mér að gefa honum líf; gekk hún svo fast eftir fórninni við mig, að ég neyddist til að láta eftir henni. Batt ég þá kálfinn og tók sláturshnífinn ... 5. NÓTT. „Herra!“ mælti Sjerasade og byrjaði þar á sögunni, sem hún hafði hætt við nóttina áður, — „karlinn með hindina hélt þannig áfram sögunni í viðurvist andans, beggja hinna karlanna og kaupmannsins: „Ég greip þá hnífinn og ætlaði að skera son minn á háls, en í því leit hann til mín slíkum bænaraugum, fljótandi í tárum, og hrærði svo hjarta mitt, að ég var ekki maður til að fórna honum. Fleygði ég þá hnífnum og sagði við konu mína, að það væri ekki að hugsa til, að ég slátraði þessum kálfi, heldur tæki ég einhvern annan. Hún hafði sig alla við að telja mig af fyrirtekt minni, en ég lét hvergi þokazt, nema hvað ég lofaði henni að offra kálfinum næsta ár á Bairamshátíðinni, og gerði ég það einungis til að þagga niður í henni ofsann. Morguninn eftir beiddist leiguliði minn, að tala við mig einslega. „Ég kem,“ mælti hann, „til þess að segja þér nokkuð, sem þú munt kunna mér þakkir fyrir. Svo er mál með vexti, að ég á dóttur, sem ber nokkurt skyn á töfra. Í gærdag, þegar ég kom aftur með kálfinn, sem þú ætlaðir að fórna, tók ég eftir því, að hún hló þegar hún sá hann, en fór í sömu andránni að gráta. Spurði ég hana þá, því hún gerði tvennt svo ólíkt í einu. „Faðir minn,“ segir hún, „kálfurinn, sem þú kemur þarna með aftur, er sonur hans húsbónda okkar. Ég hló af fögnuði að sjá hann lifandi ennþá, og grét þegar ég hugsaði til hennar móður hans, sem slátrað var í gær, því henni hafði verið breytt í kú með töfrum. Hvorumtveggja álögunum veldur konan hans húsbónda okkar, því hún hataði jafnt móðurina og barnið.“ Þetta hefur dóttir mín sagt mér, og hingað fór ég til að segja þér þessi tíðindi.“ „Andi góður!“ sagði karlinn með hindina enn fremur, „þú getur því bezt nærri, hvað mér brá í brún við þessi orð. Fór ég að vörmu spori með leiguliðanum, til að tala við dóttur hans sjálfur. En er ég var kominn heim til hans, gekk ég fyrst út í fjósið, þar sem sonur minn var. Gat hann að vísu ekki tekið faðmlögum mínum, en svo varð honum við þau, að ég sannfærðist algjörlega um það, að hann væri sonur minn. Dóttir leiguliðans kom þar að okkur, og sagði ég við hana: „Barnið gott, getur þú breytt syni mínum í sína sönnu mynd?“ Hún kvað já við, og ég sagði enn fremur: „Ef þér heppnast það, skaltu ráða yfir helming eigna minna.“ „Þú ert húsbóndi okkar,“ anzaði hún og brosti við, „og veit ég vel, um hvað ég er þér skyldug. En það segi ég þér samt, að ekki breyti ég syni þínum í sína sönnu mynd, nema með tveimur skilmálum. Hinn fyrri er sá, að þú lofir mér að eiga hann, en hinn annar, að þú leyfir mér að refsa þeirri, sem hefur breytt honum í kálf.“ Svaraði ég því um, að ég gengi fúslega að fyrri skilmálanum, og sagði: „Ég lofa þér þar á ofan að gefa þér töluverðar eignir auk þess, sem ég ætla syni mínum. Í stuttu máli, þú skalt komast að raun um, hvort ég ekki virði við þig þenna mikla velgjörning, sem ég vænti mér af þér. Hinum skilmálanum, konu minni viðvíkjandi, tek ég líka. Hver, sem getur haft sig til annars eins ódæðis, á refsingu skilið. Gerðu við hana hvað þér líkar, en eins bið ég þig, lofaðu henni að lifa.“ „Ég ætla að gera til hennar,“ anzaði stúlkan, „eins og hún gerði til sonur þíns.“ „Það læt ég mér lynda,“ segi ég, „en gefðu mér son minn aftur um fram alla hluti.“ Tók nú stúlkan ker, sem fullt var af vatni, og þuldi yfir því einhver orð, sem ég skildi ekki, því næst veik hún sér að kálfinum og mælti: „Kálfur! hafi einn guð almáttugur, konungur veraldarinnar, skapað þig í þeirri mynd, sem þú nú hefur, þá hafðu hana framvegis, en sért þú maður, töfraður í kálfs líki með fjölkynngi, taktu þá aftur á þig þína náttúrlegu mynd og líkingu, ef hinum allsvaldanda skapara þóknast svo.“ Svo mælti hún og jós yfir hann vatninu, og breyttist hann samstundis í sína upphaflegu mynd. „Sonur minn! ástkæri sonur minn!“ hrópaði ég undir eins, og faðmaði hann upp að mér með slíkri geðshræringu, að ég varla réði mér, „guð hefur sent okkur þessa mey til þess að svipta af þér hinum skelfilegu álögum, sem þú varst í, og til þess að hefna illsku þeirrar, sem þú og móðir þín höfðuð fyrir orðið. Ég efa því ekki, að þú munir ganga að eiga stúlkuna, eins og ég hef lofað henni.“ Þessu tók hann fegins hugar, en áður en brúðkaup þeirra var haldið, breytti mærin konu minni í hind, og í því líki sjáið þið hana hérna. Var það fyrir minn bænastað, að hún hlaut þessi hamskipti heldur en önnur ljótari, svo okkur væri minni viðbjóður að hafa hana kringum okkur. Síðan er sonur minn orðinn ekkjumaður og hefur farið í langferðir. Hef ég ekkert frétt til hans í nokkur ár, og er því lagður af stað sjálfur, til að vita, hvort ég ekki kynni að verða einhvers vísari um hann. Trúði ég engum fyrir að varðveita konu mína, meðan ég væri burtu, til að komast fyrir þetta, og leizt mér ráðlegast að hafa hana með mér hvarvetna. Og lýk ég nú að segja af mér og hindinni; er það ekki einhver hin einstakasta saga?“ „Því játa ég,“ segir andinn, „og hennar vegna gef ég þér þriðjung af lífi þessa kaupmanns.“ „Þegar fyrsti karlinn,“ þannig hélt Sjerasade sögunni áfram, „hafði lokið við sína sögu, sagði annar karlinn með tvo svörtu hundana við andann: „Ég ætla líka að segja þér, hvað mér og hundunum þeim arna hefur viljað til; er ég sannfærður um, að þér mun þykja mín saga undarlegri en sú, sem þú nú heyrðir. En viltu þá gefa mér annan þriðjunginn af því, sem þú átt í lífi þessa kaupmanns?“ „Já,“ sagði andinn, „með því móti, að hún taki fram sögunni af hindinni.“ Þegar hann hafði lofað þessu, byrjaði annar karlinn þannig ... 6. NÓTT. Undir lok hinnar sjöttu nætur, sem soldán og Sjerasade hvíldu saman, vakti Dínarsade systur sína, eins og vant var; en Sjarjar varð fyrstur til að vekja máls og segir: „Ég vil heyra söguna af öðrum karlinum og báðum svörtu hundunum.“ „Forvitni þína, konungur!,“ segir Sjerasade, „skal ég fljótt seðja; annar karlinn byrjaði sögu sína á þessa leið: Sagan af öðrum karlinum og báðum svörtu hundunum [1031.png: Báðir þessir svörtu hundar eru bræður mínir ...] „Þú skalt þá vita, mikli höfðingi andanna, að báðir þessir svörtu hundar eru bræður mínir. Faðir okkar lét hverjum okkar eitthvað þúsund sekkínur[* Þeir peningar eru almennir í Feneyjum og kringum Grikklandshaf, og eru eitthvað 4 króna virði.] eftir sig. Völdum við okkur allir sama atvinnuveg og gerðumst kaupmenn. Undir eins og ég hafði opnað sölubúð mína, réði eldri bróðir minn, annar hundurinn þarna, það af, að ferðast til annarra landa í verzlunarerindum. Keypti hann fyrir aleigu sína þann varning, sem honum var hentastur, og lagði af stað. Þegar liðið var heilt ár frá því hann fór, var það einn dag, að þurfamaður nálægði sig sölubúð minni og virtist biðja ölmusu. Sagði ég þá við hann: „Guð blessi þig!“ og svaraði hann: „Guð blessi þig líka! hvernig stendur á því, að þú kannast ekki við mig?“ Virti ég hann þá betur fyrir mér og kannaðist við hann; „bróðir minn!“ kallaði ég upp og hljóp um háls honum, „hvernig átti ég að þekkja þig, þegar þú varst svona til fara?“ Fór ég síðan með hann í hús mitt og spurði, hvernig honum liði og hvernig honum hefði heppnazt. „Æ, vertu ekki að spyrja að því“, segir hann, „þú þarft ekki annað en að líta á mig, þá veiztu allt. Það væri ekki til annars en að ýfa upp raunir mínar, ætti ég að rekja upp öll þau slys, sem mig hafa hent á þessu ári, og komið mér í það ástand, sem ég er í núna.“ Lét ég jafnskjótt loka búðinni, og gleymdi öllu öðru en bágindum hans; fylgdi ég honum til laugar og gaf honum beztu fötin mín. Síðan tók ég verzlunarbækur mínar og reiknaði út gróða minn á hinu umliðna ári. Sá ég þá, að fjármunir mínir höfðu vaxið um helming, og að ég átti tvö þúsund sekkínur. Gaf ég honum þá helminginn og sagði: „Bróðir minn! með þessu geturðu unnið upp tjón þitt.“ Hann tók fegins hendi við sekkínunum, byrjaði aftur að verzla og vorum við saman eins og áður. Nokkru eftir þetta tók hinn bróðir minn upp á því að selja eign sína, og var okkur lífs ómögulegt að telja hann af því. Fyrir peninga þá, sem honum guldust fyrir hana, keypti hann sér vörur til að verzla með erlendis, því hann ætlaði sér að stunda þess konar verzlun, og fór hann af stað með kaupmanna lest einni. Að ári liðnu kom hann aftur, eins til reika og eldri bróðir minn. Lét ég þá líka klæða hann, og hafði ég grætt aðrar þúsund sekkínur, og gaf honum. Fékk hann sér þá aftur sölubúð og hélt áfram að verzla. Það var einn dag, að báðir bræður mínir komu til mín og slógu upp á því við mig, að ég færi með þeim í kaupferð. Í fyrstunni tók ég því fjarri. „Þið hafið ferðazt,“ sagði ég, „og hvað hafið þið grætt? Hver ábyrgist mér að ég fari betri för?“ Var það ekki til neins, að þeir voru að leiða mér fyrir sjónir það sem þeir héldu, að helzt gæti glapið mig og ginnt til að eiga undir heppninni; ég skoraðist undan allri hlutdeild í fyrirætlun þeirra. En þeir nauðuðu svo óaflátanlega á mér, og linntu ekki látum fyrr en ég lét til leiðast, og hafði þá hafnað ráði þeirra í fimm ár. En er við vorum ferðbúnir, og kaupa átti varning þann, er þörf var fyrir, þá kom það upp úr kafinu, að hvorugur átti nú neitt eftir af þúsund sekkínunum, sem ég hafði gefið hvorum þeirra. Veitti ég þeim samt engar átölur fyrir þetta, en þá átti ég sex þúsundir sekkína; tók ég helminginn af þeim, og gaf þeim hverjum sinn part, svo mælandi: „Bræður mínir! meiru en þessum þremur þúsundum sekkína megum við ekki hætta, en hinar þrjár þúsundirnar verðum við að fela á vísum stað, svo við megum huggast og taka upp vora fyrri iðn, ef þessi ferð fer ekki betur en ykkar fór.“ Fékk ég þeim þá, hvorum um sig eina þúsund sekkína, en hinar þrjár þúsundirnar gróf ég niður í skúmaskoti einu í húsi mínu. Því næst keyptum við vörur og tókum skip á leigu undir þær, og sigldum burt þegar byr gaf ... 7. NÓTT. Þegar við höfðum verið mánuð á leiðinni, komumst við farsællega til hafnar; fórum við þar á land og flaug varningur okkar út. Einkum gekk svo vel út hjá mér að ég græddi tíu á einum. Keyptum við þarlendar afurðir í staðinn, til að flytja heim og verzla með þar. En er við vorum tilbúnir að stíga á skipsfjöl og sigla heim, mætti ég á ströndinni konu einni, sem var næsta fagursköpuð, en mjög fátæklega til fara. Hún ávarpaði mig, kyssti á hönd mína og sárbændi mig, að eiga sig, og taka sig út á skipið. Taldi ég tormerki á því, en hún talaði svo mikið um fyrir mér, til þess að sannfæra mig um, að ég mætti ekki hneykslast á örbirgð sinni, og að ég mundi verða ánægður með hegðun hennar, svo að ég lét til leiðast. Lét ég gera handa henni sæmileg klæði, og er hún var orðin kona mín eftir löglegum kaupmála, létum við í haf. Á leiðinni komst ég að raun um, að kona mín var svo ágætum mannkostum búin, að elska mín til hennar fór dagvaxandi. En báðir bræður mínir ólu hatur til mín, því þeir sáu ofsjónum yfir heppni minni. Kvað svo rammt að þessari blindni þeirra, að þeir sátu um líf mitt, og eina nótt, er við hjónin sváfum, tóku þeir okkur bæði og fleygðu okkur í sjóinn. Undir eins og kona mín vaknaði, hristi hún sig og brást í álfkonu; megið þið af því vita fyrir víst, að hún drukknaði ekki. Ég hefði fortakslaust týnzt, en í sömu svipan og ég féll í sjóinn, tók hún mig upp, fór með mig til eyjar einnar og hvarf. En er lýsti af degi, kom hún aftur og mælti: „Sjáðu nú, elskan mín, að ég hef ekki launað illa velgjörðir þínar, þar sem ég bjargaði lífi þínu. Skaltu vita að ég er álfkona, og fyrst þegar ég sá þig á sjávarströndinni, hneigðist hugur minn frá guði til þín; því ég er líka rétttrúuð. Kom ég til þín í dularbúningnum, eins og þú manst, til þess að freista hjartagæzku þinnar. Hefur þér farizt drengilega við mig, og er ég fegin að geta sýnt þér þakklátssemi mína. En ég er afarreið við bræður þína, og getur ekkert fullnægt mér nema líflát þeirra.“ Þegar ég heyrði þetta, undraðist ég stórlega, og þakkaði álfkonunni, sem ég bezt gat, fyrir hinn mikla velgjörning, er hún hefði auðsýnt mér; en þessu bætti ég við: „Ég verð að biðja þig að fyrirgefa bræðrum mínum. Svo miklar orsakir, sem ég hef til að kvarta undan þeim, er ég þó ekki svo grimmur, að óska þeim líftjóns.“ Því næst sagði ég henni frá, hversu ég hefði greitt fyrir þeim, en það var ekki til annars en að æsa reiði hennar. „Ég verð að leita upp þessa vanþakklátu bófa,“ mælti hún, „þessa svikara, og hefna á þeim tafarlaust. Ég skal sökkva skipinu undir þeim og steypa þeim sjálfum niður á hafsbotn.” „Nei, mín elskulega,” mælti ég í móti, „gerðu það ekki fyrir guðs sakir, stilltu reiði þína. Það eru bræður mínir, og minnstu þess, að oss ber að launa illt með góðu.“ Lét álfkonan sér þetta segjast, en þá svipti hún mér í einu vetfangi frá eynni, og setti mig niður á hið flata þak á húsi mínu og hvarf aftur. Fór ég þá ofan, lauk upp dyrunum, og gróf upp aftur hinar þrjár þúsundir sekkína, sem ég hafði fólgið. Að því búnu fór ég að heimsækja nágranna mína; samfögnuðu þeir mér vegna heimkomu minnar; keypti ég því næst vörur, hóf aftur verzlun og opnaði sölubúð mína. En þegar ég kom heim um kvöldið, voru þar fyrir báðir svörtu hundarnir þarna, og komu á móti mér með auðmýktar látum. Vissi ég ekki, hvað þetta átti að þýða, og furðaði mig á því, en ég varð þess skjótt vísari, því álfkonan kom og sagði: „Undrastu ekki, þessir tveir hundar, sem hér eru komnir, það eru báðir bræður þínir.“ Varð ég óttasleginn við þessi orð, og spurði, fyrir hvern kraft þeir væru komnir í þetta ástand. „Ég hef gert það,“ anzaði hún, „eður öllu fremur systir mín, sem ég fól það á hendur; sökkti hún skipi þeirra um leið. Þú misstir líka varning þinn, sem þar var á, en ég skal sjá svo um að þú verðir skaðlaus. En bræður þína hef ég lagt það á, að þeir verði í þessum álögum í tíu ár; eru þeir helzt til maklegir þessarar refsingar, vegna níðingsskapar síns.“ Þegar hún hafði enn fremur sagt mér til, hvar ég seinna meir gæti frétt til hennar, hvarf hún. Eru nú liðin tíu ár síðan, og er ég á leið til álfkonunnar. En þegar ég fór hér um, hitti ég kaupmanninn og hinn æruverðuga öldung þarna með hindina, og staldraði við hjá þeim. Veizt þú nú sögu mína, höfðingi andanna?“ Þannig lauk karlinn með svörtu hundana sögu sinni: „Þykir þér hún ekki vera einhver hin fáheyrilegasta?“ „Það er sannarlega undarleg saga“, svaraði andinn, „og afsala ég mér fyrir hana einum þriðjungi af lífi þessa kaupmanns.“ Tók þá þriðji karlinn jafnskjótt til máls og lagði að andanum með hina sömu bæn sem hinir fyrri, að hann gæfi kaupmanni upp þann þriðjung saka hans, sem eftir væri, ef sagan, sem hann ætlaði að segja honum, reyndist enn þá undarlegri en báðar hinar fyrri. Andinn lofaði því, og byrjaði karlinn á sögunni, og mælti: Sagan af þriðja karlinum með múlinn 8. NÓTT. „Vittu þá, anda drottinn, að múll þessi er kona mín. Svo margan vott elsku minnar, sem ég sýndi henni, felldi hún þó girndarhug til eins svertingja; það var einu sinni, að ég kom heim úr langferð á náttarþeli; gekk ég þá undir eins til herbergis hennar og ætlaði að láta fögnuðinn koma flatt upp á hana. Kom ég þar að henni sofandi í hvílu sinni, og lá þrællinn hjá henni; varð mér svo hverft við þessa sjón, að ég æpti upp yfir mig. En hún var ekki fengi að átta sig, heldur tók hún vatnskrukku og las yfir galdraþulur, því hún var leikin í töfralist, stökkti á mig vatninu, og breytti mér þannig í hundslíki. Svona á mig kominn var ég flæmdur af heimili mínu. Kom ég rétt á eftir í slátrarabúð eina. Slátraranum gazt vel að mér, og fór hann með mig heim til sín. En er dóttir hans, sem bar skyn á töfra, sá mig, huldi hún ásjónu sína, og taldi á föður sinn, að hann skyldi koma inn með karlmann, svona að óvörum. Slátrarinn vissi ekki, hvaðan á sig stóð veðrið og spurði, hvar maðurinn væri, sem hún talaði um. Benti hún þá á mig og sagði, að ég hefði verið svona töfraður af konu minni, og skyldi hún gefa mér mína upphaflegu mynd, svo að hann fengi sannfærzt um það. Tók hún þá vatnsker, las yfir því galdraþulur og skvetti síðan á mig úr því, og mælti: „Sé þetta hundslíki þín sanna mynd, sem drottinn vor almáttugur, hefur skapað þig í, þá fylgi það þér framvegis; en hafi því verið brugðið yfir þig með töfrum, meðtaktu þá þína sönnu mynd fyrir náð hins háleita skapara.“ Breyttist ég þá í mannsmynd mína og margþakkaði stúlkunni fyrir velgjörning sinn. Sagði hún mér þar að auki, hvernig ég skyldi fara að breyta konu minni í þá mynd, sem mér litist, og lét mig í því skyni fá nokkuð af sama vatninu, sem hún hafði stökkt á mig. Fór ég heim með það og fann konu mína í fasta svefni. Dreypti ég á hana, eins og dóttir slátrarans hafði fyrir mig lagt, og heillaði hana í múls líki. Snerist hún samstundis í sömu sköpun, sem þið sjáið að hún nú hefur. Hefur þú nú, andi, heyrt sögu mína,“ sagði þriðji karlinn, „og vona ég að þú gefir mér fyrir hana þriðjunginn af lífi þessa kaupmanns. Sá var gæddur guðlegri andagift, sem þetta sagði: „Góðu skalt þú niður sá, þó jarðvegurinn sé vondur, því það mun aldrei fyrirfarast, hvar sem þú sáir því.“ En er karlinn þagnaði, hristi andinn sig af undrun og ánægju, og afsalaði hann sér líka því síðasta tilkalli, sem hann átti í lífi kaupmannsins, og hvarf eins og hann var kominn, urðu þeir félagar guðsfegnir. Kaupmaður þakkaði þremur körlunum af hjarta, og þeir aftur samfögnuðu honum, að vera sloppinn. Því næst beiddi hver annan vel að fara, og fór sinn í hverja áttina. En það er af kaupmanninum að segja, að hann fór heim til konu og barna, og lifði með þeim í kyrrð og ró, það sem eftir var ævinnar. „En minn hái drottinn,“ hélt Sjerasade áfram, „svo fallegar sem þær sögurnar kunna að vera, er ég hef sagt yðar hátign hingað til, jafnast þær samt ekki við söguna af fiskimanninum.“ Svo mælti drottningin, en Dínarsade tók til máls: „Elsku systir! segðu okkur þá söguna af þessum fiskimanni, við höfum nógan tíma og soldáninum mun víst líka það vel.“ Sjarjar lét samþykki sitt í ljósi. [1036.png] [1037.png] Sagan af fiskimanninum og andanum „Einu sinni, herra! var fiskimaður, aldraður og örsnauður; gat hann varla haft ofan af fyrir sér og sínum, og voru þó ekki á heimilinu, nema kona hans og þrjú börn. Allt fyrir það gerði hann sér að reglu, að kasta ekki út netinu oftar en fjórum sinnum á dag. Það var einhverju sinni að hann fór ofan að sjávarströnd árdegis, eins og hann var vanur, og var þá tunglskin; fór hann þar úr fötunum og varpaði út neti sínu. En er hann síðan ætlaði að draga það á land, fann hann að það var heljarþungt og orkaði ekki að toga það upp úr sjónum. Rak hann því hæl niður í jörðina og batt við netstrenginn; síðan kafaði hann til grunns allt umhverfis netið, og dró það smám saman og ýtti undir, gat hann loks með herkjum komið því upp á ströndina. Var hann nú ekki lengi á sér að kanna aflann, en í stað fiska var þar ekki nema hræ eitt af asna. En er hann sá það barst hann aumlega af, og mælti: „Tarna er hjákátleg veiði; hvergi er vald né máttur, nema hjá guði, hinum mikla og háleita,“ og hafði hann vísu þessa á munni: ## „Þú, sem húmi og hættum í hörðu sætir, láttu af því; fyrir strit þér fær og raun forsjón engin verkalaun!“ ## 9. NÓTT. Herra! Fiskimaðurinn, sem var sár og gramur út af því, hvað illa veiddist, tók nú úr netinu og bætti það, því víða hafði það slitnað af asna-hræinu, síðan kallaði hann: „Í guðs nafni!“ og kastaði út netinu. Beið hann þangað til það var sokkið til botns og sjórinn kyrrðist aftur í kringum það; en er hann ætlaði að draga það upp aftur, fann hann að það var enn þyngra og rígfastara, en í fyrra skiptið. Hélt hann nú fyrir víst, að það væri fullt af fiski. En þegar hann loksins hafði komið því upp á ströndina með mestu fyrirhöfn, sá hann ekkert í því, nema einn stóran vandlaup, fullan af sandi og leðju. Við sjón þessa varð honum enn skapþyngra, og hafði hann þessar vísur skáldsins yfir í öngum sínum: ** Heiptug forlög hættið mér svo hart að þjaka, eða virðist ögn til slaka. Hvorki stoðar heppni grand, né handa minna að neinu gagni verður vinna. Örðug varð mér aflaferð og engin notin, lindin mín var þurr og þrotin. Hví skal heimskra seggja sægur sólar njóta, en vitrir dvöl í húmi hljóta ** „Ég hef engan annan bjargræðis veg“, sagði veslings fiskimaðurinn, „og þrátt fyrir alla kostgæfni mína, get ég varla fullnægt hinum allra tilfinnanlegustu þörfum mínum og minna. En ég á engan rétt á að bera mig upp undan þér! Þú hefur gaman af að misþyrma hinum ráðvöndu og fela mikla menn í myrkrunum, en þú dregur taum hinna vondu og upphefur þá, sem enga verðleika hafa.“ Með þessum möglunaryrðum þeytti hann vandlaupnum til hliðar, og þvoði netið vandlega. Síðan bað hann guð fyrirgefa sér óþolinmæði sína, og kastaði netinu út í þriðja sinn. En er það var sokkið til botns og sjórinn orðinn lásléttur, dró hann það upp, og fann ekkert í því nema skeljar, steina og óþverra. Við það örvinglaðist hann, svo að hann var nærri genginn af vitinu. En er ljóma tók af degi, lét hann samt ekki hjá líða, að gera bæn sína, eins og sannur múselmaður[* Þ.e. átrúandi Mahómets.], og mælti enn fremur: „Drottinn! Þú veizt, að ég kasta ekki út neti mínu oftar en fjórum sinnum á dag. Nú hef ég gert það þrisvar, og hafa erfiðismunir mínir engan ávöxt borið. Nú er eftir í seinasta skipti, því bið ég þig: láttu hafið snúast mér í hag, eins og það snerist Móses í hag fyrrum.“ Því næst kastaði hann í guðs nafni netinu út hið fjórða sinn. Þegar honum þótti tími til kominn að taka það upp, fannst honum það þyngra en nokkurn tíma áður. Loksins tókst honum það með mestu aflraun, en þá var heldur enginn fiskur í því, heldur messingar flaska ein; var ólíklegt að hún væri tóm, því hún var þung. Var blýi rennt yfir stútinn og hafði verið sett fyrir innsigli. Var nú fiskimaðurinn fundi sínum feginn og ásetti sér að selja hann málmvöru mangara einum, og kaupa sér einn mæli korns fyrir andvirðið. Var hann lengi að virða flöskuna fyrir sér, og hristi hana, til að vita, hvort ekki gutlaði á, en heyrði ekkert. Réði hann nú, bæði af þessu og blýinnsiglinu, að eitthvað mundi vera fémætt í flöskunni. Tók hann upp hníf sinn, til að vita þetta, og krotaði frá blýið, hélt síðan stútnum niður. En ekkert kom úr flöskunni, og gekk það yfir hann. Setti hann hana þá fyrir framan sig, og horfði á hana með eftirtekt; sá hann þá að upp úr henni lagði þykka gufu, svo hann varð að hopa undan nokkur fet. En gufan reis upp til skýjanna og færðist yfir sjóinn og ströndina, eins og þykk þoka, svo að hann rak í rogastanz. En er öll gufan var rokin úr flöskunni, dró hún sig saman og þéttist og tók á sig líki anda; bar höfuðið við skýin, en fæturnir stóðu á jörðinni. Fætur hans voru sem siglutré, hausinn eins og stöpulkúpa, munnurinn sem hellisskúti, augun sem skriðljós, en hárið úfið og úlfgrátt. Varð fiskimaðurinn að gjalti, er hann sá þenna óvætt; hann ætlaði að flýja, en var svo lamaður af hræðslu-ofboðinu, að hann gat ekki hrært sig úr stað. En það heyrði þó fiskimaður, að andinn, í því er hann sá hann, kallaði hárri rödd og sagði: „Enginn er guð nema einn guð; Salómon er spámaður drottins. Miskunna mér, miskunna mér, mikli spámaður! Ég skal aldrei framar sýna þér mótþróa, heldur hlýðnast öllum boðum þínum.“ [1039.png: Hann ætlaði að flýja, en gat ekki hrært sig úr stað ...] 10. NÓTT. Jafnskjótt sem fiskimaðurinn hafði heyrt orð andans, herti hann upp hugann og mælti: „Hvað sagðirðu ofdrambsfulli andi? Það eru meira en átta aldir síðan Salómon dó, og sígur fyrir oss á seinni hlutann. Seg mér sögu þína og hvers vegna þú varst byrgður í flöskunni þeirri arna.“ Við þetta ávarp horfði andinn drembilega niður á fiskimanninn og mælti: „Talaðu kurteislega við mig, mér þykir þú furðu djarfur, að kalla mig ofdrambsfullan anda.“ „Ætli það væri kurteislegra,“ anzaði fiskimaðurinn, „að kalla þig greppatrýni forlaganna?“ Þá mælti andinn: „Talaðu kurteislegar, segi ég, áður en ég drep þig grimmilegum dauðdaga.“ „Því viltu drepa mig?“ spurði fiskimaðurinn, „þú værir þá þess maklegur, að almáttugur guð sleppti af þér verndarhendi sinni. Hef ég ekki dregið þig upp frá mararbotni og leyst þig úr flöskunni? Ertu undir eins búinn að gleyma því?“ „Nei, vel man ég það,“ svaraði andinn, „en ekki aftrar það mér frá að drepa þig. Einungis eina ívilnun veiti ég þér.“ „Og hver er hún?“ spurði fiskimaðurinn. „Að þú mátt kjósa um, hvernig ég ræð þig af dögum,“ segir andinn. „Hvað hef ég þá gert á hluta þinn,“ segir fiskimaðurinn, „ætlarðu að launa mér svona það, sem ég hef gert þér gott?“ „Ég get ekki farið öðruvísi með þig,“ anzaði andinn, „svo þér skiljist það, skaltu heyra sögu mína: Ég er einn af hinum uppreisnargjörnu öndum, sem stóðu í móti guðs vilja. Allir andar lutu hinum mikla Salómon, og gengu honum til handa, nema ég og andinn Sakar; vildum við ekki lítillækka okkur svo. Þá lagði hinn voldugi konungur verk það fyrir vezírinn Assaf, son Barkhíya, að handtaka mig. Það varð svo. Assaf fékk höndlað mig, og fór með mig fyrir hásæti herra síns, svo nauðugur sem ég var. Salómon, sonur Davíðs, bauð mér að breyta líferni mínu, kannast við vald sitt, og gefa mig undir stjórn sína. En ég harðneitaði, að veita honum hlýðni, og þótti mér betra, að láta alla heipt hans lenda á mér, en að vinna honum trúnaðar- og hollustueiða. Í hegningarskyni fyrir það lét hann mig í þetta messingar ílát og setti á blýlokið innsigli sitt, með nafni guðs á, svo að ég ekki skyldi geta sprengt fangelsi mitt. Síðan fékk hann flöskuna einum af sínum þjónustusömu öndum, og skipaði honum, að kasta henni í sjóinn; gerði hann svo, mér til stórrar skapraunar. Á fyrstu öldinni, sem ég var í fangelsinu, sór ég, að gera þann stórríkan, bæði lífs og látinn, sem leysti mig þegar öldin væri liðin. En svo leið sú öld, að enginn gerði mér þenna mikla velgjörning. En á hinni næstu öld sór ég, að uppljúka allri auðlegð jarðarinnar fyrir frelsisgjafa mínum; en ekki fór þá betur. Á þriðju öldinni hét ég að gera hann að voldugum konungi, vera honum ætíð nálægur, og uppfylla þrjár óskir hans á degi hverjum, hvers konar sem væru. En þessi öldin leið eins og báðar hinar fyrri, og varð ég að sæta sömu kjörum. Varð ég loksins óhuggandi eða réttara sagt sárreiður út af því, að vera svona lengi í prísundinni, svo ég vann þess eið, að drepa þann, sem frelsaði mig, þrátt fyrir allar bænir, og sýna honum enga góðvild aðra en þá, að kjósa um dauðdaga sinn. Þú hefur nú frelsað mig í dag, segðu því til, hvernig ég eigi að drepa þig.“ Við þessi orð hryggðist fiskimaðurinn mikillega: „Mér til óhamingju er ég hingað kominn, til að gera þeim mikinn velgjörning, sem er vanþakklátur. Hyggðu að rangsleitni þinni og taktu aftur þenna óskynsamlega eið. Fyrirgefðu mér, og mun þá guð einnig fyrirgefa þér; ef þú ert svo drenglyndur, að gefa mér líf, mun hann og gæta þín fyrir öllum svikum óvina þinna.“ „Nei, þér er dauðinn vís,“ segir andinn, „segðu einungis til, hverjum dauða þú vilt deyja.“ Þegar fiskimaðurinn sá að andinn var staðráðinn í að drepa hann, varð hann yfirkominn af dauðans angist, og þó ekki svo mjög sjálfs sín vegna, sem þriggja barna sinna, því fyrir þeim lá mesta eymd og volæði, ef hans missti við. Gerði hann því ennþá eina atreiðina til að mýkja andann og mælti: „Miskunna mér samt vegna þess, sem ég hef gert fyrir þig.“ „Ég er búinn að segja þér,“ anzaði andinn, „að það er einmitt það, sem skyldar mig til að drepa þig.“ „Það er merkilegt,“ segir fiskimaðurinn, „að þú endilega vilt launa gott með illu, en ekki lýgur máltækið, sem segir: Gott höfum vér gert þeim, og þeir launuðu oss með illu, og svo breytir í sannleika sá guðlausi. Fyrir þeim, sem auðsýnir ómaklegum góðvild, fer eins og þeim, sem hjálpaði hýenunni. Ég játa það, að allt til þessa hefur mér þótt það ranghermt, en nú sé ég af sárbeittri eigin reynslu að það er helzt til satt.“ „Eyðum ekki tímanum til ónýtis,“ greip andinn fram í, „þú telur mér ekki hughvarf með orðum þínum. Segðu fljótt til, hvernig þú vilt ég drepi þig.“ Neyðin kennir naktri konu að spinna; fiskimaður hugsaði upp bragð. „Þetta er andi,“ segir hann við sjálfan sig, og ég er maður. Guð hefur gætt mig heilbrigðri skynsemi og því ætla ég að reyna að steypa honum í glötunina með hyggindum og slægð, eins og hann beitti svikum og lævísi við mig.“ Sagði hann þá við andann: „Þú hefur fastráðið dauða minn.“ „Já,“ var svarið. „Gott og vel,“ segir fiskimaður, „þá gef ég mig undir guðs vilja. En áður en ég kýs dauðdaga minn, særi ég þig fyrir hið mikla nafn drottins á innsigli Salómons, að segja mér satt og samvizkusamlega einn hlut, sem ég ætla að spyrja þig um.“ Þegar andinn heyrði, að hann var svo kröftuglega spurður, að hann varð að veita skýrt og skýlaust andsvar, skelfdist hann og mælti: „Spurðu um það, sem þú vilt vita, og vertu stuttorður.“ Þá sást ljóma af degi og hætti Sjerasade að segja söguna. 11. NÓTT. Nóttin var því nær liðin á enda, sem hinar undanförnu; kallaði þá Dínarsade til systur sinnar og beiddi hana að segja framhald sögunnar af fiskimanninum og andanum. „Ég skal gjarna,“ segir hún, „láta eftir þér, ef soldáninn leyfir,“ og tók þegar til frásagna: „Þegar andinn hafði lofað að segja sannleikann, sagði fiskimaðurinn: „Mér þætti gaman að vita, hvort þú í raun og veru hefur verið í flöskunni þeirri arna; viltu sverja það við nafn hins mikla guðs?“ „Já,“ segir andinn, „ég sver við það, að ég var í henni.“ „Satt að segja,“ mælti fiskimaðurinn, „get ég ekki trúað því. Þú kemst með hvorugan fótinn í flöskuna, og þú skyldir hafa komizt í hana allur?“ „Ég sver þér það,“ anzaði andinn, „að ég var í henni slíkur, sem þú sér mig núna. Trúirðu ekki orðum mínum, þegar ég hef unnið svo dýran eið?“ Og jafnskjótt hristi andinn sig, en líkami hans þandist út og þynntist, og varð að þoku, sem lagði fyrst upp til himins, en dróst síðan saman og skrapp niður í háls flöskunnar, þangað til allt hvarf gjörsamlega. Þá var sagt innan í flöskunni: „Lítiltrúaði fiskimaður! Nú er ég í flöskunni; ertu nú genginn úr skugga um það?“ Í stað þess að anza honum, brá fiskimaðurinn sem fljótast blýlokinu yfir flöskuna og mælti: „Andi! Nú kemur til þinna kasta, að biðja mig miskunnar, og kjósa um, hvernig ég eigi að fyrirkoma þér. Nei, nei, það er bezt ég kasti þér hérna út í sjóinn á sama hátt sem ég dró þig. Ég læt þá gera mér kofa hérna, til að vera í, og vara alla fiskimenn við, sem hér kasta út netjum sínum, að slæða upp þann anda, sem er svo vondur, að hann hefur svarið, að verða þess manns bani, sem frelsar hann.“ Þegar andinn heyrði storkunaryrði þessi, neytti hann allrar orku, til að komast upp úr flöskunni, en innsigli Salómons stóð fyrir. Sá hann þá, að hann var í valdi fiskimanns, bældi því niður reiði sína og mælti blíðlega: „Varaðu þig, fiskimaður, á því að gera það, sem þú ert að tala um; þetta, sem ég átti við þig, var aldrei nema gaman, og þú mátt ekki taka það svona í fullri alvöru.“ „Andi minn!“ svaraði fiskimaðurinn, „þú, sem fyrir svipstundu varst allra anda mestur, og nú ert allra minnstur, hér dugar engin flærð né fals, þú verður að fara ofan í sjóinn aftur. Úr því þú ert búinn að kúra þar svo lengi, sem þú sagðir mér, þá held ég þú getir setið þar þangað til á dómsdegi. Ég bað þig fyrir guðs sakir að gefa mér líf, en þú þversynjaðir mér; nú geld ég líku líkt.“ Leitaði nú andinn allra ráða til að blíðka fiskimanninn. „Ljúktu upp flöskunni,“ sagði hann, „ég sárbæni þig, gefðu mér frelsi; ég lofa að verða þér að skapi.“ „Þú ert svikari,“ anzaði fiskimaðurinn, „ég væri dauða verður, ef ég væri það flón að trúa þér. Þú færir vafalaust með mig eins og konungur einn á Grikklandi fór með Dúban, lækni sinn. Ég ætla að segja þér þá sögu, taktu eftir. [1043.png] Sagan af gríska konunginum og Dúban lækni Einu sinni var konungur í landinu Súman, í Persaríki; voru þegnar hans ættaðir af Grikklandi. Konungur þessi var líkþrár, og höfðu læknar hans leitað við hann allra meðala og ekki dugað. Voru þeir orðnir uppnæmir og vissu ekki, hvað reyna skyldi við hann; þá kom til hirðarinnar bezti læknir, sem Dúban hét. Hafði hann numið allan fróðleik sinn af grískum, persneskum, tyrkneskum, latínskum, sýrneskum og ebreskum bókum. Auk þess var hann djúpvitur heimspekingur, og þekkti góða og illa náttúru alls konar jurta og kryddtegunda. Undir eins og hann frétti um sjúkleika konungs, og heyrði að læknarnir voru úrkula vonar um heilsu hans, fór hann í beztu klæði sín, og varð honum eigi ráðafátt, né vits vant, til að ná konungs fundi. Ávarpaði hann konung þannig: „Mildasti herra! Ég hef frétt að enginn lækna þeirra, sem yðar hátign hafa stundað, geti læknað líkþrá yðar. Ef þér vilduð unna mér þeirrar sæmdar, að þjóna yður, skuldbind ég mig til að gera yður heilan heilsu, án alls áburðar og ábergingar læknismeðala.“ Konungur svaraði boði þessu þannig: „Ef þú ert slíkur snillingur, að þú getur ent það, sem þú lofar, þá skal ég gera sjálfan þig ríkan, börn þín og barnabörn. Auk þess að ég mun gefa þér gjafir, skaltu vera hinn kærasti vildarmaður minn. Þú lofar þá að lækna holdsveiki mína, svo að ég hvorki þurfi að bergja á meðulum né láta bera á mig smyrsli.“ „Já, konungur,“ svaraði læknirinn, „og er ég vongóður um að mér takist það með guðs hjálp, og ætla ég að byrja lækninguna á morgun.“ Fór Dúban síðan heim til sín og bjó sér til knattdrepu. Holaði hann handfangið að innan og fyllti læknislyfjum þeim, sem hann ætlaði að nota. Því næst bjó hann til knött með jafnri kunnáttu, og fór svo með hvorttveggja til konungs daginn eftir, fleygði sér fyrir fætur honum, og kyssti á gólfið“... 12. NÓTT. „Herra! Fiskimaðurinn hélt þannig áfram, að segja andanum söguna, þar sem hann sat innibyrgður í flöskunni: „Dúban stóð þá upp aftur, og er hann hafði hneigt sig djúpt, sagði hann konungi, að sér litist það hentast fyrir hans hátign, að stíga á hestbak og fara í knattleik. Fór því konungur af stað með gjaldkerum sínum, emírum og vezírum þangað sem til var tekið. Þegar hann var þangað kominn, gekk læknirinn til hans með knattdrepuna og knöttinn, fékk honum hvorttveggja og mælti: „Takið, herra, við knattdrepu þessari, haldið þarna um og hverfið undir yður hestinum á ýmsar hlíðar á skeiðvellinum, og leikið að knettinum, þangað til þér svitnið um lófana og allan líkamann. Þá munu læknislyfin, sem ég hef fólgið í handfanginu, hitna og kraft þeirra fyrst leggja um hönd yðar, en síðan um allan líkamann. En þegar þér eruð orðinn kófsveittur, skuluð þér fara heim aftur til hallarinnar og taka laugar, láta þvo yður vandlega og núa allan, og leggjast síðan til svefns. Munuð þér þá rísa upp heill heilsu í fyrra málið.“ Tók nú konungurinn knattdrepuna, og var þar með hirðmönnum sínum að fleygja knettinum fram og aftur, þangað til hann var allur í einu svitalöðri. Hætti hann þá leiknum og sneri aftur til hallarinnar, tók laugar og gerði allt nákvæmlega, sem læknirinn hafði fyrir hann lagt. Varð honum þetta til bata, því þegar hann vaknaði morguninn eftir og leit á sig, sáust engin sára merki og var hörund hans hreint og þriflegt. Fylltist hann þá undrun og fögnuði, og jafnskjótt sem hann hafði klætt sig, gekk hann til hins opinberlega áheyrnarsals, settist þar í hásæti og sýndi sig hirðmönnum sínum. Höfðu þeir komið þangað saman snemma um morguninn, því bráðlætið var mikið, að vita hvern ávöxt þessi undarlega, nýja lækningaaðferð hefði borið, og er þeir sáu að konungur var alheill, létu allir ánægju sína í ljós með háværum fögnuði. Kom þar einnig Dúban læknir og ætlaði að leggjast flatur fyrir framan hásætið, en konungur stóð upp, er hann sá hann koma, og bauð honum að setjast við hlið sér. Setti hann upp mesta hól á hann í viðurvist allrar hirðarinnar, en lét ekki þar við sitja, heldur lét hann Dúban borða einn með sér við sama borð þenna dag, því hann hélt allri hirð sinni veizlu.“ 13. NÓTT. Undir lok hinnar næstu nætur hélt Sjerasade, með leyfi soldáns, áfram sögunni af gríska konunginum og Dúban lækni: „Gríski konungurinn,“ þannig sagði fiskimaðurinn áfram söguna, „lét sér ekki nægja að setja lækninn við sitt eigið borð, og láta hann vera hjá sér sem gest sinn liðlangan daginn, heldur gaf hann honum þar á ofan um kvöldið tvær þúsundir gullpeninga, og tignarklæði, lét hann stíga á bak hesti sínum og fara heim til sín, svona úr garði gerðan. Minntist konungur aldrei læknisins svo, að hann ekki tæki til frábærrar kunnáttu hans; kvað hann það vera skyldu sína, að auðsýna honum svo mikla sæmd og góðvild, sem unnt væri, og hafa hann fyrir félaga og trúnaðarmann, meðan þeir lifðu. Gekk hann til rekkju, guðsfeginn heilsubata sínum, og er hann var vaknaður og kominn á fætur morguninn eftir, settist hann aftur í hásæti sitt. Sátu emírar hans og vezírar til beggja hliða honum; gerði hann þá boð eftir vitringnum Dúban. Kom hann og kyssti gólfið frammi fyrir fótum konungs; stóð konungur þá upp og bauð Dúban að setjast við hlið sér, og lét hann borða með sér einum. Gaf hann honum nýjan tignarklæðnað og aðrar gjafir, og var að spjalla við hann þangað til náttaði, þá skipaði hann, að fá skyldi lækninum fimm tignarklæðnaði og þúsund gullpeninga; fór læknirinn síðan til híbýla sinna. Nú hafði konungur stórvezír einn, sem borinn var undir vondri fæðingarstjörnu og illsvitandi himinteiknum; var hann ágjarn og öfundsjúkur og mesta þrælmenni. Þegar hann sá að konungur kaus Dúban lækni fyrir vin og sýndi honum nýjan náðarvott á degi hverjum, varð hann öfundsjúkur og fór að hugsa um, hvernig hann gæti steypt honum í glötun; sannaðist þar máltækið: „að enginn flýr öfund“, og það annað: „að grimmdin leynist í hugskoti manns, mátturinn leiðir hana í ljós, en vanmátturinn kæfir hana niður.” Það var einn dag að vezírinn gekk til konungs, og bjó yfir illræðum; kyssti hann gólfið frammi fyrir fótum hans og sagði honum, að hann hefði komizt að mikilsvarðandi hlut. En er konungur spurði, hvað það væri, anzaði vezírinn: „Herra! Það er hættulegt, að setja traust sitt á þann, sem óreyndur er að trúnaði. Þér látið rigna velgjörðum og vinahótum yfir Dúban lækni, og vitið ekki, að hann er drottinssvikari og hefur laumazt í hirðsveit yðar, til einskis annars en að myrða yður.” „Hvernig veiztu það, sem þú þar dirfist að mæla?” svarar konungur, „gáðu að því, að þú átt tal við mig, og að þú segir þar nokkuð, sem ég er tregur að trúa.” „Herra!” segir vezírinn, „ég veit þetta fyrir víst, sem mín er æran að gera yður varan við. Látið ekki blindast af svo háskalegu oftrausti. Ef yðar hátign sefur, kunnið þér að vakna, því ég ítreka það: Dúban er kominn úr innsveitum Grikklands, fósturjarðar sinnar, til þess að framkvæma hið hryllilega áform, sem ég nefndi.” „Nei, nei, vezír,” mælti konungur, „ég er óhræddur um þenna mann, sem þú kallar níðing og drottinssvikara, hann er sá ráðvandasti og vænsti maður sem hugsazt getur. Mér er við engan mann á jörðinni eins vel og hann. Þú veizt það sjálfur, með hvílíku meðali, eða öllu heldur kraftaverki, hann læknaði líkþrá mína. Hafi hann viljað svipta mig lífi, því skyldi hann þá frelsa mig fyrst? Ég stóð með annan fótinn í gröfinni, og hefði hann ekki þurft annað en að láta sjúkdóminn vinna á mér. Vertu því ekki að reyna til að kveikja hjá mér ranga grunsemd. Fer því fjarri að ég trúi þessu, og læt ég þig þvert á móti vita, að ég upp frá þessum degi borga honum svo sem svarar einni þúsund sekkína, á mánuði, meðan hann er á lífi. Og þó ég skipti til jafns við hann öllum auðæfum mínum, og jafnvel ríkinu sjálfu, mundi honum þó vera vanlaunað, svo mikið gott á ég honum upp að inna. Ég skil hvernig á öllu stendur; þið sjáið ofsjónum yfir verðleikum hans. En verið ekki þau börn, að halda, að ég láti spilla milli okkar. Ég man of vel hvað vezírarnir sögðu Sindbað, konungi sínum og herra, til þess að telja hann af lífláti sonar síns“... 14. NÓTT. „Herra!“ tók Sjerasade til máls og sneri orðum sínum til soldánsins, „það, sem gríski konungurinn drap á vezírana hans Sindbaðs konungs, æsti svo mjög forvitni vezírsins, að hann mælti: „Fyrirgef mér, yðar hátign, að ég leyfi mér að spyrja svo djarft, hvað báru vezírar Sindbaðs konungs upp fyrir herra sinn, til að aftra honum frá lífláti sonar hans?“ Gríski konungurinn var svo náðugur, að hann leysti úr spurningu vezírsins út í hörgul, og sagði honum þessa sögu: Sagan af hinum fjörutíu vezírum og drottningunni Einhver hinn voldugasti af drottnum Persíu í fornöld var Sindbað konungur, því að öll austurálfa heims var honum undirgefin. Hann var hinn auðugasti og voldugasti konungur í veröld, og hraustur að því skapi. Hefði hann verið svo metnaðargjarn, að hann hefði viljað brjóta undir sig alla veröldina, mundi hann hafa getað það. En hann lét sér nægja að drottna yfir stóru og blómlegu ríki, og kom honum ekki til hugar að kasta eign sinni á nágrannalöndin. Hann hafði velferð þegna sinna fyrir aðal mark og mið, og blessuðu þeir stjórn hans á degi hverjum. Öfunduðu allar aðrar þjóðir þá að slíku láni og óskuðu sér einskis betra. Þessi nafnkunni konungur átti son, er hver maður dáðist að, sem hann sá; hann hét Núrgehan, það merkir: ljós heimsins. Auk þess að kóngsson var tígulegur í vexti og gæddur himneskri fegurð, hafði hann aðrar gáfur til að bera, svo að þessara fyrirtaks kosta gætti enn meira. Kunni hann vel að rita mörg mál og var afbragðs bogmaður. Að öllu samtöldu var varla sú fræði til, sem hann var ekki heima í, eða að minnsta kosti hefði fullkomna hugmynd um. Hann var lifandi eftirmynd móður sinnar, drottningarinnar; jafnaðist hún að fríðleik við hinar orðlögðu konur í Kasmir, og elskaði Sindbað konungur hana heitt. Sýndi hann þess einlægan vott með sorg sinni, þegar drottning andaðist eftir þunga legu, svo sem henni var fyrirhugað af forlögunum. Hryggðist hann svo ákaft, að því verður ekki með orðum lýst. En tímalengdin græddi sár þetta, sem oftast mun verða; konungur lét huggast og fékk sér aðra konu, svo að hann gleymdi hinni fyrri. Gekk hann að eiga dóttur eins konungs í nágrenninu; hún hét Kansade og var forkunnar fríð og vel viti borin, en kunni ekkert hóf á girndum sínum og tilhneigingum. Óðara en drottning þessi sá Núrgehan, kóngsson, fékk hún brennandi ást á honum, og var því fjarri, að hún reyndi að þagga niður ástríðu þessa, heldur gaf henni miklu fremur lausan tauminn. Ætlaði hún því að játa kóngssyni ástarhug sinn, svo fljótt sem tækifæri gæfist. Hann sökkti sér um þessar mundir niður í vísindi og iðkaði stjörnuspár; tók hann beztu framförum í þeim. Hann hafði fyrir meistara hinn djúplærða Abúmasjar, sem var fróðasti stjörnuspámaður í Austurálfu. Það var einn dag að fræðimaður þessi hafði stillt stjörnumátið lærisveini sínum viðvíkjandi, sá hann þá af óyggjandi merkjum, að hann átti ógurlega hættu yfir höfði. Segir hann því við kóngsson: „Ég hef spurt stjörnurnar um ókomna ævi þína, og hafa þær ekki verið hagstæðar. Fyrir þér liggur hryggilegt hlutskipti, og fær það mér mikillar sorgar, eins og þú mátt sjá á mér.“ Kóngsson setti bleikan við orð þessi, en lærifaðir hans hughreysti hann svofelldum orðum: „Þú skalt samt ekki halda, að elska mín þér til handa né íþrótt mín kviki eða hörfi undan hinum hræðilegu forlögum, sem vofa yfir þér. Að vísu stendur glötun þín skrifuð í stjörnunum, en það er ekki ómögulegt að koma í veg fyrir hana; ég hef fundið ráð til þess í bókum mínum. Þú mátt ekki tala orð í fjörutíu daga. Hvernig sem yrt verður á þig, skaltu ekki anza og varast að brigða þögninni, hvað sem að höndum ber, því líf þitt liggur við.“ Lofaði þá Núrgehan, að þegja eins og steinn í fjörutíu daga. Síðan skrifaði fræðari hans nokkur helgra manna nöfn á bókfell, og hengdi það um háls honum. Að því búnu fór han niður í jarðhús, sem enginn vissi af, nema hann einn; faldi hann sig þar, svo að hann yrði ekki neyddur til að segja konungi það, sem hann vildi þegja yfir. Var það soldáni jafnan mikil ánægja að hafa son sinn hjá sér, og hafði því gert boð eftir honum; spurði hann son sinn að mörgu og svaraði hann engu. Varð konungur hlessa á þessu og mælti: „Sonur minn! ertu búinn að missa málið? hvað hefur þér verið gert? hvað hefur þig hent? Talaðu og láttu mig ekki kveljast af áhyggjum út af þögn þinni.“ En spurningar þessar og fortölur urðu árangurslausar sem fyrri. Kóngsson horfði harmþrunginn á föður sinn, leit síðan til jarðar, og talaði ekki orð. Veik þá konungur sér að siðameistara sonar síns og mælti: „Sonur minn hlýtur að búa yfir einhverri nagandi sorg, sem hann vill engan láta af vita. Farðu með hann til drottningarinnar, stjúpmóður hans; hver veit nema hann birti henni hugarþel sitt?“ Siðameistari gerði eins og konungur bauð, og leiddi kóngsson inn í herbergi Kansade drottningar. „Lafði mín!“ segir hann við drottningu, „svo virðist sem kóngsson hafi misst málið, og eitthvert hörmulegt hrygglyndi læst sig í hjarta hans, sem ómögulegt er að fá hann til að gera uppskátt um, hver orsök sé til. Sendir konungur hann til yðar, af því hann vonar, að hann slái frá sér ólundinni í návist yðar.“ Þegar drottning heyrði þetta, kom yfir hana gleðiblandin óró; hún hugsaði með sér: „Nú má ég ekki sjá mig úr færi, fyrst svona vel ber í veiði; ég á ekkert á hættu, þó ég játi fyrir honum ást mína. Hafi Núrgehan týnt málinu, þá getur hann ekki borið það í konung, sem ég segi við hann. En sé hann svo ófyrirleitinn, að ljóstra upp ást minni, þá ber ég því í vænginn, að ég hafi talað svona við hann, einungis til þess að fá úr honum orð.“ Þótti Kansade sem sér mundi aldrei bjóðast betra færi til að ná áformi sínu; bauð hún því öllum, sem viðstaddir voru, að fara burt úr herbergi sínu, svo að þau yrðu tvö ein, hún og kóngsson. [1049.png] Faðmaði hún hann að sér með brennandi fjöri og mælti: „Kóngsson minn elskulegur! hvað veldur hugsýki þinni? leyndu mig því ekki, ég sem elska þig heitar en þó þú værir sannborinn sonur minn.“ Komst kóngsson við af því, að stjúpa hans skyldi samhryggjast honum svo hjartanlega, og leitaðist við að gera henni skiljanlegt með augnaráði sínu og bendingum, hvað sér sárnaði að geta ekki talað við hana. En drottningin rangskildi augnaráð hans og látbragð, og ímyndaði sér að hann brynni af sömu munaðarlífs girnd og hún sjálf; að honum hefði verið ómögulegt annað en að elska hana, að sínu leyti eins og hún gat ekki staðið af sér, og hefði ekkert aftrað honum frá að játa ást sína, annað en lotning sú, sem hann bar fyrir föður sínum. Þetta var henni ljúf villa og lét hún hana því hlaupa með sig í gönur, eins langt og konur geta frekast villzt, þegar þær missa sjónar á dyggðinni og skynseminni. „Ó, þú konungur minn og líf mitt,“ tók hún til orða, „láttu af þessari grimmu þögn, sem er báðum okkur til kvalar. Þú veizt að allt vald konungsins er mér innan handar. Viljirðu leggjast á eitt með mér og fallast á mín ráð, muntu innan skamms öðlast allt það, sem þú framast óskar. Við erum bæði ung, kóngsson minn! ég ætti betur geð við þig en hann, sem skapar mér hörmulega og leiðindafulla lífdaga með elli sinni. Þú þarft ekki annað en segja til. Skyldaðu þig með óbrigðanlegum svardaga til þess að taka mig til löglegrar eiginkonu, og þá lofa ég þér því, að þú skalt undir eins verða konungur, með þeim hætti, að ég flýti fyrir dauða öldungsins, hans Sindbaðs. Ég sver þér við hinn mikla guð, skapara himins og jarðar, að engin svik búa undir orðum mínum. Viltu nú vinna mér líkan eið og lofa mér statt og stöðugt, að leggja þína hönd í þá hönd, sem setur á þig kórónuna?“ Núrgehan svaraði ekki einu orði, og af því að auðséð var, að hann skildi ekki í þessu, lét drottningin dæluna ganga. „Ég sé það vel, kóngsson, að uppástunga mín kemur flatt upp á þig. Þú efar, að ég geti komið því til leiðar; en nú skal ég segja þér, hvernig ég mun ráða konunginn af dögum. Í féhirzluhúsi ríkisins er alls konar eitur, sumt drepur á mánuði, sumt tveimur mánuðum, og sumt enn þá lengri tíma eftir að það er drukkið. Nú munum við kjósa það, sem seinvirkast er. Sýkist þá konungur og bíður sitt skapadægur, þannig að engin grunsemd fellur á okkur. Síðan stígur þú í hásætið, allt ríkið sér drottinn sinn og herra, þar sem þú ert, og allt herliðið hlýðir boðum þínum. Þó að nú konungsson hefði viljað tala, hefði honum verið það ómögulegt, svo forviða varð hann að heyra þessi hryllilegu fádæmi. 15. NÓTT. Þegar Kansade drottning gat ekki togað orð úr Núrgehan, og það var eins og hann sæti í þungum hugsunum, byrjaði hún á ný: „Ef þú ekki sér út úr þeim vandræðum, hvernig þú eigir að fá ekkju föður þíns, þá skaltu senda mig heim aftur til föðurlands míns, en skipa einhverjum af höfuðsmönnum þínum að veita mér eftirför með nokkrum hermönnum, ráðast á mig, eins og þeir væru ræningjar, og strjúka burt með mig. Mun þá koma upp sá kvittur, að ég hafi verið drepin á leiðinni, og nokkrum dögum seinna kaupir þú mig af höfuðsmanninum, eins og tízka er að kaupa ambáttir. Svona getur þú orðið maðurinn minn, og við búið saman í mestu kærleikum og blíðu.“ Að svo mæltu þagnaði drottning, svo að kóngsson kæmist að, til að rjúfa loksins þögnina. En er þar var steinhljóð sem fyrri, gleymdi hún öllu hófi og þrýsti honum upp að sér með blíðubrögðum og brennandi kossum. Þá varð Núrgehan uppvægur út af ósvífni stjúpu sinnar, sleit sig af henni og laust hana svo hart í andlitið, að blæddi úr vörunum. Á augabragði kom hatrið í stað ástarinnar í hjarta drottningar; nú skein ekki ástin úr augum hennar, heldur brann úr þeim heiptar eldur, og kallaði hún þá upp: „Þú hinn armi! svona ferðu með drottningu þá, er ann þér af öllum hug, misbauð ég þínu siðlausa vandlæti, að ég gerði þér kost á að stíga í hásæti föður þíns, þrælmennið þitt? Þó ég yrði viðbjóðsleg í augum þínum, þegar ég hafði gert þér þetta uppskátt, gaztu samt ekki vorkennt konu, sem er blekkt og blinduð af óviturlegri ást? Ég hefði verið þess maklegri, að þú sæir aumur á mér, en að þú gerðir svo svívirðilega til mín. En þér er það ekki of gott mannhrakið þitt, beittu allri þinni grimmd við mig, margfaldaðu hatur þitt á mér, það kemst samt ekki í hálfkvisti við það hatur, sem ég ber til þín. Snáfaðu burt og komdu aldrei fyrir mín augu, en hræðast skaltu reiði þeirrar konu, sem bauð þér eftirlæti sitt, en þú forsmáðir.“ Kóngsson hafði farið undir eins, þegar hann hafði rekið drottningunni löðrunginn og ekki einu sinni beðið eftir því að Kansade vísaði honum burt, heyrði hann því ekki meira en helminginn af brigzlunum og heitununum. Drottningu brunnu nasir af vonzkunni, og ásetti hún sér að fyrirkoma Núrgehan. Í því skyni reif hún sundur klæði sín, flækti á sér hárið, og reið á andlitið blóðinu, sem lagði úr munninum, hljóðaði upp yfir sig og bar sig aumlega. Kom þá Sindbað skömmu á eftir og ætlaði að vita, hvort málleysið hefði farið af syni sínum. En skyldi honum ekki hafa orðið illt við, þegar hann sá drottninguna með strúað hárið og blóðugt andlitið í legubekknum? Unni hann drottningu mjög og varð því æfareiður og harmsfullur. „Ó þú sætasta ljós augna minna,“ mælti hann, „hvað er þetta, sem ég sé? Hver hefur vogað að fara svona með þig? segðu mér það undir eins, og skaltu ekki bíða hefndanna.“ Við þetta setti drottning upp hálfu meiri grát en áður: „Ó þú konungur! Óláns faðir! En, hvað ég skuli ekki mega dylja þig þess, sem þú vilt vita! Undristu yfir því, að sjá mig svona útleikna, þá held ég þér megi bregða við að heyra, að þetta eru handaverk sonar þíns.“ „Sonar míns? Mikli guð!“ greip Sindbað fram í, „gat það verið, að hann sleppti sér svo í hatrinu á stjúpu sinni, að hann svívirti þig svona? Og hann lét ekki þá lotningu aftra sér, sem hann er mér um skyldugur?“ „Herra!“ anzaði Kansade, „hann er miklu sekari en þú heldur. Æ, hver kona ætli að hefði tortryggt það skin dyggðarinnar, er skein svo skírt og skýlaust af yfirbragði hans. Ég sat í legubekk þessum, þegar hann kom inn. Bauð ég þá öllum, sem við voru, að fara burt, svo að hann mætti því frjálslegar skýra frá þögn sinni. En þessi útskýring varð heldur áþreifanleg. Jafnskjótt sem hann sá að við vorum tvö ein, settist hann niður hjá mér og tók þannig til orða: „Drottning, ég verð að brigða þeirri þögn, sem ég hef tekið fyrir mig, og sem enginn veldur nema þú. Ég elska þig út af lífinu, og af því að ég örvænti um, að geta talað við þig einslega, kom í mig hugsýki, svo að lá við sjálft, að ég veslaðist upp. Hvílíkt lán er það, að fá þetta tækifæri til að standa frammi fyrir þér vottalaust! Ef þú tekur elsku minni, þá er ég staðráðinn í því, að drepa föður minn og ganga að eiga þig. Ég held að þegnunum sé farin að leiðast stjórnin hans, ekki síður en mér.“ Þú mátt nú ekki misvirða, þó ég segi þér það, sem hann talaði orð fyrir orð; það er yfir mér skjálfti og hryllingur af því enn. Þér er nóg að vita, að þú átt verstan son allra konunga í veröld. En er hann varð þess áskynja, að mér ofbauð uppástunga hans, ætlaði hann að taka mig nauðuga. Ég varði mig, hann reif sundur klæði mín, lamdi mig og mundi hafa drepið mig, og gefið mér dauðri sök á því, sem ég nú kæri. En hann var hræddur um að þjónustukonur mínar mundu koma að sér, þegar ég hljóðaði upp, flýði hann því burt, þegar hann var búinn að fara svona með mig.“ Allt þetta bar Kansade svo náttúrlega fram, að Sindbað konungur trúði henni fullkomlega. Svo sem hann unni syni sínum, lét hann sér samt svo mikið um finnast, að undir eins og hann var skilinn við drottningu, gerði hann boð eftir böðlinum. Bauð hann honum, að hafa allt á reiðum höndum til aftöku Núrgehans. Spurðu nú vezírarnir fljótt þetta grimmdarboð konungs, og undruðust, að hann skyldi láta taka son sinn af lífi og ekki hafa þá í ráðum. Komu þeir því saman og gengu allir fyrir hinn reiða konung; hafði einn orð fyrir þeim og mælti: „Ó, þú konungur veraldarinnar, vér biðjum þig einungis að gefa okkur líf sonar þíns þenna dag, og segja oss, hvern stórglæp hann hefur unnið slíkan, að hönd föður hans hefur snúizt upp í móti honum; skyldu feður fara varlega að refsa börnum sínum.“ Síðan sagði konungur þeim allt, sem drottning hafði kært fyrir honum. En er hann hafði talað út, mælti elzti vezírinn: „Gáðu að þér, herra, að láta eftir þeirri reiði, sem kona hefur í brjósti sínu, og varastu að brjóta móti guðs boðum og réttlætis lögmáli spámannsins. Drottningin hefur ákært son þinn og hefur engin vitni móti honum; hún krefst þess, að hann sé drepinn af því hann elski hana, og hafi viljað svala girnd sinni með ofbeldi. En hvaðan kom konum það, að hafa skírlífi sitt svo í hávegum, að þær óski þeim mönnum dauða, sem leggja hendur á þær? Það játa ég, að sumar eru svo hreinlífar, að þær stökkva upp á nef sér, ef lagt er að þeim með ófeilnar bænir; en það sem skírlífi þeirra sakfellir, það afsakar hégómagirndin undir eins, og fyrirgefa þær fúslega þau afbrot, sem fríðleikur þeirra veldur. Varist því yðar hátign, að framselja son yðar fyrir rógs sakir, og ef til vill í hefndarhendur þær, sem vilja steypa honum í glötun, af því hann lét ekki leiða sig afvega. Hugsið eftir því, hvað konur eru slungnar; sagan af spekingnum Sjabeddín er ljós vottur um hvað illska þeirra er viðsjárverð.“ Sindbað konungur kvaðst vilja heyra sögu þessa. Sagan af Sjabeddín fróða 16. NÓTT. „Það var einhvern dag, að soldán Egiptalands stefndi öllum fræðimönnum ríkisins í höll sína; hófst þá þræta á milli þeirra. Svo er mælt, að engillinn Gabríel hafi burtnumið Mahómet úr hvílu sinni, og sýnt honum allt, sem er í hinum sjö himnum, í paradís og í helvíti. En er spámaðurinn með þessum hætti hafði átt níutíu þúsund samtöl við drottinn, flutti engillinn hann aftur ofan í rúmið hans. En þetta hafði allt orðið með svo skjótri svipan, að Mahómet fann sængina volga og gat reist upp vatnskrukku, sem oltið hafði um, þegar hann var burtnuminn, og var ekki farið niður allt vatnið, sem í henni var. Soldán var forseti á samkomu þessari, og stóð á því fastara en fótunum, að þetta væri ómögulegt. „Eftir því sem þið fullyrðið,“ mælti hann, „eru sjö himnar til, og er fimmhundruð ára vegur milli hvorra tveggja, og er þar á ofan hver himinn eins djúpur, og langt er bilið milli himnanna. Hvernig gat það þá átt sér stað, að Mahómet skyldi finna sængina volga, þegar heim kom, og vatnið ekki vera alveg runnið úr krukkunni, sem oltið hafði, og þá var hann búinn að fljúga gegnum alla himnana og tala níutíu þúsund sinnum við guð. Hver ætli sé svo auðtrúa að halda, að svo hlægileg skröksaga geti verið sönn? Eða vitið þið ekki, að þegar þið fellið niður fulla vatnskönnu, og takið hana upp á augabragði, þá er varla neitt vatn eftir í henni?“ Vitringarnir svöruðu því, að slíkt væri ekki einleikið og yrði ekki á náttúrlegan hátt; en guðs almætti væri enginn hlutur ómáttugur. Soldán var trúmaður enginn og gerði sér það að aðalreglu, að trúa engu, sem stríddi móti skynseminni. Hann vildi því ekki kannast við þetta undur, og fóru vitringarnir hver heim til sín, en þræta þessi hafði samt vakið athygli manna í öllu landinu. Það barst þá líka til eyrna Sjabeddíns fróða, en gildar orsakir höfðu hamlað honum að eiga sæti á samkomunni. Fór hann nú til hallar soldáns, þegar dagshitinn var megnastur. En er soldán varð þess vís, hver kominn var, gekk hann sjálfur til móts við hann og leiddi hann inn í skrautlegt herbergi. Bauð hann honum að setjast niður og mælti: „Það var óþarfi fyrir þig, vitringur, að fara hingað, þú hefðir ekki þurft annað en að senda einhvern af þjónum þínum, og mundum vér fúslega hafa veitt honum allt, sem hann hefði beðið um í þínu nafni.“ Vitringurinn svaraði, að aðalerindi sitt væri, að hljóta þá sæmd, að tala stundarkorn við hans hátign. Soldán vissi að það orð fór af vitringnum, að hann væri stoltur og stórlátur, þegar konungar væru við; var hann því viðfeldinn og alltilegur við hann. Nú voru fjórir gluggar á herberginu, sem þeir voru í, og sneri í sína áttina hver. Beiddi vitringurinn soldán að loka þeim, og er það var gert, sátu þeir góða stund og voru að tala saman. Síðan lét vitringurinn ljúka upp aftur einum glugganum, sem vissi út að fjallinu Kiseldaghi (þ.e. hið rauða fjall) og spurði konung, hvort hann vildi ekki líta út. Soldán gekk þá út að glugganum og sá að fjallið og sléttlendið var alþakið riddurum, brynserkjuðum og skjölduðum, og var það slíkt ógrynni sem stjörnur himinsins. Þeystu þeir að höllinni með brugðnum sverðum. Þegar konungur sá þessa sjón, skipti hann litum og hrópaði dauðhræddur: „Hvaða ógurlegur her er þetta, sem fer að höll minni?“ „Sláið ekki slíku á yður, herra,“ segir vitringurinn, „þetta er markleysa.“ Svo mælti hann og lokaði sjálfur glugganum, sá þá soldán ekkert kvikt á fjallinu eða sléttlendinu. Annar glugginn vissi að borginni, og lét nú vitringurinn ljúka honum upp; sá þá soldán, hvar öll borgin Kaíró stóð í björtu báli og tóku logarnir til himins. „Mikill ógurlegur eldsvoði,“ kallaði konungurinn upp forviða, „þarna brennur borg mín, hin fagra Kaíró, til kaldra kola.“ „Sláið ekki slíku á yður, herra,“ mælti vitringurinn, „þetta er markleysa.“ Lokaði hann þá undir eins glugganum, lauk honum upp aftur, og var eldurinn horfinn. Nú lét vitringurinn ljúka upp þriðja glugganum og sá þá soldán, hvernig Nílfljótið flóði yfir bakka sína og velti bylgjunum að höllinni eins og í hafróti. Hefði nú soldán ekki átt að óttast þetta nýja undur, því hann hafði séð að ekkert varð úr herliðinu og eldsvoðanum, en samt gat hann ekki að sér gert að hræðast og æpti upp yfir sig: „Við erum frá, þetta skelfilega vatnsflóð sópar höll minni burt með sér og uppsvelgir mig og alla þegna mína.“ „Sláið ekki slíku á yður, herra,“ mælti vitringurinn enn á ný, „þetta er markleysa.“ Og er hann hafði lokað glugganum og lokið honum upp aftur, sást Nílfljótið og rann á milli bakkanna eins og vant var. Síðan lauk hann upp fjórða glugganum, sem vissi út að hrjóstugri eyðimörk, og svo sem konungur hafði orðið óttasleginn af því, sem hann sá fyrri, eins varð hann unað fanginn af sjón þeirri, er nú bar fyrir hann. Hann var ekki vanur að sjá annað út um þenna glugga en hrjóstur og harðbala og því brá honum vel við þau umskipti, er hann sá ekki annað en vínbrekkur og lystigarða, fulla af hinum ágætustu aldintrjám, runnu niðfagrir lækir smátautandi milli bakka sinna, sem voru alþaktir rósum, basilíkum, balsamsrunnum, hyasintum og narissum, sem ljómuðu fyrir augun og ilmuðu fyrir vitin. Innan um blómin sást ógrynni af turtildúfum og næturgölum, voru sumir fuglarnir uppgefnir af fluginu og kvakinu, en sumir fylltu loftið með sætum og angurblíðum kliði. Varð konungurinn öldungis frá sér numinn af því, er hann sá, og hélt að Eramsgarður eða hin jarðneska paradís væri upplokin fyrir sér. „Ó, hvílík umskipti“, kallaði hann upp, utan við sig af undrun, „hvílíkur ljómandi garður, mikið yndi væri að vera hér, hvílík skemmtun væri að reika þarna á hverjum degi!“ „Kætist ekki um of,“ segir vitringurinn, „þetta er markleysa.“ Að því mæltu lokaði hann glugganum. En er hann lauk honum upp aftur, sá soldán ekkert nema eyðimörkina gömlu í stað hinnar inndælu sjónar. „Herra!“ mælti vitringurinn, „ég hef nú látið yður sjá nokkur furðuverk, en þau eru ekkert hjá einu frábæru undri, sem ég ætla að sýna yðar hátign. Þóknast yður að skipa, að borið sé hingað ker fullt af vatni.“ Skipaði soldán einum af þjónum sínum að gera það, og er kerið var komið inn, mælti vitringurinn: „Leyfið, herra, að þér séuð afklæddir, bundinn dúkur um mjaðmir yðar og þér síðan settir niður í vatnið.“ En er þessum viðbúnaði var lokið, segir vitringurinn: „Náðugi herra, gerið svo vel og dýfið höfðinu niður í vatnið og hefjið það upp aftur.“ Soldán dýfði sér niður í vatnskerinu... 17. NÓTT. Soldán Egiptalands fór í kaf með höfuðið í vatnskerinu, og í sama bili vissi hann ekki fyrri til en hann stóð undir fjalli einu við sjávarströnd. Undraðist hann yfir þessu fáheyrða stórmerki enn þá meira en hinum fyrri, en varð þar á ofan hamslaus af reiði og kallaði: „Hrekkjafulli vitringur! Þú sem hefur svo grimmilega leikið á mig, komi ég nokkurn tíma aftur til Egiptalands, sem þín hin djöfullega íþrótt hefur flæmt mig af, þá vinn ég þess dýran eið, að ég skal hefna mín á þér.“ Hann var nú stundarkorn að formæla vitringnum, en sá þó fljótt að hér dugðu engar heitanir né harmatölur. Herti hann því upp hugann og gekk til manna nokkurra, sem voru að höggva við á fjallinu. Þótti honum samt óráð að láta uppskátt, hver maður hann væri, því hann hugsaði með sér: „Ef ég segist vera soldán, trúa þeir mér ekki og halda ég sé falsari eða fábjáni.“ En þeir sem voru að höggva viðinn, spurðu, hver hann væri, og svaraði hann: „Ég er kaupmaður, bræður góðir, og hef brotið skip mitt, og komst sjálfur af á fjöl einni. Þegar ég sá ykkur, gekk ég undir eins til ykkar, og veit ég að þið munuð kenna í brjósti um mig, þegar þið sjáið, hvað hörmulega ég er til reika.“ Þeir hrærðust líka til meðaumkvunar af óláni hans, en voru sjálfir svo bágstaddir, að þeir áttu nóg með sjálfa sig. Samt gáfu þeir honum allir eitthvað, því þetta voru góðir menn. Einn gaf honum gamla flík, og annar gaf honum skógarma, og þegar þeir höfðu klætt hann með þessum hætti, svo að hann gat farið skammlítið inn í borgina, sem var fyrir handan fjallið, þá fylgdu þeir honum þangað. En er þangað var komið, báðu þeir hann vel að fara og fólu hann guðs forsjón á hendur, en sjálfir héldu þeir heimleiðis. Var þá soldán aleinn. En svo unaðssamt sem mönnum þykir að horfa á nýstárlega hluti, þá var soldán áhyggjufyllri um hagi sína en svo, að hann liti eftir því, sem kringum hann var. Ráfaði hann hingað og þangað um borgarstrætin eins og í leiðslu. Var hann nú þegar orðinn þreyttur og fór að sjást um, hvar hann gæti hvílt sig, og nam staðar hjá húsi hestajárnara nokkurs. Sá hann það á aðkomumanni að hann mundi þurfa hressingar við og bauð honum inn að ganga. Kom soldáni það vel og þáði boðið og tyllti sér niður á bekk, yzt við dyrnar. „Ungi maður,“ spurði húsbóndinn, sem var farinn að eldast, „má ég spyrja: hvað leggur þú fyrir þig, og hvernig stendur á því að þú ert kominn hingað?“ Soldán gaf honum sömu andsvör og mönnunum á skóginum og sagði ennfremur: „Ég hitti góða menn, sem voru að höggva við; voru þeir svo drenglyndir að gefa mér þessa fornfálegu yfirhöfn og þessa skógarma.“ Hestajárnarinn svaraði, að sér þætti vænt, að hann hefði komizt af, er hann braut skip sitt. „Settu ekki fyrir þig fjárlát þitt,“ mælti hann, „þú ert enn á bezta aldri, og hver veit nema þú verðir uppgangsmaður hérna í borginni? Hér er í mörgu hlynnt að útlendum mönnum, sem vilja taka sér bólfestu hér, eða hefur þú það ekki í hyggju?” „Jú!“ anzar soldán, „ég óska einskis fremur en að mega ílengjast hérna, ég á við, ef allt heppnast vel.“ „Farðu þá að mínum ráðum,“ tók karlinn aftur til máls. „Far þú til hins opinbera kvennabaðhúss, seztu við dyrnar og spurðu hverja konu, sem út gengur, hvort hún sé gift. Þá verður sú kona þín, sem nei segir, eftir því sem hér er landssiður.“ Soldán hugsaði sér að nota þetta ráð, kvaddi karlinn og gekk til dyranna á baðhúsinu og settist þar niður. Þegar hann hafði setið þar ofurlitla stund, kom út kona forkunnar fögur. Hugsaði hann með sér, þegar hann sá hana: „Ó, mikill lánsmaður væri ég, ef þetta gull af kvenmanni væri ógift. Fyrir hennar sakir gæti ég unað óláni mínu. Því næst gekk hann að henni og spurði: „Fagra kona, eigið þér mann?“ „Mann á ég,“ svaraði hún, og soldán mælti: „Það er illa farið, þér hefðuð getað orðið gæfulánið mitt.“ Fór þá konan leiðar sinnar, og kom skjótt önnur, en sú var herfilega ljót. Varð soldán skelkaður, er hann sá hana og hugsaði með sér, að betra væri að deyja af hungri en að eiga sambúð við slíka ófreskju. „Ég ætla að sleppa að spyrja hana, hún kynni að segja nei. En hestajárnarinn hefur sagt mér, að yrða á allar konur, líklega er það regla, og verð ég að hegða mér eftir henni. En ef hún skyldi nú vera ógift, hver veit samt nema einhver slysinn útlendingur, sem ill forlög hafa hrakið hingað, hafi átt hana.“ Réði því soldán það af, að spyrja hana líka, hvort hún væri gift, og er hún kvað já við því, gladdist hann að sama skapi, sem hann hryggðist af svari fyrri konunnar. Nú kom þriðja konan, og var hún viðlíka ófrýnileg og hin önnur, og stundi soldán þungan er hann sá hana. „Drottinn minn! hér er hver annarri andstyggilegri. En ekki dugar að hætta í miðju kafi. Sé þessi gift, veit ég það, að þeir eru til, sem brjóstumkennanlegri eru en ég.“ Spurði hann þá, í því hún gekk framhjá, og var heldur skjálfraddaður: „Fagra kona, eruð þér giftar?“ „Já, ungi maður!“ anzaði hún, og stóð ekkert við, en soldán varð guðsfeginn svarinu. „Mikil heppni var yfir mér, að ég skyldi verða óhultur fyrir báðum þessum konum!“ sagði hann við sjálfan sig, „en enginn dagur er til enda tryggur.“ Það eru ekki allar konur gengnar frá laugum enn þá, og á ég eftir að sjá þá, sem mér er ætluð. Hver veit nema ég verði heppnari?“ Var hann nú viðbúinn að sjá einhverja, sem ljótari væri en báðar hinar, en þá kom hin fjórða, og var fríðari en hin fyrsta, þó hún væri undurfögur. „Hvílíkur mismunur!“ kallaði hann upp, „dagurinn er ekki eins ólíkur nóttinni og þessi er báðum hinum, sem komu næst á undan. Geta englar og djöflar verið á sama stað?“ Lagði hann sig nú allan til og gekk á móti henni og mælti: „Yndislega kona, eigið þér mann?“ „Nei“, svaraði hún, og virti hann fyrir sér frá hvirfli til ilja með aðgætnum, en þóttalegum augum; gekk hún burt og lét soldán sitja einan eftir öldungis forviða. Hann vissi ekki, hvað hann átti að halda, og fór að gruna að hestajárnarinn hefði gert sér grikk. „Ef ég á að eiga þessa konu“, hugsaði hann, „eftir landslögum hér, því gekk hún þá svo snúðugt burt? Því leit hún á mig með slíkum þótta og fyrirlitningu? Hún virti mig fyrir sér í krók og kring, og ég sá það út úr henni, að henni þótti ég lítill fyrir mann að sjá. Það er líka sannast að segja, að henni er vorkunn. Þessi yfirhafnar ræfill, sem allur er í sundur, er ekki þesslegur, að hann geri mig álitlegri og útgengilegri í augum kvenfólksins. Ég skal aldrei lá henni, þó hún þættist geta valið sér betri mann.“ Meðan soldán Egiptalands var að hugleiða þetta, kom þræll til hans og ávarpaði hann þannig: „Herra! Ég er að leita að útlendingi nokkrum, sem allur er rifinn og tættur, og lízt mér svo á yður, að þér munið vera maðurinn. Gerið svo vel, ef þér eruð viðlátnir, að fara með mér, ég á að fylgja yður á einn stað, yðar er beðið þar með óþolinmæði.“ Fór soldán nú með þrælnum og kom í stórt hús, var honum þar vísað inn í stórt og þokkalegt herbergi, og var hann beðinn að bíða þar. Var hann þar svo tvær stundir, að hann sá engan mann, nema þrælinn, sem var að smákoma til hans og biðja hann að verða ekki óeirinn. En loksins komu fjórar konur skrautlega búnar með hinni fimmtu, sem öll ljómaði af gimsteinum, og þó öllu fremur af óviðjafnanlegri fegurð. Undir eins og soldán gat að líta hana, sá hann að þar var komin sú, sem seinast gekk frá laugunum. Hún gekk til hans vinaleg og brosandi og mælti: „Fyrirgefðu mér, að ég hef látið þig bíða nokkra stund, en ég vildi ekki koma hirðulauslega búin fyrir augu herra míns. Þú ert í þínum eigin húsum; allt, sem þú sér í kringum þig, er þitt. Þú ert maðurinn minn og þarft ekki annað en skipa, ég er boðin og búin að hlýða.“ „Fagra kona,“ anzaði soldán, „fyrir skemmstu harmaði ég forlög mín, og nú er ég allra manna sælastur. En fyrst ég er nú orðinn maðurinn þinn, segðu mér þá, hvers vegna þú leizt svo drembilega til mín? Ég var hræddur um, að þér hefði ekki litizt á mig, og sannast að segja, þér var vorkunn.“ „Herra!“ svaraði konan, „ég gerði það með ásettu ráði, því í þessari borg verða konur að vera þóttalegar, þegar þær koma opinberlega fram. Þetta er landssiður, en því ljúfari og viðfeldnari erum við á heimilinu.“ „Og því elskuverðari,“ greip soldán fram í. En fyrst ég nú er húsbóndi, ætla ég að byrja hússtjórn mína á því að skipa, að skraddari og skóari verði sóttir handa mér. Ég fyrirverð mig að standa frammi fyrir þér í þessum tötrum, og svo langt man ég, að mér hæfði ekki slíkur klæðnaður.“ „Ég hef orðið skjótari að bragði með þessa skipun,“ sagði konan, „ég var búin að senda þræl einn til Gyðings, er selur tilbúin föt, hefur hann allt undir eins á reiðum höndum, sem þú kannt að þarfnast. En komdu nú á meðan og fáðu þér hressingu.“ Svo mælti konan og leiddi hann við hönd sér inn í sal einn, var þar uppbúið borð, hlaðið ávöxtum og ýmsum súrsuðum réttum. Settust þau nú til borðs. En meðan þau neyttu matar, stóðu fjórar aðrar konur bak við þau, og sungu nokkur kvæði eftir skáldið Bada Saoudäi, og léku á ýmisleg hljóðfæri. Loksins greip húsmóðirin gígju eina og skemmti soldáninum með strengjaleik og söng. En þá kom Gyðingurinn, svo að hún varð að hætta þeirri skemmtun. Fylgdu honum þjónar og báru stranga, sem margskonar klæðnaður var í. Var því nú öllu flett í sundur og skoðað, og síðan valið úr, gullrósað silkivesti og lifrauð klæðiskápa, og er Gyðingurinn hafði látið af hendi önnur föt, sem nauðsynleg eru til fullkomins klæðnaðar, fór hann burt með þjónum sínum. Þótti konunni nú soldán búast um og fannst mikið um vöxt hans og yfirbragð; voru þau bæði jafn-ánægð, hvort með annað. Hann bjó saman við hana í sjö ár og gat við henni sjö sonu og sjö dætur. En af því bæði voru útsóunarsöm og hugsuðu ekki um annað en að eiga gott og skemmta sér, eyddust fljótt fjármunir konunnar. Þau urðu að vísa þjónustustúlkum og ambáttum úr vistinni, og selja húsgögnin, hvert á fætur öðru, til þess að halda við lífinu. En þegar kona soldáns sá ekki út úr bágindunum, segir hún við mann sinn: „Meðan eigur mínar entust til, varstu óspar á þeim; þú hefur lifað í iðjuleysi og átt góða daga. Nú kemur til þinna kasta að vinna fyrir heimili þínu.“ Hryggðist konungur við þessi orð og leitaði upp hestajárnarann gamla, og ætlaði að fá hjá honum heilræði. „Faðir góður,“ segir hann við hann, „nú er ég enn þá volaðri en þegar ég kom í þessa borg. Nú á ég konu og fjórtán börn, en hef ekkert til að veita þeim fæðslu.“ „Kanntu þá enga iðn?“ segir karlinn og er soldán kvað nei við, tók hann upp hjá sér tvo peninga og gaf honum og sagði: „Farðu og kauptu þér undir eins tvo létta, og gakktu síðan innan um daglaunamennina á torginu.“ Soldán hlýddi ráðum hestajárnarans og beið litla stund innan um hina verkmennina, þangað til maður kom til hans og beiddi hann að bera nokkuð fyrir sig. „Til þess er ég hingað kominn,“ segir soldán, og varð nú að rogast með stóreflis poka, sem hann orkaði varla að bera, og meiddist hann á öxlunum af byrðar-bandinu. Hann fékk einn Aktsja (pening) í kaup og fór með hann heim, en kona hans sagði honum, að ef hann ekki ynni sér tífalt meira inn á dag en þetta, mundu þau öll svelta í hel á heimilinu. Daginn eftir fór aumingja soldáninn ekki á torgið, heldur rölti hann niður að sjó, gekk þar fram og aftur og var að hugsa um ólán sitt. Hann starblíndi á staðinn, þangað sem hann hvarf fyrir kunnáttu Sjabeddíns fróða, og er hann rifjaði upp fyrir sér þetta merkilega ævintýri, gat hann ekki tára bundizt. En er hann hafði þvegið sér eins og fyrirskipað er, áður en hann gerði bæn sína, kafaði hann með höfuðið niður í sjóinn, og er hann hóf aftur höfuðið upp úr, sá hann hvar hann stóð í vatnskerinu í höll sinni, og allt hirðfólkið í kring. Þá gekk hreint fram af soldáni. Sá hann að Sjabeddín stóð frammi fyrir sér, í sömu sporum og þegar hann hvarf frá honum, hrópaði hann þá í reiði: „Grimmi vitringur! Hræðist þú ekki refsingu drottins, að þú skulir gera soldáni þínum og herra slíkan grikk?“ „Herra,“ segir vitringurinn, „því reiðist yðar hátign mér svo, þér hafið rétt að eins stungið höfðinu niður í vatnskerið og tekið það upp aftur, embættismenn yðar, sem hér eru viðstaddir, geta vitnað það.“ „Yðar hátign!“ æptu allir í einu hljóði, „vitringurinn segir satt!“ En soldán lét sér ekki nægja þenna vitnisburð, heldur svaraði bálreiður: „Þið eruð lygarar! Þessi bölvaði vitringur hefur haldið mér föstum með fjölkynngi í öðru landi í sjö ár. Ég kvongaðist þar og eignaðist sjö sonu og sjö dætur, en þó þykir mér ekkert sárgrætilegra en það, að ég skuli hafa verið daglaunamaður. Þú meinbölvaði vitringur! Því varstu svo djarfur, að láta mig ganga með burðarkarls létta?“ „Herra,“ segir vitringurinn, „úr því þér ekki leggið trúnað á orð mín, skal ég færa sönnur á mál mitt áþreifanlega.“ Svo mælti hann og afklæddi sig, batt dúk um mjaðmir sér, fór í vatnskerið og kafaði niður. En soldáninn var enn síreiður og mundi svardaga sinn, að hefna sín á vitringnum undir eins og hann kæmi aftur til Egiptalands, brá hann því sverðinu, til að höggva af honum höfuðið í því hann rétti það upp úr vatninu. En vitringurinn vissi, hvað soldán hafði í hyggju, því hann kunni fræðina Mekasjefa, sem getur sagt leyndustu hugsanir annarra. Hann brá á sig huliðshjálmi eftir listinni Algáib-analabsar, og hvarf til Damaskus. Þaðan skrifaði hann soldáni svo látandi bréf: „Vita skaltu, herra, að báðir við, þú og, ég, erum ekki annað en vesalir þrælar guðs. Þú stakkst höfðinu snöggvast niðrí vatnið og tókst það upp í sama vetfangi, samt fórstu á meðan sjö ára ferð, fékkst þér konu, eignaðist sjö dætur og sjö sonu og rataðir í miklar raunir. Þrátt fyrir þetta viltu ekki trúa því, að vor mikli spámaður Mahómet hafi fundið sæng sína volga, og ekki allt runnið úr vatnskönnunni, sem oltið hafði um. Láttu loksins á það sannast, að þeim er enginn hlutur ómáttugur, sem skapað hefur himininn og jörðina af engu, heldur einungis með almættisorðinu: verði!” Þegar soldán Egiptalands fékk bréf þetta, trúði hann að sönnu, en ekki rann honum reiðin við vitringinn. Skrifaði hann þá konunginum í Damaskus til og beiddi hann að handtaka vitringinn og lífláta, og senda sér af honum höfuðið. Var konungurinn í Damaskus boðinn og búinn til þess og sparði ekkert til að verða við tilmælum soldáns. Og er hann frétti, að vitringurinn hefðist við í helli nokkrum, nokkuð langt frá borginni, skipaði hann kvennavörðum sínum, að fara þangað, handtaka vitringinn og koma með hann. Fóru þeir af stað í þeirri von, að hægðarleikur mundi þeim að höndla vitringinn, en þeim brá heldur en ekki í brún, þegar þeir sáu að fjöldi riddara á góðum hestum, albrynjaðir og vel vopnaðir, vörðu hellisdyrnar. Sneru þeir því aftur og sögðu konungi allt hvernig farið hafði. Safnaði hann þá liði, reiður út af mótstöðu þessari, og fór sjálfur í broddi fylkingar til móts við vitringinn. En hann hafði þá slíkt ofurefli liðs, að konungurinn varð hræddur og sneri aftur. Gramdist konungi, að hafa farið svo háðulega för, en vildi þó ekki uppgefast. Spurði hann þá vezírana, hvað af skyldi ráða, úr því sem komið var. Svöruðu þeir, að hversu voldugur konungur sem hann væri, skyldi hann aldrei hugsa til að yfirstíga þann, sem neytti guðlegs fulltingis. „En ef yðar hátign,“ mælti elzti vezírinn, „skyldi ná tangarhaldi á vitringnum, látið þá segja honum, að þér viljið gera frið við hann. Veljið fríðustu ambáttirnar úr kvennabúri yðar og gefið honum. En skipið þeim áður að komast fyrir, hvort engar séu þær stundir, sem vitringurinn missir sinn vanalega töframátt.“ Þetta þótti konungi óskaráð og lét hann bjóða vitringnum vináttu sína og senda honum ambáttir, fyrirtaks fríðar. Vitringurinn hélt þá líka, að konungurinn í Damaskus iðraðist eftir að hafa ofsótt sig saklausan, og gekk því í gildruna. Hann tók við ambáttunum í grandleysi og lagði ákafan ástarhug á eina þeirra. Þegar hún varð þess áskynja, sá hún sig ekki úr færi og mælti: „Kærasti vitringur! mér leikur forvitni á að vita, hvort þú ekki átt þér þær stundir, að þú getur engin undur gert.“ „Fagra mey!“ anzaði vitringurinn, „ég bið þig að inna mig ekki frekar eftir því. Hugsum heldur um að stytta okkur stundir, þér stendur þetta á engu, sem þú spyr um.“ Ambáttin lét eins og sér sárnaði þetta svar, og gerði sér upp óhuggandi hryggð. Og er vitringurinn ætlaði að gera sér dátt við hana, fór hún að gráta og mælti: „Þetta blíðlæti kemur ekki frá hjartanu. Ef þér í rauninni þætti vænt um mig, mundirðu engu leyna mig.“ Í stuttu máli, hún fékk talað svo um fyrir honum, að honum varð sú skyssa á, að segja henni allt. Játaði hann henni, að í hvert skipti, sem hann væri búinn að hafa samfarir við kvenmann, yrði hann vanmáttugur á eftir, þangað til hann tæki hreinsunarþvott þann, sem fyrirskipaður er í lögmálinu eftir slíka athöfn. Lét ambáttin konunginn í Damaskus vita þetta, og skipaði hann kvennavörðum sínum að fara leynilega til húsdyra vitringsins eina tiltekna nótt. Átti þá ambáttin að ljúka upp í tækan tíma, og þeir að brjótast inn og handsama vitringinn. Hann var því vanur að láta stóra vatnskönnu standa við höfðalag sitt á hverri nóttu; hafði hann hana til að þvo sér úr, þegar svo bar undir. Þessa nótt, sem ákveðin var, hafði ambáttin hellt út vatninu, áður en hún lagðist niður, svo að vitringurinn vissi ekki af. Fann hann því könnuna tóma, þegar hann ætlaði að þvo sér. Var þá flagðið óðara til taks og bauð honum að sækja vatn, tók könnuna og gekk út, og lauk um leið upp fyrir kvennavörðunum. Ruddust þeir nú inn með harki og háreysti, og skildi nú vitringurinn, að þetta voru svik ambáttarinnar. Þreif hann þá í skyndi tvö ljós, sem loguðu í kertastikum, og tók að snúast í hring með þau, og talaði til kvennavarðanna einhver orð, sem þeir ekki skildu. Við bæði þessi atvik urðu þeir felmtraðir og hlupu burt, því þeir voru hræddir um, að hann mundi beita við þá einhverri háskalegri fjölkynngi. Vitringnum varð það fyrst fyrir, sem mest reið á, að loka að sér dyrunum og þvo sér. Því næst tók hann í hefnda skyni á sig líki ambáttarinnar, en brá sínu yfir hana, hljóp síðan eftir kvennavörðunum og kallaði: „Bleyðurnar ykkar, framkvæmið skipun konungsins, sem er drottinn ykkar og herra! Hann lætur drepa ykkur alla, ef þið komið svo til Damaskus, að þið hafið ekki vitringinn. Því hlaupið þið þá burt? Hafið þið séð skrípi eða hermenn koma honum til hjálpar? Snúið þið aftur, farið þið óhræddir inn í hellinn, ég skal vera það karlmannlegri en þið, að ég skal handtaka hann og fá ykkur hann í hendur.“ Fyrir áeggjan þessa létu kvennaverðirnir staðar numið og hertu upp hugann. Þeir sneru aftur og fylgdu vitringnum, sem gekk á undan þeim í líki ambáttarinnar, inn í hellinn. Handsömuðu þeir þar ambáttina, sem var í líki vitringsins. Bundu þeir á henni hendur og fætur, og gat hún ekki komið upp hljóði, því að vitringurinn hafði gert hana mállausa. Fóru þeir þá með hana til konungsins í Damaskus. Hélt hann að þar væri kominn vitringurinn og lét undir eins hálshöggva bandingjann. En óðara en höfuðið losnaði við bolinn, fékk hvort um sig aftur sína sönnu mynd, og sá konungurinn þá og öll hirðin, að þetta var ambáttin. Vitringurinn, sem þar var nærstaddur í líki hennar, kom nú í sinni réttu mynd og talaði þessum orðum til konungsins í Damaskus: „Ó þú konungur, sem hefur ólmazt með hnúum og hnefum til að fyrirkoma mér, soldáninum í Egiptalandi til þægðar, þú skalt vita, að manni ber ekki að styrkja rangsleitnar hefndir. En lofaðu guð fyrir, að ég læt hefndir mínar lenda við það, að hegna þessari svikafullu ambátt.“ Að svo mæltu hvarf vitringurinn, og lét konunginn og alla, sem sjónarvottar voru að þessum kynlega atburði, sitja eftir með ótta og undrun. „Svona er nú sagan af Sjabeddín fróða,“ mælti ennfremur hinn æðsti vezír Persakonungs, „má yðar hátign af því marka, að karlmenn geta aldrei goldið fullan varhuga við konum. Leyfið því að Núrgehan verði prófaður til fullrar rannsóknar, áður en hann er tekinn af lífi. Hver veit nema hann færi okkur sönnur á sakleysi sitt.“ „Svo skal vera,“ mælti konungur. „Ég fresta dauða sonar míns þangað til á morgun.“ Meðan nú að vezírarnir fóru til kóngssonarins í díblissunni, reið konungur á veiðar. Kom hann heim um kvöldið og borðaði með Kansade drottningu. Sætti hún lagi, þegar þau höfðu lokið máltíðinni, að segja við hann: „Herra! Ég er hrædd um, að þú iðrist einhverntíma eftir að hafa frestað dauða sonar þíns. Kóraninn segir, að maðurinn eigi tvo óvini, sem hann hafi eftirlæti á, og það séu börn hans og fjármunir. Sonur þinn er óvinur þinn, því hann þorði að taka til hins andstyggilega verks, sem hann hafði áformað. Flýttu þér því að refsa honum. Vertu ekki að hlýða lengur á árnaðarorð föðurástar þinnar og manngæzku. Illska hans hlýtur að þagga niður rödd föðurástarinnar. Láttu ekki ráð né ræður hirðmannanna glepja þér sjónir, því slíkt er mikill breyskleiki, að ljá hverjum manni eyru sín, og ætla að gera öllum að skapi. Dæmisagan af garðyrkjumanninum, syni hans og asnanum sannar það bezt. Það er vísast þú kunnir hana ekki, og ætla ég því að segja hana ef þú leyfir. Garðyrkjumaðurinn, sonur hans og asninn Dæmisaga: 18. NÓTT. Einu sinni fór gamall garðyrkjumaður út í garðinn sinn með syni sínum, reið drengurinn asna, en karlinn gekk. Undruðust það allir, sem mættu þeim, og margir kölluðu til þeirra: „Sjáið þið karlinn vitlausan, sem er það flón að ganga, en lætur son sinn vera að spjátra sig á asnanum.“ Vegna þessara ámæla lét karlinn son sinn fara af baki, og fór sjálfur á bak. En ekki leið á löngu, að þeir mættu öðrum og heyrðu glöggt að þeir sögðu: „Hann er orðinn ær, gamli karlinn, hann sæti ekki einn á asnanum annars.“ Þá lét garðyrkjumaðurinn piltinn setjast fyrir aftan sig, og tvímenntu þeir svo spölkorn, þangað til þeir heyrðu menn segja, sem fram hjá gengu, að þetta væri mesta ósvinna, að drengurinn skyldi sitja svona fyrir aftan föður sinn. Höfðu þeir feðgar þá sætaskipti, en það varð ekki til annars en að þeir fengu að heyra hjá þeim, sem urðu á vegi þeirra næst: „Karlinn sá arna er ósóminn sjálfur, að hann skuli ríða svona með þennan ungling fyrir framan sig.“ Hvernig sem aumingja garðyrkjumaðurinn reyndi á alla vegu, gat hann aldrei gert svo öllum líkaði. Getur yðar hátign,“ sagði Kansade ennfremur, „ráðið af því, að enginn sleppur hjá ámælum annarra, og að það er heimska, að ætla sér að hlýða hvers eins ráðum. Framkvæmdu því hið fyrsta áform þitt, og láttu hegninguna koma yfir son þinn fyrir vanþakklæti hans og guðlausan níðingsskap.“ Morguninn eftir settist Sindbað konungur í hásæti, gerði boð eftir böðlinum og skipaði honum að drepa Núrgehan. Þá gekk annar vezírinn fram og mælti: „Ó þú konungur veraldarinnar, lát ekki ginna þig til slíks bráðræðis, að úthella svo dýru blóði. Mistryggðu þann munn, sem æsir þetta haf svikanna. Konur verða aldrei uppnæmar að rægja. Þær sitja í legubekknum með krosslagða fæturna og fingurna leikandi á tánum, og gera ekkert annað liðlangan daginn en að hugsa upp vélræði til að leika á karlmennina. Minnist yðar hátign þeirra orða, sem Mahómet sagði í andarslitrunum: „Ég skil svo við mannkynið, að ein sundrungar uppspretta er eftir, og hefur hún upptök sín hjá konum. Ég gekk ríkt eftir að minna boðorða væri gætt, og leitaðist við að útrýma syndinni úr heiminum, en ég gat ekki rifið upp hina dýpstu rót hennar, sem er kvenkynið, því það er friðarspillir mannkynsins, og þó nauðsynlegt til að halda því við.“ Ef ég mætti segja þér söguna af Saddyk hestaverði, mundirðu ekki hlaupa svona á þig, að láta eftir hinni blóðugu bæn drottningarinnar.“ Svo uppvægur sem Sindbað konungur var, barðist þó föðurhjartað í brjósti hans, og hlýddi hann fúslega á allt, sem hann hélt mundi geta sannað sakleysi sonar hans. Bauð hann því vezírnum að segja hina fyrrgreindu sögu. Sagan af Saddyk hestaverði „Konungi einum í Tattaralandi,“ tók vezírinn til máls, „var einhverju sinni sagt, að einn maður væri í ríki hans, sem hataði svo lygi, að hann segði aldrei ósatt orð. Langaði þá konung til að hafa þenna mann hjá sér, og gerði hann að hestaverði við hirð sína. Nú varð ekki komizt hjá því, að svo nýr hirðmaður fengi öfundarmenn; neyttu þeir allra bragða til að steypa honum. En konungur var ekki svo gerður, að hann léti koma slíkum flugum í munn sér, og rannsakaði hann allt sjálfur. Lagði hann hverja freistnina eftir aðra fyrir hinn nýja hestavörð, og reyndist hann þá svo einarður og hreinskilinn, að hann gaf honum viðurnefnið Saddyk, þ.e. hinn sannsögli. Enginn af öllum fjandmönnum hans lagði sig eins í framkróka til að steypa honum eins og vezírinn Tangríbirdi. Hann neytti allrar hrekkvísi sinnar til að rægja hann við konung, en það ætlaði ekki að heppnast. Það var einhvern dag, að hann létti á illsku sinni með því að tala við dóttur sína. „Því ofsækir ólánið mig svona?“ segir hann. „Ég er þó búinn að steypa ótal gömlum hirðmönnum, og get ekkert grandað þessum hvítvoðung í hirðinni. Ég hef unnið allt fyrir gíg hingað til, sem ég hef reynt til að fyrirkoma þessum Saddyk.“ Dóttir vezírsins var enginn föðurbetrungur. Í stað þess að telja föður sinn af því að spilla fyrir láni Saddyks, þá ýtti hún undir hann: „Faðir minn góður!“ mælti hún, „vertu bara ekki hugsjúkur. Ef þú ert áfram um að koma honum Saddyk í ónáð hjá konunginum, þá skaltu láta mig eina um það.“ „Og hvernig ætlarðu að fara að því, barnið mitt?“ spurði vezírinn. „Láttu mig um það,“ anzaði hún, „leyfðu mér einungis að fara til hestavarðarins, og lofa ég því, að svo mikið verði mér ágengt, að hann segi ósannindi upp í opið geðið á konunginum.“ „Gerðu þá sem þér líkar, dóttir mín,“ sagði vezírinn, því hann var blindaður af hatrinu. „Ég leyfi þér allt, hvað dýru verði sem þú efnir heit þitt, ef það aðeins heppnast.“ Nú hugsaði dóttirin ekki um annað en að framkvæma áform það, er hún hafði í hyggju. Hún tók fram beztu föt sín, prýddi sig með gimsteinum sínum, sverti á sér augabrúnirnar og neri á sér hendurnar úr hinna[* Svo nefnist jurt ein, er vex í Austurlöndum. Hefur kvenfólk blöð hennar til að lita gular á sér neglur, góma og iljar.]. Er þar stutt frá að segja, að þegar hún hafði aukið náttúrlega fegurð sína með öllum þeim töfrum, sem orðið geta með íþrótt og svikaprjáli, fór hún úr húsi föður síns á náttarþeli og fylgdu henni ambáttir nokkrar. Gekk hún til híbýla hestavarðarins, sagði hún ambáttunum þá að fara, og drap á dyr. En er upp var lokið, bar hún það fyrir, að hún þyrfti að tala við Saddyk um eitt mikilsvarðandi málefni. Var henni hleypt inn og hún leidd inn í herbergi hestavarðarins, og hitti hún svo á, að hann sat í legubekk. Heilsaði hún honum og kom nær, brá síðan upp blæjunni, sem hún hafði fyrir andlitinu, og settist þegjandi niður í legubekkinn hjá honum. Hafði Saddyk aldrei séð svo óumræðilega fegurð, jafnvel ekki í draumum, og varð hann því öldungis frá sér numinn og líkt sem agndofa af undrun. En stúlkan var ekki til annars komin en að æsa í honum losta, og hafði hún breytni til þess á marga vegu. En er hún þóttist hafa tælt og ginnt hestavörðinn, svo að hann mundi í ekkert horfa, til að hafa eftirlæti hennar, kvað hún upp úr með svo felldum orðum: „Saddyk, undrastu ekki að kona, sem elskar þig, kemur til þín á náttarþeli. Ást mín synjar þér einskis, en þú verður um fram alla hluti að gera eina bón mína.“ „Elsku lífið mitt,“ sagði Saddyk, upptendraður af ástarílaungun, „þú þarft ekki annað en að segja til. Skipaðu þræl þínum. Hvað heimtarðu af honum?“ „Ekki nema það, að mig langaði til að borða með þér,“ anzaði dóttir vezírsins. „Mig blóðlangar í hrossakjöt. Farðu því og slátraðu þegar í stað feitasta hestinum í hesthúsi konungsins, við tökum úr honum hjartað og lifrina og neytum þess síðan bæði saman.“ „Ó, biddu heldur um líf mitt,“ sagði Saddyk, „það er þér velkomið. Ég má ekki snerta hendi á því, sem er eign konungs míns og herra. En frestum máltíðinni til morguns, þá skal ég útvega hest, sem rær í spikinu, og þá skulum við gæða okkur eins og kóngur og drottning.“ „Nei, nei!“ greip mærin fram í, „ég vil eta af konungs hesti. Þetta er raunar skrítið uppátæki, en þú verður að láta það eftir mér.“ Ég get samt ekki ráðizt í það,“ mælti Saddyk, „ég er hollari konunginum, drottni mínum en svo, að ég vilji gera honum nokkuð mót skapi. Það mun ekki heldur verða óhegnt, og væri ég svo breyskur að láta eftir ósk þinni, mundi ég vafalaust fá þess að gjalda.“ „Vertu óhræddur!“ anzaði dóttir vezírsins, „spyrji konungurinn, hvað orðið sé af hestinum, segir þú, að hann hafi sýkzt af ólæknandi kvilla, og hafir þú drepið hann af framsýni og fyrirhyggju, svo að hinir hestarnir ekki sýktust. Konungur hefur gefið þér viðurnefni og kallað þig Saddyk sannsögla, og mun hann trúa þér og hæla þér í tilbót fyrir forsjálnina.“ Nú fóru að renna tvær grímur á hestavörðinn og hugsaði hann með sér: „Hvað á ég að gera? Annars vegar aftrar mér lotningin fyrir konunginum og kvíðinn fyrir hegningunni, en hins vegar tælist ég af yndisleik þessarar mánabjörtu ásjónu.“ Hún herti þá að honum með kjassi og þrálátum bænum, og það fór með hann. Gengu þau þá síðan bæði út í hesthúsið kóngsins. Þar beiddi dóttir vezírsins hann endilega að drepa svartan hest, sem stóð einn sér. Þá byrjaði aftur fyrir hestaverðinum hugarstríðið milli ástríðunnar og skyldurækninnar. „Hvað heimtarðu, drottning mín!“ kallaði hann upp, „þú leiðir elsku mína, í of grimma freistni. Vita skaltu þá, að svarti hesturinn þarna er sá af hestunum, sem konunginum þykir vænst um. Ég get ekki gert vilja þinn. Kjóstu einhvern af hinum og óðara skal ég drepa hann. Mér er ekki unnt að gera þér meira að skapi, og þú getur ekki ætlazt til, að ég láti meira eftir þér.“ En yngismærin lét ekki þoka sér, heldur hljóp hún um háls Saddyk og kjassaði hann með sætri rödd: „Herra minn, hestavörður minn elskulegi, ég særi þig, gerðu það sem ég bið þig. Ég veit það, að þessi ástarraun, sem ég hef lagt fyrir þig, kemur nokkuð í bága við skyldu þína, en kvenfólkið tekur stundum upp á ýmsum brekum og vill endilega hafa það fram, sem það hefur tekið í sig. Haf því vorkunn með duttlungasemi minni, ég skal unna þér sem lífi mínu og meira en það, ef þú gerir þetta, sem ég bið um.“ Þetta mælti hún með sætasta fagurgala og ljúfustu ástaratlotum, svo að hestavörðurinn mátti ekki lengur standast. Hann tók upp hníf og svæfði svarta gæðinginn Tattarakonungsins. Tóku þau úr honum hjartað og lifrina og steiktu, og át Saddyk það með dóttur vezírsins. Var hún hjá honum þangað til undir morgun. En er birti af degi, kvaddi hún hann og fór heim til föður síns og sagði honum allt hvernig farið hafði. Vezírinn varð svo ákaflega glaður, af því hann þóttist sjá tortímingu Saddyks í hendi sér, að hann íhugaði ekki hvað dóttir hans hafði lagt í sölurnar. Fór hann undir eins á konungs fund og sagði honum frá þessum atburði, en gat þess ekki, að kvenmaðurinn, sem hlut átti að máli, væri dóttir sín, og að þau bæði hefðu sett þessi ráð. Meðan vezírinn var nú að segja konunginum frá þessu með öllum þeim illvilja, sem orðið getur, þegar útfarinn hirðmaður ætlar að steypa þeim, sem hann öfundar, rankaði Saddyk við sér. Hann nagaði sig í handarbökin út af tiltækinu um nóttina: „Mikla heimsku gerir maðurinn,“ hugsaði hann með sjálfum sér, „þegar hann lætur fýsnir sínar hlaupa svona með sig. Það hefði verið miklu hyggilegra af mér, að vísa þessari fögru konu burt með afsvörum en að slátra uppáhalds gæðingnum konungsins henni til þægðar. Þá væri ég ekki bitinn og stunginn af þessum hugarkvölum. Hvernig ætli nú fari fyrir mér? Hvað á ég að segja konunginum, herra mínum, þegar hann heimtar hest sinn? Á ég að grípa til lyginnar og segja honum ósannindi upp í opið geðið, þar sem ég hef haft það fyrir óbrigðult lögmál, að tala aldrei ósatt orð? Með þessu móti bæti ég nýjum glæp ofan á þann, sem drýgður er. En ef ég játa hreinskilnislega ávirðing mína, verður það minn bani. Hvað á ég þá að taka til bragðs af þessu tvennu? Ljúga — gott og vel! Ég fer til hallarinnar.“ Um leið og hann mælti þetta, tók hann ofan húfuna og lagði hana á jörðina. „Látum nú sem þessi húfa sé konungur. Við skulum vita, hvort við getum logið upp í opið geðið á honum. Nú geng ég inn og hneigi mig, og hann segir: „Saddyk, söðlaðu svarta gæðinginn minn, ég ætla að ríða út í dag.“ „Herra!“ svara ég þá og fleygi mér niður fyrir fætur honum, „það hefur orðið snöggt um hann í nótt. Í gærkveldi var ómögulegt að koma honum til að éta, og um miðnætti drapst hann, og veit ég ekki, hverjum um er að kenna.“ „Hvað er þetta?“ mun konungur segja, „er svarti gæðingurinn minn dauður, hann sem var svo ljónfjörugur í gærdag, hvernig stendur á því, að það skyldi henda hann einan innan um svo marga í hesthúsinu mínu? Snáfaðu burt. Þú ætlar að frelsa þig með undanbrögðum og útúrdúrum, þú hefur selt hestinn minn góða einhverjum útlending, sem hefur þeyst burt á honum, eða þú hefur drepið hann sjálfur í fólsku. Þú skalt samt ekki hugsa, að þú sleppir hjá hefnd minni, þér skal verða launað sem maklegt er. Heyrið, varðmenn! Takið illmenni þetta og höggvið hann undir eins í stykki.“ Þetta mun nú konungur segja, og gjalda mér þannig hina fyrstu lygi, sem komið hefur yfir mínar varir. En ef ég nú segi satt, vitum til, hvort þá fer betur. „Saddyk! Sæktu gæðinginn minn svarta, ég ætla að ríða út.“ „Ó, þú konungur! Hér stendur þræll þinn frammi fyrir þér, fullur angurs og örvæntingar. Í nótt er var kom stúlka til mín og beiddi mig um hjartað og lifrina úr svarta hestinum þínum, og ég gat ekki synjað henni.“ „Hvað segir þú? Þú lézt þá fallega hestinn minn fyrir eftirlæti kvenmanns. Sækið þið böðulinn, að hann geri skyldu sína!” Þetta liggur fyrir mér,“ sagði hestavörðurinn enn fremur við sjálfan sig, „hvort sem ég lýg eða segi satt, er dauðinn óumflýjanlegur. Ó, mig auman! Bölvað sé hið töfrandi flagð, sem kom mér í þennan bobba.“ Í því hann var þarna þungt hugsandi, fékk hann boð frá konungi að koma. Hlýddi hann á augabragði og fann þar vezírinn, fjandmann sinn. „Saddyk!“ sagði konungur, „láttu söðla svarta gæðinginn minn, ég ætla að ríða út á veiðar.“ Við þessi orð brá hestaverðinum ógurlega og svaraði hann eins og í fáti... 19. NÓTT. Hestavörðurinn svaraði þannig skipun konungs, að leggja á svarta hestinn, og var nú dauðhræddur: „Konungur! Núna í nótt vildi þjóni þínum mikil ógæfa til. Ef yðar hátign þóknast, skal ég útskýra það betur.“ „Segðu það þá!“ anzaði konungur, og hélt Saddyk því áfram: „Ég sat í gærkveldi heima hjá mér, þá kom stúlka til mín og hafði blæju fyrir andlitinu. Hún settist í legubekkinn hjá mér. Síðan tók hún blæjuna frá andlitinu og var það yndislega fagurt. Ég varð svo frá mér numinn, að ég réði mér ekki. Ég sór henni elsku mína og mundi hafa gert út af við hana með blíðlæti mínu, hefði hún ekki aftrað mér ástúðlega. „Ég trúi því ekki“, sagði hún, „að elska þín sé einlæg, nema þú gefir mér hjartað og lifrina úr bezta reiðhestinum konungsins.“ Svo hugfanginn, sem ég var, svaraði ég því samt, að það væri ógjörningur fyrir mig og óhæfa, að slátra skepnu, sem yðar hátigri þætti svo vænt um. En hin töfrafulla mær lagði hendur um háls mér og talaði svo fögrum orðum, að ég gat ekki lengur synjað henni. Játa ég þér, drottinn minn og herra, afbrot mitt, einart og einlæglega, og ætla ég ekki að ljúga mig undan maklegri hegningu, heldur sel ég sjálfan mig fram. Þarna er sverðið, konungur, og hérna er höfuðið.“ Þá sneri konungurinn sér að vezír sínum og bauð honum að segja, hvers Saddyk væri maklegur. Hann varð léttbrýnn við og svaraði: „Herra! Að minni hyggju ætti að brenna hann á seintlogandi eldi. Sá getur ekki átt neina miskunn skilið, sem gat haft sig til að drepa uppáhalds gæðinginn yðar.“ „Þá get ég ekki verið þér samdóma, vezír!“ segir konungur, „ég held það sé hyggilegra, að fyrirgefa hina fyrstu yfirsjón, en að refsa fyrir hana.“ Því næst vék hann sér að hestaverðinum og mælti: „Ég dáist að hreinskilni þinni og tek ekki hart á breyskleika þínum. Hefði ég verið í þínum sporum, er vísast að ég hefði ekki einungis lagt svarta hestinn í sölurnar, heldur hvert og eitt hross í hesthúsinu mínu. Ég fyrirgef þér og virði það svo mikils við þig, að þú skyldir segja sannleikann í þetta skipti, að ég nú skipa, að þér sé þegar í stað rétt tignarklæði.“ Þegar vezírinn sá, að hestavörðurinn hlaut verðlaun í stað refsingar, og að dóttir hans hafði lagt sjálfa sig í sölurnar til ónýtis, tók hann sótt af gremju yfir því og dó skömmu á eftir, en Saddyk sannsögli tók við embættinu að honum látnum: „Herra!“ mælti vezír Sindbaðs konungs ennfremur, „þú ættir að vera íhugasamur, ekki síður en konungurinn á Tattaralandi. Fyrirgefðu hina fyrstu ávirðingu — en hvað segi ég? Hvar er sönnun fyrir því, að kóngssyni hafi nokkuð á orðið? Þú hefur ekki sakfellt hann eftir öðru en sögusögn drottningarinnar. Guð varðveiti þig frá því, að úthella blóði sonar þíns, þar sem þú hefur ekki meira fyrir þér. Skipaðu að minnsta kösti, að Abúmasjar verði leitaður uppi áður, því hann mun víst geta sagt okkur með sanni, hvernig stóð á málleysi Núrgehans, og mun það eitthvað vera af hans toga spunnið.“ Soldáni litust fortölur þessar vera hyggilegar, skipaði að leita upp spekinginn Abúmasjar, og sló lífláti Núrgehans á frest. Síðan reið hann út á veiðar og borðaði með drottningu um kvöldið. Sat hún ekki af sér tækifærið, að koma hefndar áformi sínu áleiðis, og sagði því við Sindbað: „Herra! Það tekur engu tali, hvað þú dregur refsingu Núrgehans, og mun þig iðra þess, eins og Bajasíd soldán iðraðist eftir miskunnsemi sína.“ „Hvernig þá?“ spurði soldán, og Kansade sagði honum söguna: „Það var einhverju sinni, að konungurinn fann hund grindhoraðan og glorhungraðan, og kenndi í brjósti um hann. Hann tók hann með sér og flutti hann á einn stað, þar sem honum var nákvæmlega hjúkrað og gefið vel að éta. Hundurinn náði sér og stækkaði, en einu sinni beit hann af hvefsni sinni soldáninn, velgjörðarmann sinn. Sagði þá soldán í reiði: „Þú áttir of gott, kvikindið þitt, ég gerði vel til þín, og því bíturðu mig þá? Þá varð það með vilja allsvaldanda guðs, að hundurinn svaraði honum: „Soldán! Örg náttúra batnar aldrei.“ „Hugsaðu vel eftir því,“ bætti Kansade við, „afstýrðu því með framkvæmd hins réttláta dóms, að ekki fari fyrir þér eins og hinum ólánsama konungi, sem ég ætla nú að segja þér frá, ef þú leyfir: Sagan af barninu fundna Kvenmaður nokkur, sem átt hafði barn með ræningja, bar það út og lét það við dyrnar á musteri einu. Þá vildi svo til, að konungur þar í landi kom þann morgun og gerði þar bæn sína. Honum varð litið á barnið og spurði, hvernig stæði á, að það væri þangað komið. Var honum þá svarað: „Herra! Barnið hefur verið borið út, til þess að góðir menn fyrir guðs sakir skyldu annast það og uppfæða.“ Komst konungur við af meðaumkvun, eins og vænta mátti af góðgjörnum konungi, en hann lét ekki þar við lenda. Hann fór af baki og tók sveininn hátíðlega sér í sonarstað og mælti: „Fyrst ég á engan erfingja, ætla ég að láta uppala þenna dreng, hver veit nema hann á síðan verði máttarstoð hásætis míns, og kórónu mína skal hann erfa, ef hann á það skilið.“ Var nú farið með drenginn í kvennabúrið, og var hann færður í nýja og fagra reifa. Síðan var honum fengin barnfóstra og í öllu farið með hann eins og hann hefði verið eigið barn konungs. Hann dafnaði vel og var hinn efnilegasti. Þegar hann var fimm ára, var honum fenginn kennari í fögrum vísindum, og seinna lærði hann vopnaburð og riddaralegar íþróttir. En einkum þótti hann bera af öðrum í knattleik, og öllum fannst mikið um að sjá hann leika þá list. Dáðust kennarar hans mjög að fimleika hans og kröftum. Engum þótti samt eins vænt um og konunginum, sem gladdist yfir því, að hann skyldi hafa fóstrað ungling, sem launaði þannig velgjörning hans. Þó gafst honum enn meira gleðiefni seinna. Nokkrir nágranna konungar herjuðu á hann, og sendi hann þá fósturson sinn með allt herliðið til móts við þá, sigraði hann fjandmennina og vann svo glæsileg afreksverk, að hann þótti mestur kappi í öllu liðinu. Það var eins og ekkert stæði fyrir sverði hans og hugrekki. Nú hafði konungur eignazt dóttur með einni af hjákonum sínum, skömmu eftir að hann ættleiddi barnið fundna. Þroskaðist hún og þótti fádæmis fögur. Átti fóstursonurinn frjálst um samvistir við hana, eins og bróðir hennar, fékk hann því brennandi ást á henni. En allt í einu tók soldán upp á því, að gefa hana einum kóngssyni í nágrannalöndunum til eiginkonu og var rétt komið að því, er brúðkaup þeirra skyldi halda. Varð þá fóstursonurinn sárhryggur, og þá var það einn dag, að hann mætti munki einum og lagði fyrir hann þessa spurningu: „Faðir góður! Á ekki eigandi aldingarðsins meira tilkall til ávaxtanna í honum en hinn ókunni?“ Munkurinn vissi fyrir fræðina Mekasjefa (sem sýnir inn í hugskot annarra), því hann spyrði hann svo og anzaði: „Kóngsson! Fyrst og fremst þarf að vita, hvort ekki stendur tré í garðinum, sem almáttugur guð hefur bannað að eta af, eins og hann áður hafði bannað það Adam og Evu.“ Kóngssyni gazt ekki að þessu svari, heldur lét hann fýsnina blinda sig, svo að hann strauk með brúðurina, kóngsdótturina, og fór úr konungsaðsetrinu með eitthvað tvær þúsundir manna, sem honum voru trúir. En er hinn gamli konungur frétti þetta, dró hann undir eins lið saman og elti ránsmann dóttur sinnar. En þegar hann hafði komið kóngsdótturinni á óhultan stað, lagðist hann í launsátur við fjall eitt og réðist þar á konunginn óviðbúinn. Var þar drepið niður allt liðið og konungur handtekinn, drap sigurvegarinn hann með eigin hendi. Síðan sté hinn vanþakkláti fóstursonur í hásæti velgjörðarmanns síns. „Herra!“ því bætti Kansade við söguna, „lærðu það af þessari sögu, að skoða Núrgehan, son þinn, sem fjandmann. Honum býr hið sama í skapi og fóstursyninum, og hann vill hafa líf þitt og mig fyrir eiginkonu.“ „Höfum engin orð,“ sagði konungur, „hann skal deyja á morgun.“ Því næst gekk hann til herbergja sinna og háttaði. Morguninn eftir sté Persakonungur í hásæti sitt og spurði vezírana, hvort Abúmasjar hafði fundizt. En er þeir kváðu nei við, lét hann kalla á böðulinn, og skipaði honum að höggva undir eins höfuðið af Núrgehan og mælti: „Ég hef lofað drottningunni að láta taka hann af lífi í dag.“ Þá gekk fram þriðji vezírinn og mælti: „Ó, þú konungur veraldarinnar! Láttu ekki blóð sonar þíns koma yfir þig, ljáðu fortölum vezíra þinna áheyrn, þeir eru fiskimenn, sem slæða hinar útvöldustu perlur upp úr djúpi mælskunnar, svo þeir megi leggja þær fram fyrir fætur þína. Mundu þeir ekki standa í gegn fyrirætlan þinni, að lífláta son þinn, hefði spámaðurinn ekki sagt með berum orðum: „Hver sem sér að konungur ætlar að hafa óréttlæti í frammi, og leitast ekki við að aftra honum, skal afmást úr tölu réttlátra.“ Forfeður vorir kenndu svo, að aldrei skyldi trúa konu né nýjum þræli, því hvorttveggja væru smjaðurtungur og leituðust við að framkvæma áform sín með lævísi og lygi. Leyfi mér yðar hátign að segja söguna af kvongaða manninum og páfagauknum, þessu til staðfestingar. Soldán samþykktist það og vezírinn byrjaði. Sagan af kvongaða manninum og páfagauknum 20. NÓTT. „Einu sinni var kaupmaður, sem átti konu fyrirtaks fríða, elskaði hann hana með slíkum ákafa og afbrýði, að hann mátti aldrei hafa af henni augun. En einhvern tíma neyddist hann til að fara ferð í verzlunarerindi. En áður hann legði af stað, fór hann í sölubúð eina, þar sem alls konar fuglar fengust til kaups. Keypti hann sér páfagauk, sem bæði gat bullað vel og var gæddur þeim kosti að auki, að hann sagði frá öllu aftur, sem fyrir hann bar. Hafði kaupmaðurinn hann heim með sér í búri og beiddi konu sína að taka fuglinn í herbergi sitt og annast hann, meðan hann væri burtu. Að því búnu fór hann af stað. Þegar hann kom heim aftur, spurði hann páfagaukinn, hvað gerzt hefði meðan hann var burtu; varð hann þá margs vísari af fuglsnefinu, svo að hann ávítaði konu sína harðlega. Grunaði hana fyrst, að ein af ambáttunum hefði komið upp um sig, en þær sóru allar og sárt við lögðu, að þær væru saklausar, og bar þeim öllum saman um það, að páfagaukurinn mundi hafa sagt eftir henni. Nú hugsaði konan sér ráð til að eyða tortryggni manns síns og hefna sín á páfagauknum. Henni varð ekki ráðafátt. Það var einu sinni í annað skipti að maðurinn var burtu eina nótt, lagði hún þá fyrir eina ambáttina að standa undir fuglsbúrinu og snúa handkvörn með ærnum hávaða. Annarri sagði hún, að skvetta vatni ofan yfir páfagaukinn eins og rigning væri, og hinni þriðju að snúa spegli móti ljósinu, svo að geislinn glampaði alltaf fyrir augum hans. Á þessu létu nú ambáttirnar ganga mestalla nóttina, og þegar húsbóndinn kom heim morguninn eftir, spurði hann páfagaukinn, en hann svaraði: „Blessaður verið þér, húsbóndi góður! Það hafa gengið slík ósköp á í nótt af þrumum, eldingum og rigningu, að ég tala ekki um hvað ég hef tekið út.“ Kaupmaðurinn vissi það vel, að hvorki höfðu verið þrumur né rigning um nóttina. Sannfærðist hann því um það, að páfagaukurinn hefði sagt sér ósatt um konu sína áður, eins og hann gerði nú. Varð hann þá svo gramur og reiður, að hann þreif fuglinn út úr búrinu, og grýtti honum svo miskunnarlaust á jörðina, að hann dó af því. En eftir á gátu nágrannarnir eitthvað frætt kaupmanninn um það, að páfagaukurinn hefði minnstu logið að honum um háttalag konu hans, og sáriðraðist hann þá eftir að hafa drepið fuglinn. „Ó, þú konungur veraldarinnar!“ mælti vezírinn, „af þessu máttu marka hvað konur eru slungnar. Já, láttu ekki deyða Núrgehan fyrr en lærifaðir hans hefur fundizt. Eitthvað sérlegt mun hér undir búa. Heldurðu ekki þig mundi taka það sárt, ef það yrði uppvíst á síðan, að þú hefðir úthellt saklausu blóði?“ 21. NÓTT. Sagan af kvongaða manninum og páfagauknum fékk Persakonungi svo mikils, að hann lét ekki lífláta son sinn, heldur fara með hann aftur í díblissuna. Reið hann síðan út á veiðar sér til skemmtunar, og er hann kom heim, borðaði hann kvöldverð með drottningu sinni eins og hann var vanur. Eftir máltíðina segir hún við hann: „Enn er ekki búið að taka Núrgehan af lífi, og alltaf læturðu ástina ráða, sem þú hefur á honum. Það væri betur þú létir þér segjast af því, sem ég nýlega sagði þér af Bajasi soldáni og barninu fundna, og værir eins ráðþægur og Mamúð soldán. Skal ég nú segja þér söguna af honum. Mamúð soldán og vezír hans Einu sinni kom munkur til Khas-Ayas, sem var vezír Mamúðs soldáns og réði miklu, og beiddi hann að útvega sér féstyrk hjá soldáni. Vezírinn kvaðst fús á það, en setti honum þann kost, að hann yrði að lofa soldáninum því, að kenna sér, vezírnum, að skilja fuglamál. Munkurinn lofaði soldáninum þessu, líklega með því skilyrði að efna það, þegar hann sjálfur skildi fuglamál, og gaf soldán honum þá þrjú hundruð gullpeninga í laun á mánuði. En er nokkur tími var liðinn, mundi soldán eftir þessu á veiðum, kallaði á vezírinn og spurði, hvort hann væri búinn að nema svo mikið af munkinum, að hann gæti sagt sér, hvað tvær uglur væru að tala um, sem sátu á tveimur trjám þar hjá. Og er vezírinn sagði svo vera, skipaði hann honum að hlusta á fuglana og segja sér svo, hvað hann hefði heyrt. Vezírinn gekk undir trén, var þar dálitla stund og hlýddi á með athygli. Síðan kom hann aftur til soldáns áhyggjufullur í yfirbragði og mælti: „Herra! Ég hef heyrt nokkuð af samtali þessara fugla, en ég bið yður fyrir alla muni að hlífa mér við að segja frá því.“ „Því viltu ekki segja mér það?“ spurði soldán. „Herra! Uglurnar voru að tala um yðar hátign,“ anzaði vezírinn. Soldáninn varð því forvitnari, sem von var, og mælti: „Hvað gátu þær sagt um mig? Ég skipa þér, segðu mér orð fyrir orð hvað þú hefur heyrt.“ „Herra! Ég heyri og hlýði,“ segir Khas-Ayas. „Uglurnar voru að tala um börn sín, son og dóttur, sem þær ætluðu að láta eigast. „Mér líkar ráðahagurinn vel,“ sagði faðir sonarins við föður dótturinnar, ef þú lætur fimm hundruð eydda staði fylgja brúðurinni í heimanmund.“ „Biðurðu ekki um meira?“ anzaði faðir dótturinnar, „ég skyldi gjarnan gefa henni þúsund í staðinn fyrir þau fimm hundruð, sem þú heimtar. Guð gefi Mamúð soldáni langa og farsæla lífdaga. Meðan hann er konungur Persíu verður varla ekla á eyðistöðum.“ Soldán skildi fljótt, hvað þessi viturlega dæmisaga ætti að þýða, sem vezírinn sagði honum. Upp frá því hafði hann allan hugann á að byggja upp eydda staði og lét sér um ekkert annað hugað en að gera þegna sína farsæla. Hafa orðstír og ágætisverk konungs þessa verið uppi síðan, lofuð og vegsömuð, sem þau eru enn í dag.“ „Vertu því ekki lengur á báðum áttum,“ mælti Kansade enn fremur, „því hverflyndið hlýtur aldrei sæmd, og ég hef fært þér nægilegar sönnur á, að taka verður son þinn af lífi.“ Soldán lofaði, að það skyldi gert verða morguninn eftir. Daginn eftir kom Sindbað soldán í áheyrnarsalinn og skipaði böðlinum og mælti: „Sæktu son minn undir eins og höggðu af honum höfuðið.“ „Ó, þú konungur veraldarinnar,“ kallaði þá upp fjórði vezírinn og fleygði sér niður fyrir fótskör hásætisins, „allir vezírar þínir, þínir tryggu þjónar særa þig, að fresta aftöku sonar þíns þangað til þú ert búinn að heyra söguna af spekingnum Padmanaba. Yðar hátign kynni að snúast hugur, ef yður þóknaðist að hlýða á hana með athygli.“ „Ég leyfi þér að segja hana,“ anzaði soldán, „en allt fyrir það mun ég á síðan láta drepa son minn“ Sagan af indverska spekingnum Padmanaba og hinum unga mjöðsölumanni 22. NÓTT. „Herra! Einu sinni var í borginni Damaskus maður, sem seldi rúsínumjöð. Hann átti son, sem Hassan hét, eitthvað fimmtán eða sextán ára gamlan, og undraðist hver maður er hann sá. Hann hafði mánafagra ásjónu og var réttvaxinn eins og sýpresviður, glaðlyndur og gæddur fögrum gáfum. Hver maður, sem heyrði hann syngja, varð frá sér numinn af sætleika raddar hans, og svo lék hann á fiðlu, að dauðir máttu vakna til lífs. Þessir yfirburðir urðu ekki ónýtir föður hans, því ekki lét hann aðra hafa skemmtun af syni sínum fyrir ekki neitt, og var hann ærið dýr á vörum sínum. Fyrir hvern mæli, sem aðrir seldu á einskilding, tók hann tvo. Komu fleiri í veitingahús hans, til að sjá son hans, en til þess að drekka, og var því aðsóknin þeim mun meiri. Kvað svo mjög að því, að hús hans var kallað Æskulind, af því gömlum mönnum þótti þar svo skemmtilegt. Það var einhvern dag að sonur mjöðsölumannsins lék á fiðlu, svo að öllum, sem viðstaddir voru, þótti unun á að hlýða, að [1076.png] þá kom hinn víðfrægi indverski vitringur Padmanaba að fá sér hressingu. Það vantaði ekki, að honum þætti mikið til Hassans koma, gaf hann sig því á tal við hann og varð hreint frá sér numinn. Voru svo mikil brögð að því, að bæði kom hann þangað framvegis og hætti jafnvel við störf sín, svo að hann gæti komið þangað á hverjum degi, og þar sem aðrir borguðu einn skilding, greiddi hann eina sekkínu. Þetta gekk nú lengi vel, þangað til drengurinn segir einhverntíma við föður sinn: „Hingað kemur dags daglega maður, sem er fyrirmannlegur ásýndum, og er hann svo sólginn í að tala við mig, að hann kallar á mig á hverri stundinni, til þess að spyrja mig um eitthvað, og alltént að skilnaði gefur hann mér eina sekkínu.“ „Bitti nú!“ segir karlinn, „þar mun eitthvað búa undir. Það er vísast, að tilgangur þessa hefðarmanns sé ekki sem beztur. Slíkir lærdómsmenn eru stundum gjörspilltir, þó þeir séu alvörugefnir á svipinn. Segðu honum því á morgun, þegar þú sér hann, að mig langi til að komast í kunningsskap við hann, og láttu hann koma upp á loft til mín. Ég ætla að prófa hann, ég er svo reyndur, að ég get ráðið það af orðum hans, hvort hann er svo vitur sem hann þykist.“ Daginn eftir gerði Hassan eins og faðir hans hafði sagt honum, neyddi hann Padmanaba til að fara upp á loft til karlsins, var þar lystilegasti morgunverður á borð borinn. Sýndi mjöðsölumaðurinn spekingnum alla þá sæmd, sem hugsazt gat, og tók hinn því svo kurteislega og lét svo mikinn viturleik í ljósi, að enginn vafi gat verið á því, að hann væri vandaðasti maður. Eftir máltíðina spurði faðir Hassans spekinginn, hvaðan af landi hann væri og hvar hann ætti heima, og er hann heyrði að hann væri útlendingur, segir hann: „Ef þér vilduð flytja til okkar, þá get ég léð yður herbergi í húsi mínu.“ „Því er mér þökk á,“ anzaði Padmanaba, „því það er himnaríki á jörðu, að búa hjá góðum vinum.“ Flutti þá spekingurinn til mjöðsölumannsins og gaf honum smátt og smátt góðar gjafir. Var honum svo vel við Hassan, að hann segir við hann einhverju sinni: „Son minn! Ég verð nú að opna fyrir þér minn hjartans hug. Ég sé að andi þinn hefur tekið þeim þroska, sem nægir til að nema hin leyndardómsfullu fræði. Þú ert, ef nokkuð væri, heldur fljótfærinn og skjótur til námsins, en ég tel það víst, að þú munir breytast og leggja stund á alvörugefni þá og djúphyggni, sem spekingum hæfir, því ég ætla nú að birta þér leyndardóma þeirra. Ég mun gera þig að lánsmanni, og viljirðu ganga með mér út úr borginni, skal ég þegar í dag sýna þér auðæfi þau, sem ég ætla að gera þig eiganda að.“ „Herra!“ svaraði Hassan, „þér vitið, að ég er föður mínum háður og má ekki fara með yður í óleyfi hans.“ Talaði því spekingurinn við föður hans, og treysti hann veglyndi vitringsins, og sagði, að hann mætti fara með son sinn hvert sem honum litist. Fór þá Padmanaba með Hassan út úr borginni. Stefndu þeir á eina hrörlega byggingu og fundu þar brunn, er fullur var af vatni upp á barma. „Taktu vel eftir brunni þessum,“ mælti spekingurinn, „í honum er auðurinn, sem þér er ætlaður.“ „Þá er ver ef svo er,“ anzaði unglingurinn og brosti, „hvernig á ég að ná honum upp úr þessu djúpi?“ „Son minn!“ segir Padmanaba, „ekki furðar mig á því, að þér lízt þetta svo erfitt, það hafa ekki allir mínar gáfur. Engir aðrir en þeir, sem guð birtir stórmerki almættis síns, hafa vald til þess að bjóða yfir höfuðskepnunum og raska fyrirskipaðri reglu náttúrunnar.“ Því næst ritaði hann nokkra stafi úr sanskrít málinu (hinni indversku forntungu), eins og tíðkast meðal töframanna á Indlandi, Síam og Kína; fleygði hann síðan miðanum í brunninn. Lækkaði þá vatnið og sjatnaði þangað til enginn dropi var eftir. Stigu þeir nú báðir niður í brunninn, og voru í honum stallar til að ganga niður á botninn. Þar fundu þeir koparhurð stóra og var hengilás fyrir úr stáli. Þá skrifaði spekingurinn bæn, snerti með henni lásinn, og laukst hann upp á augabragði. Hrundu þeir upp hurðinni, og komu niður í hvelfingu, og sáu þar standa blámann, í svartara lagi; studdi hann annarri hendinni við stóreflis marmarastein. „Ef við komum nær,“ mælti unglingurinn, „kastar hann víst steininum í höfuðið á okkur.“ Enda hóf hinn serkneski maður upp bjargið, þegar þeir komu nær, eins og hann ætlaði að fleygja því í þá. En Padmanaba las þá stutta bæn og andaði á blámanninn, stóðst hann þá ekki kraft orða hans né anda og hné aftur á bak til jarðar. Fóru þeir nú fyrirstöðulaust leiðar sinnar gegnum hvelfinguna, og komu í víðan hallargarð, og stóð kristalls musteri í honum miðjum. En dyrnar vörðu tveir drekar, hvor andspænis öðrum, glenntu upp ginið og spúðu eldi. Æpti þá Hassan af hræðslu: „Förum ekki lengra, þessir ógurlegu drekar ætla að gleypa okkur.“ En spekingurinn brá sér hvergi og mælti: „Vertu ókvíðinn, son minn, treystu mér og hertu upp hugann. Stöðugleikurinn er ómissandi til að öðlast hina háleitu vizku, sem ég ætla að kenna þér. Mér er gefið vald yfir öndum og ég get létt af hverjum álögum, sem vera skal.“ Því næst mælti hann nokkur kabbalistisk orð og skreiddust þá drekarnir inn í tvær holur, en dyrnar á musterinu hrukku snögglega upp sjálfkrafa. Gekk Padmanaba þar inn með unglingnum, og brá honum vel við, því nú sá hann annan hallargarð og aðra höll, sem byggð var af tómum roðasteini. Efst uppi á henni var karbunkelsteinn, sex fet á þykkt, kastaði hann svo björtu skini allt umhverfis, að hann var í sólar stað þar undir jörðinni. Þetta musteri vörðu ekki hræðileg ferlíki, eins og hið fyrra, heldur stóðu við dyrnar sex fögur líkneski af yndislegum konum, sem slógu bjöllubumbur, og var hvert líkneski gert af heilum demant. En gegnum dyrnar opnar, sem voru af smaragð, sást inn í dýrðlegan sal, og ætlaði Hassan aldrei að verða leiður á því, sem fyrir augun bar. En er hann hafði virt fyrir sér höllina og líkneskin þar fyrir utan, svo sem honum lék lyst til, leiddi Padmanaba hann inn í salinn, var gólfið þar úr skíru gulli, en loftið úr purpurasteini og alsett perlum. Var þar margt fallegt að sjá, og hvað öðru merkilegra, og hafði unglingurinn nóg að gera að skoða það. Síðan fór vitringurinn með hann inn í stórt ferskeytt herbergi; var stór gullhrúga í einu horninu, en í öðru var hrúga af roðasteinum, ljómandi fögrum; í þriðja horninu stóð silfurker og í hinu fjórða var svört moldarhrúga. En í miðju herberginu stóð glæsilegt hásæti með silfurlegri líkkistu ofan á, sem konungur lá í með gullkórónu á höfði, fjölskreytta stórum perlum. Var breið gullplata framan á kistunni og þetta grafið á með kabbalistiskum helgiskurði, sem klerkar á Egiptalandi tíðkuðu fyrrum: „Maðurinn sefur meðan hann lifir og vaknar ekki fyrr en á dauðastundinni. Hvað stoðar það mig nú, að ég hef átt mikið ríki og öll þau auðæfi, sem hér eru saman komin? Ekkert er skammvinnara en jarðnesk sæla og öll mannleg makt er veikleikinn sjálfur. Fávísa moldarbarn, hrósaðu þér ekki af láni þínu meðan vagga lífsins ruggast undir þér. Minnstu þess tíma, þegar Faraóarnir ríktu, þeir eru ekki framar til. Innan skamms liggur sama fyrir þér.“ „Hvaða konungur liggur í þessari kistu?“ spurði Hassan. „Einn af fornkonungum Egiptalands,“ anzaði spekingurinn. „Það er sá sami, sem lét gera þessa hvelfingu undir jörðinni og þetta dýrðlega hús úr roðasteininum.“ „Það fær mér mikillar undrunar,“ segir unglingurinn, „sem þér nú sögðuð mér. Hvaða einræði kom konunginum til þess að gera þetta stórvirki undir jörðinni, sem virðist hafa tæmt alla auðlegð veraldarinnar? Aðrir konungar, sem láta eftir sig minningarmark veldis síns, gera það opinberlega, en hylja það ekki fyrir augum heimsins.“ „Satt er það,“ svaraði spekingurinn, ,en þessi konungur var kabbalisti[* Þ.e. kunnáttumaður eða töframeistari fyrir kraft kabbalafræðinnar (Kabbalistik), sem upphaflega var gyðingleg guðspeki og dulfræði „rabbina“, en síðar á tímum aflaga færð og með fram höfð til fjölkynngi og töfrabragða.] mikill, og fór oft einförum á laun við alla hirð sína, til þess að uppgötva hulda dóma náttúrunnar. Hann vissi marga leyndardóma og þekkti líka vizkusteininn, sem ráða má af auðæfunum hérna, sem orðin eru til af svörtu moldarhrúgunni í horninu þarna.“ „Hvernig getur það verið,“ segir unglingurinn, „að þessi svarta mold skuli hafa slíkan kraft?“ „Efaðu það ekki,“ mælti spekingurinn, „til sannindamerkis skal ég segja þér tvær tyrkneskar vísur, því í þeim er fólginn allur galdur vizkusteinsins: /# Wirgil Arus garby Schachsadey Khitaya. Bir Tifl ola balardan sultan Khad ruyan. #/ Það þýðir orðrétt: „Vesturheims brúð giftist syni Austurheimskonungs; mun hún son fæða, er soldán verður yfir fögrum ásjónum.“ Sú er hin dularfulla þýðing orða þessara: Leggðu í bleyti þurra Adams mold, sem kemur frá Austurheimi, af gerð hennar myndast hinn heimspekilegi Merkúríus, sem almáttugur er í náttúrunni og skapar sól og tungl, þ. e. gull og silfur. Í silfurkerinu þarna í horninu hefur verið vatn, þ. e. lögur sá, sem hafður var til að bleyta hina þurru mold í gegn og breyta henni í það, sem hún er nú. Getur þú með einni lúku af henni, ef þér svo líkar, breytt öllum málmum Egiptalands í gull og silfur og öllum steinunum, sem húsin eru byggð úr, í demanta og roðasteina.“ „Ég hlýt að játa,“ tók Hassan til máls, „að slíkt er undursamleg mold, og furða ég mig nú ekki á þessum miklu auðæfum, sem hér eru.“ „Samt er hún miklu undursamlegri en ég hef sagt þér,“ svaraði spekingurinn, „því hún læknar allskyns meinsemdir. Hvað langt sem sjúklingurinn er leiddur og þó hann sé rétt að fram kominn, þarf hann ekki annað en að taka eitt duftkorn af henni, mun hann þá allt í einu endurstyrkjast og rísa upp aftur heill heilsu með fullu fjöri. Þó hefur hún eina þá náttúru, sem mér finnst meira um vert en allar hinar. Hver, sem vætir hana og nýr á augu sín, verður skyggn og sér anda og verur í loftinu og fær vald til að bjóða yfir þeim. Máttu af þessu skilja, sonur, hvílíkt ógrynni auðæfa hér er saman komið.“ „Það verður víst ekki verði virt eða tölu á komið,“ mælti unglingurinn, „en eins ætla ég að biðja yður áður en þér gefið mér það til eignar, má ég ekki taka dálítið af því með mér, til að sýna honum föður mínum, hvílíkt lán er yfir okkur, að eiga slíkan vin.“ „Það máttu gera,“ segir Padmanaba, „taktu eins og þú vilt.“ Hassan sat ekki af sér tækifærið, klyfjaði sig gulli og roðasteinum og fór með spekingnum burt úr herbergi Egiptalandskonungs. Gengu þeir þá enn á ný gegnum fallega salinn, hallargarðinn og hvelfinguna, og lá blámaðurinn þar ennþá í rotinu; síðan luku þeir eftir sér koparhurðinni og small þá stállásinn fyrir, og jafnskjótt sem þeir voru komnir upp, fylltist brunnurinn aftur upp á barma. Þegar spekingurinn sá, að það gekk yfir unglinginn, hvað vatnið kom skjótlega aftur, sagði hann: „Hvað undrastu? Hefurðu aldrei heyrt getið um verndargripi?“ „Nei,“ svaraði unglingurinn, „mér þætti gaman, ef þér vilduð fræða mig á því.“ „Svo skal vera,“ anzaði Padmanaba, „og skal ég þar á ofan kenna þér einhverntíma, hvernig þú eigir sjálfur að búa þá til handa þér. Fyrst ætla ég samt að fræða þig um þá almennt. Tvennskonar verndargripir eru til, eru sumir kenndir við kabbalista, en sumir við stjörnuspámenn. Eru hinir fyrrnefndu merkari og hafa furðumikinn kraft með stöfum, og orðum og bænum, en hinir hrífa fyrir tildrátt jarðstjarna málma innbyrðis. Ég nota hina fyrrnefndu, eins og hinn mikli guð Visnu, drottinn allra indverskra mustera í heiminum, hefur látið mér birtast í draumi. En það skaltu vita, að stafirnir eru englum háðir, og að enginn stafur er til, sem ekki hlýðir einhverjum engli. En spyrjir þú, hvað engill sé, þá svara ég því: að hann er geisli guðs almættis og dropi hans dýrðar. Þeir englar, sem dvelja í hinum ókunna heimi, drottna yfir þeim, sem í heiminum eru, og þeir aftur yfir þeirri veröld, sem undir tunglinu er. Stafirnir verða að orðum og orðin að bænum, og englarnir gera þannig þau stórmerki, sem allur þorri manna undrast, því stafirnir tákna engla, og þeir sameinast í bænunum, hvort sem þær eru mæltar af munni fram eða skrifaðar.“ Þetta var nú Padmanaba að fræða unglinginn um á leiðinni heim til borgarinnar. Komu þeir báðir heim til mjöðsölumannsins og varð hann stórlega glaður, þegar drengurinn sýndi honum gullið og gimsteinana. Keyptu þeir nú meiri rúsínumjöð og lifðu í unaði og allsnægtum. En Hassan átti stjúpu, sem bæði var ágjörn og metnaðargjörn. Hafði hún alltaf búksorg, þó hann hefði komið heim með dýrustu gimsteina. Sagði hún því einu sinni við hann: „Sonur minn, ef við lifum svona framvegis, þá erum við frá.“ „Kvíddu því ekki, móðir,“ anzaði hann, „auðsuppsprettan okkar er ekki þrotin enn þá. Hefðirðu séð öll auðæfin, sem öðlingurinn hann Padmanaba ætlar að gefa mér, þá mundirðu ekki vera að kvíða svona ófyrirsynju. Næsta skipti sem hann fer með mig til brunnsins, kem ég aftur með handfylli mína af svartri mold, mun þér verða það hugfró um langan tíma.“ „Taktu heldur gull og roðasteina,“ anzaði stjúpmóðirin, „það kemur mér betur en öll mold sem til er. En mér dettur nokkuð í hug, Hassan! Ef honum Padmanaba er alvara, að gefa þér öll þessi auðæfi, því kennir hann þér þá ekki töfraþulurnar, sem þörf er á, svo þú getir sjálfur aflað þeirra? Dæi hann nú snögglega, þá væri öll von úti. Annað er það, að ekki vitum við, nema honum leiðist að vera hjá okkur. Hver veit nema hann fari frá okkur þá og þegar, og gefi öðrum auðæfi sín. Það er því mitt ráð, að þú biðjir Padmanaba og leggir fast að honum, að kenna þér bænirnar, og þegar þú hefur numið þær, að við þá drepum hann, svo að hann segi ekki öðrum leyndarmálið um brunninn.“ Hinum unga mjöðsölumanni brá mjög við orð þessi. „Móðir mín!“ kallaði hann upp, „því stingurðu upp á slíku tiltæki? Hvernig geturðu hugsað upp svo djöfullegt ráð? Spekingurinn ann okkur hugástum, eys yfir okkur velgjörðunum og heitir mér slíkum auðæfum, að þau mættu nægja til að seðja ágirnd voldugustu konunga í heimi, og þó viltu drepa hann, er það þakklætið? Nei, þó ég ætti að búa við mín fyrri kjör og selja rúsínumjöð ævilangt, þá get ég ekki fengið það af mér, að stuðla til dauða þess manns, sem ég á svo mikið gott upp að inna.“ „Þú ert bezti drengur, sonur minn!“ svaraði stjúpan, „en við megum ekki hugsa um annað en okkar eigið gagn. Hamingjan býður okkur tækifæri til að verða rík ævinlega, og við megum ekki sitja það af okkur. Hann faðir þinn, sem er reyndari en þú, fellst á uppástungu mína, og þú verður líka að fallast á hana.“ Hassan skoraðist lengi vel undan að eiga hlutdeild í þessu svívirðilega áformi, en þar kom þó, að stjúpa hans gat talið honum hughvarf, því að hann var ungur og hviklyndur. „Gott og vel!“ segir hann, „ég skal leita hann Padmanaba upp og fá hann til að kenna mér bænirnar.“ Fór hann þá til hans og herjaði svo á hann með sárri bæn, að kenna sér allt sem þyrfti, til að komast í hvelfinguna undir jörðinni, að spekingurinn gat ekki synjað honum, því hann hafði fjarska mikið ástríki á drengnum. Ritaði hann því hverja bæn á miða, sagði nákvæmlega staðinn, hvar hann skyldi lesa, og allt þar að lútandi, og fékk honum síðan. Að því búnu lét drengurinn föður sinn og stjúpu vita af þessu, og tiltóku þau einn vissan dag, er þau skyldu öll saman fara að leita auðæfanna. „Þegar við komum aftur,“ sagði stjúpan, „skulum við drepa Padmanaba.“ Á ákveðnum degi fóru þau að heiman, en sögðu ekki Padmanaba, hvert þau færu. Fóru þau til hinnar hrörlegu byggingar, og þegar þangað var komið, tók Hassan miðann, sem fyrsta bænin var á, upp úr tösku sinni. Óðara en hann kastaði honum í brunninn, hvarf allt vatnið. Síðan gengu þau ofan stallana og niður að koparhurðinni, og laukst upp hvorttveggja, hurðin og stállásinn, þegar þau voru snortin með hinni annarri bæn. Blámaðurinn, sem fyrir stóð, og gerði sig líklegan til að fleygja marmarasteininum, skaut mjöðsölumanninum og konu hans nokkurn skelk í bringu, en Hassan var ekki lengi á sér að mæla fram þriðju bænina, blés á hann og féll hann þá til jarðar. Síðan gengu þau gegnum hvelfinguna inn í hallargarðinn, sem kristalshöllin var í, hræddi Hassan þar drekana inn í fylgsni sín. Því næst komu þau inn í hinn garðinn og fóru gegnum salinn inn í herbergið, þar sem roðasteinarnir voru, gullið, silfurkerið og svarta moldin. Stjúpan gaf líkkistu Egiptakonungs lítinn gaum, og tafði sig ekki á því að lesa hið fróðlega letur, sem á gullplötunni stóð. Hún leit ekki heldur við svörtu moldinni, sem stjúpsonur hennar hrósaði svo mjög, heldur fleygði hún sér yfir roðasteinana. Tók hún svo marga af þeim, að hún rogaðist með byrðina og komst varla úr sporunum. Maður hennar hlóð sig gulli, en Hassan lét sér nægja að taka tvær lúkur sínar af svörtu moldinni til reynslu, þegar heim kæmi. Að því búnu fóru þau þrjú saman út úr herbergi Egiptakonungs og riðuðu af þyngslunum á fjármunum þeim, er þau höfðu þaðan með sér. Gengu þau gegnum fyrsta hallargarðinn og lá vel á þeim, þangað til þau sáu þrjár hryllilegar ófreskjur vaða á móti sér... 23. NÓTT. Þegar mjöðsölumaðurinn og kona hans sáu þrjár ófreskjurnar gana móti sér í fremri hallargarðinum urðu þau dauðhrædd, litu undan og á Hassan. En hann var eins felmtsfullur, því hann hafði engan verndargrip, er dugði við ferlíkjunum. „Bölvuð sértu, vonda og vanþakkláta stjúpa!“ kallaði hann upp, „við eigum alla glötun okkar upp á þig. Hann Padmanaba vissi vafalaust að við fórum hingað, getur verið að honum sé ekki það einu sinni ókunnugt, að við sátum um líf hans, því hann kann hin leyndardómsfullu vísindi. Nú refsar hann okkur fyrir djöfullegt vanþakklæti með því að láta þessi skrímsli gleypa okkur.“ Í sama bili sem Hassan mælti þessi orð, heyrðu þau uppi yfir sér rödd spekingsins, sem mælti: „Þið voruð ómakleg góðvildar minnar, öll saman þrjú. Þið munduð hafa myrt mig, ef hinn mikli Visnu hefði ekki gert mér vísbendingu um illræði ykkar. Skuluð þið nú hljóta makleg málagjöld: Þú, kona, af því þú hugsaðir það ráð, að drepa mig, en þið hinir fyrir það, að þið hlýdduð ráðum konunnar í stað þess að hafa andstyggð á níðingsskap hennar.“ Þá þagnaði rödd spekingsins og hin þrjú skrímsli rifu sundur Hassan, föður hans og hina vondu stjúpmóður. „Þessi saga bendir þér, konungur, til þess,“ bætti vezírinn við, „að þú ekki skulir ljá drottningunni eyra, þar sem hún særir þig að lífláta Núrgehan. Því ef hann væri saklaus, mundi guð refsa þér, eins og þú værir jafnsekur drottningunni, allt að einu og Padmanaba hegndi Hassan og föður hans, þó þeir hefðu ekki annað til saka en það, að þeir féllust á hið andstyggilega áform stjúpmóðurinnar.“ Sindbað konungi fékk sagan svo mikils, að hann mælti: „Sonur minn skal ekki deyja, fyrr en það er sannað deginum ljósara, að hann hafi drýgt glæpinn.“ Að svo mæltu fór hann burt og reið á veiðar sér til skemmtunar. En er hann kom heim og fór til drottningarinnar, veitti hún honum átölur. „Herra!“ segir hún, „hefurðu frestað refsingu Núrgehans ennþá einu sinni?“ „Kæra kona!“ anzaði konungur, „ég vil ganga úr skugga um, hvort hann er dauða verður, áður en ég læt drepa hann.“ „Nú, nú! herra!“ segir Kansade, „viljirðu ekki leggja trúnað á orð mín og þyki þér minn vitnisburður ískyggilegur, þá skaltu vega hvað á móti öðru, þögn sonar þíns og flótta kennara hans. Því hvarf hann Abúmasjar frá hirðinni? Hann hefur án efa orðið var við illt hugarfar og ástríðu Núrgehans og hefur verið hræddur um, að sér mundi verða kennt um, af því hann hefði uppalið hann illa. Hverjar frekari sönnur geturðu heimtað að færðar séu á glæp þann, sem leynilega er drýgður? Á glæpamaðurinn að sleppa hjá hegningunni fyrir það, að engin vitni eru á móti honum? Nei, herra, þegar þau vantar, verður að dæma eftir líkum og jafnvel grunsemdum. Ég skal færa þér heim sanninn, ef þú lofar mér að segja þér söguna af Aksjid soldáni.“ „Ég er reiðubúinn að hlýða á hana,“ anzaði konungur og sagði þá drottningin Söguna af Aksjid soldáni „Aksjid soldán í Egiptalandi var kominn að fótum fram, og fann að hann átti skammt ólifað. Kallaði hann þá á þrjá sonu sína og mælti við þá: „Börn mín, bráðum mun ég standa fyrir guðs dómstóli með verkum mínum. En áður en engill dauðans leggur höfuð mitt út af, býð ég yður að gera útför mína virðulega. Ég vil sjá hvernig þér munið gera hana að mér látnum. Seðjið forvitni mína. Farið og skipið undir eins öllum vezírum mínum í mínu nafni, að gera sem skjótast orðsending öllum jörlum og konungum, sem eru nágrannar mínir, eða gjalda mér skatt, að þeir verði nærstaddir við hátíðarhald þetta. Í stuttu máli, ekkert skal á vanta, og skal útför mín fara fram með slíkri vegsemd, sem ég væri ekki framar í lifenda tölu.“ Kóngssynirnir grétu, er þeir heyrðu þetta, en bjuggu sig samt til að hlýða konunginum föður sínum. Vezírarnir létu boð út ganga um allt, er þurfti til sorgarhátíðar þessarar, sem halda átti á ákveðnum degi. Hershöfðingjarnir höfðu líka allan viðbúnað, sem vænta mátti af þeim, svo allt var tilbúið á hinum fyrirskipaða degi. Höllin var öll tjölduð sorgardúkum, en á flötinni fyrir framan hana gengu höfuðverðir konungs í fylkingu. Voru það um fimmtíu þúsundir manna. Var málanum útbýtt meðal þeirra í gullnum pyngjum. Síðan fóru hershöfðingjarnir inn í herbergi konungs. Lá hann þar í hvílu sinni. Tóku þeir hann upp og báru í hásætið, en fyrir framan það settu fjórir vezírar líkkistu undir skrautlegu yfirtjaldi, sem fjórir kóngssynir báru. Því næst tóku sex hershöfðingjar mold upp af hallargólfinu og dreifðu hvívetna, en undir moldina höfðu verið lagðar óteljandi þunnsilkiblæjur, allavegalitar. Loksins prýddu synir soldáns líkkistuna með ógrynni gimsteina og kórónu Aksjids. Voru í henni stórir demantar og stóð af þeim blikandi ljómi. Þá komu fjórir stórfurstar Tattara og tóku sinn um hvern fót kistunnar og lyftu henni upp á armleggi sér. Vitringar og munkar gengu á undan kistunni og sungu sálma, eftir þeim komu einsetumennirnir, reið einn þeirra úlfalda og bar kóraninn með lotningu. Kóngssynir og konungbornir menn, stórfurstar og synir þeirra gengu samsíða kistunni. Næst þeim komu tvö hundruð menn, sem slógu bjöllubumbur og kváðu ljóð, konungi til vegs og dýrðar, hættu síðan snögglega og æptu hástöfum: „Ó, þér grimmu forlög, óláns dagur! Konungurinn er liðinn, sem var réttlátastur allra konunga, sem braut undir sig ríkin, eyddi fjandmönnunum, og ól vini sína.“ Eftir óp þetta stráðu þeir úr fullum höndum svartlituðum möndlum yfir kistuna. Næst mönnunum með bjöllubumburnar komu fimmtíu vezírar í síðum sorgarbúningi, svörtum og bláum, og næst þeim hershöfðingjarnir, allir saman með brotna boga í hendi. Því næst komu tíu þúsund hestar með gullsöðla og gullbeizli og skorin tögl og teymdu þá tíu þúsundir svertingja, voru þeir í bláum sekkjum. Loksins komu allar hjákonurnar úr kvennabúrinu, blá- og svartpentaðar í framan, með flakandi hárið. Þær voru aftastar í líkfylgdinni og veinuðu og hljóðuðu óskaplega. Við þenna sjónarleik andvarpaði öldungurinn Aksjid soldán mæðilega og mælti: „Ég er búinn að sjá útför mína í lifanda lífi.“ Bauð hann þá að hjálpa sér ofan úr hásætinu, og er hann var kominn niður, þreif hann upp handfylli af mold þeirri, sem hershöfðingjarnir höfðu dreift, og neri með henni andlit sitt og skegg og mælti: „Að jörðin skuli hylja mig, sem hef ríkt svo lengi og ekkert gert, það er haldið geti minningu minni á loft meðal komandi mann!“ Að svo mæltu veik hann sér að vezírunum og sagði: „Ég vil koma upp stofnunum: skrifið!“ Og er stórvezírinn var tilbúinn, las konungur honum þetta fyrir: „Það er þá fyrst, að ég gef í dánargjöf eina þúsund þúsunda og tvö hundruð og tuttugu þúsundir aspra til að byggja spítala handa þeim átrúendum Mahómets, sem sýkjast af stóru bólu. Í öðru lagi ætla ég viðlíka mikið til að koma á fót íþróttaskóla, skal þar kenna knattleik og bogmanns íþrótt. Það er hið þriðja, að ég skipa, að gert sé nýtt sæluhús handa lestamönnum, skulu svartar ambáttir þjóna hinum hvítu ferðamönnum, og býð ég að til fyrirtækis þessa séu fimmhundruð dúkatar borgaðir úr sjóði mínum daglega. Í fjórða lagi skipa ég, að byggð séu baðhús, sem séu hæli fyrir konur þær, er útskúfaðar verða af mönnum sínum, þangað til þær fá sér Húlla[* Nær sem maðurinn skipar, verður konan að fara, og fær þá ekki að vera hjá honum lengur. Þegar þau hafa verið skilin í þrjá mánuði, má hann eiga hana aftur, jafnvel móti vilja hennar, en samt þarf þá nýrrar hjónavígslu. Getur hann það líka, þegar hann hefur látið hana eina í annað sinn, en sé það í þriðja sinn, má hann ekki eiga hana nema hún hafi verið öðrum manni gift eftir skilnaðinn, og er sá maður kallaður: Húlla.] eður millimann, og ætla ég til þessa níu hundruð þúsundir aspra.“ Þegar soldán hafði sett þetta á stofn, guði til velþóknunar og mönnum til líknar, lét hann sækja kóraninn og lesa fyrir sig í honum. Gaf hann lesaranum þúsund dínara, en hverjum einsetumanni og munki gaf hann fimmhundruð. Hver maður, sem blindur var eða haltur, fékk hundrað. Eftir þetta var haldið erfi. Réttirnir voru fram bornir á gulldiskum og var sagt við hvern, sem við tók: „Þú átt líka diskinn og mátt fara með hann.“ Að lokinni veizlunni gaf Aksjid öllum ambáttum frelsi, sem innan hallar voru. Þannig var hátíð sú, er soldán hélt, og var henni haldið áfram daginn eftir. Aksjid hafði semsé sýkzt daginn áður og lagðist hann þá fyrir, og er hann fann að draga tók af honum, gerði hann boð eftir sonum sínum: „Börn mín!“ mælti hann, „ég hef fólgið kistil í herbergi mínu, í horninu vinstra megin við dyrnar, og eru í honum hinir fegurstu gimsteinar í heimi. Þegar ég er viðskilinn og þið hafið borið þá umhyggju fyrir jarðarför minni, sem skyldugt er, skipa ég ykkur að skipta þeim jafnt á milli ykkar.“ Eftir það andast Aksjid. En yngsti sonurinn eirði sér ekki fyrir bráðlætinu að sjá gimsteinana. Læddist hann því inn í herbergi föður síns, fann kistilinn og varð svo blindaður af fegurð gimsteinanna, að hann ásetti sér að eiga þá sjálfur. Þegar lokið var greftrun soldáns, tældi sama forvitnin hina bræðurna til að fara í herbergi föður þeirra. Brá þeim undarlega við, er þeir fundu ekkert, hvorki í horninu vinstra megin dyranna, né neinstaðar, þar sem þeir leituðu. Kom þá yngsti bróðirinn að og segir: „Nú, nú, bræður! Eru steinarnir fallegir?“ „Þér mun vera kunnugra um það en okkur,“ anzaði hinn elzti, „þá er ég illa svikinn, ef þú veldur ekki hvarfi þeirra.“ „Ekki nema það!“ anzar yngsti kóngssonurinn. „þið hafið tekið þá sjálfir, og gefið mér það að sök.“ „Það segi ég ykkur,“ tók sá til orða, sem var í miðið, „einhver okkar þriggja hefur gert það, því enginn annar maður kemst í þetta herbergi. Ef þið eruð mér samdóma, þá sendum við eftir einum dómara, sem talinn er að vera skarpvitrastur og grandskyggnastur maður í Stóru-Kairó. Hann skal spyrja okkur og er vísast að hann hafi upp þjófinn.“ Báðir hinir kóngssynirnir féllust á þetta ráð og gerðu boð eftir dómaranum. Og er hann hafði heyrt málavöxtu, mælti hann: „Kóngssynir! Áður en ég segi, hver ykkar hefur tekið steinana, bið ég ykkur að hlýða með athygli á sögu, sem ég ætla að segja ykkur“ 24. NÓTT. „Einu sinni var unglingur, sem elskaði unga stúlku ákaflega heitt, og hafði hennar ástir að því skapi. Langaði þau bæði til að ná saman með góðri og farsællegri giftingu, en foreldrar stúlkunnar ætluðu henni annað. Þau höfðu fastnað hana öðrum manni, og var einskis vant, að hann gengi að eiga hana. Þá vildi svo til að mærin mætti elskhuga sínum. „Æ, veiztu hvað er í ráði?“ sagði hún grátandi, „foreldrar mínir ætla að gefa mig manni, sem ég hef aldrei séð. Öll von er úti, svo sæt sem hún var, að ég fengi þig. Ó, hvað forlögin eru grimm!“ „Ó, þú drottning mín!“ hrópaði unnustinn örvæntingarfullur, hvílíkt orð! Á ég að trúa því, að þú verðir slitin úr óskafaðmi mínum? Guð minn, hvernig á ég þá að lifa?“ Svo mælti hann og felldi tár af augum. Tóku þá bæði að harma ólán sitt og gerðu hvort öðru enn skapþyngra. Meðan nú unglingurinn hugsaði ekki um annað en að svala harmi sínum, var unnustan svo hugul að hugsa upp huggun fyrir hann í raununum. „Sefaðu þína miklu hryggð,“ tók hún til máls, „ég lofa þér, að vitja þín á brúðkaupsnóttina áður en ég leggst niður hjá manni mínum.“ Elskhuganum var ofurlítil huggun í loforði þessu og beið hann næturinnar með óþolinmæði og tilhlökkun. Foreldrar stúlkunnar bjuggu til brúðkaups og gáfu manninum stúlkuna, eins og þeir höfðu lofað. Nóttin var komin, nýgiftu hjónin voru komin inn í brúðarherbergið. Sá þá brúðguminn að brúðurin grét beisklega. Fór hann þá að ganga á hana: „Hvað gengur að þér, elskan mín? Hvað kemur til að þú ert að gráta? Hafirðu verið því mótfallin að eiga mig, því sagðirðu þá ekki til þess fyrr? Ég skyldi alls ekki hafa þröngvað þér til þess.“ Brúðurin bar á móti því að hún hefði óbeit á honum og hann tók aftur til orða og spurði: „Ef svo er, því hryggistu þá svona? Segðu mér það, ég særi þig!“ Er þar stutt frá að segja, að hann lagði svo fast að henni, að hún játaði honum, að hún ætti elskhuga. Kvaðst hún samt ekki harma svo mjög eða gráta af elskunni til hans, en það þætti sér sárast, að sér væri ómögulegt að efna nokkuð, sem hún hefði heitið honum. Maðurinn, sem var ljúfmenni og í góðu skapi, furðaði sig á hreinskilni konu sinnar og svaraði: „Ég virði svo mikið við þig einurð þína, að ég lái þér ekki, þó þér yrði það glappaskot, að lofa þessu, miklu fremur leyfi ég þér að efna það.“ Konan varð öldungis hissa og segir: „Hvernig þá, herra minn? Leyfirðu mér að heimsækja elskhuga minn?“ „Ég leyfi þér það,“ anzaði maðurinn, „með því skilyrði, að þú komir hingað aftur fyrir birtingu, og heitir því, að lofa aldrei slíku framvegis. Ég sé það, að loforð þín eru engin markleysa, og er mér óhætt að trúa þér.“ Konan sór honum þá, að ef hann lofaði sér út í þetta sinn, skyldi hún vera honum trú alla ævi, og skyldi þetta vera hinzta og síðasta sinn, sem hún talaði við elskhuga sinn. Treysti maðurinn þessum svardaga og lauk upp strætisdyrunum hljóðlega, því honum var ekki um það, að neinn af þjónum hans vissi þetta. Fór konan þá leiðar sinnar eins og hún var, í öllu brúðarskartinu, og prýdd með margskonar gimsteinum og perlum. En er hún var komin nokkrar faðmslengdir frá húsinu, sá hún ræningja koma á móti sér, sá hann hversu glampaði á demanta hennar í tunglskininu og allt skartið. Réði hann sér þá varla fyrir fögnuði og mælti: „Mikið blessað lán, þökk og heiður séu yður, forlög mín, að þér létuð mér bjóðast tækifærið til að verða ríkismaður allt í einu!“ Lagði hann þá undir eins hendur á hana og ætlaði að ræna hana, en þegar hann sá framan í hana, þótti honum hún svo fríð, að hann stóð eins og agndofa og hætti við: „Hvað sé ég, er það tælandi draumvitrun? Drottinn minn, getur slík auðlegð og slík fegurð orðið samfara? Hvílíkur yndisleikur, hvílíkt skart! Ég sé ekki hvar upphaf er eða endir. En seg mér, sjónfagra kona, ef ég get trúað mínum eigin augum, hvernig víkur því þá við, að svo ljómandi fögur og skrautbúin kona skuli ganga alein á strætunum um þetta leyti?“ Sagði hún þá ræningjanum blátt áfram frá öllu, og undraðist hann stórlega. „Hvernig er því varið, fagra kona, að maðurinn yðar skuli vera svo góðsamur, að eftirláta öðrum þá sælustu nótt á ævi sinni, til að þerra tár yðar?“ Hún kvað svo vera og mælti þá ræninginn: „Þetta er sannarlega fáheyrt, ég er frá mér numinn af því. Sjálfur er ég fús til fádæma, og skal því hvorki skerða skart yðar né virðing. Þér megið fara leiðar yðar, og skal ég vera eins einstakur stigamaður og maður yðar er einstakur brúðgumi. Farið á fund elskhuga yðar, sem á mikla sælu í vændum. Ég skal fylgja yður þangað, svo þér séuð óhultar, því svo gæti farið að þér yrðuð á vegi ræningja, sem ekki er eins einstakur og ég.“ Þannig mælti hann, tók hana við hönd sér, og fylgdi henni heim til elskhuga hennar, kvaddi hana þar og fór burt, en konan drap á dyr. Var þeim upp lokið, og gekk hún upp stigann og fann elskhuga sinn, og kom flatt upp á hann að sjá hana. „Elsku vinur!“ tók hún til orða, „ég kem til að efna heit mitt, í dag var ég gift.“ „En hvernig gaztu sloppið frá brúðgumanum?“ segir unglingurinn, „hann hlýtur þó að hafa brunnið af óþolinmæði. Ég hélt þú mundir núna hvíla í faðmi hans.“ Sagði hún honum þá hreinskilnislega allt, eins og farið hafði milli þeirra hjónanna, og furðaði elskhuginn sig ekki síður á því en ræninginn. „Hvernig stendur á því,“ mælti hann, „að maðurinn þinn skyldi lofa þér að efna slíkt heit, sem svívirðir hann og sviptir hann þeirri gersemi, sem ímyndunin hlýtur að hafa útmálað fyrir honum með óumræðilegum sætleik?“ „Það gerði hann samt,“ svaraði konan, „en þessa gersemi áttu ekki einungis manni mínum að þakka, heldur og veglyndi ræningja nokkurs, sem ég mætti á leiðinni hingað.“ Sagði hún honum þá ævintýrið af sér og ræningjanum, og undraðist elskhuginn þá hálfu meira en áður. „Á ég að trúa því, sem ég heyri?“ mælti hann, „maðurinn þinn er svo góðsamur, að samþykkja þvílíkt heit, og ræninginn svo göfuglyndur að láta ganga sér úr greipum hið bezta færi, sem boðizt gat. Slíkt ævintýri er eflaust nýtt, og væri vert að færa það í letur, mun komandi mönnum þykja það undrunarvert. En svo að undrun seinni manna verði enn meiri, ætla ég að keppast við mann þinn og ræningjann og gera að dæmi þeirra. Ég leysi þig af heiti þínu, elskan mín, og bið þig leyfis að fylgja þér til híbýla þinna.“ Síðan rétti hann henni hönd sína og leiddi hana til húsdyra hennar. Skildu þau þar, konan fór inn, en hann sneri heim aftur.“ „Segið mér nú, virðulegu kóngssynir,- mælti dómarinn, „hver var veglyndastur þessara þriggja: brúðguminn, ræninginn eða elskhuginn?“ Þá sagði elzti kóngssonurinn, að sér þætti mest til brúðgumans koma. Annar kóngssonurinn stóð fast á því, að elskhuginn ætti mest lof skilið. „Og þér, kóngsson minn!“ spurði dómarinn yngsta bróðurinn, sem þagði, „hvað lízt yður?“ „Mér virðist ræninginn hafa sýnt mest veglyndi,“ svaraði þriðji kóngssonurinn, „ég skil ekkert í því, að hann skyldi standast fegurð konunnar, og því síður, að hann skyldi geta stillt sig um að ræna hana. Gimsteinarnir, sem prýddu hana, hljóta að hafa æst ágirnd hans ákaflega, og það er furða, að hann skyldi vinna slíkan sigur á sjálfum sér.“ Þá tók dómarinn til máls og hvessti á hann augun: „Þér dáizt of mikið að valdi því, sem ræninginn hafði yfir sjálfum sér, til þess að mig ekki gruni, að þér hafið dregið undir yður gimsteina hins hásæla konungs, föður yðar. Gangizt við því, herra, og látið ekki hégómlega blygðun aftra yður. Ef þér hafið verið svo breyskir, að láta eftir ágirndinni, getið þér bætt úr breyskleikanum, með því að kannast við hann.“ Kóngsson roðnaði við þessi orð og meðgekk sannleikann. Kansade sagði ekki sögu þessa árangurslaust. Hún þýddi hana á verra veg, svo að Sindbað konungur varð á báðum áttum, og loksins gat hún talið honum hughvarf með þessum orðum: „Herra!“ sagði hún, „skapadægur þitt er nær en þú hyggur. Þú ert að lengja líf sonar þíns fyrir hættulegar fortölur vezíranna, og hver veit nema illmennið á morgun reki hnífinn í hjarta þitt. Æ, hvar er ég þá, ef þín missir við? En því spyr ég, hvað um mig verði? Ég virði mitt líf að vettugi, en ég er hrædd um líf konungs míns og elskulegs eiginmanns.“ Að því mæltu fór hún að gráta, og hræsni hennar fékk svo mjög á Sindbað, að hann sagði klökkvandi: „Ó mín fagra drottning! Þerraðu af þér tárin. Nú skulum við ganga til hvíldar, en því lofa ég þér fyrir víst, að óðara en hvíti hrúturinn (stjörnumerkið) hefur rekið hinn svarta yzt í vestur, læt ég höggva höfuðið af fjandmanni okkar beggja.“ Morguninn eftir stóð Sindbað konungur upp með þeim ásetningi, að gera drottningu að skapi. Hann settist í hásæti sitt og skipaði böðlinum að sækja son sinn. Þá gekk fram sjötti vezírinn til að biðja fyrir lífi Núrgehans, en konungur skipaði honum að þegja og mælti reiðilega: „Það er til einskis vezír, að bera í bætifláka fyrir son minn, dauði hans er fastlega og að fullu ráðinn.“ Þá tók vezírinn samanbrotið bréf upp úr vasa sínum og rétti konungi svo mælandi: „Vill yðar hátign láta lesa þetta fyrir yður og taka eftir því með athygli? Eftir á getið þér gert sem yður þóknast.“ Sindbað konungur tók við bréfinu, braut það upp og las: „Ó þú vitri og hamingjumikli konungur, ég hef eingöngu stundað stjörnuspár. Þegar ég stillti stjörnumát sonar þíns, varð ég þess var, að hann mundi verða í gífurlegum háska í fjörutíu daga. Varastu að láta drepa hann áður en þeir eru liðnir.“ Allir vezírarnir lögðust á eitt að styrkja þetta mál og sögðu: „Konungur! Bíddu fyrir guðs sakir, þangað til hinir fjörutíu dagar eru liðnir; þú munt að lokum gleðjast yfir því, að þú hefur haft þessa þolinmæði.“ „Svo mun verða,“ mælti sjötti vezírinn enn fremur, „og ef yðar hátign leyfir mér, ætla ég að segja yður sögu, sem er svipuð tilfelli Núrgehans; þá munuð þér játa, að þolinmæðin þrautir vinnur allar.“ Konungur skipaði vezírnum að segja söguna og gerði hann það á þessa leið: Sagan af kóngssyninum frá Karisme og kóngsdótturinni frá Georgíu 25. NÓTT. „Einu sinni var konungur í Karisme, hann var barnlaus og leitaði guðs hjálpræðis án afláts með heitum og fórnfæringum, að hann mætti barn geta. Hinn háleiti drottinn meðtók fórnir hans og gaf honum son, sem var eins fagur og dagurinn er bjartur. Var fæðing hans vegsömuð með dýrðlegasta hátíðahaldi. Konungurinn veitti embætti og mannvirðingar og allir þegnarnir nutu einhvers góðs af fögnuði hans. Lét hann ekki hjá líða að kalla saman alla stjörnuspámenn í ríki sínu og skipaði þeim að taka eftir fæðingarstjörnum sveinsins. En ekki urðu spár þeirra gleðilegar fyrir konung. Sögðu þeir að fram að þrítugs aldri lægju ótal slysfarir fyrir syni hans, og guð einn vissi, hverjar þær væru. Drógu spár þessar mikið úr fögnuði konungs, og gerðist hann næsta hugsjúkur. Hafði hann varla augun af syni sínum í uppeldinu, og lét hann allar varúðarreglur við hafa, sem hugsazt gátu, til að gæta hans, og var sem hann ætlaði sér að yfirbuga hin illu áhrif stjarnanna. Heppnaðist honum þetta þangað til kóngsson var orðinn eitthvað fimmtán ára, og hafði honum ekkert hrakfall viljað til, svo að ekki rættust stjörnuspárnar. En hér sannaðist það, að: „enginn má sköpum renna,“ og einu sinni bar svo til, að kóngsson var að ríða út sér til skemmtunar, og hafði þeyst ofan á sjávarströnd. Langaði hann þá til að fara dálitla sjóferð. Lét hann því búa skip eitt til siglingar og fór út á það með fjörutíu mönnum af föruneyti sínu. En óðar en þeir voru komnir út á rúmsjó, réðust á þá víkingar frá Norðurálfu. Vörðust þeir vel, en víkingar höfðu ofurefli og hruðu skipið og sigldu með það til Samsara eyjar, og seldu það þar. Samsarar þessir voru ofboðslegar mannætur, voru á þeim hundshausar, en kroppurinn sem á manni. Læstu þeir kóngssoninn frá Karisme og félaga hans í hús og ólu þá nokkrar vikur á möndlum og rúsínum. En á degi hverjum var farið með einn þeirra í eldhúsið Samsara-konungsins; var hann þá brytjaður niður og kjötið steikt, og smakkaðist konungi það vel. En er hinir fjörutíu förunautar kóngssonarins voru uppétnir, bjóst hann við, að nú mundi til sín tekið, enda hafði hann verið geymdur þangað til seinast, eins og annað sælgæti. Þegar hann nú átti þessi hryllilegu afdrif fyrir höndum, hugsaði hann með sér: „Ég veit, að ég get ekki umflúið dauðann, en því skyldi ég láta slátra mér eins og blauð geit? Er ekki betra að ég selji þeim líf mitt dýru verði? Já, ég skal verjast með hreysti, og mun þá örvænting mín verða einhverjum skæð af þessum blóðsólgnu óvættum.“ Í því kóngsson var að ráðgera þetta með sjálfum sér, komu Samsararnir. Lét hann þá fara með sig til matgerðarhúss konungs og sýndi engan mótþróa. En er þangað var komið, sá hann hvar lá á borði stóra saxið, sem átti að slátra honum með. Þá herti hann upp hugann, svipti sundur handfjötrunum, greip saxið í skyndi og ruddist á Samsarana, sem höfðu farið þangað með hann. Drap hann þar hvern á fætur öðrum. Síðan óð hann fram í eldhússdyrnar og stóð þar fyrir, og átti hver vísan bana undir höggum hans, sem að þorði. Komst höllin í uppnám af þessu og glumdi undir af emjan og óhljóðum. Varð konungur hissa, er hann heyrði, að einn maður hefði varizt svo mörgum, og kom hann sjálfur fram í eldhúsið og mælti: „Ungi maður, ég dáist að hugprýði þinni og gef þér líf. Berstu ekki lengur við þegna mína, því þau málalok munu verða, að þú strádrepur þá, þó við ógrynni og ofurefli sé að eiga. Segðu mér, hver er faðir þinn?“ En er kóngsson hafði sagt honum, að hann var sonur konungsins í Karisme, mælti konungur Samsaranna: „Þú ert nú svo reyndur að vaskleik, að nægar sönnur eru fyrir því, að þú sért stórættaður. Kvíð þú nú engu, hirð mín skal upp frá þessu vera þér gleðivist. Þú skalt verða mestur lánsmaður í heimi, því ég kýs þig dóttur minni til handa, og er það vilji minn, að þú eigir hana þegar í stað. Er það hin ástúðlegasta mey og hafa allir prinsar við hirð mína slíkan ástarhug á henni, að þeim horfir til vandræða, en þú einn ert hennar verður.“ Þetta var kóngssyni lítið fagnaðar boð og svaraði hann: „Yðar hátign sýnir mér of mikla sæmd. En ég hélt, að samsariskur prins ætti betur við skap dóttur yðar en ég.“ „Nei, nei!“ sagði konungurinn með ákefð, „ég krefst þess, að þú eigir hana; það er vilji minn. Stattu ekki lengur í gegn boði mínu, þig kynni að iðra þess.“ 26. NÓTT. Kóngssonurinn frá Karisme hugsaði með sér, að ef hann veitti afsvör um að eiga kóngsdótturina, mundi konungurinn á eynni verða æfareiður og ugglaust drepa sig; lét hann þá tilleiðast að eiga hana. Gekk hann þá að eiga kóngsdótturina og hafði hún fallegastan hundshaus á allri eynni. En samt var honum ómögulegt að venjast henni og hafði hann hreinan viðbjóð á henni. Því betur sem hún lét að honum, því andstyggilegri þótti honum hún vera, og hefði frábitni þessi getað orðið hættuleg kóngssyninum. En engill dauðans kom í veg fyrir það og birtist við hvílu kóngsdótturinnar; dó hún fám dögum eftir brúðkaupið. Varð kóngsson guðsfeginn að losna við svo hvimleiða konu, en þá heyrði hann, að það væri siður á þessari ey eins og Sereneb (eynni Seylon), að kviksetja manninn með líki konunnar, og ekkjuna með líki mannsins; væru jafnvel konungar ekki undanþegnir þessum skelfilegu lögum, en Samsarar væru orðnir því svo alvanir, að þeim óaði alls ekki fyrir útfarardegi sínum; þætti þeim það fremur gleðidagur en sorgardagur, því allir, karlar og konur, sem viðstödd væru við slíka greftrun, dönsuðu og syngju kvæði, sem heldur væru til yndis en hryggðar. Kóngssonurinn frá Karisme varð yfirkominn af harmi út af þessum tíðindum, en hlaut samt að láta undan nauðsyninni. Voru þau hjónin borin á líkbörum þangað sem bæði áttu að jarðast; var hvoru þeirra um sig látið fylgja brauð og vatnskrukka. Hafði verið grafin djúp og víð gröf þar á mörkinni handa þeim. Fyrst var kóngsdóttir látin síga niður á strengjum og börunum sökkt niður í gröfina, en að því búnu skiptist öll líkfylgdin í tvær raðir til söngs og dansleika. Öðrumegin stóðu unglingarnir og unnustur þeirra, en hinumegin nýgiftu hjónin. Elskendurnir tókust í hendur og slógu hring utan um einn ungling og dönsuðu, en hann stóð í miðjum hringnum og söng þessar persnesku vísur: /# Elskunnar yndisböndin um eilífð binda hér, þá hjúskaps engilhöndin við heitmey tengir ver: Eiðfast er ástarríki eilífrar tryggðar gjöf, því brúðar loks með líki við leggjumst niðrí gröf. #/ En nýgiftu hjónin dönsuðu, tvö og tvö saman, maður og kona, og söng hver kona, þegar að henni kom að stíga dansinn, þessa vísu: /# Minn eiginn ver, ef ægir ei þér mitt andargrand og þitt ei mér, þá elskumst stöðugt, eg og þú, með óbilandi hjartans trú, svo hvorugt lysti lífið sitt að lengja, þegar sálast hitt. #/ Þegar lokið var söngnum og dansleiknum, sem kóngsson hafði lítið gaman af, var hann látinn síga ofan til konu sinnar, og gröfin aftur lokin með stóreflis hellu. Þegar kóngsson var kominn niður í hið skelfilega djúp, kallaði hann upp: „Guð minn! Hvílíkar dauðans nauðir hefur þú látið mig rata í; læturðu þetta verða afdrif kóngssonarins, sem rækti boðorð kóransins af öllum hug? Bænheyrðirðu föður minn einungis til þess að láta mig bíða grimman bana?“ Að svo mæltu tók hann að gráta beisklega. En þó hann væri vonlaus um að sleppa úr þessum hræðilega stað, hafði hann þá undir eins risið upp af líkbörunum og farið að þreifa um múrinn, sem fyrir stóð. Og er hann hafði gengið eitthvað tíu faðmslengdir, sá hann allt í einu hvar ljós logaði fram undan honum. Greikkaði hann þá sporið og sá að þetta var kona, sem gekk með logandi kerti. Gekk hann þá nær og nær, en þegar konan heyrði hann koma, slökkti hún ljósið“... 27. NÓTT. „Þegar kóngssonurinn sá að aftur varð niðamyrkur í kringum sig, mælti hann: „Guð minn, voru það missýningar, sá ég þá ekkert ljós; var það ekki annað en draumórar minna sturluðu skapsmuna? Það hefur ekki verið nema ímyndun. Ólánsami kóngsson, hugsaðu ekki til að sjá sólina framar. Svona ertu þá stiginn niður í myrkur hinnar eilífu nætur áður en þitt náttúrlega skapadægur bar að hendi. Ó, þú konungur í Karisme, veslings faðir minn, vonastu ekki eftir mér heim! Ó vei, sonur þinn mun ekki verða stoð elli þinnar, heldur mun hann deyja hér hryllilegum dauða.“ Í því hann mælti þetta, heyrði hann rödd, sem sagði: „Huggastu, kóngsson; sértu sonur konungsins í Karisme, skaltu ekki láta líf þitt hér; ég skal bjarga þér, ef þú lofar mér því fyrirfram að eiga mig.“ „Lafði mín!“ anzaði kóngsson, „það er að vísu hryggilegt hlutskipti, að vera kviksettur á fimmtánda aldurs ári, en það kýs ég heldur, þó hart sé aðgöngu en að gefa þér heitorð þetta, ef þú ert lík konunni minni sælu. Ef það er hundshaus á þér líka, get ég með engu móti fellt ástarhug til þín?“ „Herra, ég er ekki af Samsarakyni,“ anzaði konan, „þar til er ég ekki nema fjórtán ára og ég vona að þú þurfir ekki að fælast andlit mitt.“ Því næst tendraði hún aftur ljósið með kveik, sem hún hafði hjá sér, og lét kóngsson líta ásjónu sína; varð hann hugfanginn af fríðleik hennar. Hann hrópaði frá sér numinn: „Hvílíkur yndisleikur, ekkert jafnast við það, sem ég nú sé. Seg mér, sjónfagra vera, hver þú ert. Þú hlýtur að vera álfkona, fyrst þú segist geta frelsað mig úr þessu dauðans djúpi.“ „Nei, herra!“ svaraði yngiskonan, ég er ekki álfkona, heldur er ég dóttir konungsins í Georgíu og er nafn mitt Dílaram (þ.e. hjartafró). Skal ég lofa þér að heyra ævisögu mína í annað skipti, [1095.png] en nú segi ég þér í stuttu máli, að ofviðri hröktu mig til þessarar ósælu eyjar; varð ég að giftast hér einum samsariskum höfðingja. Hann dó í gær eftir þunga legu, og var ég grafin með einu brauði og vatnskrukku, eins og hér er landssiður. En áður hafði ég falið á mér innanklæða, eldsvirki, kveik og kerti. Undir eins og ég var látin hér niður og gröfin var byrgð að ofan, reis ég upp úr kistu minni og kveikti á ljósinu. Kom ekki eins mikil hræðsla og ofboð yfir mig, sem við mátti búast á þessum hryllilega stað. Guði hefur þóknazt að varðveita mig, og hann blés mér áræði í brjóst, svo ég hughreystist, og vissi ég ekki sjálf, hvaðan mér kom það. Kom ég þá að göngum, fjarska þröngum, og gekk ég eftir þeim bæði til að umflýja allar þær skelfingar, sem ógnuðu augum mínum, og líka til hins, að vita, hvort hvergi yrði út komizt. Þegar ég hafði gengið svo sem svaraði hundrað fetum, kom ég auga á eitthvað hvítt. Það var stóra marmarahellan þarna fyrir framan okkur. Gekk ég þangað og varð ég hreint forviða, þegar ég sá nafn mitt nefnt í letrinu, sem á henni stendur. Komdu nær, kóngsson, og lestu letrið; það mun koma þér eins óvart og mér.“ Að svo mæltu rétti hún kóngssyni kertið; gekk hann þá að steininum og las þetta: „Þegar kóngssonurinn frá Karisme og kóngsdóttirin frá Georgíu koma hingað, munu þau geta lyft þessum steini og gengið ofan eftir stiga þeim, sem þar er undir.“ „Og við eigum að geta lyft þessu heljarbjargi?“ sagði kóngsson, „það veitir ekki af hundrað mönnum til þess.“ [1096.png] „Þá er engu til spillt þó reynt sé,“ svaraði kóngsdóttirin; „hér hefur einhver hönd í tafli, sem fróður er, og svo segir mér hugur um, að við munum sleppa héðan heil á húfi.“ Kóngsson fékk Dílaram kertið aftur og fór að hreyfa við hellunni. Þurfti þá ekki stórrar aflraunar, því óðara en hann kom við hana, fór hún undan sjálfkrafa og lá stiginn niður í steinsfarinu. Fóru þau þar ofan og komu niður í annað jarðhús; þaðan komust þau eftir þröngum göngum út um helli, sem högginn var í hamrabelti undir fjalli einu; var þaðan utangengt og komu þau loksins að fljótsbakka. Jafnskjótt og þau voru komin undir heiðan himin, gerðu þau bæn sína, eins og sannir átrúendur Mahómets, og eftir að þau höfðu borið fram fyrir drottinn þökk og lofgjörð, svo sem skylt var, sáu þau við bakkann dálitla ferju, sem þau höfðu ekki tekið eftir fyrr. Efuðu þau ekki, að það væri nýtt stórmerki guðs miskunnar og urðu nú hálfu glaðari en fyrr, og þó að hvorki væri stýri né árar á bátnum, fóru þau samt hughraust út í, og kóngsson mælti: „Þenna bát leiðir víst einhver verndarengill; mun hann flytja okkur til einhverra byggða. Látum okkur berast með straumnum í fljótinu og hvergi hræðast.“ Þau gerðu líka svo. En því lengra, sem skipið bar ofan eftir, því flughraðara varð straumfallið; mjókkaði farvegurinn smámsaman, þangað til fljótið þrengdist milli tveggja fjalla; náðu tindar þeirra saman efst uppi í geysistórri hvelfingu, sem skútti yfir; var þar kolniðamyrkur, svo að hvorki sást himinn né jörð. Keyrðist báturinn af slíku afli inn í svartnætti hvelfingar þessarar, að kóngsson og kóngsdóttir sáu ekki annað fyrir en opinn dauðann. Þau tóku að óttast, að guð hefði ekki borið svo mikla umhyggju fyrir lífi þeirra, sem þau héldu. Ýmist fundu þau að bylgjurnar riðu undir bátinn, svo að hann hófst upp að klettarjáfrinu, eða þær soguðu hann niður í undirdjúpin. Meðan á þessum ósköpum gekk, báðust þau fyrir, og guð bænheyrði þau. Bátnum skolaði aftur út undan fjöllunum, og rak straumaldan hann að bakkanum. Stigu þau þegar á land og hughreystust á ný. Lituðust þau nú um á alla vegu, hvort hvergi sæist hús, þar sem þau gætu fengið hressingu. Sáu þau þá hvar stórt musteri með hvolfþaki stóð á fjallsgnípu; var það líkt einu, sem Kubbay Khiramant heitir. Þangað héldu þau, og er þau komu nær, sáu þau að það stóð mitt í glæsilegri höll; var helgiskurðarletur á hallarhliðinu svolátandi: „Það skalt þú vita, sem komast vilt inn í þessa glæsilegu höll, að þú fær ekki inngöngu nema þú fórnfærir áttfættu dýri við dyr hennar.“ „Þá bregzt mér illa vonin,“ mælti Dílaram, „ég var farin að hlakka til að sjá höllina að innan.“ „Mér var líka forvitni á því,“ anzaði kóngsson, „en okkur er ómögulegt að seðja hana, því að það væri þarflaus aflraun, ef við reyndum að ljúka upp dyrunum. Myndirnar á þeim eru verndargripir, sem tálma því.“ „Jæja,“ segir Dílaram, „við skulum þá hvíla okkur ofurlítið á jörðinni hérna og tala um, hvað við eigum að taka til bragðs.“ „Kóngsdóttir,“ svaraði kóngsson, „segðu mér heldur sögu þína; ég er órór af því, hvað mig langar til að heyra hana.“ „Herra,“ mælti kóngsdóttir, „ég skal þá segja þér hana í stuttu máli.... 28. NÓTT. Faðir minn, konungurinn í Georgíu, lét uppala mig í höll sinni með slíkri umhyggju, sem ástúðlegur faðir getur framast borið fyrir börnum sínum. Einn ungur kóngsson var í ætt við okkur og hafði hann öðru hverju færi á að sjá mig; tók hann að leggja á mig ástarhug svo mikinn að hann gerðist hugsjúkur. Hann elskaði mig og var þegar farinn að verða mér vel að skapi, en þá kom vezír frá einum nágrannakonungi til hirðarinnar í Georgíu, og beiddi mín fyrir hönd herra síns. Líkaði föður mínum sá ráðahagur vel og gaf hann samþykki sitt; hlaut ég að taka því, sem að höndum bar og fara með vezírnum. Burtför mín fékk hinum unga kóngssyni svo mikillar hryggðar, að hann sprakk af harmi í því hann kvaddi mig. Grét ég dauða hans svo, að hver hefði mátt sjá, að mér mundi ekki hafa orðið kalt til hans um ævina. En af því ég hafði það orð á mér, að ég væri næsta elsk að föður mínum, þá misskildu menn tár mín og héldu að ég væri miklu ástríkari dóttir en ég var. Fór ég síðan af stað með vezírnum. Stigum við á lítið skip til þess að fara yfir fjörð nokkurn, sem var á leið okkar. En á leiðinni brast á geysilegt ofviðri, svo að skipverjum féllust hendur; rak skipið undan landi í hafganginum og hröktumst við að ey Samsaranna. En er koma vor spurðist, þustu þessar ókindur ofan á ströndina og handtóku alla skipshöfnina, og hryllir mig við að segja þér hvað eftir fór. Þeir átu vezírinn og allt föruneyti okkar. En af mér er það að segja, að ég hugnaðist vel einum gömlum samsarískum höfðingja; sagði hann mér að ég gæti umflúið vísan dauða, ef ég vildi verða konan hans. Er satt bezt að segja, að mig óaði svo við að verða uppétin, að ég kaus þann kost heldur að eiga hann, og kom þó hrollur yfir mig í hvert skipti sem ég horfði á hundshausinn á honum. Tveimur dögum eftir brúðkaup okkar varð hann veikur. Þjáðist hann lengi, en í gær tók dauðinn“.... Þarna greip kóngsson fram í orð kóngsdótturinnar og kallaði upp: „Varaðu þig, þarna skríður tarantúla[* Nokkurskonar könguló og á heima í löndum þeim er liggja að Miðjarðarhafi; er bit hennar álitið háskalegt. Hafa menn þá trú, að það læknist, ef sá, sem bitinn er, heyrir fagran söng, en sé ella ólæknandi.] á klæðum þínum.“ Spratt þá Dílaram upp á augabragði og hljóðaði upp yfir sig og hristi hana af sér, því hún vissi hvað háskaleg þessi kvikindi eru. Datt þá tarantúlan á jörðina og marði kóngsson hana undir fætinum. Í sama bili heyrðu þau að glumdi undir í höllinni og sáu að dyrnar hrukku allt í einu upp af sjálfu sér. Urðu þau steinhissa á þessum kynlegu tilbrigðum og horfðu þegjandi hvort á annað. Loksins datt þeim í hug að tarantúlan er áttfætt, og mundi hún vera fórnardýrið, sem heimtað var í letrinu á hallarhliðinu. Voru þau frá sér numin af fögnuði yfir ævintýri þessu og gengu inn í höllina, sem nú stóð opin, og komu þau fyrst inn í stóran garð; voru þar allar trjátegundir heimsins, sem hugsazt gátu. Sýndust greinarnar hlaðnar alþroskuðum ávöxtum, en er kóngsson ætlaði að neyta þeirra til að seðja hungur sitt, sá hann að þeir voru gull eitt. Lækur einn rann eftir miðjum garðinum, með hreinum og tærum straumi, og sást ógrynni gimsteina glampa á botninum. Þegar þau höfðu nú skoðað sig um í garðinum, sem vert var, sneru þau að musterinu, sem þeim varð svo starsýnt á, þegar þau stigu á land úr bátnum. Var það allt saman gert af fjallakristali. [1099.png] Fóru þau þar inn og gengu um mörg herbergi, sem ljómuðu af gulli, demöntum og roðasteinum, en ekki mættu þau nokkrum manni. Loksins bar þau að silfurdyrum; luku þau þeim upp og komu inn í glæsilegt herbergi, þar sáu þau fjörgamlan öldung sitja í legubekk með smaragðskórónu á höfði. Hann hafði snjóhvítt skegg og tók það niður á gólf, en neglurnar á fingrum hans voru alin á lengd, fyrir víst. Þessi æruverðugi öldungur horfði á kóngsson og kóngsdóttur og mælti: „Hverra manna er yngisfólk þetta?“ Kóngsson varð fyrir svörum og mælti: „Herra, ég er sonur konungsins í Karisme, en konungurinn í Georgíu er faðir þessarar konu. Skulum við segja yður frá ævintýrum okkar, þegar yður þóknast. Ég tel það víst, að þér munið kenna í brjósti um okkur, og er vongóður um, að þér reynist svo veglyndur, að skjóta yfir okkur skjólshúsi.“ „Já, kóngsson!“ svaraði öldungurinn, „það skal ég veita ykkur, og verið bæði velkomin á minn fund. Fyrst þið eruð konungabörn og báruð hamingju til að komast inn í þessa höll, þá er einungis undir ykkur sjálfum komið, hvort þið viljið hljóta sömu sælu og ég. Verið þið hjá mér; þið skuluð njóta hér óaflátanlegs fagnaðar. Dauðinn sjálfur, sem öllum kemur á kné, mun hlífa ykkur hér. Ég var fyrrum konungur Kínlands. Megið þið marka af nöglum mínum að ég er farinn að eldast. Ég varð að flýja lönd mín sökum stjórnarbyltingar; komst ég þá út á eyðimörk þessa og lét marga anda gera höll þessa, því ég er kabbalisti og drottna yfir þeim. Hef ég nú dvalið í höllinni um þúsund ár, og hef fastráðið að lifa hér að eilífu, því ég á vizkusteininn og er ódauðlegur. Skal ég kenna ykkur hina undarlegu leyndardóma hans, þegar þið eruð búin að vera hjá mér nokkra áratugi. Ég sé að þið fallið í stafi af orðum mínum, en þetta er sannleikur. Hverjum manni, sem fær vizkusteininn á vald sitt, getur ekki náttúrlegur dauði grandað. Að vísu má drepa hann, það játa ég; leyndardómar hans varðveita ekki fyrir voveiflegum dauðdaga. En til þess að sneiða fyrir allar slíkar hættur, þarf hann ekki annað en að taka sér bólfestu undir jörðinni, eða láta reisa sér höll á eyðimörku eins og ég. Hér er ég óhultur; öfund og ofbeldi sakar mig ekki grand. Verndarletrið, sem þið sáuð á hliðinu, er með slíkum hætti samansett, að ræningjar og illmenni geta ekki komizt inn, þó þeir fórnuðu þúsund áttfættum dýrum, því hliðin ljúkast aldrei upp, nema þegar góður maður færir fórnina.“ Svo mælti Kínlands konungur og bauð kóngssyni og kóngsdóttur vináttu sína, og ásettu þau sér bæði að vera þar hjá honum í höllinni. Síðan spurði hann þau, hvort þau þyrftu ekki að fá sér hressingu, og er þau kváðu já við, benti hann þeim með fingrinum á tvo lystihvera, sem gusu upp úr tveimur gullskálum. Annar gaus upp dýrindis víni, en hinn nýmjólk, sem varð að ljúffengasta hlaupi, þegar hún kom niður. Því næst kallaði hinn gamli konungur á þrjá anda og bauð þeim að leggja á borð. Bjuggu þeir þá til borðs handa þremur og báru fram mjólkurhlaup í þremur gullskálum. Neyttu þau kóngsson og kóngsdóttir af því, og þótti það vera mesta hnossgæti, en öðru hverju báru andarnir þeim vín í kristallskerum. Konungurinn gat ekki neytt handanna, er hann borðaði, fyrir lengdinni á nöglunum; opnaði hann því munninn og lét einn andann mata sig og drykkja sér eins og barni. En er borið var af borði, beiddi hinn góði öldungur gesti sína að segja sér ævisögu sína; urðu þau við tilmælum hans, bæði af góðvilja sínum og svo vegna þess að gistivináttan hélt þeim til þess. En er þau höfðu sagt honum öll ævintýri sín, tók hann til orða og mælti: „Huggizt og setjið ekki fyrir ykkur það, sem á dagana hefur drifið; þið eruð bæði ung og elskuverð, og ef þið heitið hvort öðru ástartryggðum, skal ég hér fyrirbúa ykkur hina sælustu vist.“ Kóngsson og kóngsdóttir höfðu áður svarið hvort öðru eilífar ástir, og endurnýjuðu þau nú eið sinn og giftu sig sjálf hvort öðru í viðurvist hinnar kínversku hátignar, og kvöddu hana til vitnis að því. Mundu hin ástfangnu hjón fegin hafa helgað ástinni hverja stund, en til þess að gera hinum gamla konungi að skapi, sátu þau jafnan nokkurn hluta dagsins á tali við hann, honum til skemmtunar; þreyttist hann aldrei að segja þeim sögu sína, né þau að hlýða á. Meðan á þessu stóð, fór kóngsdóttir ekki ein saman og ól hún tvíbura, tvo sveina, fagra eins og tungl í fyllingu. Hafði hún þá á brjósti, og er aldur og þroski leyfði, kenndi einn andinn þeim mörg undursamleg fræði. Voru þeir orðnir sex ára; þá var það einhvern dag, að kóngsdóttirin, móðir þeirra, sagði við mann sinn: „Ástkæri eiginmaður, það verð ég að segja þér, að ég uni mér ekki lengur í höllinni þeirri arna. Allt það sjóngaman er mér eins og ekkert, sem hún hefur að veita, og svo mörg undur og furðuverk, sem hér eru, má ég þó ekkert yndi af þeim hafa, úr því ég neyðist til að vera hér um aldur og ævi. Hvernig sem Kínlandskonungurinn segist ábyrgjast okkur, að dauðinn nái okkur ekki, þá er mér engin þægð í því. Leyndardómur hans afstýrir ekki ellinni og það er vansæla öllu heldur en sæla, að verða örvasa. Þar á ofan langar mig til að finna hann föður minn, ef sorgin og söknuðurinn eftir mig hefur ekki riðið honum að fullu.“ „Drottning mín!“ svaraði kóngsson, „þar sem okkur var heitið ódauðleika, hafði ég enga sælu fyrir augum aðra en þá, að njóta þín um eilífð. Viti það guð á himnum, að mig hefur oft sárlangað til að sjá konunginn, hann föður minn, og má ég varla hugsa til hans ógrátandi. En hverja leið eigum við að fara, svo við komumst til Georgíu?“ „Herra!“ anzaði kóngsdóttirin Dílaram, „báturinn okkar liggur við fljótsbakkann, þar sem straumurinn bar hann að. Felum okkur forlögunum á vald einu sinni enn þá. Við skulum láta straum ráða stefnu, hver veit nema hann flytji okkur þangað, sem við finnum leið til hallarinnar hans föður míns, eða til þinnar fósturjarðar?“ „Ég fellst á tillögur þínar, elskulega kona!“ mælti kóngsson, „mér er það fyrir öllu, að gera þinn vilja. Við skulum segja skilið við þessa höll, fyrst þar sækir á þig óyndi, og skulum við fara út í bátinn með sonu okkar. En eftir á að hyggja, hvílík skapraun mun það verða Kínlands konunginum, ef við förum burt! Hann elskar okkur eins og börn, og kemur honum víst ekki til hugar, að við munum yfirgefa sig; hann verður óhuggandi, ef við skiljum við hann.“ „Við skulum tala við hann,“ mælti kóngsdóttir, „og af vorkunnsemi láta eins og við munum ekki skilja við hann fyrir fullt og allt.“ Nú sem þau höfðu talað sig saman um þetta, fóru þau til gamla konungsins og leiddu honum fyrir sjónir, að þau þreyðu foreldra sína svo ákaft, að þau eirðu sér ekki fyrir óyndi. Beiddu þau hann því orlofs, að vitja átthaga sinna og lofuðu statt og stöðugt, að þau skyldu koma að nokkurra ára fresti. Þegar hinn gamli konungur heyrði þetta, kom upp fyrir honum mikill grátur. „Á ég þá að missa ykkur, börnin mín?“ sagði hann, „æ, ég veit að við sjáumst aldrei framar.“ „Herra,“ mælti kóngsson, „lofið okkur þangað, sem ást og ætterni dregur okkur, en síðan vitjum við aftur þessarar eyðimarkar, til þess að njóta með yður ódauðlegrar sælu.“ Sama sagði kóngsdóttirin, en það var til lítils að þau marglofuðu að koma aftur, því konungurinn kunni fræðina Mekasjefa og las í hjörtu þeim, að þau ætluðu sér ekki að efna heitið. Honum varð lífið óbærilegt fyrir hryggðar sakir, að eiga nú að sjá þeim á bak, sem hann elskaði svo innilega. Kallaði hann því á engil dauðans, sem hann hafði haldið svo lengi burtu, fyrir kraft kunnáttu sinnar; var hann nú afhuga allri umhyggju fyrir lífi sínu og andaðist svo sjálfviljugur.... 29. NÓTT. Jafnskjótt sem hinn gamli konungur frá Kínlandi hafði gefið upp öndina, komu þrír andar og báru hann þaðan; höllin var horfin, kóngsson, kóngsdóttir og börn þeirra stóðu allt í einu á víðavangi. Þau gátu ekki að sér gert að gráta, af því þau hefðu verið orsök í dauða konungsins; en sorgin rættist skjótt af þeim, og urðu þau vongóð um, að þau mundu finna aftur foreldra sína, og hugsuðu þau nú ekki um annað en að komast áleiðis. Þau lásu nokkur aldin og báru út í bátinn; það var eins og náttúran hafði látið þau vaxa þarna af miskunnsemi sinni handa þeim, því hvergi var stingandi strá allt umhverfis. Báturinn var bundinn við hælinn enn þá, og eins á sig kominn og þegar þau skildu við hann. Leystu þau festina og fóru öll saman fjögur út í, og létu berast af straumnum í fljótinu, og að lítilli stundu liðinni voru þau komin fram í fljótsmynnið. Þar var víkingaskip að slaga fyrir framan, og sáu þeir bátinn; kallaði foringinn til þeirra og sagði kóngssyni að gefast upp, ef þeir ættu ekki að drepa hann. Kóngsson var vopnlaus, enda hefði honum verið til lítils að berjast við fjölda vopnaðra manna. Sleppti hann því allri vörn, úr því hún var til einskis, og gaf sig á náðir foringjans, en særði hann um leið við allt, sem heilagt er, að hlífa sóma konu sinnar og lífi sona sinna. Þegar víkingarnir höfðu komið bandingjunum innanborðs, sigldu þeir til eyjar einnar, og settu kóngssoninn frá Karisme þar á land. Því næst létu þeir í haf með kóngsdótturina frá Georgíu og báða sonu hennar. Því verður ekki með orðum lýst, hversu hjónin hryggðust, þegar þau voru skilin svona. Þau grétu hástöfum og bárust aumlega af. Meðan víkingaskipið var í augsýn kallaði kóngsson eftir því til fyrirliðans. „Níðingurinn þinn,“ sagði hann, „hugsaðu ekki, að guð láti illvirki þitt óhegnt. Hvar sem þú felur þig í veröldinni, sleppurðu ekki hjá refsingunni, sem vofir yfir þér í hendi réttlætisins.“ Því næst leit hann augum sínum til himins og mælti: „Og þú, sem ávallt hefur tekið mig undir varðveizlu þína, réttláti drottinn! hefur þú yfirgefið mig? Gaztu látið það viðgangast, að þeir rændu mig konu minni og börnum? Ef þú sýnir ekki nýtt stórmerki og gefur mér aftur það, sem mér er kærast, þá er þín fyrri líknsemd mér til meiri hryggðar en gleði. Því hefurðu frelsað mig úr svo mörgum hættum? Frestaðirðu dauða mínum, til þess að ég skyldi reyna alla þá sorg, sem hjúskaparást og föðurelska geta fyrir orðið?“ Meðan kóngssonurinn frá Karisme var að bera upp þessa kveinstafi, sá hann drífa að sér úa og grúa af mönnum, sem honum virtust harðla undarlegir. Höfðu þeir að vísu mannlegan líkama, en voru höfuðlausir og höfðu í þess stað eitt auga á hvorri öxl, og víðan kjaft á brjóstinu. Illþýði þetta tók hann höndum og fór með hann til konungs síns og sagði við hann: „Herra! Þarna fundum við einn útlending heldur ófrýnilegan á ströndinni: gæti vel verið, að hann kynni að bera oss nokkra njósn af fjandmönnum vorum.“ „Gott og vel“, svaraði konungur, „hlaðið upp bálköstinn og varpið honum á bálið, þegar ég hef spurt hann úr spjörunum.“ Síðan sneri hann sér að kóngssyninum og mælti: „Ungi maður, hver ert þú? Hvaðan ber þig hingað og hvernig ertu kominn til þessarar eyjar?“ Kóngsson sagði honum þá hreinskilnislega ætt sína og ævintýri, allt út í hörgul. Undraðist konungur mikillega og mælti: „Kóngsson! Ég sé það, að sérleg guðs handleiðsla er yfir þér, því þó ég ekki léti sannfærast af sögu þinni, sem einstök er og undrunarverð, þá tekur það af allan efa, að guð snýr nú hjarta mínu til samhryggðar og meðaumkvunar með þér. Ég læt þessa tilfinningu ráða; þú skalt hafa líf. Skalt þú hafa frjálsa hirðvist hjá mér, og vona ég þú verðir mér til nota í stríði því, sem ég á við konung einn á nágrannaeyjunum. Skal ég nú segja þér þrætuefnið. Hann og þegnar hans eru ekki höfuðleysingjar eins og vér, heldur eru á þeim fuglshausar og þegar þeir tala, þá er rödd þeirra áþekk fuglagargi, svo þegar einhvern þeirra ber að eynni hérna, tökum vér hann fyrir sjófugl og leggjum oss til munns. Þetta líkar konungi þeirra stórilla; gerir hann því öðru hverju út flota í hefndar skyni og veitir landgöngur hér. Hefur hann reynt það oftar en einu sinni og aldrei tekizt. En aldrei verður hann því afhuga að gjöreyða oss, og vér verðum heldur aldrei vonlausir um að éta upp hann og þegna hans. Svona er nú mál með vexti; vér erum varir um oss, því vér búumst sífellt við árásum; höfum vér ávallt til þessa borið hærra hlut.“ Kóngssonurinn frá Karisme bauð þá hjálp sína, og tók konungur hann til hershöfðingja yfir liðið. Lá kóngsson heldur ekki á liði sínu og sýndi það í öllu, að honum var fulltreystandi. Leið ekki á löngu áður fjöldi skipa sást af eynni. Var þar kominn floti Fuglshausa-konungsins, með einvalalið, og ætlaði að veita landgöngu á ný. Lét kóngssonurinn frá Karisme hann skjóta liði sínu á land upp í góðu næði, en veitti honum síðan snarpa atgöngu; riðlaðist þá lið Fuglshausa-konungsins og varð að flýja aftur út á skipin. Féll þar ógrynni og fjöldi drukknaði, og varð Fuglshausa-konungurinn að snúa aftur með það sem af komst. Hafði her Höfuðleysingjanna aldrei unnið slíkan sigur, og hlaut kóngssonurinn frá Karisme allan heiðurinn. Sögðu liðsmenn það, að þeir hefðu aldrei haft jafngóðan fyrirliða og hefðu beztu foringjar þeirra aldrei sýnt slíkan viturleik. Gladdist hinn nýi hershöfðingi af slíkum lofstír og vildi afla sér enn meiri frægðar; stakk hann upp á því við konung, að hann skyldi búa flota og hefja herskjöld í landi óvinanna og gera þeim klaksárt. Lét hann þá smíða hundrað skip, búa þau og skipa liði. Var kóngsson settur yfir þennan ógurlega flota, og sigldi nú til Fuglshausa-eyjarinnar. Gekk hann þar á land með lið sitt á náttarþeli, og fylkti því sem hljóðlegast. En með morgunsárinu sótti hann að borg þeirra; — voru borgarbúar óviðbúnir áhlaupinu og kom heldur flatt upp á þá. Var þar allt höggið niður, sem vörn sýndi, og konungur handtekinn; fór kóngsson sigri hrósandi heim aftur til Höfuðleysingja-konungsins. Tóku eyjarbúar þeir, sem eftir höfðu orðið, við honum með fagnaðar ópi, og var hátíð haldin, sem stóð í heilan mánuð. Var hinum herteknu útbýtt meðal Höfuðleysingjanna og voru þeir étnir með samkyns ídýfu og höfð er með sjófugli. Varð konungurinn sjálfur að deyja þessum dauðdaga og var hann framborinn í veizlu einni fyrir konungshyski Höfuðleysingjanna. Eftir stórvirki þetta, sem útkljáði stríðið gjörsamlega, fór nú kóngssonurinn frá Karisme að eiga náðugt. Var hann níu ár við hirð höfuðlausa konungsins og komst í svo mikla kærleika hjá honum, að hann sagði einu sinni við hann: „Kóngsson minn! Ég er nú farinn að eldast og á enga sonu; vil ég arfleiða þig að kórónu minni með því skilyrði, að þú eigir dóttur mína. Að vísu er sköpulag þitt herfilega aflægislegt, en ég vil samt feginn eiga þig fyrir tengdason.“ Kóngsson eyddi nú þessu fyrst í stað með kænlegri undanfærslu; en konungur sat við sinn keip og vakti iðulega máls á því. En er hann varð þess vísari, að kóngsson var ráðahag þessum frábitinn, kom í hann annað hljóð, og mælti hann reiðilega: „Kóngsson! Það situr helzt á þér að hafna sæmd þeirri, sem ég hef ætlað þér, en svo mikið sem þú hefur gert fyrir mig, stendur það mér alls ekki fyrir, að ég láti þig kenna á allri reiði minni, ef þú færist lengur undan að hlýða mér. Taktu nú eftir: Þú verður að eiga dóttur mína á morgun, eða ég læt höggva af þér þessa skringilegu ómyndarkúlu, sem rær og iðar milli axla þér.“ Þetta mælti hann með slíkum svip að kóngsson sá það í hendi sér, að annaðhvort væri að gera, að taka kvonfanginu eða láta lífið. Þegar hann var nú í þessum kröggum, segir hann hryggur við sjálfan sig: „Ólans stjarna, sem ég er borinn undir, verður þú þá aldrei uppnæm að sýna mér illvilja þinn? Er það ekki nóg að hafa átt eina konu með hundshaus, á þá að neyða upp á mig annarri ókindinni til? Dílaram, yndislega Dílaram! Svo sárs saknaðar fær mér minning þín, að engin tímalengd getur eytt honum. Hvernig ætti sá kóngsson, sem geymir þína elskulegu mynd í hjarta sínu, að búa saman við konu, sem hefur augun á öxlunum og kjaft á brjóstinu, og sem líklegri er til að gleypa mann en kyssa.“ Svo mikinn viðbjóð, sem hann hafði á þessum kosti, réði hann það samt af að taka honum. Var brúðkaupið haldið með slíkri viðhöfn, sem hæfði tign og ættgöfgi beggja hjónaefnanna. Nóttina eftir brúðkaupið var kóngsson leiddur inn í brúðarhúsið; var hún þar fyrir og urðu þau þar tvö ein. Hún kom fyrst til hans og skalf hann þá af hrolli og viðbjóði, því hann vissi ekki annað en að hún mundi ganga hart eftir skyldum brúðgumans. En þetta fór á aðra leið, og henni fórust svo orð, að kóngsson sá, að sér hafði skjátlazt, og fór af honum allur kvíði. „Herra,“ tók hún til máls, „ég veit það, að þú hlýtur að hata þá konu, sem eins er sköpuð og ég, og marka ég það á mér sjálfri, því slíka andstyggð hef ég á þér, að þín getur ekki verið meiri. Þér sýnist ég vera ófreskja og þú mér, og bæði börmum við okkur yfir því, að vera neydd til hjónabandsins; þú til þess að umflýja dauðann, og ég til þess að hlýða föður mínum. Samt skaltu vita það, að ég get gert þig að lánsmanni, ef þú sýnir mér kurteislega nærgætni og afsalar þér því, sem er tilkall hvers kvongaðs manns.“ „Kóngsdóttir!“ svaraði kóngssonurinn frá Karisme, „ég afsala mér því af öllu hjarta, fyrst að þú krefst þess; en segðu mér fyrir alla muni; geturðu gert mig að lánsmanni?“ „Heyrðu þá,“ tók kóngsdóttirin höfuðlausa til orða, „ég elska anda nokkurn og hef ég kveikt í honum brennandi ást til mín. Verði hann þess vís, að faðir minn hafi gift mig, mun hann koma og nema mig burt. Skal ég þá biðja hann að flytja þig til átthaga þinna, og það skal ég ábyrgjast þér, að hann verður svo feginn, þegar hann veit að þú hefur virt sóma minn, að hann gerir allt, sem þú biður hann um.“ „Það skal þá svo vera, fagra kóngsdóttir,“ anzaði kóngsson frá sér numinn af voninni, „ég samþykki þetta, og eftirlæt hinum sæla anda brúðfangið, með öllum þess gögnum og gæðum. Honum er það guðvelkomið fyrir mér.“ Að svo mæltu lagðist hann niður í legubekk einn og eins gerði kóngsdóttirin. En um nóttina kom andinn, unnusti kóngsdótturinnar, tók þau bæði sofandi og bar þau undir hendinni til eyjar einnar, sem þar var nálægt. Þar lagði hann kóngssoninn frá Karisme niður á jörðina, en með unnustu sína fór hann niður í jarðhús, sem hann hafði gert handa henni. Þegar kóngsson vaknaði, varð honum hverft við að vera kominn á ókunna ey. Honum datt raunar í hug, að andinn, unnusti höfuðlausu kóngsdótturinnar, hefði flutt hann þangað sofandi, en ekki þótti honum hann hafa reynzt eins þakklátur og kóngsdóttirin gerði ráð fyrir, þar sem hann hafði flutt hann á þessa ey, sem líklegt var að eins viðbjóðslegar ókindur byggðu, og Samsararnir voru, í stað þess að koma honum til fósturjarðar sinnar. Meðan hann var að hugleiða þetta í öngum sínum, sá hann hvar gamalmenni stóð í sjávarmálinu og var að þvo sér. Kóngsson hljóp á augabragði til hans og spurði, hvort hann tryði á Mahómet. Játaði öldungurinn því og mælti: „En hver ert þú? Þú munt ekki vera af lágum stigum, því þú ert tígulegur í sjón og stórmannlegur.“ „Þá áttu kollgátuna,“ anzaði kóngsson, „því faðir minn var konungur.“ „Og hvers sonur ertu?“ spurði karlinn, „segðu mér allt, ég sver þér það við vorn mikla spámann, að engin svik búa undir orðum mínum. Mér er miklu meira um það hugað, að gera þér gagn en skaða; segðu mér það og dragðu ekki dulur á neitt.“ „Fyrst þig fýsir að vita það,“ svaraði kóngsson, „þá skal þig þess ekki dylja, að ég er sonur konungsins í Karisme.“ „Guð minn,“ greip gamli maðurinn fram í, „ert þú hinn ólánsami kóngson, sem víkingar frá Norðurálfu hertóku?“ „Hver hefur getað frætt þig um þann atburð? spurði kóngsson. „Það mætti mér vera kunnugast um,“ anzaði gamalmennið, „Því ég var einn af spámönnum þeim, sem settir voru til að taka eftir stjörnunum við fæðingu þína. Þau tíðindi skal ég segja þér, sem þig skipta mestu, að missir þinn fékk konunginum föður svo mikillar sorgar, að hann andaðist nokkrum dögum síðar. Grét landslýðurinn hann lengi, því hann hafði verið hvers manns hugljúfi, og er örvænt þótti, að þú mundir aftur koma, var einn af frændum þínum til konungs tekinn. Stefndi þessi nýi konungur öllum stjörnuspámönnum saman og skipaði þeim að spyrja stjörnurnar, hvernig stjórn hans mundi fara. En honum líkuðu illa spár vorar, og lét oss gjalda óhamingju þeirrar, sem yfir honum vofði á himnum, og ætlaði því að drepa okkur alla. En vér komumst að áformi hans fyrir leyndardóma kunnáttu vorrar, og flýðum úr landi. Fór hver þangað sem honum leizt, og hef ég víða farið um veröldina áður en ég kom í ey þessa. Ræður yfir henni drottning ein svo stórvitur, að engin þjóð er farsælli til en þegnar hennar.“ Meðan stjörnuspámaðurinn var að mæla þetta, útjós kóngsson beiskum tárum. Féll honum svo nærri að frétta lát föður síns, að gamalmennið varð að hætta sögu sinni til að hugga hann. „Herra!“ mælti hann, „hafi ég sagt þér sorgarfrétt, þá get ég líka sagt þér gleðitíðindi. Ég man enn þá glöggt eftir stjörnufarinu við fæðing þína. Það spáði þér láni allt frá þrítugasta aldursári. Nú hefur þú einn um þrítugt og öll ólánsárin að baki. Komdu nú með mér, ég skal fylgja þér á fund stórvezírsins, sem er mesta valmenni. Hann skal leiða þig fyrir drottninguna; mun hún fagna þér eins og tign þinni sæmir, þegar hún heyrir, hverra manna þú ert.“ Kóngsson fór með stjörnuspámanninum til stórvezírsins, og óðara en hann heyrði nafn kóngssonar varð hann forviða og mælti: „Guð minn! Þú einn getur gert slík stórmerki“.... 30. NÓTT. Þegar vezírinn, sem stjörnuspámaðurinn fylgdi kóngssyninum til, hafði látið undrun sína í ljósi, mælti hann ennfremur: „Herra! Komið með mér til drottningarinnar, þá skuluð þér verða þess vísari, hvað veldur undrun minni.“ Svo mælti hann, og fór með kóngsson til hallarinnar, og bað hann að bíða stundarkorn í salnum drottningarinnar, því bezt væri að láta hana vita af því nokkru áður, og búa hana [1108.png] undir, að taka við manni, sem var henni jafntiginn. Var vezírinn æði lengi inni hjá drottningunni. Loksins kom hún inn til kóngssonar, horfði í andlit honum og kannaðist við hann. „Elskulegi maður minn!“ kallaði hún upp og breiddi faðminn á móti honum, „er nokkur gleði til í heiminum önnur eins og mín yfir því að sjá þig aftur?“ Horfði kóngsson að sínu leyti eins á hana, og er hann kannaðist við yfirbragð Dílaram konu sinnar, svaraði hann gagntekinn af undrun, elsku og fögnuði: „Ó, þú drottning mín! Á ég að trúa því, að ég hafi fundið þig aftur? Svo mikla hrakninga og raunir, sem guð hefur látið mig rata í, játa ég samt, að miskunnsemi hans er miklu meiri en mótlætið, þar sem hann gefur þig aftur elsku minni.“ Því næst föðmuðust þau hvað eftir annað með slíkri ástúð og einlægni, sem hægra er að ímynda sér en að skýra frá. Síðan spurði kóngsson eftir sonum sínum. „Þú skalt sjá þá bráðum,“ mælti kóngsdóttir, „þegar þeir koma heim af veiðunum.“ „En hvernig ertu orðin drottning hérna á eynni, elskan mín!“ spurði kóngsson enn fremur. „Það skal ég fljótt segja þér,“ svaraði Dílaram, „hvernig ég komst í hásæti þetta, sem ég mun segja skilið við á morgun og fara burt með þér, ef þegnar mínir ekki samþykkja, að þú setjist í hásætið með mér. Þegar víkingarnir höfðu skotið þér á land í eynni, létu þeir aftur í haf. En þegar við vorum komin nokkrar vikur sjóar undan landi, hljóp á hvínandi rokviðri; voru góðir sjómenn á skipinu og neyttu allrar orku, en það kom fyrir ekki, því stormurinn keyrði skipið svo hart upp í sjávarhamra á ey þessari, að það brotnaði í spón. Björguðust nokkrir farmenn á sundi, en hinir drukknuðu, og var fyrirliði víkinganna í þeirra tölu. Þótti mér þá líf mitt svo lítilsvert og ólánsamt, að ég bað ekki til guðs, að ég mætti af komast, heldur tók ég sonu mína í fang mér og ætlaði að deyja með þeim. En rétt í því að holskeflurnar ætluðu að soga okkur í sig, komu nokkrir eyjarmenn á bátum til að bjarga okkur, því þeir höfðu séð þegar skipið fórst. Vorum við dregin hálfdauð upp úr sjónum, og þegar þeir sáu að lífsmark var með okkur, fóru þeir með okkur heim til sín og lifnuðum við þar á ný. En er konungur eyjarinnar heyrði, hverju óláni við höfðum orðið fyrir, varð honum forvitni á að sjá okkur. Hann var þá níræður og unnu honum þegnar hans eins og vert var. Leyndi ég hann engu, heldur sagði honum ætt mína og allt sem á dagana hafði drifið. Komst hann við að heyra raunir mínar og táraðist með mér, því oft gat ég ekki að mér gert að gráta, meðan ég var að segja honum ævisögu mína. Þegar hann hafði hlýtt á mig með athygli, tók hann þannig til máls: „Dóttir mín, við eigum að bera andstreymið með stöðuglyndi. Guð sendir það til að reyna dyggð okkar. Ef við berum þrautirnar með þolinmæði, lætur hann gleðina ætíð koma á eftir. Vertu hjá mér, ég skal annast þig og sonu þína.“ Hefði honum ekki getað farizt það betur, þó þeir hefðu verið skilgetnir synir hans, og mér sýndi hann frábæra kurteisi og virðingu. Hann lét sér ekki nægja að gera mér sæmd á sæmd ofan, heldur spurði hann mig einnig ráða í landsstjórn sinni. Lét hann mig eiga sæti á ráðstefnum og geturðu skilið af því, hvað honum þótti til mín koma; hældi hann mér fyrir hvað eina, sem ég sagði, eins og það væri heilög speki, þó það væri ekki talað nema af meðalgreind. Svo liðu fimm ár, en þegar þau voru liðin, sagði hann einu sinni við mig: „Kóngsdóttir! Það er tími til kominn, að ég segi þér frá áformi einu, er ég hef í hyggju. Það er ósk mín, að þú setjist í hásæti mitt, þegar ég er látinn, en til þess að eiga það víst, verður þú að giftast mér. Þegnum mínum þykir mikið til verðleika þinna koma, og munu þeir klappa lof í lófa og þakka mér fyrir, að ég arfleiði þig að ríkinu.“ Tók ég þessum ráðahag, mest vegna sona minna; fór brúðkaup okkar vel fram, þegnum mínum til gleði og ánægju. Var fögnuðurinn ekki minni skömmu síðar eftir andlát konungsins, þegar það spurðist, að hann hefði skipað þeim að veita mér hollustu eins og drottningu sinni. Hef ég stjórnað þeim síðan, og læt ég mér einungis um það hugað, að stjórn mín verði þeim til farsældar.“ Í sama bili og kóngsdóttir mælti þetta, sá hún sonu sína koma af veiðum og kallaði til þeirra: „Komið þið, drengir, komið þið og faðmið hann föður ykkar, sem guð hefur varðveitt fyrir okkur.“ En þá var eins og þeim rynni blóðið til skyldunnar og efuðust þeir alls ekki um þetta undur. Þeir hlupu í fang kóngssonarins frá Karisme og faðmaði hann þá að sér og kyssti á þeim augun, hvorum eftir annan. Þarna stóðu þau fjögur, gagntekin af hinum viðkvæmustu tilfinningum náttúrunnar, með gleðilátum og ástaratlotum. Því næst stefndi stórvezírinn eyjarbúum saman til þings, eftir skipun drottningarinnar. Sagði hann þeim sögu kóngssonarins frá Karisme og skoraði á þá, að taka hann til konungs. Gerðu menn góðan róm að máli hans og tóku kóngssoninn frá Karisme til konungs í einu hljóði. Stýrði hann þar landi með kóngsdótturinni lengi og farsællega.“ „Herra!“ mælti enn fremur hinn sjötti vezír Sindbaðs konungs, „ég ætlaði einungis að benda yðar hátign á það með sögu þessari, að börn konunganna eru undirorpin illsvitandi stjörnum eins og hver annar. Meðan óhamingjustjarnan hefur áhrif á oss, mundi gullið verða að svartri mold í höndum vorum, og heilsudrykkir vorir að eitri. Núrgehan sonur yðar á við sama ólán að stríða. Hann á allrar óhamingju von; hver hönd er upp á móti honum og faðir hans er orðinn fjandmaður hans. Herra! Kennið í brjósti um hann og varizt að láta deyða hann fyrr en ólánstími hans er á enda.“ Saga þessi, og þó einkum það, að vezírinn heimfærði hana svona, kom Sindbað konungi til að fresta lífláti Núrgehans, þó hann hefði lofað því. Hlaut hann því harðar átölur um kvöldið af Kansade drottningu. Sagði hann henni þá, að stjörnufróðir menn fullyrtu, að hann mundi iðrast seinna meir, ef hann léti drepa son sinn áður en hinir fjörutíu dagar væru liðnir, og að einn vezírinn hefði sagt sér sögu, sem fengi sér mikils kvíða, að hann mundi baka sér með því guðs reiði. En drottning svaraði: „Herra! Þú trúir á vezírana þína eins og þeir væru spekingar og lætur glepjast af mælgi þeirra. Það fer eins fyrir þér og mahómedanska konunginum og vitringnum við hirð hans. Skal ég segja þér frá því, ef þú leyfir.“ Sindbað konungur lét sér það líka og hélt því drottning áfram: Soldáninn, vitringurinn og yfirklerkurinn „Einu sinni var mahómedanskur konungur, sem lét heimta skatta af hinum kristnu þegnum í einu af skattlöndum sínum. Stefndu þá kristnir menn munkum sínum og prestum á fund, til þess að spyrja þá, hvað úr skyldi ráða. Þar var þá staddur yfirklerkur einn, vitur og velborinn, og sagði: „Sendið þið mig til hirðar soldáns, ég ætla að stinga upp á nokkru við hann. Ég ætla að segja við séum reiðubúnir að gjalda skattinn, ef hann eða vezírar hans geti leyst úr einni spurningu, sem ég ætla að bera upp fyrir þá.“ Þetta leizt öllum hinum kristnu óskaráð og fór yfirklerkurinn af stað með stóran poka, sem skatturinn var í, og þar að auki með gjafir til soldánsins. Fékk hann honum þær með lotningu í nafni skattlandsins og mælti: „Drottinn minn og herra! Vér lofum að greiða yðar hátign skattinn með því skilyrði, að vitringar yðar og vezírar leysi úr einni spurningu, sem ég ætla að leggja fyrir þá.“ „Svo skal vera,“ svaraði konungur, „margir fræðimenn og spekingar eru í hirð minni og spurning þín er þá sérlega þungskilin, ef enginn þeirra getur leyst úr henni.“ Síðan kallaði hann á vezírana og vitringana og sagði við yfirklerkinn: „Kristni maður, hver er spurning þín?“ Þá gekk yfirklerkurinn fram fyrir þá, rétti upp höndina og hélt lófanum fyrir augun; síðan rétti hann hana beint niður að gólfinu og mælti: „Segið mér: hvað þýðir þetta? Það er spurning mín.“ „Ég vil fyrir mitt leyti ekki fást við þetta,“ svaraði konungurinn, „ég játa að ég skil ekkert í því, og satt að segja, finnst mér því ekki svo auðsvarað.“ Fóru nú allir vezírarnir og vitringarnir að brjóta heilann, en hvernig sem þeir rifjuðu upp fyrir sér þýðingar kóransins, þá datt þeim samt ekkert í hug, sem þeir gætu svarað yfirklerkinum. Þögðu þeir lengi vel og fyrirurðu sig, þangað til einum þeirra gramdist að sjá svo mörgum þjóðkunnum mönnum verða orðfall fyrir einum heiðingja; gaf hann sig því fram og mælti við soldán: „Herra! Það var óþarfi, að stefna mönnum á svo mikla samkomu út af öðru eins lítilræði. Yfirklerkurinn má bera upp spurningu sína fyrir mig og skal ég leysa úr henni.“ Rétti þá yfirklerkurinn upp fingurna eins og áður framan í vitringinn, en hann reiddi upp hnefann framan í hann, og var það svarið. Síðan rétti yfirklerkurinn höndina beint niður, og svaraði vitringurinn því svo, að hann opnaði höndina og rétti fingurna upp. Dró þá sendiboði hinna kristnu pokann fram undan skikkju sinni, lagði hann fyrir fætur soldáns og gekk á burt. Þá spurði soldán vitring sinn, hvað handaburður þeirra hefði átt að merkja. „Herra!“ svaraði hann, „þegar heiðinginn hélt lófanum framan í mig, þá átti það að þýða: „Ég ætla að reka þér utan undir.“ Ég bauð honum undir eins hnefann, til þess að láta hann skilja, hvers hann mætti vænta af mér fyrir kinnhestinn. En er hann hélt hendinni niður, átti það að þýða: „Ef þú gefur mér hnefahögg, mun ég troða þig undir fótum mér og merja þig sundur eins og orm.“ Þá svaraði ég honum með því að rétta upp fingurna, og benti honum til þess, að ef hann dirfðist að gera slíkt, skyldi ég þeyta honum svo hátt í loft upp, að fuglar himinsins ætu hann upp áður en hann kæmi niður á jörðina. Svona töluðum við saman með bendingum, konungur, og misskildi hvorugur annan.“ Í sama bili og vitringurinn sleppti orðinu, gall öll samkoman við og lauk lofsorði á úrlausn hans. Hældu allir vezírarnir skarpsýni hans, og vitringarnir játuðu, að hann væri vitrastur þeirra allra, og sárnaði þeim þó undir niðri að hafa ekki skilið handaburð yfirklerksins. En konungurinn sjálfur var samt ánægðastur allra og undraðist mest; hélt hann að vitringurinn ætti engan sinn jafningja. Lét hann það ekki heldur sitja við lofræður einar, heldur tók hann hundrað gullpeninga úr pokanum, sem yfirklerkurinn hafði fengið honum, og gaf vitringnum svo mælandi: „Taktu við þessu, vitringur! Fyrst það er þér að þakka, að hinir kristnu guldu skattinn, þá er það sanngjarnt, að ég láti eitthvað af hendi rakna.“ Fór nú soldán til drottningar sinnar og sagði henni frá; var hann í bezta skapi. Drottning hans var skýrleiks kona og kom upp fyrir henni óstöðvandi hlátur, er hún heyrði sögu soldáns. „Það grunaði mig allténd, að þér mundi þykja þetta skrítið,“ mælti soldán, en drottningin svaraði: „En langskrítnast er það, að vitringurinn hefur leikið á þig.“ „Það er ómögulegt,“ greip soldán fram í, en drottningin sagði honum, að láta undir eins leita upp yfirklerkinn, og leiða hann á þeirra fund; kvaðst hún sjálf ekki eyða að því fleiri orðum fyrst um sinn. Sendi þá soldán einn af þjónum sínum til að leita upp yfirklerkinn. Var hann um það leyti að leggja af stað heimleiðis, þegar hann fannst og var boðaður á fund soldáns og drottningar. „Kristni maður,“ talaði drottning til hans, „vitringurinn okkar hefur að sönnu skilið spurningu þína og leyst úr henni, en það er ósk okkar, að þú útskýrir það fyrir okkur einu sinni enn þá.“ Þá svaraði hann: „Þegar ég rétti upp höndina, átti það að merkja þessar spurningar: Eru hinar fimm bænir, sem átrúendur Mahómets tíðka, innsettar af guði? Vitringurinn ykkar sýndi mér krepptan hnefann og sagði með því: „Já, ég er reiðubúinn að verja það með handalögmáli.“ En þegar ég rétti hönd mína niður til jarðar, spurði ég, hvers vegna regn félli á jörð, og svaraði vitringurinn mér af andagift sinni með því að rétta upp fingurna, að regnið væri til þess, að gras gæti vaxið og allt gróið, sem jörðin gefur af sér, og stendur svar þetta einnig í ritningu yðvarri.“ En er yfirklerkurinn hafði sagt þetta, gekk hann á burt, en drottningin skellti upp yfir sig að nýju. Sá nú konungur, að hún hafði rétt fyrir sér, og kvaðst nú ekki framar skyldu leggja trúnað á orð vitringa sinna né vezíra, eða spekingskap þeirra.“ „Herra!“ mælti Kansade drottning enn fremur: „Þessi saga ætti að verða þér að varnaði við hinum marklausu fortölum vezíra þinna. Láttu þá ekki gera þér villuljós og stöðva hefndarhönd þína, sem ég hef snúið móti syni þínum, af framsýni minni og einlægri umhyggju fyrir þér; hefur hann og helzt til miklar sakir.“ Á þessa leið var hin heiptrækna drottning að telja um fyrir Sindbað konungi, þangað til hann lofaði henni, að næsti dagur skyldi verða dauðadagur Núrgehans. En er konungur kom á ráðstefnu höfðingja sinna morguninn eftir og hafði skipað að taka son sinn af lífi, kastaði sjöundi vezírinn sér fram fyrir fótskör hásætis hans og beiddi honum líknar, að minnsta kosti þann dag. „Ég hef heitið drottningunni því,“ svaraði konungur reiðilega, „og mun hún álasa mér með réttu, ef ég læt eftir bæn þinni,“ en vezírinn tók einarðlega til orða og mælti: „Herra! Ætli þú mættir þó ekki gruna drottningu þessa um græsku? Guð gæfi að ást hennar til þín væri eins einlæg og þú hyggur; en konur eru ekki annað en fláræðið sjálft, og hvergi er þeirra getið að öðru en svikum og prettum. Skal ég segja eina sögu, ef yðar hátign leyfir, sem sýnir, hvílík heimska það er af karlmönnum, að treysta þeim.“ „Látum oss heyra,“ mælti Sindbað konungur. Konungurinn á Tattaralandi, munkurinn og blóðtökumaðurinn 31. NÓTT. „Það var einhverntíma í fyrndinni, að konungur einn á Tattaralandi reið út með hirð sinni sér til skemmtunar; mætti hann þá munki nokkrum, sem kallaði hárri röddu og mælti: „Hver, sem gefur mér hundrað dúkata, fær heilræði í staðinn.“ Þegar konungur heyrði þetta, bauð hann föruneyti sínu að nema staðar og mælti: „Hvaða heilræði er það, sem þú vilt láta fyrir hundrað gullpeninga?“ Þá svaraði munkurinn: „Undir eins og þér skipið að fá mér féð, skal ég segja yður það.“ Lét þá konungurinn telja honum það af hendi og bjóst við, að fá eitthvað nýstárlegt að heyra fyrir það, sem hann hafði úti látið, en þá mælti munkurinn þessi orð: „Herra! Í öllu, hvað sem þér takið yður fyrir hendur, þá hugsið um endirinn; þetta er heilræði mitt.“ Fóru þá hirðmenn konungs og höfðingjar að hlæja, og einn tók til orða: „Skárri er það nýlundan, sem munkurinn sá arna hafði að segja.“ Annar sagði, að það hefði verið hyggilegt af honum, að láta greiða sér gjaldið fyrir fram. En þegar konungur sá, að allir hæddust að munkinum, segir hann: „Það er þarfleysu glens af ykkur, að spottast að heilræðinu, sem þessi góði munkur gaf mér. Þó að hver maður viti, að hann þarf rækilega að íhuga áform sín og það, sem getur af þeim leitt, þá er þessa sjaldan gætt, og sjáum vér á mörgu heimskulega byrjað dags daglega. Mér þykir heilræði munksins mikilsvert. Skal ég ætíð hafa mér það fyrir augum og skipa ég því, að það sé sett með gullnu letri á allar dyr hallar minnar og veggi, alla diska, skálar og önnur húsgögn.“ Var nú boði þessu kostgæfilega fullnægt. Skömmu síðar ásetti sér einn stórhöfðingi í hirð Tattarakonungs, að svipta hann ríki og lífi; gekk honum fremur til þess valdagirni en það, að hann hefði nokkrar sakir við hann. Fékk hann sér því eitraðan bíld og bauð blóðtökumanni konungs tíu þúsund gullpeninga, til þess að slá honum æð með þessum bíld. „Þegar þetta er búið“, sagði hann, „kemst ég í hásætið og skalt þú verða stórvezír hjá mér og stjórnum við þá báðir jöfnum höndum.“ Blóðtökumaðurinn var ekki betri maður en svo, að hann gekkst fyrir mútugjöfinni, lofaði svo þessu og ætlaði að ljá sig til illræðisins. Fékk hann skömmu síðar boð frá konungi, að koma og taka honum blóð. Batt hann fyrir um handlegg konungs, eins og hann var vanur, og var sett undir skál, til að taka við blóðinu; því næst tók blóðtökumaðurinn hinn banvæna bíld úr vefjarhetti (túrban) sínum. En meðan hann var að setja sig í stellingarnar til að slá æðina, varð honum litið niður í skálina og sá hann þetta grafið á: „Í öllu, hvað sem þú tekur þér fyrir hendur, þá hugsaðu um endirinn.“ Kom þá undir eins á hann hik og hugsaði hann með sér: „Ef ég nota þenna bíld, deyr konungur, og þegar hann deyr, verð ég vafalaust tekinn fastur og líflátinn við gífurleg harmkvæli. En hvað stoða mig þessir tíu þúsund gullpeningar, þegar ég er dauður?“ Varð hann smeykur og laumaði eitraða bíldnum aftur í vefjarhöttinn, og tók annan upp úr vasa sínum. Rak konungur augun í þetta og spurði, því hann gerði svo. „Herra, hinn bítur ekki,“ svaraði blóðtökumaðurinn. Skipaði konungur honum þá að sýna sér hann. Þá varð blóðtökumaðurinn lafhræddur og stóð eins og dæmdur, en konungur mælti af reiði: „Hvaða fát er á þér? Þessar vöflur koma ekki á þig orsakalaust; seg mér, hverju þú býr yfir, eða þú skalt verða drepinn þegar í stað.“ Blóðtökumaðurinn fleygði sér niður fyrir fætur konungs og stamaði þessu upp, hnípinn og skjálfandi: „Herra! Ef yðar hátign þóknast að hafa miskunn með mér, skal ég segja það.“ „Svo skal vera, seg þú sannleikann og þá skal þér allt verða fyrirgefið,“ mælti konungur. Meðgekk þá blóðtökumaðurinn, til hvers hirðmaðurinn hefði fengið hann, og sagði konungi, að hann ætti líf sitt að þakka orðum þeim, sem stóðu grafin í skálinni. Skipaði Tattarakonungur jafnskjótt, að taka drottinssvikarann höndum og lífláta hann, og sneri sér síðan að höfðingjum þeim, er viðstaddir voru, svo mælandi: „Ferst ykkur nú að gera gys að heilræði munksins? Leitið hann upp tafarlaust og leiðið á minn fund. Þau ráð verða aldrei of borguð, sem frelsa líf konunga.“ „Herra!“ mælti vezírinn enn fremur, „ég segi við þig eins og munkurinn: „Í öllu, hvað sem þú tekur þér fyrir hendur, þá hugsaðu um endirinn.“ Varð þessi saga, eins og vezírinn heimfærði hana, til þess, að Sindbað konungur frestaði lífláti Núrgehans enn þá einu sinni. Eftir hádegið reið hann út á veiðar og er hann var heim kominn, borðaði hann kvöldverð með Kansade drottningu. Eftir máltíðina fór hún að svala hatri sínu á vezírunum og níða þá; tók hún þannig til máls: „Sonur þinn hefur þá fengið frest einu sinni enn þá.“ „Ég get ekki borið á móti því,“ anzaði konungur, „að sagan, sem einn af vezírunum sagði, kom mér til þess; hún var um konung á Tattaralandi, sem munkur nokkur gaf það heilræði, að hugsa jafnan um endirinn, hvað sem hann hefði fyrir stafni.“ „Þá stendur heima,“ mælti drottning, „þú hlustar á vezírana eins og ástríkur faðir, en ekki sem réttlátur konungur; þú hefur látið þessa svikara hræra í þér á ný. Ég veit upp á hár, hvað þeim gengur til; þeir vilja svipta mig elsku þinni og trausti, af því þeir öfunda mig af því, hvað ég ræð miklu hjá þér. Vilja þeir tálma lífláti sonar þíns af því, að ég krefst þess. Það situr helzt á þessum þrælum, sem þú hefur tekið upp af götu þinni og hafið til tignar, að vilja óvirða mig og skerða sæmd mína. Hlýddu viðvörun minni, konungur! Skal ég nú segja þér sögu, sem líka getur um heilræði munks nokkurs, til að færa þér heim sanninn um, hvað ungir menn geta verið illviljaðir.“ Kóngsdóttirin og skóarinn 32. NÓTT. „Einu sinni var ungur skóari í Basra, sem Hassan hét; var öllu til skila haldið, að hann gæti fleytt fram lífinu með iðn sinni. Það var einn dag, að hann sá munk ganga fram hjá sölubúð sinni með marggötótta skó, kallaði hann því til hans og mælti: „Þú ert illa gangandi, munkur minn! Komdu hérna inn, ég skal bæta skóna þína!“ Þáði munkurinn boðið og settist niður í búðinni og neytti matar, sem Hassan bar á borð fyrir hann, meðan gert var að skónum. Þegar það var búið, beiddi Hassan hann að gefa sér heilræði í launa skyni fyrir greiðann. „Það er í mér ferðahugur,“ sagði hann, „og þú ert manna færastur til að duga mér með góðum ráðum.“ Var munkurinn fús á það og mælti: „Þrjár reglur skalt þú festa þér í minni um fram allt; ég veit það af eigin reynslu, hvað mikið er í þær varið. Sú er hin fyrsta, að þú skalt aldrei fara af stað, nema þú hafir góðan samferðamann, svo sem spámaðurinn býður (lofaður sé hann um aldir alda): „Kjóstu þér fyrst förunaut, og leggðu síðan af stað.“ Önnur reglan er þessi: Vertu aldrei lengi þar sem vatnslaust er, og hin þriðja: Farðu ekki inn í neina borg eftir sólarlag.“ Þakkaði Hassan munkinum og fór hann leiðar sinnar. Skömmu síðar kaus Hassan sér góða förunauta og hóf göngu sína. Komu þeir eftir nokkurra daga ferð að borg einni stórri, eftir að dagsett var. Fóru félagar Hassans þangað inn, en hann lét fyrirberast utan borgar, eftir ráðum munksins; leizt honum hentugast náttból í greftrunarstað einum, sem þar var nálægt. Lagðist hann þar fyrir, og er vart lifði þriðjungur nætur, sá hann hvar tveir menn sigu ofan af borgarmúrnum með eitthvað, sem hann gat ekki séð deili á; báru þeir það síðan til einnar grafarinnar, sem næst var, og létu þar niður; gengu þeir síðan burt. Hljóp Hassan þangað í sama vetfangi og gat svo lýst með eldsvirkjum sínum, að hann sá líkkistu og rann víða úr henni blóð. Náði hann af lokinu með nokkurri fyrirhöfn, og fann þá konu sveipaða í náhjúp, forkunnar fríða, og flaut hún öll í blóði. Var ekkert lífsmark að finna með henni, og er Hassan ætlaði að fletta af henni klæðunum til að komast fyrir það, sagði hún með veikri rödd: „Fyrir guðs sakir, flettu mig ekki klæðum.“ Tók hann þá að hugga hana og reif sundur yfirhöfn sína til að binda um sárin, og lét daginn eftir bera hana inn í borgina til gestaherbergis nokkurs; lét hann þar, sem hún væri systir sín, og hefði hann sært hana þannig í bræði; þjónaði hann henni og hjúkraði nákvæmlega í tvo mánuði. Varð hann einskis vísari, hver þessi unga kona væri, allan þann tíma. Þegar hún var alheil orðin, fór hún til lauga, og er hún kom aftur, beiddi hún Hassan um pappír, penna og blek; skrifaði hún eitthvað og mælti síðan: „Farðu með blaðið að tarna í búðina hans Yakúbs víxlara og taktu við því, sem hann fær þér.“ Fór Hassan óðara þetta erindi og furðaði sig á því, að víxlarinn kyssti bréfið, þegar hann hafði brotið það upp, og fékk honum poka með fimm hundruð sekkínum í. Hafði hann aldrei séð svo marga peninga í einu, auk heldur haft þá milli handa. Réði hann af lotningu þeirri, sem víxlarinn sýndi bréfinu, að sú mundi vera tigin, sem það hafði skrifað. Var hann feiminn og uppburðarlaus, er hann kom aftur; fékk hann henni pokann, og skein þá út úr honum forvitnin. En yngiskonan gaf sig ekki að því og skipaði Hassan að kaupa hús og sæmileg klæði. Gerði skóarinn eins og hún bauð; keyptu þau sér líka þræla fyrir peninga þá, er víxlarinn lét af hendi. En er þau voru lengi vel búin að lifa í bílífi fékk yngiskonan Hassan pyngju og mælti: „Ég ætla að biðja þig stórrar bónar. Farðu ofan á torgið og spurðu eftir búðinni hans Abdallah silkisölumanns, og þegar þú finnur hann, skaltu kaupa hjá honum þykksilki og ekki þjarka neitt við hann um verðið, heldur borga, hvað sem hann setur upp.“ Fór Hassan líka þessa sendiferð og varð hann að fara fleiri slíkar ferðir öðru hverju og kaupa hjá Abdallah; urðu þeir málkunnugir vel, svo að kaupmaður bauð Hassan í veizlu. Þáði hann boðið, og lét yngiskonan hann bjóða Abdallah á sama hátt; þótti honum það mesta virðing. Nú lét konan efna til dýrðlegrar veizlu, en Hassan sagði hún, að undrast ekki, hvað kynlegir hlutir sem fyrir hann bæru. Kom kaupmaðurinn á tilteknum tíma og var búinn í skrautklæði sín. Tók Hassan við honum með mestu gestrisni og voru þeir saman langt fram á nótt. En sem Abdallah vildi fara að draga sig af stað, þá lofaði Hassan honum það ekki, því svo hafði konan lagt undir við hann; en aldrei lét hún sjá sig. Herti hann því fastara að honum að vera hjá sér um nóttina, sem langt var áliðið. Lét kaupmaðurinn loksins á það fallast og lagðist í legubekk einn til hvíldar. Meðan hann lá þar í fastasvefni, kom konan og rak tygilkníf í hjarta hans. Hrökk Hassan upp við hljóðin og hljóp til, blöskraði honum að sjá silkisölumanninn myrtan og mælti: „Guð hjálpi mér! Hversu hroðalegan glæp hefur þú bendlað mig við! Ég skil við þig á augabragði. Ég get ekki haldizt við undir sama þaki og þú; þú skalt fá aftur allt, sem þú hefur gefið mér.“ „Stilltu þig, Hassan!“ greip konan fram í, „hér er ekki annað orðið en að vondum svikara hefur í koll komið illvirki hans. Þú skalt vita, að ég er konungsdóttir. Þetta vesalmenni þarna hafði kveikt í mér brennandi ástarhug til sín, og tókst mér það fyrir tilhjálp fóstru minnar, og með því að múta vörðum þeim, sem voru kringum mig, að fá honum komið inn til mín í kvennahöllina. Þar að auki fór ég í dularbúningi til hans hvað eftir annað og auðsýndi honum ótal velgjörðir. En þá var það einu sinni, þegar ég kom að honum óvörum, að ég sá að hann hafði hjá sér aðra konu. Brígzlaði ég honum í reiði og hafði svo litla stillingu, að ég sló konuna. Kallaði þá illmenni þetta á tvo þræla sér til hjálpar. Var þá annaðhvort, að hann óttaðist hefndir mínar, eða hann ætlaði að svala heipt frillu sinnar, því þeir veittu mér mörg sár með hnífum. Síðan ráku þeir saman kistu í mesta flýti, lögðu mig í hana eins og annað lík og báru út á greftrunarstaðinn þar sem þú frelsaðir líf mitt. En úr því ég hef hefnt mín, skaltu ekki eyða tímanum til ónýtis, heldur far og seg konungi, að ég sé á lífi og hvar ég sé.“ Vissi Hassan varla, hvort hann vekti eða dreymdi, en fór samt af stað og sagði tíðindi þau við hirðina, að kóngsdóttir væri frelsuð, og varð þar þá mesti fögnuður. Var síðan komið eftir henni og farið með hana til kóngshallarinnar og er soldán vissi, hvað hún átti Hassan að þakka, þá gifti hann honum hana.“ Kansade heimfærði nú söguna upp á vonzku margra ungra manna og fór um það mörgum kænlegum orðum. Fékk hún með slíkum hætti Sindbað konung til að lofa því statt og stöðugt, að láta taka Núrgehan af lífi daginn eftir. En er hann skipaði að gera það um morguninn, í viðurvist allrar hirðarinnar, gekk enn einn vezírinn fram og bað kóngssyni lífs. Studdi hann bæn sína með því að vitna til hinnar alkunnu vonzku kvenfólksins, og beiddi konung að lofa sér að segja nýja sögu til frekari sönnunar. Var konungur hálftregur í fyrstu, en leyfði honum það samt. Sagan af viðhöggvaranum og konu hans 33. NÓTT. „Einu sinni var viðhöggvari í Bagdad, sem Amed hét; höfðu forlög hans ekki látið sér nægja að gera hann bláfátækan, heldur höfðu þau þar á ofan gefið honum konu þrálynda, ágjarna og þrætugjarna. Sat hún aldrei á sáttshöfði við hann og hafði allt af hugann á því, að ná frá honum verkkaupinu, þó lítið væri. Einu sinni sá hún að hann lét nokkra skildinga á afvikinn stað — hann ætlaði að kaupa sér létta fyrir þá — sagði hún þá við hann: „Svei, óhræsið þitt! Þessa peninga ætlar þú víst einhverri dækjunni, en bíddu við, ég skal halda í hemilinn á þér; þú skalt héðan af ekki fara eitt fet út fyrir húsdyr, nema ég sé með þér.“ Hafði Amed áður verið óhultur fyrir konu sinni, meðan hann var við vinnu sína í skóginum, en daginn eftir fór hún á bak asna og reið þangað á eftir honum. „Nú skal ég sjá, hverju þú ber í vænginn,“ mælti hún, „þegar þú svíkst um.“ Sá nú mannskepnan ekkert úrræði til þess að sleppa hjá þessum félagsskap; en allt í einu datt honum þó gott ráð í hug. „Heillin mín!“ mælti hann, „úr því þú ert komin hingað, þá geturðu hjálpað mér til með nokkuð, sem ég allt til þessa hef látið ógert af tortryggni við aðra. Það eru stór auðæfi þarna niðri í gamla uppþornaða brunninum, og ég hef vitað af þeim lengi. Ég ætla að bregða um mig þessum kaðli og getur þú látið mig síga ofan.“ „Nei, hugsaðu ekki til þess,“ svaraði konan og var óðlát, „láttu mig síga ofan; ég get eins vel gert það og þú, því líklega drægirðu allan fundinn undir þig.“ Fór þetta öldungis eins og maðurinn ætlaðist til: Hann brá kaðlinum utan um konu sína, og lét hana síga ofan í brunninn, og er hún var komin niður, sleppti hann kaðlinum og kallaði: „Nú verð ég þó líklega í friði fyrir þér, heillin góð! þangað til mér lízt að draga þig upp aftur; en þú verður að bíða stundarkorn.“ Fór hann síðan til vinnu sinnar og lét hana hamast og heitast eins og hana lysti. Lét hann nú líða góða stund, og er hann hélt að farinn væri úr henni mesti ofsinn, renndi hann kaðli niður í brunninn og kallaði til hennar: „Nú skaltu bregða um þig kaðlinum, ég ætla að draga þig upp aftur.“ Fór hann nú að draga, en þá var eitthvað svo þungt fyrir, að hann gat með hörkubrögðum togað það upp; sá hann þá að þetta var andi, sem upp kom. „Þér á ég mikið að þakka,“ mælti hann, „ég er einn af öndum þeim, sem ekki hafa megn til að hefja sig í loft upp, og bjó ég í brunni þessum. Einhver af óvinum mínum hefur snögglega hleypt til mín þeim versta kvenskratta á guðs grænni jörð, og hefur hún kvalið mig án afláts síðan hún kom niður. Ég veit ekki, hvernig ég á að þakka þér þenna mikla velgjörning, að þú losaðir mig við hana, en ekki skal hann samt verða ólaunaður. Heyrðu nú, hvað ég get gert fyrir þig. Ég veit að Indlands konungur á yndislega dóttur; mun ég þjóta í hana og gera hana óða. Leitar þá konungur allra lækna og fær enginn að gert, en ég skal gefa þér grös nokkur; skaltu væta þau í vatni, og þarf þá kóngsdóttir ekki annað til að verða alheil en að núa þeim í andlit sér.“ Þakkaði nú viðhöggvarinn andanum fyrir og fór af stað til aðseturs Indverjakonungs. Þegar hann kom þangað, heyrði hann getið um æði kóngsdóttur og hafði konungur lofað að gefa hana þeim, sem læknaði hana. Fór Amed þá til hans og bauðst til þess. Vætti hann grösin og neri framan í kóngsdóttur og varð hún á augabragði alheil meina sinna. Gifti konungur Amed hana og fór brúðkaup þeirra fram með mestu viðhöfn. Eftir að andinn var útrekinn, fór hann í kóngsdótturina á Kínlandi, því hann hafði ástarhug til hennar. Frétti faðir hennar, hversu undursamlega kóngsdóttirin á Indlandi hafði verið læknuð, og gerði því út sendiboða, til að bjóða Amed til hirðar sinnar og biðja hann að lækna dóttur sína. Var Amed fús til þess, en hnykkti heldur við, er hann sá, að hann átti að fást við sama andann, sem hann dró upp úr brunninum. „Ert þú þar, Amed, og getur verið svona vanþakklátur,“ mælti andinn. „Eigðu ekki undir því, að reka mig út úr kóngsdóttur, sem ég elska. Ef þú neyðir mig til að yfirgefa hana, þá hverf ég óðara til Indlands og drep konu þína.“ Varð Amed þá svo hræddur, að við sjálft lá, að hann segði konungi, að hann gæti ekki að staðið, en þá datt honum bragð í hug. „Ljúfurinn minn!“ segir hann við andann, „ég kom hingað ekki til að lækna kóngsdótturina, heldur til að biðja þíns fulltingis. Manstu eftir konunni, sem ætlaði að gera út af við þig í brunninum? Það var konan mín. Hefur einhver dregið hana upp aftur, og er hún nú allt af í hælunum á mér. Hún kemur víst hingað bráðum og því ætla ég að biðja þig að hjálpa mér.“ „Mig að hjálpa þér!“ anzaði andinn, „guð varðveiti mig frá því, að koma oftar nærri annarri eins konu. Nei, Amed, góðurinn minn, þar megna ég ekkert. Hjálpa þú þér sjálfur eins og þú bezt getur, ég ætla að forða mér.“ Og í sama vetfangi flýði andinn úr kóngsdótturinni og varð hún heil heilsu. Varð faðir hennar næsta glaður og gaf Amed ágætar gjafir, og sæmdi hann í öllu; fór hann síðan heim til konu sinnar á Indlandi.“ „Herra!“ mælti vezírinn enn fremur, „þetta sýnir, hvílík vonzka býr í konum, að jafnvel andar skuli hræðast þær. Hvernig eiga þá mennskir menn að vera óhultir fyrir þeim? Vezírar þínir, höfðingjar ríkisins og öll þjóðin hafa verið í uppnámi nokkra daga, og er allt sprottið af hrekkvísi einnar konu. Varaðu þig á svikræðum þessum og láttu ekki spana þig upp til að rasa svo fyrir ráð fram, að þú líflátir Núrgehan.“ Lét þá konungur fara með Núrgehan aftur í dýblissuna, fór síðan á veiðar, og var um kvöldið hjá drottningu sinni. Herti hún að honum að láta nú verða úr aftöku Núrgehans, sem hann hafði lofað svo lengi, og sagði honum sögu þessa: Páfagaukur konungur 34. NÓTT. „Konungur nokkur á Indlandi hafði numið töfraþulu af munki einum; gat hann fyrir kraft hennar farið úr líkama sínum og brugðizt í dýra líkami. Hafði hann reynt fjölkynngi þessa margsinnis og einu sinni, þegar hann var á veiðum með einum vezíra sinna, vildi hann sýna honum kunnáttu sína, las þuluna, og fór í dauðan hjört. Varð vezírinn hlessa, að sjá líkama konungs hníga niður, og hjörtinn fá líf aftur og stökkva með fullu fjöri. Þegar konungur hafði breytzt aftur í sína náttúrlegu mynd, beiddi vezírinn hann fyrir alla muni að kenna sér þessa ágætu þulu, og varð konunginum það glappæði, að kenna vezírnum hana. Nokkru síðar benti vezírinn konungi á dauðan páfagauk, sem lá undir tré einu, spottakorn frá höllinni; spurði hann konung um leið, hvort maður gæti líka brugðizt í fugls ham fyrir kraft töfraþulunnar. Kvað konungur já við, og því til sönnunar lífgaði hann páfagaukinn og flaug upp í tré. En óðara neytti vezírinn fjölkynnginnar, fór í líkama konungs, sem hann hafði skilið við, en í sinn líkama setti hann sál úr þræl nokkrum. Má nærri geta, hvort konungi hefur ekki orðið gramt í geði, þegar hann sá hvernig vezírinn hafði leikið á sig. Flaug hann því þaðan burt, en vezírinn gekk í stað konungs, bæði í hásætinu og kvennabúrinu og hvarvetna annarsstaðar. Var nú konungur lengi á flakki í páfagauks haminum, þangað til hann einu sinni flaug inn í hús til garðyrkjumanns nokkurs, lét handsama sig viljandi, og loka inn í búr; var hann síðan borinn til markaðar og boðinn til kaups. Hafði hann svo liðugt tungutak og var svo hnyttinn í svörum, að allir stórundruðust og hækkaði hann þangað til í verði, að enginn gat keypt, nema drottning. Lét hún þá kaupa hann og var farið með hann í kvennabúrið, og var hann settur í svefnherbergi drottningar. Ískraði oft í honum reiðin, þegar hann sá úr búrinu, hvernig drottinssvikarinn gekk út og inn um herbergi drottningar í líki hans. Einn morgun var vezírinn að ræða við drottninguna um fjölkynngi, og kvaðst geta brugðizt í hvaða dýrshræ sem væri. Drottning sagði sig dauðlangaði til að horfa á slík hambrigði, og beiddi hann að sýna sér það til skemmtunar. Lét þá vezírinn sækja dauða gæs, fór úr líkama konungs og lífgaði gæsina. Þá sá konungur sig ekki úr færi, heldur fór hann úr páfagauknum, og hvarf aftur í sinn eigin líkama, þreif um hálsinn á gæsinni og rotaði hana við vegginn. Varð drottning hrædd og spurði, því hann reiddist svo, en því verður ekki með orðum lýst, hvað hún furðaði sig og fyrirvarð, þegar hún heyrði konung sjálfan segja frá óláni sínu og hennar. „En þú,“ mælti Kansade að lyktum, „ættir að sjá af þessu, hvað vezírunum er treystandi.“ Herjaði hún á konung, þangað til hann lofaði henni statt og stöðugt, að láta taka son sinn af lífi daginn eftir.“ 35. NÓTT. „Herra!“ tók drottning til máls, um það leyti sem nótt var á enda, „þegar Sindbað konungur ætlaði að drepa Núrgehan morguninn eftir, fékk einn af vezírunum hann til að veita áheyrn orðum sínum um kvennasvik, og jafnvel leyfi til að segja honum þessa sögu eins og dæmi: Sagan af skraddaranum og Gylendam konu hans „Einu sinni var skraddari, sem átti undurfríða konu, er Gylendam hét. Elskuðust þau svo heitt, að maðurinn sór henni einu sinni, að ef hann lifði lengur, skyldi hann gráta heilan sólarhring á leiði hennar. Lét konan sér það ekki nægja, heldur hét hún að svelta sig í hel, ef hann andaðist fyrri. Það átti svo að fara, að Gylendam dó fyrr, og er hún var jarðsett, enti ekkillinn heit sitt og lagðist harmþrunginn niður hjá leiðinu og bar sig aumlega. Þá bar þangað að spámanninn Aysa; staðnæmdist hann þar, virti skraddarann fyrir sér og spurði, því hann hryggðist svo ákaft. En er skraddarinn, sem var óhuggandi, hafði sagt honum, hvernig á harmi hans stóð, mælti hann: „Þú mundir þá verða stórglaður, ef þessi heittelskaða kona þín vaknaði aftur til lífs?“ „Þá mun ég einskis óska framar, ef drottinn birtir mér slíkt stórmerki miskunnar sinnar,“ sagði skraddarinn. „Láttu þá huggast,“ mælti spámaðurinn, „ég vikna af sorg þinni, því hún er mikil og innileg, og með vilja þess, sem gaf, og þess, sem tók, vil ég gefa þér aftur konu þína.“ Því næst las hann bæn, og í sama bili reis Gylendam upp og sté upp úr gröfinni. Varð skraddarinn frá sér numinn og undraðist guðs almætti, og ætlaði að þakka spámanninum, en hann skipaði honum að gefa guði dýrðina og gekk leiðar sinnar. Þegar Gylendam raknaði við, spurði hún, hvernig stæði á slíku undri, og er maður hennar leysti úr því, þakkaði hún honum elsku sína og tryggð með blíðum og hjartnæmum orðum. Kvaðst hún ætíð skyldu muna honum það, og væri sér lífið því dýrmætara, sem hún hefði öðlazt það aftur fyrir hans bænastað. Skraddarinn var eins blíður við hana og beiddi hana nú að fylgja sér heim. En þá fyrst datt honum í hug, að Gylendam gæti ekki látið sjá sig í náhjúpnum, og mælti því: „Ég ætla að fara og sækja þér sæmileg klæði, og verð ég því að láta þig hér eina eftir; ég kem aftur að vörmu spori.“ Rétt í því hann var farinn, bar svo til, að leið kóngssonar þar í landi lá hjá gröfinni; þótti honum undrum gegna að sjá konu sitja þar í líkhjúp. Kom hann því nær með föruneyti sínu; leizt honum konan fríð og lífvænleg og hrærðist hann til meðaumkvunar, og ekki trútt um, að honum hlýnaði um hjartarætur. Sá það einn af fylgdarmönnum hans og mælti: „Þetta er forkunnar fríð kona; við skulum fara með hana í kvennabúrið, ef yður svo lízt.“ „Það væri ekki úr vegi,“ anzaði kóngsson, „ég á enga svo fallega. Spyrjið hana samt áður, hvort hún sé gift, því ég vil einskis manns konu taka.“ Spurði þá fylgdarmaður kóngssonar Gylendam: „Fagra kona, ef þér eruð ekki giftar, þá er það undir yður komið, hvort þér viljið njóta samvista kóngssonar.“ Var skraddarakonan skjót til svars og mælti: „Ég er útlend og engum háð.“ Þá tók einn af förunautum kóngssonar Gylendam undir skikkju sína og fór með hana í kvennabúrið, og var hún þar færð í skrautleg klæði. En meðan þetta gerðist, kom skraddarinn með kvenskyrtu og slopp; lá við hann gengi af vitinu, er hann sá hvergi konu sína. Tók hann að kveina enn þá ákafar en í fyrra skiptið, og særði drottinn að birta sér, hvað af henni væri orðið. „Ætli spámaðurinn hafi vakið hana upp frá dauðum til þess, að annar fengi hana?“ sagði hann við sjálfan sig, „ef svo væri, félli mér það þyngra en dauði hennar. Og þó er enginn efi á því; einhverjum, sem fram hjá hefur gengið, hefur orðið litið á frábæran fríðleik hennar, og hefur hann ekki horft í að ræna henni. Ég veit það, Gylendam mín, að þú hefur varið þig fyrir ræningjanum fram í rauðan dauðann, og hvar sem þú ert, veit ég, að þú andvarpar, örvæntir og kallar eftir hjálp minni. En ég skal heldur aldrei yfirgefa þig, ég skal leita þín alstaðar, og þó þú værir falin djúpt undir jörðinni, skyldi ég grafa þig upp.“ Enda var hann svo ótrauður að leita hennar, að hann komst fyrir það á endanum, hvar hún var niður komin, fór hann þá til kóngssonar, fleygði sér fram fyrir fætur honum og mælti: „Kóngssonur! Þér eruð veglyndari vinur réttvísinnar en svo, að þér viljið halda því með valdi, sem er annars eign. Kona mín hefur verið á yðar valdi í þrjá daga, og grátbæni ég yður að skila mér henni aftur.“ „Gáðu að þér, hvað þú segir,“ anzaði kóngsson, „engin kona er nauðug í kvennabúri mínu, og sízt nokkur sú, er gift sé.“ „Því að eins segi ég þetta, að ég veit það með vissu,“ mælti skraddarinn, og svaraði þá kóngsson: „Gott og vel, þú skalt fá að sjá allar konur mínar; en gættu þess, að ef kona þín er þar ekki, þá verður það þinn bani.“ „Það mun ég á hætta,“ segir skraddarinn, „því ég veit fyrir víst, að hún er í höllinni. Þér munuð sjá, að undir eins og hún sér mig, flýgur hún upp um háls mér, því engin kona er ástríkari né tryggari til en hún.“ „Þú skalt þá hafa vilja þinn,“ mælti kóngsson og skipaði að leiða fram allar konur sínar, og skyldi engin vera undanskilin. Kom ekki nema ein í einu og spurði kóngsson skraddarann í hvert skipti, hvort þetta væri hans kona. Kvað hann nei við, þangað til Gylendam kom loksins, þá kallaði hann upp: „Þarna er konan mín blessuð, sem ég hef grátið mörgum fögrum tárum.“ Spurði þá kóngsson Gylendam, hvort hún bæri kennsl á manninn. „Víst þekki ég hann“ svaraði hún, „og ekki að góðu. Það er sami stigamaðurinn, sem rændi mig og misþyrmdi mér; þér munið hvernig ég var útleikin, þegar þér funduð mig. Þetta bölvað mannhrak, sem guð láti tortímast, ætlaði á endanum að kviksetja mig, svo ég gæti ekki ákært hann hjá dómaranum. Herra! Synja mér ekki réttlætis og lát hegningu laganna koma yfir hann; ég hef engan frið fyrr en búið er að hengja hann.“ Skraddarinn varð öldungis klumsa. Réði kóngsson það af þögn hans og fáti því, er kom á hann, að hann mundi sekur vera, og mælti: „Þú ert furðu ósvífinn, svikadólgurinn þinn! Þú kemur hingað og gerir tilkall til konu, sem þú ekki átt, og sem þú þar á ofan hefur ætlað að kviksetja. Þú værir þess verður, að nýr dauðdagi væri upphugsaður handa þér; en ég ætla samt ekki að hafa meira við en láta hengja þig. Festið hann undir eins á gálgann,“ kallaði hann til varðmannanna. Ætlaði þá skraddarinn að stynja einhverju upp, en kóngsson þaggaði niðri í honum og mælti: „Ég vil ekki hlýða á lygar þínar, þú ert svikari og mannhundur, festið hann á gálgann, varðmenn, eða ég læt hengja ykkur líka.“ Voru þá skraddaranum bundnar hendur á bak aftur, og síðan farið með hann til gálgans. En rétt í því böðullinn var að greiða snöruna, kom spámaðurinn Aysa og skipaði honum að hætta, því skraddarinn væri saklaus. Báru menn svo mikla lotningu fyrir þessum helga manni, að honum var hlýtt. En varðmenn kóngssonar heimtuðu, að skraddarinn væri líflátinn, því herra þeirra hefði skipað það. En Aysa kvað það skyldu vera sinn ábyrgðarhluta og fór að vörmu spori til kóngssonar, og óðara en hann hafði sagt honum allt hið sanna, tók hann aftur dauðadóminn. Og hann gerði betri skil, því hann lét taka Gylendam og festa hana á gálgann staðinn fyrir mann hennar. „Herra!“ mælti vezírinn enn fremur, „af þessu sérðu, hversu hrekkvísar konur eru, og að vitur maður getur jafnvel ekki treyst þeim, sem ráðvandastir sýnast. Skipaðu, konungur, að miklu vandlegar sé leitað að Abúmasjar og varastu allt glappæði.“ „Svo skal vera,“ svaraði Persakonungur, „en finnist hann ekki í dag, þá læt ég hálshöggva son minn á morgun.“ Þannig mælti konungur og reið út á veiðar eins og hann var vanur.“ 36. NÓTT. Þegar Dínarsade hafði vakið Sjerasade í sama mund og vant var, hélt hún áfram sögunni á þessa leið: „Herra! Gríski konungurinn, sem sagði vezír sínum sögu Sindbaðs konungs, hélt þannig áfram: „Þegar Persa konungur kom heim af veiðum og hafði neytt kvöldverðar með drottningu sinni, greip hún fulla eiturskál og mælti: „Herra! Ef þú synjar mér alls réttlætis, drekk ég eitur þetta og dauði minn komi yfir þig. Vezírar þínir eru allt af að telja þér trú um hrekkvísi kvenna, en karlmenn standa okkur þar ekki að baki. Skal ég segja þér nýtt dæmi því til sönnunar. Sagan af málaranum Mamúð frá Ispahan Einu sinni fór málari að finna kunningja sinn; sá hann þá hjá honum mynd svo yndislegrar konu, að hann fékk á henni brennandi ást. Reyndi vinur hans að leiða honum fyrir sjónir, hversu heimskulegt það væri, að hafa svo ákafan girndarhug á blindri og mállausri mynd, sem einhver ef til vill hefði gert eftir hugmynd sinni. Þá svaraði Mamúð: „Það er ómögulegt að málaranum hafi tekizt að mynda þetta andlit, nema hann hafi haft það fyrir sér.“ Lét hann vin sinn ekki hafa neinn frið fyrr en hann komst fyrir það hjá málaranum og varð þess vísari, að myndin var af söngmey nokkurri í kvennabúri stórvezírsins í Ispahan. Þegar málarinn vissi, að stúlkan, sem hann elskaði, var í höfuðborg Persíu, fór hann af stað þangað og ferðaðist dag og nótt. Þegar hann var búinn að vera þar nokkra daga, varð hann gagnkunnugur lyfsölumanni einum; var hann til húsa hjá honum og talaði við hann um margt, sem hann þurfti að komast eftir, til að ná áformi sínu. Heyrði hann, að konungur væri svarinn óvinur töframanna, og ef hann næði þeim, léti hann kasta þeim niður í gjá nokkra fyrir utan borgina, svo þeir yrðu þar hungurmorða. Fékk hann og fulla vissu um það, að söngmærin væri ein af ambáttum stórvezírsins og hugsaði hann sér bragð til að ná henni. Hann bjó sig út eins og ræningi og læddist til hallar vezírsins, og komst með kaðalstiga, er hann hafði með sér, yfir múrinn og flatþakið niður í garðinn. Sá hann þar herbergi skínandi bjart af mörgum ljósum; þangað gekk hann og fór inn; sá hann þar konu, ljómandi af fegurð eins og sól í heiði; lá hún þar sofandi í fílabeinsrúmi gullbúnu, og brunnu lampar allt umhverfis; kenndi hann, að þar var sú, er hann leitaði að. Gekk hann þá rétt að hvílunni og rispaði hægt í lófa hennar með daggarði sínum, svo að ofurlítið dreyrði úr. Hrökk hún upp, en var svo hrædd, að hún mátti ekki hljóði upp koma sér til hjálpar; hélt hún að þetta væri ræningi og bauð honum blæju, sem hjá henni lá, margskreytta perlum og gimsteinum, ef hann vildi gefa sér líf. Tók Mamúð við blæjunni, og fór eins og hann var kominn. Daginn eftir bjóst hann í pílagrímsgervi, stakk á sig blæjunni og fór til konungs. „Herra!“ tók hann til orða: „Eg em guðhræddur pílagrímur frá Khórassan; hefur lofstír mannkosta þinna og orðrómur réttlætis þíns dregið mig hingað, að ég mætti lifa í skjóli þínu og vernd. Ég kom þegar skuggsýnt var orðið að borginni og voru hliðin lokuð; varð ég svo að bíða þar til morguns. Meðan ég lá þar úti, sá ég koma fjórar konur, reið ein hýenu, önnur hrúti, þriðja svörtum hundi, fjórða lébarða; var auðséð að þetta voru fordæður. Ein þeirra kom til mín og lamdi mig með keyri sínu, sem var eins og glóandi hrísla á að líta. Nefndi ég þá nafn allsvaldanda guðs, og brá til hennar hníf mínum, og skeindi hana á hendinni. Hvarf hún þá frá mér, en missti þessa dýrindis blæju og tók ég hana upp; virði ég jarðneskan hégóma að vettugi og legg hana því niður fyrir fætur þína.“ Að svo mæltu fór hann, en konungur þekkti blæjuna; hafði hann gefið vezírnum hana áður, og komst hann nú að því, að vezírinn hafði aftur gefið hana uppáhalds ambátt sinni. Var hún leidd fram eftir skipun konungs og skoðuð; fannst þá á henni sárið. Var hún dæmd til að verða hungurmorða fyrir fordæðuskap og var henni sökkt niður í gjána fyrir utan borgina. En er Mamúð spurði, hvernig bragðið hafði heppnazt, fór hann þangað, og beiddi varðhaldsmennina að framselja sér ambáttina; gerðu þeir það, því bæði gaf hann þeim gjafir og skemmti þeim með sögu sinni. Hélt hann síðan heim á leið með ambáttina og fór dagfari og náttfari unz hann komst þangað með hana. Þetta er nú eitt af hinum óteljandi brögðum karlmannanna,“ mælti Kansade að lyktum, en Sindbað svaraði: „Nú skal sonur minn orðalaust deyja á morgun.“ Á þessu hafði nú gengið í fjörutíu daga, að Kansade rak eftir lífláti Núrgehans, en vezírarnir töldu úr því. En að morgni hins fertugasta og fyrsta dags settist konungur í hásæti, lét leiða fram son sinn og hina fjörutíu vezíra, alla í fjötrum, og kom einn tugur í einu. Var böðlinum skipað að taka til verks, og batt hann fyrir augu kóngssonar og brá sverðinu. Spurði hann konung tvisvar, hvort hann skyldi höggva, og játaði konungur því tvisvar. Samt spurði böðullinn í þriðja skipti og mælti: „Herra! Hugsið eftir því, að ef ég framkvæmi skipun yðar, verður hún ekki aftur tekin.“ Konungur ætlaði að skipa honum í þriðja sinn, en í því bili var Abúmasjar dreginn fram fyrir hásætið svo fljótt, að fætur hans komu varla við gólfið; höfðu varðmenn tekið hann fastan fyrir utan höllina. „Mannfjandi!“ mælti konungur, er hann sá læriföður sonar síns, „níðingsskapur þinn skal koma í koll þér. Er ekki svikum þínum um málleysi sonar míns að kenna?“ „Svo er í sannleika, herra!“ anzaði Abúmasjar, „það dró nauðsyn til, að sonur þinn þegði í fjörutíu daga, svo að óláni því yrði afstýrt, er himintunglin spáðu honum. En nú er hinn hættulegi tími á enda og nú má hann tala.“ Var þá bandið óðara leyst frá augum Núrgehans, og sagði hann hreinskilnislega frá, hvað hann og drottningin, stjúpa hans, hefðu átt saman. Báru þjónustumeyjarnar það með honum; höfðu þær staðið á hleri og heyrt hvert orð, því þunnur veggur var á milli. Lét þá Sindbað konungur son sinn setjast við hlið sér og kyssti á honum augun; en hinir fjörutíu vezírar voru leystir úr fjötrunum og kysstu kné hans og fætur; fóru þeir úr sorgarbúningnum, er þeir urðu að bera á hinum fjörutíu dögum, og íklæddust dýrindis klæðum, sem konungur gaf þeim. En Kansade var vægðarlaust líflátin. Þegar gríski konungurinn hafði sagt vezír sínum sögu Sindbaðs Persakonungs, mælti hann enn fremur: „Ég skal gjalda varhuga við því að drepa eftir þínum ráðum hann Dúban, sem þú öfundar og ekkert hefur gert þér. Ég vil ekki gera honum eins rangt til og konungurinn gerði syni sínum.“ Þegar vezírinn sá að svona lá í konungi, mælti hann: „Því skyldi ég bera slíkan kala til hins svikráða læknis, að ég talaði illa um hann, og bruggaði honum banaráð, ef hann ekki sæti á svikráðum við þig? Mér gekk ekkert annað til en dyggð og trúleiki þér til handa, að vara þig við honum, og hafi ég ekki sagt satt, þá refsaðu mér eins og einum vezír hefur verið refsað einu sinni áður.“ „Og hvað hafði hann til saka?“ spurði gríski konungurinn, en vezírinn mælti: „Þóknast yður mildilegast að hlýða á: Söguna af vezírnum Einu sinni var konungur, er son átti, sem hafði ákaflega gaman af dýraveiðum. Þótti konungi ekkert að því, en skipaði vezír einum að víkja aldrei frá hlið sonar síns, hvað sem í skærist. Þá var það einn dag, er þeir höfðu riðið út á veiðar, að þeir sáu stórt villidýr langt burtu. Kallaði þá vezírinn: „Hó! hó! áfram, áfram!“ og þeysti kóngsson svo ákaft eftir dýrinu, að hann sá ekki að föruneyti hans varð á eftir og hvarf úr augsýn. Leit hann ekki fyrr í kringum sig en villidýrið á eyðimörkinni var horfið, og hann sjálfur vissi ekki, hvert fara skyldi. Meðan hann var að ráfa þarna í vandræðum sínum, mætti hann konu, ekki svo óásjálegri og grét hún mjög. Stöðvaði hann þá hest sinn og spurði, hver hún væri og hvaðan, en konan svaraði: „Ég er dóttir konungs eins á Indíalandi. Á leiðinni gegnum eyðimörk þessa varð ég viðskila við fylgd mína; sótti að mér svefn, svo ég varð öldungis úrvinda og datt af baki, en hesturinn hljóp frá mér. Stend ég hér einmana og veit hvorki upp né niður.“ Kóngsson sá aumur á henni, tók hana og lét á bak fyrir aftan sig og reið áfram. Komu þau að gömlum múrum; sagði þá kóngsdóttir að sig langaði að fara af baki. Setti kóngsson hana niður, og fór síðan sjálfur af baki, meðan hún gekk inn á milli múranna. En er honum þótti langt að bíða, gekk hann á eftir henni og heyrði mannamál þar innar frá. Þótti honum þetta kynlegt og brá heldur en ekki í brún, er hann heyrði konuna segja: „Börnin góð! Í dag færi ég ykkur feitan dilk.“ Gullu þá við margar raddir og æptu: „Láttu okkur þá fá hann, móðir góð, svo við getum étið hann.“ Sá þá kóngsson að kvensniptin, sem þóttist vera kóngsdóttir, mundi vera kona Ghúls[* Svo nefnist ein tegund illra anda er dvelja fjarri mannabyggðum, og taka menn til sín og éta þá.] eins, og taldi sér dauðann vísan. Hljóp hann þá titrandi af hræðslu og ætlaði að stökkva á bak, en í því kom konan að. Sá hún hvað hann var hræddur og hnugginn og mælti: „Hvað hræðistu?“ „Illan óvin,“ anzaði kóngsson. „Léztu ekki vera kóngsson?“ spurði konan, „því gefurðu þá ekki óvin þínum gull og kaupir þig í sátt? „Gull stoðar ekkert,“ svaraði kóngsson, „honum nægir ekki minna en líf mitt og því hræðist ég hann; æ, ég er dauðans matur.“ „Ef svo er,“ segir konan, „þá feldu þig guði á hendur og biddu hann að hjálpa þér.“ Kóngsson hélt fyrst að þetta væri Lokaráð, en leit samt upp til himins og mælti: „Ó, þú, sem lítur niður til hinna nauðstöddu og eyðir hörmungunum, hjálpa þú mér og lát hug óvina minna frá mér snúast, því þú einn ert almáttugur.“ Jafnskjótt sem konan heyrði bæn þessa, hvarf hún að baka til við múrana. Reið kóngsson síðan öræfi og eyðimerkur og komst farsællega heim til konungsins, föður síns. En er hann heyrði hvílíkan háska sonur hans hafði ratað í, og að hirðuleysi vezírsins væri um að kenna, lét hann kyrkja vezírinn þegar í stað. En svo ég víki aftur til Dúbans læknis, þá er þér dauðinn vís, ef þú trúir honum lengur. Þú segir hann hafi læknað þig, en hvernig veiztu það með vissu? Það er ekki sagt hann hafi læknað sjúkdóminn frá rótum og hver veit nema meðulin hafi banvæn áhrif, þegar frá líður?“ Gríski konungurinn var ekki bráðskarpur og trúði því vezírnum. „Þú segir satt, vezír minn!“ mælti hann, „og þú ert mér trúr. Hann er kominn gagngert til að ráða mig af dögum; hann læknaði mig með nokkru, sem ég hélt á; hann þarf ef til vill ekki annað en að láta mig þefa af einhverju og þá er ég dauður. Segðu mér, vezír, hvað á ég að taka til bragðs í þessum vandræðum?“ „Herra!“ anzaði vezírinn, „svo þú verðir öldungis óhultur fyrir svikum hans, er bezt að þú sendir undir eins eftir honum og látir höggva af honum höfuðið; svíktu hann áður en hann svíkur þig.“ „Þetta er heilræði,“ segir konungur, og gerði boð eftir Dúban; kom hann þegar og lá vel á honum. „Veiztu hvers vegna ég hef stefnt þér hingað?“ spurði gríski konungurinn Dúban. „Nei, herra!“ svaraði hann, „guð veit það einn; hans nafn sé blessað.“ „Ég hef sent eftir þér,“ mælti konungur, „til þess að láta drepa þig.“ Það verður ekki með orðum sagt, hvað lækninum brá við þessi orð og tók hann þannig til orða: „Því viltu taka mig af lífi, konungur? Hvern glæp hef ég drýgt?“ „Því hefur verið stungið að mér,“ segir konungurinn, „að þú sért njósnarmaður og kominn hingað til að drepa mig. Ætla ég að koma í veg fyrir það og læt því drepa þig þegar í stað.“ Og í sama bili kallaði hann til böðulsins: „Höggðu höfuðið af þessum svikara og frelsaðu mig frá vonzku hans“ 37. NÓTT. Þegar Dúban hafði heyrt dauðadóm sinn, mælti hann: „Miskunna mér, konungur, og guð mun miskunna þér; glata mér ekki og guð mun ekki glata þér.“ Tók hann þessa bæn upp aftur, hvað eftir annað, allt eins og ég gerði við þig, andi!“ mælti fiskimaðurinn, sem var að segja andanum í flöskunni söguna af gríska konunginum og Dúban lækni, „en þú vildir endilega drepa mig. Eins harðbrjósta var gríski konungurinn og skipaði böðlinum aftur að höggva Dúban. Kenndu þá nokkrir af hirðmönnunum í brjósti um Dúban og kváðust ekki vita, að hann hefði neitt af brotið, því hann hefði ekki gert annað en að lækna konunginn, þar sem allir aðrir læknar voru gengnir frá. En konungur svaraði: „Þið vitið ekki hvernig í þessu liggur, líf mitt er í veði, ef hann er ekki drepinn. Sá sem læknaði mig með nokkru, er ég hélt á í hendinni, getur drepið mig með öðru, sem ég að eins þefa af. Ég er hræddur um, að hann ætli sér þetta, og er líklegast að hann sé kominn hingað til þess.“ Skipaði þá konungur í þriðja sinni að höggva hann. Þegar Dúban læknir heyrði þetta, lagði hann alveg árar í bát og mælti: „Herra! Hafirðu fastráðið dauða minn, þá gefðu mér lítinn frest, að ég geti farið heim til mín, til að ráðstafa eignum mínum, kveðja heimili mitt og kjósa mér legstað. Ég ætla líka að útbýta bókum mínum milli þeirra, sem not hafa af þeim. Ætla ég að gefa þér eina, konungur, og er hún slík gersemi, að vert er að hún sé vandlega geymd í féhirzlu þinni.“ „Hvaða bók er það?“ spurði konungur, og svaraði læknirinn: „Það er ómögulegt að skýra frá efni hennar, en einhver hinn lítilvægasti leyndardómur hennar er það, að ef þú lýkur henni upp, eftir að ég er hálshöggvinn, flettir í henni þremur blöðum og lest þriðju línu upp á blaði í vinstri hendi, þá mun höfuð mitt tala og leysa úr hverri spurning, [1131.png] sem þú leggur fyrir það.“ Furðaði konungur sig á þessu og lét varðmenn fylgja Dúban heim, og var hann þar að ráðstafa öllu sínu þangað til daginn eftir. Var hann aftur sóttur til gríska konungsins morguninn eftir; var þar saman komin hin glæsilegasta hirðsveit; höfðu flykkzt saman emírar, vezírar og margt annað stórmenni, því þeir bjuggust við að sjá eitthvert furðuverk. Kom þá læknirinn með gamla bók og lagði hana fyrir fætur konungs og öskjur hjá, sem eitthvert duft var í. Lét hann þá færa sér skál og hristi það niður í hana og mælti: „Konungur! Þegar höfuð mitt er afhöggið, skaltu láta setja það niður í skálina og mun þá blóðrásin stöðvast. Ljúktu síðan upp bókinni og gerðu eins og ég hef fyrir sagt, og mun þá höfuð mitt tala. En leyf mér, heyra, að biðja þig líknar einu sinni enn, svo að guð einnig líkni þér á síðan.“ „Hér stoðar engin bæn,“ mælti konungur,“ þú skalt deyja, þó ekki væri nema til að heyra höfuð þitt tala.“ Skipaði hann þá að hálshöggva Dúban og var svo gert. En er höfuð hans var lagt í skálina, lauk konungurinn upp bókinni; loddu blöðin saman og vætti hann því aftur og aftur fingurgóminn á tungunni, svo hægra væri að fletta. Fletti hann fyrsta, öðru og þriðja blaðinu, og er hann sá þar ekkert skrifað, mælti hann: „Þar stendur ekkert, læknir!“ „Flettu nokkrum blöðum enn,“ svaraði höfuðið, og gerði konungur það og varð allt af að drepa fingrinum á tunguna, því blöðin tolldu saman. Hafði hvert blað verið bleytt í gegn með eitri; tók það nú að hrífa, konunginum sortnaði fyrir augum og hné hann niður úr hásætinu með andköfum í því hann mælti: „Ég dey af eitri,“ en höfuðið talaði þessi orð á meðan: „Þeir beittu valdi sínu, en þeir beittu því eins og harðstjórar, og því var, sem þeir hefðu aldrei verið. Hefðu þeir verið sanngjarnir við aðra, hefðu aðrir verið sanngjarnir við þá, en þeir voru kúgarar og því kom þeim makleg hefnd. Guð refsar þeim, sem grimmur er og níðist á sakleysinu; hann lætur hverjum og einum launað eftir hans verkum.“ Þegar þessi orð voru töluð, gaf gríski konungurinn upp öndina, og höfuð læknisins missti einnig lífsmark það, sem var með því. „Herra!“ mælti Sjerasade enn fremur, „svona lauk loksins viðskiptum þeirra Dúbans læknis og gríska konungsins. Nú víkur sögunni til fiskimannsins og andans.“ Framhald sögunnar af fiskimanninum og andanum 38. NÓTT. „Herra! Þegar fiskimaðurinn hafði sagt andanum, sem var innibyrgður í flöskunni, söguna af gríska konunginum og Dúban lækni, mælti hann enn fremur: „Þú sér af því, andi, að gríski konungurinn hefði lifað, hefði hann gefið lækninum líf. En þú vildir tortíma mér, þrátt fyrir allar bænir mínar, nú skal ég vera miskunnarlaus eins og þú og sökkva þér í sjávardjúp.“ Þegar andinn heyrði þessi orð, andæpti hann og bað: „Fiskimaður! Ég særi þig við nafn hins hæsta, gerðu það ekki. Láttu þér farast vel og hugsaðu eftir því, að það er ódrengilegt, að hefna sín, og að mönnum ber að launa illt með góðu. Hafi ég gert illa, þá breyttu við mig eins og Immameh við Atikeh[* Immameh og Atikeh eru kvenmanna nöfn, en sagan er ókunn.].“ „Og hvernig breytti hún?“ spurði fiskimaðurinn, en andinn kvaðst vera illa fyrirkallaður að segja sögur, þar sem hann var innilokaður í flöskunni, hann skyldi gera það, ef hann sleppti sér út. „Nei,“ sagði fiskimaðurinn, „ég hleypi þér ekki út svo fljótt. Ég gerði þér gott, og þú ætlaðir að drepa mig, þó ég lægi flatur fyrir þér á jörðinni og grátbændi þig að vægja mér. Þú skalt fara í sjóinn og kúra á mararbotni þangað til á dómsdegi.“ „Láttu þér hug við ganga,“ svaraði andinn, „vertu drenglyndur og gefðu mér frelsi; ég lofa að gera þér aldrei mein, heldur skal ég hjálpa þér til að verða vellríkur.“ Þetta fagnaðarboð sneri huga fiskimannsins og lét hann andann lofa sér því með eiði að sverja við guðs nafn; síðan opnaði hann flöskuna. Rauk gufa upp úr henni eins og áður, þangað til hún varð tóm; því næst þéttist gufan og brást í líki ógurlegs anda; varð honum það fyrst að verki, að hann sparkaði til flöskunnar svo að hún hraut langt út á sjó. Varð þá fiskimaður skelkaður og hélt að þetta væri ekki góðs viti. Samt herti hann upp hugann og sagði: „Ætlarðu að rjúfa eiðinn, sem þú sórst mér? Á ég að segja eins og Dúban læknir við gríska konunginn?“ Andinn hló við og mælti: „Vertu óhræddur, ég skal ekkert gera þér. En taktu netið þitt og fylgdu mér.“ [1133.png] Síðan héldu þeir af stað og var fiskimaður hálfsmeikur. Gengu þeir fram hjá borginni og upp á hátt fjall og komu niður á víða völlu milli fjögra hóla, lá stöðuvatn eitt á miðju sléttlendinu. Lét andinn þar staðar numið, og sagði fiskimanninum að kasta út netinu. Hann gerði það og var vongóður um veiði, því þar var krökkt af fiski í vatninu, en það þótti honum kynlegt, að þeir voru allavega litir, hvítir, rauðir, bláir og gulir. Veiddi hann og fjóra fiska, sinn með hverjum lit, og varð glaður við. „Farðu með þá til soldáns,“ mælti andinn, „hann mun gefa þér svo mikið fé fyrir þá, að þú verður ríkismaður. Annars bið ég þig virða mér til vorkunnar, sem hef legið átján hundruð ár á hafsbotni, að ég er orðinn svo ókunnugur á landi, að ég get ekki launað þér á annan hátt. Þú skalt veiða hér á hverjum degi, en gerðu það aldrei nema einu sinni á dag. Guð veri með þér!“ Að því mæltu stappaði andinn á jörðina og laukst hún upp og gleypti hann. Fiskimaður furðaði sig stórlega á ævintýri sínu og andans, og fór til borgarinnar; gekk hann rakleiðis til hallar soldáns, og fékk honum hina fjóra fiska... 39. NÓTT. Soldán lét sér mikið finnast um fiskana, sem fiskimaðurinn færði honum. Hafði hann aldrei á ævi sinni séð neina slíka, og skipaði að fá þá nýju eldabuskunni til matreiðslu; Grikklands keisari hafði gefið honum eldabuskuna nokkrum dögum áður. „Hún skal nú reyna sig á þessum fiskum,“ sagði soldán. Vezírinn fékk henni fiskana sjálfur, og lagði ríkt á við hana að vanda sig. Þegar hann kom aftur til soldáns, lét soldán gefa fiskimanni fjögur hundruð gullpeninga. Hafði mannskepnan aldrei átt svo mikið fé í einu og fór því glaður og kátur aftur heim til sín, því nú gat hann fullnægt öllum þörfum sín og sinna. [1134.png] En á meðan gerði eldabuska soldáns fiskana til og lagði þá á steikarapönnu yfir glæður. En er þeir voru stiknaðir öðrumegin, sneri hún þeim við. Óðara en hún var búin að því, klofnaði eldhússveggurinn og gekk þar út kona há og vel vaxin og yndisleg að líta; voru augabrúnir og augnahár hennar pentuð svörtum lit, en varir hennar sællegar og blómlegar. Hún hafði bláan silkimotur á höfði, hún var prýdd eyrnagullum, armböndum og dýrindis steinhringum, en í hendinni hélt hún á myrtusviðarsprota. Drap hún honum á fiskana og mælti: „Fiskar, haldið þið sáttmálann enn?“ Eldabuskan stóð forviða meðan vitrunin tók sömu orðin upp aftur í annað og þriðja sinn. Þá teygðu fiskarnir upp höfuðin og sögðu: „Þegar þú kemur, þá komum við aftur, þegar þú kemur, komum við, þegar þú fer, förum við.“ Síðan velti konan pönnunni við og hvarf eins og hún var komin, en veggurinn laukst aftur saman. Nú herti eldabuskan upp hugann og ætlaði að taka upp fiskana í skyndi, en þá voru þeir brunnir til kaldra kola. Kallaði hún þá upp, grátandi og angistarfull: „Drottinn minn! Hvernig ætli að fari fyrir mér?“ Í því kom stórvezírinn að og skipaði að bera fiskana á borð. Sagði hún honum þá grátandi, hvernig farið hafði; varð hann hlessa á því, sem von var. „Sé þetta satt,“ hugsaði hann með sér, „þá er það eitthvað ekki einleikið.“ Til þess að komast eftir, hvernig á þessu stæði, bar hann eitthvað fyrir soldán, hvers vegna fiskarnir væru ekki á borð bornir, en lét undir eins sækja fiskimanninn, og skipaði honum að koma með fjóra fiska aðra eins og hina fyrri. Lofaði fiskimaður að koma með þá að morgni næsta dags, og gat hann efnt loforð sitt, því undir eins og hann hafði kastað út netinu, fann hann fjóra samkyns fiska. Fór vezírinn til eldabuskunnar með þá og skipaði henni að steikja þá að sér áhorfandi. Voru þeir nú hreinsaðir og lagðir á steikarapönnuna yfir eldsglæður; en er þeir voru stiknaðir öðru megin var þeim snúið við. Þá fór eins og fyrri, veggurinn klofnaði, og sást sama konan koma með myrtusviðarsprota, drap hún honum á fiskana og mælti hin sömu orð. Þegar hún hafði þrítekið þau, teygðu fiskarnir upp höfuðin og svöruðu eins og í fyrsta skipti. Konan velti pönnunni við og fór eins og hún var komin. 40. NÓTT. Vezírinn varð steinhissa, en datt þó ekki í hug, að efast um, að svo væri, og sagði, að ekki mætti leyna soldán slíkum fádæmum. Fór hann því og sagði herra sínum frá. Þótti honum sjón sögu ríkari, og vildi hann ganga úr skugga um það; lét hann því skipa fiskimanninum að koma aftur með fjóra samkyns fiska, að þremur dögum liðnum. Gerði fiskimaður það og varð soldán glaður við og lét borga honum önnur fjögur hundruð gullpeninga. Síðan skipaði hann stórvezírnum að steikja fiskana sjálfur, að sér ásjáandi. Svaraði stórvezírinn: „Ég heyri og hlýði,“ hreinsaði fiskana og lét á steikarapönnuna og sneri þeim, þegar þeir voru stiknaðir öðrumegin. Klofnaði þá veggurinn á ný og gekk þar inn svertingi geysistór og digur. Hélt hann á grænni kylfu í hendinni og mælti ógurlegri röddu: „Fiskar! Haldið þið sáttmálann?“ Réttu þeir þá upp höfuðin og svöruðu: „Já, já! Þegar þú kemur aftur, komum við aftur, þegar þú kemur, komum við, og þegar þú fer, förum við.“ Því næst hvolfdi svertinginn pönnunni, fiskarnir brunnu, en hann hvarf út um vegginn og luktist hann saman aftur. Þegar soldán var kominn til sjálfs sín aftur eftir þenna mikla fyrirburð, ásetti hann sér að komast eftir leyndardómi þeim, sem fiskar þessir voru háðir. Boðaði hann fiskimann á sinn fund og spurði hann: „Hvar hefurðu veitt þessa merkilegu fiska?“ „Í vatni einu,“ anzaði fiskimaður, „sem liggur hinu megin fjallsins fyrir framan borgina milli fjögra hólanna.“ „Hvað margar dagleiðir eru þangað?“ „Herra! það er lítil bæjarleið,“ segir fiskimaður. Furðaði hver maður sig á þessu, því enginn vissi neitt til, að vatn væri í þeirri átt og á því svæði, sem fiskimaður tilgreindi. En soldán sté jafnskjótt á hest sinn og skipaði hirð sinni og föruneyti að fylgja sér á þenna stað. Tók nú öll sveitin sig upp og fór fiskimaður í fararbroddi; lá leiðin yfir háfjallið og þaðan ofan á hið víða sléttlendi, sem enginn maður vissi af. Að stundarkorni liðnu kom sveitin að vatninu milli hinna fjögra hóla; úði það og grúði af hinum ferlitu fiskum. Lét soldán þar staðar numið og undraðist mikillega; síðan spurði hann, hvort nokkur hefði orðið var við þetta vatn, svona nálægt borginni. Kváðu allir nei við og mælti soldán enn fremur: „Viti það himinn, að ekki skal ég fyrr aftur heim snúa til borgarinnar og setjast í hásæti mitt, en ég veit allt með sönnu, hvernig á vatninu og fiskunum stendur.“ Skipaði hann þá, að setja þarna tjöldin, fór sjálfur í sitt tjald og kallaði á vezír sinn til ráðaneytis. Var vezírinn vitur maður og fróður, og trúði soldán honum einum fyrir leyndarmáli því, að hann ætlaði sér að grennslast eftir vatninu og fiskunum um nóttina. „Seztu við tjalddyr mínar,“ sagði hann við vezírinn, „vísaðu hverjum manni burt og segðu ég sé veikur og vilji vera aleinn, en hinu skaltu leyna.“ Gat vezírinn ekki haft á móti því, en soldán fór í dularbúning, tók sverð sitt og gekk út í náttmyrkrið, einsamall og ókennilegur. Gekk hann yfir einn hólinn og eftir flötinni, sem þar var fyrir neðan, þangað til honum gerðist erfitt af sólarhita, og hann varð að hvíla sig. Síðan fór hann leiðar sinnar, og að morgni hins annars dags kom hann auga á eitthvað dökkt langt í burtu; sá hann skjótt að þetta var glæsileg höll úr fáðum marmara. Var vængjahurð fyrir hliðinu og önnur upplokin, svo að soldán hefði getað gengið inn hindrunarlaust, en samt drap hann þrisvar á dyr. En enginn svaraði né kom til dyra, og gat honum þó ekki „skilizt, að slík höll væri auð af mönnum. Fór hann þá inn í forgarðinn og kallaði: „Þér íbúar þessarar hallar, hér er kominn ferðamaður og þarf hressingar. Þannig kallaði hann þrisvar og kom fyrir ekki; herti hann því upp hugann og fór lengra, þangað til hann kom inn í víðan garð í miðri höllinni. Var þar glæsilegur lystihver og stóðu þar fjögur ljón úr skíru gulli, sem spýttu vatni upp úr gininu og var það eins og perlur eða gimsteinar tilsýndar, þegar það féll niður. Var þar og fjöldi af ágætum fuglum, og spennt út net hátt uppi, svo að þeir gætu ekki flogið burt. Undraðist soldán enn meir, er hann sá allt þetta; þótti honum leitt að sjá engan mann, er gæti gert hann nokkurs vísari. Settist hann niður í forgarðinum þungt hugsandi, en þá heyrði hann allt í einu raunalega rödd, og kvað hún þessar vísur: /# Þér, urðir grimmu, líkn ei ljáið langþjáðum mér, né aumur sjáið á þeim, er lengi lausnar beið! Aumkvaðu beðja, milding mikinn meinráðum ástar köldum svikinn, auðmilding, sem á nú í neyð. Fyrrum vinhlýja vestankælu, um vanga þinn, er leið í sælu, afbrýði sál mín ástarheit; forlaga myrkur menn ei skilja, margur blindast af þeirra vilja, örlaga fjötur enginn sleit. Gefst þá bogmanni hjálp að hljóta, í háska sem að ör vill skjóta, og strenginn slitinn sundur sér? Þegar ofstopann ólán fellir og aldan ströng oss flötum skellir, segið mér þá, hvar athvarf er. #/ Spratt þá soldán upp og gekk á hljóðið; kom hann að dyrum er tjald var hengt fyrir. Lyfti hann tjaldinu og sá andspænis móti sér unglegan mann, fríðan sýnum og skrautbúinn; sat hann á háum legubekk og voru upp að honum tröppur. Hin fagra ásjóna hans var myrkvuð af skugga sorgarinnar, og hafði hann svartan díl á annarri kinninni. En svo segir skáldið: /# Merki svart maður engi lýti ljósra kinna; blakkur blettur blöðum skreytir ungrar anemónu. #/ Varð soldán feginn að hitta þar mann, og heilsaði honum. Hinn ungi maður, sem var í gullsaumuðum klæðum, tók kveðju hans og sat grafkyrr, en beiddi hann að fyrirgefa sér, að hann stæði ekki upp á móti honum, og væri sér þess varnað af meinlegum kvilla. Soldán kvað það alls ekki saka og mælti: „En eins bið ég yður, herra! Þiggið hjálp mína, ef hún má yður nokkuð duga og létta hörmungum þeim, er þér kvartið yfir, og segið mér enn fremur, hvernig stendur á vatninu hérna skammt frá borginni, sem fullt er af ferlitum fiskum? Hvernig stendur á höllinni og einlífi yðar á þessum stað?“ Svaraði þá maðurinn engu, heldur tók að gráta beisklega. Þótti soldáni þetta kynlegt og mælti: „Segið mér, hver er orsök yðar miklu sorgar, af hverju grátið þér?“ „Æ, herra!“ anzaði hinn, „hver mundi sá vera, að ekki táraðist, ef hann væri í mínum sporum?“ Að svo mæltu brá hann upp skikkju sinni, og sá þá soldán, að hann var ekki sem aðrir menn lengra en ofan að beltinu, en fyrir neðan var líkami hans svartur marmari.“ 41. NÓTT. Soldáni brá ógurlega við, eins og nærri má geta, þegar hann sá, hversu hörmulega hinn ungi maður var á sig kominn. Hann dauðlangaði til að heyra sögu hans, því hann þóttist viss um, að hún mundi eitthvað riðin við vatnið, sem ferlitu fiskarnir voru í. Kvaðst hinn ungi maður líka fús á að segja honum sögu sína, svo sárþjáður sem hann væri, og beiddi soldán að bregða sér ekki við; því næst byrjaði hann á Sögunni af hinum unga konungi á svörtu eyjunum „Faðir minn hét Mamúd, og var konungur í borg þeirri, er hér lá áður, og ríkti hann yfir hinum fjórum svörtu eyjum. Andaðist hann á sjötugasta aldurs ári, og er ég var setztur að völdum eftir dauða hans, gekk ég að eiga bróðurdóttur mína. Hún hafði slíka ofurást á mér, að þegar ég fór burt frá henni, neytti hún hvorki matar né drykkjar, fyrr en ég kom heim aftur. En er fimm ár voru liðin, tók ég eftir því, að ást hennar fór að kólna, og komst ég að þessu móti eigin vilja. [1139.png] Það var einhvern tíma eftir hádegi að hún var gengin til lauga og hafði ég lagzt niður til svefns eins og ég átti vanda til; ég hafði skipað tveimur ambáttum að svala mér um höfuð með veifum sínum og banda burtu flugunum. En þegar þær héldu að ég væri sofnaður, fóru þær að pískra saman; en ég hafði aðeins látið aftur augun og heyrði því hvert orð, sem þær töluðu. „Er það ekki illa gert af drottningunni,“ sagði önnur, „að hún skuli ekki vera slíkum öðlingi holl og trú, sem herra vor er?“ „það þykir mér,“ anzaði hin, „og ég skil ekki í því, hvers vegna hún lætur hann einan á hverri nótt; verður hann þá einskis var?“ „Hvernig ætti hann að verða nokkurs var?“ sagði hin ambáttin, „hún byrlar honum á hverju kvöldi jurtadrykk, sem drepur honum í svo fastan svefn, að hún getur farið allra sinna ferða fyrir honum. En á morgnana kemur hún aftur og vekur hann með einhverju ilmgresi, er hún heldur fyrir vit hans.“ Þér getið nærri, herra, hvað mér varð hverft við. En samt stillti ég mig og lét eins og ég vaknaði af værum blundi og hefði ekkert heyrt. Borðaði ég kvöldverð með drottningu minni eins og vant var; rétti hún mér drykkinn áður en ég gekk til rekkju. En í stað þess að drekka, hellti ég honum út um gluggann, svo hún ekki sá, og fékk henni aftur tóma skálina. Síðan lögðumst við niður. En er hún hélt, að ég væri sofnaður, reis hún upp, klæddist í skyndi og mælti í hálfum hljóðum: „Ó að þú svæfir og vaknaðir aldrei framar!“ Því næst gekk hún út úr herberginu.... 42. NÓTT. Óðara en kona mín var út gengin,“ þannig hélt hinn ungi konungur svörtu eyjanna sögu sinni áfram, „spratt ég upp, klæddist í snatri, greip sverð mitt og veitti henni eftirför. Náði ég henni skjótt og gekk á eftir henni með mestu forsjálni. Gekk hún gegnum margar dyr, er lukust upp sjálfkrafa, því hún mælti yfir þeim töfraþulur; loksins kom hún að aldingarðinum. Hvarf hún þar inn í þykkan runn; voru þar hávaxin hrísgerði beggja megin vegarins; en ég fór í sniðkróka og læddist þangað líka og faldi mig þar sem langur skógargangur byrjaði, því eftir honum sá ég að flagðið gekk sér til skemmtunar og hafði karlmann með sér. Þar heyrði ég nú er þau komu nær, að hún var að afsaka sig við friðil sinn, að hún hefði ekki getað komið fyrr, og fyrir utan öll elskumerki, er hún áður hafði auðsýnt, hafði hún nýjan ástarvott á boðstólum og voru mikil firn að heyra slíkt. „Þú veizt hvað ég megna,“ sagði hún, „þú þarft ekki annað en að segja til. Ef þér svo líkar, skal ég, áður en sól er á lofti, breyta þessari stóru borg og þessari glæsilegu höll í herfilegar rústir, sem ekki skulu byggðar vera nema af úlfum, uglum og hröfnum. Þú þarft ekki annað en að segja eitt orð og þá skal allt breytast.“ Í því að drottning mælti þetta, var hún rétt hjá mér og ætlaði að ganga fram hjá mér og beygja út á aðra götu. Ég hélt á sverðinu brugðnu, og þegar friðillinn gekk fram hjá, hjó ég á háls honum svo hann féll til jarðar. Hélt ég að ég hefði orðið banamaður hans, og flýtti mér í burt og lét ekki drottninguna sjá mig; vildi ég hlífa henni fyrir frændsemis sakir. Höggið var líka banvænt í raun og veru, en með töfrum sínum hélt hún friðlinum í slíku ástandi, sem hvorki getur heitið líf né dauði. Flýtti ég mér nú til hallar minnar gegnum lystigarðinn og heyrði enn þá hljóð og harmalæti konu minnar; réði ég af því hryggð hennar og þótti vænt um, að ég hafði gefið henni líf. En þegar ég var kominn til herbergja minna, lagðist ég niður í þeirri trú, að ég hefði refsað illmenninu, sem vogaði að svívirða mig, og sofnaði ég út af frá þessum hugleiðingum. Þegar ég vaknaði morguninn eftir, lá drottning í rúminu hjá mér, og vissi ég ekki hvort hún var vakandi eða sofandi. Stóð ég upp hljóðlega, klæddist og gekk til ráðstefnu. En er ég kom heim aftur, fann ég konu mína með skorið hár og íklædda sorgarbúningi. Tók hún þá þannig til máls: „Herra! Veit mér eigi átölur fyrir, að ég hef tekið upp á þessu, því ég hef spurt lát drottningarinnar, móður minnar, konungsins, föður míns, sem fallinn er í orustu, og bróður míns, sem hrapaði fyrir bjarg og lét þannig líf sitt.“ Ég gat ekki fengið af mér að brigzla henni, er hún átti um svo sárt að binda; miklu fremur vorkenndi ég henni og reyndi að hugga hana. Því næst lokaði hún sig inni í herbergi sínu og sat þar í heilt ár grátandi og kveinandi. En er árið var liðið, beiddi hún mig leyfis, að hún mætti láta gera sér legstað í höllinni, svo að hún gæti verið þar til dauðadags. Þessa synjaði ég henni ekki og lét hún byggja skrautlegan legstað með kúpumynduðum stöpli, eins og gert er eftir helga menn; getur maður séð það héðan og kallaði hún legstaðinn Tárahöll. Fór hún þangað með friðil sinn, sem hún hafði flutt á hentugan stað, nóttina, sem hann fékk sárið. En ekki megnaði hún að lækna hann með kunnáttu sinni; gat hann hvorki talað né hrærzt, og sást ekkert lífsmark með honum á neinu öðru en augunum. Var það sú eina huggun, er drottning hafði, að sjá hann og segja honum það, sem ástríða og viðkvæmni vitlausrar ástar blés henni í brjóst. Vitjaði hún hans því tvisvar á degi hverjum og færði honum mat og drykk, en þó ég vissi af öllu saman, lét ég sem ekkert væri. Á þessu hafði nú gengið í tvö ár; þá var það einhvern dag, að ég gekk til Tárahallarinnar, svo hún ekki sá; heyrði ég að hún grét og bar upp kveinstafi sína á þessa leið: „Ég fyllist ógurlegri örvæntingu af því að sjá þig svona til reika, og svíða mér hinar brennandi kvalir þínar ekki síður en sjálfum þér. Elsku lífið mitt, ég tala sífelldlega til þín og þú anzar mér aldrei; hvað lengi ætlarðu enn að þegja? Það eru hinar sælustu stundir ævi minnar, sem ég kvelst og þjáist með þér. Fjarri þér get ég ekki lifað, og heldur vil ég njóta þeirrar gleði, að sjá þig, en drottna yfir allri veröld.“ Síðan mælti hún fram vísur þessar: /# „Sárt þinn hrellir missir mig, munargleði letur, því engan, nema einan þig, elskað sál mín getur. Lát af miskunn lík mitt því lagt hjá beði þínum, að ég sofnuð sælu í sorgum gleymi mínum. Ef þú nafn mitt nefnir þar nærri köldum steini, önduð þér ég inni svar með andvörpum og kveini.“ #/ Slíkar ræður, sem voru þverskornar ekka og andvörpum, gengu loksins fram af mér. Gerði ég hana vara við mig, óð að henni með brugðið sverð og mælti: „Nú hefur þú grátið nóg, kona, og er tími til kominn, að leggja niður slíkt ótrúnaðarhjal. Væri og betur að gröfin sylgi frillu með friðli.“ Þá spratt hún upp sem hún væri bandóð og orgaði framan í mig hrópandi: „Grimmdarseggurinn! Þú veldur einn öllum hörmungum mínum, mig hefur lengi grunað, að þú værir morðinginn, sem steyptir elskhuga mínum í þessa eymd, og enn ertu svo siðlaus, mannhrakið þitt, að þú kemur hingað til að hælast um örvæntingu þeirra, sem elskast.“ Greip ég þá fram í og svaraði: „Það er aldrei nema satt, að ég var sá, er refsaði níðingi þeim, sem maklegt var, og skyldir þú fara sömu leið. Þú níðist helzt til lengi á góðmennsku minni.“ Brá ég þá sverðinu og ætlaði að vega að henni. Hún hrærðist ekki úr sporunum og mælti með stillingu, svo mér var storkun að: „Stilltu reiði þína,“ síðan hreytti hún úr sér einhverjum orðum, sem ég ekki skildi og sagði: „Mæli ég um og legg ég á: að vörmu spori vertu hálfur steinn og hálfur maður.“ Æ herra! Í sama vetfangi varð ég eins og þér sjáið mig nú, vanfær til allrar hreyfingar, hvorki lífs né liðinn“.... Þá ljómaði dagsbrún og hætti því drottning, er hingað var komið sögunni. 43. NÓTT. Sjerasade sagði framhaldið fyrir tilmæli systur sinnar, og tók þannig til frásagna: „Herra, hinn ungi konungur yfir fjórum svörtu eyjunum sagði soldáni áfram söguna með þessum orðum: „Þegar hin grimma fordæða, sem ómakleg var að bera nafn drottningar, hafði breytt mér svona, kom hún mér með gjörningum í herbergi þetta; því næst töfraði hún einnig ríki mitt, þegna mína og borg mína. Hún lét allt hverfa, hallirnar, húsin, múrana og torgin, og setti í staðinn vatnið á eyðimörkinni, sem þér þekkið. En íbúarnir urðu að ferlitum fiskum, Mahómets átrúendur urðu hvítir, eldsdýrkendur rauðir, Kristnir menn bláir, en Gyðingar gulir. Úr fjórum eyjunum urðu fjórir hólarnir, sem liggja umhverfis vatnið. En sjálf kom hún til mín, sagði mér, hvað hún hafði gert og hældist um; lét hún ekki þar við sitja, heldur kemur hún á hverjum degi og lemur mig hundrað högg á bert bakið með ólarsvipu, þangað til ég verð alblóðugur undan. Síðan færir hún mig í hárklæði og breiðir yfir mig þessa skrautlegu skikkju í háðungar skyni.” Við þessi orð kom upp grátur mikill fyrir hinum unga konungi og hafði hann yfir orð skáldsins: /# „Gef þú þolinmæði mér, mótlætið að bera. Guð minn! Allt er það frá þér, því skal ég geðrór vera. Kvala beð þó köldum á kunni mér að sárna, á himni sálir helgar þá hrelldum líknar árna.“ #/ Soldáni fékk svo mikils það sem hann hafði heyrt og séð, að hann í fyrstunni gat ekki upp komið orði til að hugga hinn unga konung. Loksins mælti hann þannig með ákefð, því bæði vildi hann hjálpa konungi og hefna á drottningu: „Segið mér, hvar er hið svikafulla flagð?“ „Ég veit ekki, hvar hún hefst við um nætur,“ anzaði konungur, „en á daginn er hún í greftrunarhúsinu með stöplinum í Tárahöllinni þar sem friðill hennar liggur. Fer hún þangað daglega, er hún hefur húðstrýkt mig að morgni; verð ég að þola það, því ég get ekki hrært legg né lið. Færir hún honum þá mat og drykk og heldur svo lífinu í honum; lætur hún aldrei af að barma sér yfir vesöld hans og málleysi.“ Soldán sagði nú konunginum, hverra manna hann væri og hvernig stæði á ferðum hans þangað og lauk ræðu sinni með þessum orðum: „Aldrei hafa meiri fádæmi drifið á daga nokkurs manns en yðar; en eins er þó áfátt, og það er, að maklegri hefnd verði framgengt. Ég skal gera allt, sem mér er unnt, til þess að oss verði hennar auðið.“ Sátu þeir nú báðir saman þangað til náttaði, og voru að leggja niður ráðin, hvernig þeir ættu að koma fram hefndum á drottningu; síðan lagðist soldán stundarkorn til hvíldar. En um aftureldingu stóð hann upp, tók sverð sitt og skildi yfirhöfn sína eftir á afviknum stað og gekk til Tárahallarinnar. Brunnu þar raðir hvítra vaxljósa, og var þar hinn sætasti reykelsisilmur, er lagði upp úr mörgum glæsilegum gullkerum. Sá hann þá hvar friðill hinnar grimmu og fláráðu fordæðu lá í rúmi einu; gekk hann þangað og drap hann í einu höggi með sverði sínu. En líkið dró hann út í hallargarðinn og fleygði því niður í brunn. Þegar soldán var búinn að þessu, lagðist hann niður í rúmið í stað friðilsins, faldi sverðið hjá sér undir ábreiðunni og beið svo þess, er að hendi kæmi. [1144.png] Fordæðan kom um sama leyti og vant var til hins unga konungs yfir svörtu eyjunum, færði hann úr fötunum og lamdi hann hundrað högg með óheyrilegri grimmd. Tók undir í höllinni af hljóðum hans og veini, en það kom fyrir ekki; hann grátbændi hana: „Hættu, ég er nógu hart leikinn áður. Hafðu miskunnsemi með mér!“ En grimmdarnornin hlífði honum ekki við einu höggi og svaraði: „Sýndirðu mér þá miskunnsemi og kenndir þú í brjósti um elskhuga minn? Þú skalt ekki heldur vænta þér neinnar vægðar af mér.“ 44. NÓTT. „Þegar drottning hafði lamið hinn unga konung yfir svörtu eyjunum hundrað högg, færði hún hann aftur í hárklæðið og hina gullsaumuðu yfirhöfn. Síðan fór hún til Tárahallarinnar með mat á disk og bikar fullan af einhverjum drykk, er hún hafði byrlað; gekk hún þar inn grátandi og kveinandi og æpti hástöfum: „Ó, þú elskhugi minn, svaraðu mér, talaðu við mig;“ síðan gekk hún að hvílunni, því hún vissi ekki betur en að friðill hennar væri þar, mælti hún þá þessi orð skáldsins: /# Nær mun linna harma hríð og hryggðar slökkvast eldur? Helzt til sárt er sálarstríð, sem að ástin veldur. #/ Því næst mælti hún þannig við friðilinn, sem hún hélt að væri þar: „Ó, þú ljós mitt og líf mitt, ætlarðu eilíflega að þegja svona? Á ég að skiljast svo við, að ég ekki heyri þau huggunarorð af vörum þínum, að þú elskir mig? Hjartað mitt! Segðu eitt orð, ég sárbæni þig!“ Þá lét soldán eins og hann raknaði af dauðadái og mælti með annarlegum málróm: „Hvergi er vald né máttur, nema hjá guði einum, hinum allsvaldanda!“ Fordæðan rak upp gleðióp, er hún heyrði þessi orð, sem hún átti sízt von á, og réði sér varla fyrir kæti. „Elskulegi unnusti minn,“ mælti hún, „er þetta ekki hugarburður? Heyrði ég þig tala?“ Svaraði þá soldán í hálfum hljóðum: „Óláns kona, ert þú svara verð af mér?“ „Því máttu ámæla mér svo?“ segir drottning. „Af því þú kvelur mann þinn sífelldlega,“ anzaði hann, „svo að ég get ekki sofið fyrir hljóðum hans. Mundi ég vera heill heilsu fyrir löngu, ef þú hefðir leyst hann úr álögum. Fyrir þá sök var mér varnað að mæla.“ „Ó, ef það getur orðið þér að liði,“ anzaði flagðið, „þá skal ég gefa honum aftur sína réttu mynd, viljir þú svo vera láta.“ „Gerðu það,“ mælti soldán,“ gefðu honum sem fljótast frelsi, svo að óp og vein hans ónáði mig ekki framar.“ „Ég heyri og hlýði,“ svaraði flagðið og gekk undir eins til hins unga konungs yfir svörtu eyjunum, tók fulla vatnsskál, las yfir henni galdraþulur og sagði síðan í því hún stökkti á hann vatninu: „Sértu skapaður í þeirri mynd, sem þú nú hefur, eða ef þú ert orðinn fyrir reiði hins hæsta, þá vertu sem þú ert, en hafirðu breytzt í þetta líki sakir minna töfra, þá verðirðu aftur sem þú verið hefur!“ Og að vörmu spori stóð hinn ungi konungur upp og kallaði, lofandi guð og vegsamandi: „Enginn er guð nema guð og Mahómet er spámaður hans.“ Síðan mælti flagðið: „Snáfaðu héðan burt, og komdu aldrei aftur, eða ég drep þig.“ Varð hinn ungi konungur þá að hafa sig á burt, en faldi sig nálægt, til þess að sjá, hvernig síðan færi. Fordæðan gekk aftur til Tárahallarinnar og sagði friðlinum, sem hún hugði vera, að ósk hans væri uppfyllt, og stæði nú ekkert fyrir heilsubata hans. En soldán svaraði eins og áður: „Hvað hefurðu gert? Þú hefur frelsað mig frá minnstu af því, sem veldur eymdum mínum.“ „Elskan mín góð! Hvað áttu við?“ spurði hún á ný og soldán svaraði: „Óláns kona, skilurðu það ekki, að ég á við fjórar eyjarnar, borgina og íbúa hennar? Á hverri nótt um miðnætti teygja fiskarnir höfuðin upp úr vatninu og biðja okkur báðum hefndar. Fyrir þá sök færist aflið ekki aftur í limi mína. Farðu því til, og settu allt aftur í sitt fyrra lag; komdu síðan aftur og réttu mér hönd þína, að þú megir reisa mig á fætur úr hvílu þessari.“ Þegar fordæðan heyrði þetta, varð hún stórglöð, því hún vissi ekki betur en að hún ætti tal við friðil sinn, og mælti: „Drottinn minn og líf mitt, í guðs nafni þá!“ Flýtti hún sér að vatninu, jós því upp með hendinni, tautaði yfir því töfraþulur og stökkti því allt umhverfis.“ 45. NÓTT. „Þegar galdranornin hafði stökkt vatninu umhverfis, stóð borgin allt í einu, þar sem vatnið hafði verið; fiskarnir urðu að körlum, konum og börnum, frjálsum og ánauðugum, Mahómets mönnum, eldsdýrkendum, kristnum og Gyðingum; hús og sölubúðir fylltust íbúum og eigendum og var þar allt eins og á undan töfrunum. Hið fjölmenna föruneyti soldáns féll öldungis í stafi, þegar það sá allt í einu kringum sig fagra og fjölmenna borg, því rétt áður hafði það legið þar í tjöldum á víðum völlum. Fjórir hólarnir urðu líka aftur að fjórum eyjum. Galdranornin gekk nú í mesta flýti til friðilsins, sem hún hélt vera, inn í Tárahöllina og kallaði upp fagnandi í því hún kom inn: „Elskulegi maður minn! Réttu mér nú hönd þína, vilja þínum er framgengt orðið.“ „Komdu nær,“ anzaði soldán, „betur nær“, og greip hið biturlega sverð, er hann hafði hjá sér undir ábreiðunni. En er hún var komin rétt að honum, spratt hann upp eins og elding, þreif um handlegg hennar og hjó hana sundur í tvo hluti, áður en hún gat áttað sig. Síðan fór hann og leitaði upp hinn unga konung svörtu eyjanna, er beið hans með óþolinmæði; samfagnaði hann honum, að hann nú væri óhultur framvegis. Hinn ungi konungur þakkaði honum og kyssti á hönd hans, en soldán spurði hann, hvort hann vildi heldur vera þar um kyrrt í sinni eigin borg, eða verða sér samferða til aðsetursborgar sinnar sem væri þar í nánd; skyldi hann vera sér kær gestur. Anzaði þá hinn: „Voldugi soldáni Vitið þér þá hvað langt er til aðseturs yðar?“ „Hálf þriðja dagleið,“ segir soldán, en ungi konungurinn mælti: „Þér eigið árlanga ferð fyrir hendi áður en þér náið þangað, og því aðeins komust þér hingað svo fljótt, að álögin voru. En það skuluð þér vita, soldán, að ég aldrei framar mun skilja við yður.“ Undraðist soldán, að hann skyldi vera svo fjarkominn ríki sínu, en þótti vænt um vinmæli hins unga konungs og segir: „Hirðum eigi hót, lofaður sé guð, að hann hefur fulllaunað langferð mína, þar sem hann lét fundum okkar bera saman og mér þannig verða sonar auðið. Því fyrst að þér viljið fara með mér og ég er barnlaus maður, þá tek ég mér yður í sonar stað, og nefni yður til erfingja að ríki mínu.“ Föðmuðust konungarnir síðan með blíðu; en eftir það bjóst konungur svörtu eyjanna til ferðar og var tilbúinn að þrem vikum liðnum. Var hirðmönnum hans og þegnum mikil raun, að sjá hann fara burt; en hann setti einn nákominn frænda sinn til konungs yfir þá í sinn stað. Með soldáni og konungi svörtu eyjanna fóru hundrað úlfaldar klyfjaðir auðæfum og gersemum úr féhirzlu hans; hafði hann og með sér fimmtíu veltygjaða riddara. Gekk þeim ferðin vel og náðu þeir loksins í námunda þangað, sem förinni var heitið, til höfuðborgar soldáns; hafði hann sent boðbera á undan sér og þeir borið tíðindi af ævintýrum hans og heimkomu. Æðstu embættismenn komu til móts við hann og sögðu honum, að hin langvinna fjarvera hans hefði alls engu raskað né breytt í ríki hans. Allur landslýður streymdi á móti honum, tók við honum með mesta fögnuði, og hélt honum veizlu, er stóð yfir í marga daga. Morguninn eftir að soldán var heim kominn, stefndi hann hirðinni saman og skýrði greinilega frá, hver fádæmi hefðu því valdið, að burtvera hans dróst svo lengi. Síðan gerði hann heyrum kunnugt, að hann hefði tekið sér í sonar stað konung svörtu eyjanna, sem fúslega hefði sleppt miklu ríki, til þess að fylgja sér. Gaf hann öllum þjónum sínum góðar gjafir, hverjum eftir sinni virðingu, og launaði þeim þannig trúleika sinn; skipaði hann vezír sínum, að kalla á fiskimanninn, sem hafði komið með hina kynlegu fiska, og á þann hátt orðið frumkvöðull þess, að konungurinn, borgin og þegnar hans leystust úr álögum. Honum gaf soldán tignarklæði og er hann heyrði, að hann ætti einn son og tvær dætur, tók soldán aðra dótturina og ungi konungurinn hina í tölu hjákvenna sinna, en fiskimanni gáfu þeir svo miklar gjafir, að hann varð einhver hinn vellríkasti maður á sinni öld, og dætur hans voru konur þeirra konunganna allt til dauðadags.“ Þannig lauk sögunni af fiskimanninum og andanum, og lét Dínarsade í ljósi við systur sína, hvílík unun og inndæli sér hefði verið að hlýða á hana. En er Sjarjar lauk upp sama munni, kvaðst drottning kunna aðra sögu, sem hún skyldi ábyrgjast, að væri fallegri, og sagðist mundu segja hana næsta morgun, ef soldán leyfði, því nú væri farið að birta af degi. [1148.png] [1149.png] Sagan af daglaunamanninum, hinum fimm konum í Bagdad, og hinum þremur konungbornu munkum 46. NÓTT. „Herra! Í þann tíma, sem Kalífinn Harún Alrasjid sat á völdum, bjó í Bagdad, aðseturstað hans, daglaunamaður einn, sem var séður og slóttugur karl, þó iðn hans væri auðvirðileg og lítils háttar. Það var einhvern morgun, að hann gekk út með burðarkörfina sína og staðnæmdist á torginu, þar sem hann var vanur, og beið þess, að einhver beiddi sig handtaks, þá kom til hans yngiskona, prýðilega vaxin, með nettludúks blæju fyrir andliti, og kallaði til hans vinalega: „Heyrðu, karl! Taktu körfina þína og gakktu með mér.“ Daglaunamaðurinn varð glaður við, er konan kastaði svo blíðlega kveðju á hann, og lét hann körfina jafnskjótt upp á höfuð sér og gekk á eftir henni, og mælti þetta fyrir munni sér: „Láns dagur, blessaður dagur, að okkar fundum bar saman!“ Konan leiddi hann að luktum dyrum á húsi einu og kvaddi dyra. Var þeim jafnskjótt lokið upp og kom út æruverðugur kristinn maður með sítt skegg; fékk hún honum peninga en sagði ekki orð. Hann hefur vitað, hvað hún vildi, því hann gekk burt og kom undir eins aftur með brúsa fullan af ágætasta víni. Skipaði konan daglaunamanninum að láta brúsann niður í körfina og fara með sér. „Það veit hamingjan, að þetta er blessaður dagur,” mælti daglaunamaðurinn, lét körfina með brúsanum í upp á höfuð sér og fylgdi konunni til aldina- og blómakaupmanns. Valdi hún þar handa sér alls konar epli, apríkósur, lemónur, myrtus, basilíkum, liljur og jasmínur auk fleiri blóma og ilmjurta, skipaði daglaunamanninum að láta það í körfina og fylgja sér. [1150.png] Síðan gekk hún til slátrara nokkurs og lét hann vega sér út tuttugu og fimm pund af hinu bezta kjöti, sem hann hafði til, og skipaði hún daglaunamanninum að láta það í körfina líka. Í annarri sölubúð keypti hún keisarasalat, litla agúrka og kryddjurtir, súrsaðar í ediki. Í ennþá einni stórar og smáar hnetur, pinjur, möndla og þess konar ávexti; möndlabrauð keypti hún og hjá kryddbakara einum. Þegar daglaunamaðurinn sá að körfin smámsaman fylltist af öllu þessu dóti, segir hann: „Frú mín! Hefðuð þér látið mig vita fyrir fram að þér ætluðuð að draga svona til búsins, þá hefði ég tekið með mér áburðarklár eða úlfalda og klyfjað þá. Ef þér kaupið meira, þá held ég verði ofhlaðið á bakið á mér.“ Konan brosti að glensi hans, en skipaði honum enn þá einu sinni, að fylgja sér til kryddara nokkurs; tók hún þar út í búðinni alls konar ilmandi vatn, pipar, múskat, negulnagla, engifer, stóran mola af grárri ambra og ýmsar indverskar kryddjurtir. Varð þetta allt að fara ofan í körfina daglaunamannsins og fór konan nú með hann að einu skrautlegu húsi; var það að framanverðu byggt á súlum og á því fílabeinshurð. Þar drap konan hægt á dyr.... 47. NÓTT. Meðan yngiskonan og daglaunamaðurinn biðu þess að upp væri lokið, stóð hann hugsandi og var að brjóta heilann út af þessu. Hann furðaði sig á, að önnur eins kona færi sjálf til slíkra kaupa, því ekki gat hann trúað því, að hún væri ambátt. Hún bar of mikla fyrirkvensku í yfirbragði sínu til þess, að hann gæti leitt sér í grun, að hún væri ófrjáls og ættsmá. Ætlaði hann að spyrja hana um þetta, en í því bili lauk önnur kona upp dyrunum. Þótti daglaunamanninum hún svo yfirtaks fögur, að við sjálft lá, að hann missti körfina niður með öllu, sem í henni var. Hafði hann aldrei séð svo fríða konu á ævi sinni, að í nokkurn samjöfnuð kæmist við þessa, og kallaði hann því upp: „Þetta er sá mesti heilladagur, sem ég hef lifað á ævi minni.“ Konan, sem hafði farið með hann þangað, sá hvað hann hugsaði og skildi hann undir eins. Þótti henni gaman að og horfði framan í daglaunamanninn með grandgæfilegri eftirtekt og tók ekki eftir kveðjunni, þegar dyrunum var upp lokið. Hin fagra kona, sem upp lauk, minnti hana á það og mælti: „Ætlarðu ekki að koma, elsku systir, hvað dvelur þig? Sérðu ekki að manntetrið kemst varla úr sporunum með byrðina?“ Þegar hún var komin inn með daglaunamanninum, var dyrunum lokað og gengu þau þrjú saman gegnum fagurt anddyri inn í víðan hallargarð, og voru þar opnar loftsvalir; var þaðan innangengt til margra skrautlegra herbergja. Lengst inni í garðinum var glæsilegur legubekkur og upp af honum miðjum hástóll úr rafi, sem stóð á fjórum fílabeinssúlum; var hann skreyttur undurstórum perlum og demöntum og breitt yfir hárautt indverskt þykksilki, fagurlega gullsaumað. Í miðjum garðinum var þró með hvítri marmara umgjörð, og yfir koparljón, logagyllt; gaus upp úr gini þess hið tærasta vatn og féll niður í þróna. Svo erfitt sem daglaunamanninum gerðist undir byrðinni, var honum ómögulegt annað en að dást að skrautleika húss þessa og þrifnaði þeim, sem lýsti sér þar í öllu. Þó varð honum öllu fremur starsýnt á hina þriðju konu, er sat í hásætinu og þótti honum hún enn þá fríðari en önnur konan. Þegar hún sá báðar hinar konurnar, sté hún niður úr sæti sínu og gekk á móti þeim. Réði hann það af lotningu þeirri, er þær sýndu henni, að hún mundi tignust vera, enda fór hann ekki villt í því. Hún hét Sobeide, sú, sem mest hafði keypt, hét Amíne og sú, sem upp lauk, hét Safíe. „Elsku systur mínar!“ tók Sobeide til máls, „sjáið þið ekki, að mannskepnan ætlar að hníga niður undir byrðinni? Eftir hverju eruð þið að bíða, að þið skulið ekki létta á honum?“ Því næst tóku þær Amíne og Safíe körfina, önnur að aftan, en hin að framan, og Sobeide tók líka hendi til og hjálpaði þeim til að taka hana ofan af daglaunamanninum og setja hana niður. Síðan tóku þær allt úr henni og að því búnu borgaði Amíne honum ríkmannlega og mælti um leið: „Nú máttu fara!“ Daglaunamaðurinn hefði nú átt að fara með körfina sína, en hann gat ekki fengið það af sér. Hann stóð í sömu sporum, hallaðist upp við körfina og undraðist fegurð hinna þriggja kvenna, sem honum þóttu allar jafn yndislegar að líta, því Amíne hafði líka tekið af sér blæjuna og stóð alls ekki á baki hinna. Því skildi hann ekkert í, að hann sá þar engan karlmann; hæfðu þó mestöll matföngin, sem hann hafði borið, þeim, sem ætluðu að drekka og vera glaðir, að minnsta kosti þurrkuðu ávextirnir, kræsikökurnar og súrsuðu réttirnir. Sobeide hélt í fyrstunni að daglaunamaðurinn ætlaði að kasta mæðinni ofurlitla stund, en er hún sá að hann aldrei ætlaði að fara, spurði hún hann: „Eftir hverju ertu að bíða?“ 48. NÓTT. „Herra!“ tók Sjerasade til máls, „þegar nú daglaunamaðurinn hýmdi þarna grafkyrr, spurði Sobeide hann, eftir hverju hann væri að bíða og mælti enn fremur: „Þótti þér illa borgað?“ Síðan veik hún sér að Amine og segir: „Elsku systir! Gefðu manninum eitthvað svo hann fari glaður í burt.“ „Frú mín!“ anzaði daglaunamaðurinn, „annað er það, sem mig dvelur; verk mitt er marg- margborgað. Það er sjálfsagt ósiður af mér, að vera hér lengur, en þið væruð samt aldrei nema vísar til að virða mér til vorkunnar, þó ég yrði hlessa á því, að sjá þrjár konur karlmannslausar, sem eru svo ljómandi fallegar. Kvenfólkið á eins bágt með að skemmta sér án karlmanna, eins og karlmennirnir án kvenfólksins. Þið vitið, að turn stendur ekki fastur nema á fjórum múrum, og það segja þeir hérna í Bagdad, að illa sé etið, ef ekki eru fjórir. Þið eruð ekki nema þrjár, og vantar fjórða mann, eftirlitsmann og launhygginn, sem gæti haldið því, sem að honum væri skotið.“ Síðan fór hann með þessar vísur: /# „Fegurst veit ég fernan óm að fegins glaumi kalla: pípna, gígna, hörpu hljóm og hreiminn fiðlu snjalla. Fernan ilm þar eftir kjós unaðsætan fanga: lifku,[* Svo nefni ég ilmjurtina „Levkoj“ (mathiola].] myrtus, lilju, rós, ljúft, sem vitum anga. Fernt má njóta sælast sín, ef saman hinu tengist: auður, æska, ást og vín, ó, að það jafnan fengist!“ #/ Þær systur hlógu dátt að ræðu daglaunamannsins, en síðan tók Sobeide til máls og gerði sig alvörugefna á svipinn. „Ljúfurinn minn! Mér þykir þú gera þér heldur dælt við okkur. En þú skalt ekki gjalda þess og þó þú sért þess ómaklegur, að ég fari að gefa mig á tal við þig og gera þér grein á nokkru, skal ég allt fyrir það segja þér, að við erum systur, og förum svo huldu höfði, að enginn maður veit um okkar hagi. Því meiri varhyggð verðum við að gjalda við, að gera það uppskátt fyrir þeim, sem yfir engu geta þagað, og svo segir í góðri bók, sem við höfum lesið: „Yfir leyndarmáli þínu skaltu þegja, og engum segja, því sá glatar því, sem gerir það uppskátt. Getir þú ekki geymt það í þínu eigin hjarta, hversu máttu þá ætlast til þess af öðrum?“ „Það veit heilög hamingjan!“ segir daglaunamaðurinn, „mér kom þetta undir eins í hug, að þið munduð vera mikillátar, og ég hef getið rétt til. Þó forlögin hafi aldrei látið mér auðnast að komast hærra en að vera það, sem ég er, þá er ég samt skynugur og áreiðanlegur maður. Ég hef reynt að nema allan fróðleik, sem mér var unnt, af fræðibókum og sagnaritum og kann ég deili á, hvað segja skal og hverju skal þegja yfir. Nú ætla ég með ykkar leyfi að tilfæra grein úr einni bók, sem ég hef lesið; hefur sú grein ætíð verið mér föst í minni: „Geymdu launungarmál þitt fyrir þeim, sem er frekur og framgjarn; hann mundi illa með fara; vitrum manni skaltu óhræddur trúa fyrir því; hann getur varðveitt það. Hjá mér eru leyndarmál læst niður, eins og í lokuðu húsi með innsigluðum dyrum, sem lykillinn er týndur að.“ Sobeide þóttist af öllu mega ráða, að daglaunamanninum væri ekki vits vant, og mundi hann feginn vilja vera gestur við máltíð þá, er þær ætluðu að halda; segir hún því við hann brosandi: „Þú veizt að við höfum töluverðu kostað til máltíðarinnar; það væri því ósanngjarnt að þú skyldir njóta hennar og ekkert til gjalda.“ Safie var því samdóma og mælti: „Góðurinn minn, félaus vinátta er léttari en sandkorn. Hefurðu ekki heyrt þetta: „Komirðu með nokkuð, þá ertu nokkurs verður; komirðu tómhentur, þá farðu tómhentur.“ Þó að daglaunamaðurinn hefði lipurt tungutak, mundi hann þó að lokum hafa orðið að hypja sig burt með kinnroða, hefði Amíne ekki skorizt í leikinn fyrir hans hönd. „Elsku systur!“ tók hún til máls, „ég sárbæni ykkur, lofið þið honum að vera hjá okkur. Ég þarf ekki að segja ykkur, að við munum hafa skemmtun af honum, því þið hafið sjálfar tekið eftir því, að hann vantar ekki gáfur til þess. Það megið þið vita, að mér hefði verið ómögulegt að annast svo margt á jafnstuttum tíma, hefði hann ekki komið mér að haldi með góðvilja sínum, lipurleika og kröftum. Segði ég ykkur alla þá kurteisi og öll þau fagurmæli, sem hann lét mig heyra á leiðinni, þá munduð þið ekki undrast, að ég dreg hans taum. Ég skal því taka að mér að greiða hans tillag til máltíðarinnar.“ Hinar systurnar svöruðu þessu: „Gott og vel, tylltu þér þá niður og vertu velkominn!“ Daglaunamaðurinn varð frá sér numinn af þessum orðum Amíne, féll á kné, kyssti gólfið frammi fyrir fótum hennar og mælti í því hann stóð upp: „Yndislega kona, í dag létuð þér lán mitt uppbyrjast og nú fullkomnið þér það með göfuglyndi yðar. Ég get ekki nógsamlega þakkað yður fyrir það,“ mælti hann ennfremur og veik sér að hinum systrunum: „Þið skuluð ekki ætla, að ég muni illa fara með þann mikla sóma, sem mér er sýndur og þykist ég sjálfur enga verðleika eiga til hans. Ég skal ætíð virða mér til sæmdar að vera ykkur auðmjúkasti þræll.“ Síðan ætlaði hann að fá þeim aftur fé það, er hann hafði þegið, en hin alvörugefna Sobeide sagði honum, að hann skyldi eiga það og mælti: „Það, sem við einu sinni höfum látið af hendi fyrir gerðan greiða, á ekki afturkvæmt til okkar“.... Dínarsade sárnaði mjög að morgunbirtan skein, þegar þangað var komið sögunni. Varð Sjerasade þá að hætta. [1155.png: Daglaunamaðurinn kyssti gólfið fyrir fótum hennar] 49. NÓTT. Undir eins og drottning var beðin framhalds á sögunni, er hún hafði hætt við nóttina áður, tók hún þannig til frásagnar á þessari nótt: „Herra! Sobeide drap hendi við fénu, sem daglaunamaðurinn ætlaði að fá henni aftur og mælti á þessa leið: „En gættu þess, kunningi, að vér leyfum þér því að eins að vera hjá okkur, að þú bæði þegir yfir öllu, og gætir vandlega allrar siðsemdar og kurteisi.“ Í því hin yndislega Amíne mælti þannig, tók hún af sér möttulinn, er hún hafði farið í, þá er hún gekk út. Stytti hún klæði sín upp um sig með beltinu, svo að henni væri léttara um allar hreyfingar og bjó hún síðan til borðs. Bar hún fram ýmsa rétti og setti vínflöskur og gullbikara fram á drykkjarborð. Síðan settust þær systur til borðs og buðu daglaunamanninum að setjast hjá sér og réði hann sér varla fyrir fögnuði, að sjá þrjár konur svo fallegar andspænis á móti sér. Tók þá Amíne flösku og bikar, hellti á og drakk út eftir serkneskum sið; síðan hellti hún á fyrir systur sínar eftir röð, og drukku þær sömuleiðis og skenktu á sama bikarinn og réttu daglaunamanninum. Í því hann tók við bikarnum kyssti hann á hönd Amine, og áður en hann drakk, hafði hann vísu þessa yfir: /# „Sæl eins og sumargola, sunnan of liljur runnin, dreifist ilmhlaðin yfir, angandi ljúft um vanga, kýs ég mér svo hið svása, sætar gómsker væti vín, er sætt fram settu, sundbáls lilju mundir.“ #/ Hendu systurnar gaman að þessu; síðan sungu þær og af víndrykkjunni gerðist samsætið glaðara og glaðara og nokkuð glensmikið. Konurnar slepptu sér öldungis í kætinni, eins og enginn karlmaður væri viðstaddur og gekk það, sem eftir var dagsins, í gleði og gamni. En er komið var undir nótt sagði Safie loksins við daglaunamanninn: „Farðu nú, og láttu okkur sjá á bakið á þér, eins og það er breitt til.“ Það gat daglaunamaðurinn ekki fengið af sér og svaraði: „Nei, fallegu systur! Mér mundi sannarlega verða léttara um viðskilnað sálar við líkama en að fara frá ykkur. Hvert ætti ég þá að fara svo sem ég er til reika? Ég er öldungis af göflum genginn bæði af víndrykkjunni og af því að sjá ykkur, og mér mundi þykja óverandi á heimili mínu. Lofið mér að vera hérna í nótt, svo að ég geti komið til sjálfs mín; ég skal vera hvar sem þið viljið. En svo mikils tíma þarf ég að minnsta kosti til þess, að komast í samt lag aftur. Og þó er ég hræddur um, að það verði eftir af mér, sem bezt er.“ Amíne tók daglaunamanninn að sér í þetta sinn eins og fyrr og mælti: „Elsku systur! Maðurinn hefur rétt að mæla, og hlýt ég að leggja til með honum. Hann hefur skemmt okkur prýðilega, og ef ykkur er nokkuð hlýtt til mín, og þið unnið mér, sem ég ætla, þá skulum við hafa hann hjá okkur í kvöld.“ „Þér getum við ekkert á móti látið,“ sagði Sobeide og sneri sér síðan að daglaunamanninum og mælti: „Vér auðsýnum þér líka þessa náð, en setjum þenna skilmála um leið: að hvað sem hér kann fyrir þig að bera, að okkur eða öðrum nærstöddum, þá máttu ekki einu sinni ljúka munni sundur til þess að spyrja okkur um orsakir. Því ef þú ber upp fyrir okkur spurningar um það sem þig varðar ekki um, þá kynnir þú að fá það að heyra, sem þér gætist ekki að. Vertu því forsjáll og láttu þér ekki í hug koma, að vera forvitinn og reyna að komast fyrir, hvernig á því stendur, sem við gerum.“ Daglaunamaðurinn svaraði: „Því lofa ég ykkur, að gæta þessa skilyrðis svo samvizkusamlega, að þið hafið enga ástæðu til að átelja mig, og enn síður til að áminna mig fyrir ókurteisi. Tunga mín skal vera stirð sem tré og augu mín skulu vera skuggsjá, sem ekkert verður eftir í af því, er hún speglar.“ „Svo þú gangir úr skugga um það,“ tók Sobeide til máls með mikilli alvörugefni, „að þetta er ekki nýtt uppátæki, að við krefjumst þessa af þér, þá stattu upp og lestu það, sem skrifað er þarna að innanverðu yfir dyrunum.“ Daglaunamaðurinn gerði það og las þar þessi orð skrifuð með gullletri: „Talaðu ekki um það, sem þig varðar ekki um, ella heyrirðu það, sem þér illa líkar.“ Þegar hann kom aftur til systranna mælti hann: „Ég vinn þess dýrstan eið, að þið skuluð ekkert það til mín heyra, sem mig skiptir engu og ykkur kann að snerta.“ Nú sem þau höfðu komið sér saman um þetta, bar Amíne kvöldverð á borð. Salurinn var lýstur mörgum ljósum; loguðu þau af olíu og reykelsi og sendu frá sér sætan ilm; síðan settust þær systur til borðs með daglaunamanninum. Var þá tekið á ný til matar og drykkjar, söngs og kvæðalesturs, og systurnar lögðust á eitt, að drekka daglaunamanninn undir borð, og gerðu það undir því yfirvarpi, að láta hann drekka minni þeirra. Ekki vantaði heldur skrítnar og gamansamar ræður, og léku þau öll við hvern sinn fingur; en í því var drepið á dyr að utan.... 50. NÓTT. Þegar drepið var á dyr, stóðu allar þrjár systurnar upp. En Safie, sem hafði þá sýslu, að gæta dyranna, varð fyrst og biðu því hinar þangað til hún kæmi aftur og segði, hver erindi ætti á þeirra fund svo seint á degi. Leið ekki á löngu áður Safie kom aftur og sagði: „Elsku systur! Nú gefst bezta tækifæri til að hafa ágæta skemmtun nokkurn hlut næturinnar, og ef ég má ráða, þá skulum við ekki sitja það af okkur. Hér eru þrír munkar fyrir dyrum — að minnsta kosti ræð ég það af búningi þeirra — og það mun ykkur þykja kynlegt, að þeir eru allir blindir á hægra auga og hafa rakað af sér hár, skegg og augabrúnir. Segjast þeir vera [1158.png] rétt nýkomnir til Bagdad, og aldrei hafa komið hér áður. En af því nú er komin nótt og þeir áttu sér engan náttstað vísan, þá börðu þeir að dyrum hjá okkur upp á von og óvon, og biðja þeir okkur fyrir guðs sakir, að gera það miskunnarverk, að taka við sér. Þeim stendur á sama, hvar við hýsum þá, ef þeir að eins hafa þak yfir höfði, og mundu þeir verða guðsfegnir að liggja í hesthúsi. Annars eru þeir ungir og ekki ljótir; þeir munu ekki heldur vera skyni skroppnir; en ekki get ég að mér gert, að hlæja þegar ég hugsa til þess, hvað undarlega og afkáralega þeir líta út.“ Þá setti svo mikinn hlátur að Safie, að hún kom ekki upp orði, en hinar systurnar og daglaunamaðurinn hlógu ósjálfrátt með henni. „Systur sælar!“ tók Safie aftur til orða, „viljið þið ekki lofa þeim að koma inn? Þegar við höfum hjá okkur slíka gesti, getum við endað daginn betur en við byrjuðum hann. Við munum hafa af þeim mestu skemmtun og ekki verða leiðar á þeim, því þeir beiðast ekki gistingar, nema þessa nótt, og munu fara af stað fyrir sólaruppkomu.“ Sobeide og Amíne töldu tormerki á beiðni Safie og vissi hún vel, hvað þeim gekk til; en hún lagði svo fast að þeim, að þær gátu ekki synjað henni. „Það er þá bezt þeir komi inn,“ mælti Sobeide loksins, „en gleymdu ekki fyrir alla muni, að leggja ríkt á við þá, að þeir ekki tali um hluti, sem þá varðar ekki um, og að þeir lesi letrið yfir dyrunum.“ Safie fór nú ánægð til dyra og kom skjótt aftur með þrjá förumunkana; hneigðu þeir sig djúpt þegar þeir gengu inn. Þeir staðnæmdust frammi við dyr eins og er siður húsganga, en konurnar stóðu upp, báðu þá velkomna með blíðu, og sögðu sér væri sönn gleði að því, að sér gæfist færi á að greiða fyrir þeim og hressa þá eftir ferðahrakningana, og buðu þær þeim að setjast niður. Förumunkunum fannst mikið um viðhöfn húsakynna og hina göfuglegu látprýði þeirra systra. En áður en þeir settust niður, ráku þeir augun í daglaunamanninn, og af því hann var líkt búinn og sumir aðrir förumunkar, sem þeir áttu í deilum við um ýmsar félagsreglur, af því þeir rökuðu hvorki skegg né augabrúnir, þá segir einn: „Nei, sjáið, þarna er einn af hinum vantrúuðu arabisku munkum!“ Vínið var farið að svífa á daglaunamanninn og var hann hálfsofandi; reiddist hann þegar þannig var talað til hans, horfði til þeirra ógnandi augum og mælti: „Setjist þið niður og skiptið ykkur ekki um það, sem ykkur varðar ekki um. Hafið þið ekki lesið letrið yfir dyrunum? Verið þið ekki svo djarfir, að vilja þröngva öðrum til ykkar lífernishátta, heldur lagið ykkur eftir okkar siðum.“ „Ljúfurinn minn,“ anzaði förumunkurinn, sem hafði móðgað hann „verið ekki of bráður; okkur þætti sárillt að hafa valdið því á nokkurn hátt. Þvert á móti erum vér boðnir og búnir til hvers, sem vera skal fyrir yður.“ Gengu konurnar í milli og komu í veg fyrir alla þrætu, sem hefði getað risið út af orðaþrasi þessu, og er förumunkarnir voru setztir niður, var matur borinn á borð fyrir þá. Æringinn hún Safie lét sér einkum annt um, að skenkja þeim óspart vín....“ 51. NÓTT. „Þegar förumunkarnir höfðu snætt eins og þeir höfðu lyst á og drukkið stinnt, tók daglaunamaðurinn til orða: „Heyrið, góðir hálsar, kunnið þið ekki einhverja kynjafulla sögu, eða eitthvað þess konar til að skemmta okkur?“ Vínið var nú þegar farið að svífa á förumunkana. Kváðust þeir gjarna vilja leika saman á hljóðfæri, ef þar væru söngtól fyrir hendi. Systurnar tóku fegnar þessu boði og Safie sótti óðara fiðlu, bjöllubumbu og persneska hörpu. Tók sinn förumunkur hvert söngfæri og léku þeir saman vísnalag. Kunnu þær systur vísurnar; það voru gamanvísur og sungu þær undir með hljóðfærunum. En öðru hverju hlógu þær upp úr að orðunum, svo að söngurinn hætti í miðju kafi, og var hin mesta gleði og glaumur í samsæti þessu, en í því var drepið á dyr. Safie hætti undir eins að syngja og gekk út til að sjá, hvað um væri að vera.“ Á þessum stað í sögunni veik Sjerasade sér að Sjarjar svo mælandi: „Það væri ekki fjarri, að yðar hátign fengi að vita, hvers vegna svo seint var barið á dyr hjá þeim systrum. En því veik svo við, að kalífinn Harún Alrasjid fór oft út um nætur í dularbúningi, til þess að komast eftir, hvort allt væri kyrrt í borginni og engin óregla hefðist að. Á þessari nótt hafði hann nú í sama skyni tekið á sig dularbúning; fylgdu honum þeir Gíafar, stórvezír, og Mesrúr, höfuðsmaður geldinganna. Voru þeir allir búnir sem kaupmenn. Þegar þeir gengu gegnum strætið, þar sem systurnar bjuggu, og heyrðu hljóðfærasláttinn, sönginn og hlátrana, mælti kalífinn við Gíafar: „Berðu að dyrum á þessu húsi, sem hávaðinn og glaumurinn er í; ég ætla að bregða mér þar inn og spyrja, hvernig á því standi.“ Vezírinn leiddi honum fyrir sjónir, að þetta væru konur, sem gerðu að gamni sínu og væru líklega orðnar góðglaðar af víni; væri ekki vert að eiga undir þeim, þær kynnu að sýna af sér einhverja meingjörð, enda væri þetta ótilhlýðilegur tími, og ætti ekki að glepja fyrir þeim skemmtun þeirra, en kalífinn ítrekaði skipun sína allt fyrir það. „Hugsaðu um það,“ mælti hann, „hvað við eigum að bera fyrir okkur, svo að okkur verði lofað inn.“ „Ég heyri og hlýði,“ segir Gíafar, og það var því hann, sem barði að dyrum hjá þeim systrum. Þegar Safie lauk upp, sá vezírinn undir eins við ljósbirtuna að innan, að konan var forkunnar fögur; hneigði hann sig djúpt og mælti með lotningarfullri kurteisi: „Lafði mín! Hér erum við komnir, þrír kaupmenn frá Mússúl; eru tíu dagar síðan við komum til Bagdad, og komum við varnings farangri okkur fyrir til geymslu í einu gestaherbergi. En í dag vorum við boðnir til kaupmanns nokkurs í veizlu; sátum við lengi saman yfir víndrykkju og villtumst á leiðinni heim til herbergis vors í myrkrinu. Líklega er nú þegar búið að loka þar, og verður þá fyrst lokið upp snemma á morgun. Réðum við það af hljóðfæraslættinum og söngnum, að hér væri ekki háttað, og dirfðumst við því bæði þess vegna og af því við erum ókunnugir, að berja á dyr hjá yður, og biðja yður, að skjóta skjólshúsi yfir okkur til morguns. Guð mun launa yður það. Þyki yður við vera þess verðir, að taka þátt í skemmtun yðar, þá skulum við gera allt, sem í voru valdi stendur og bæta þannig leikspjöllin. En að öðrum kosti, þá gerið okkur þann greiða, að lofa okkur að vera frammi í húsi yðar.“ Meðan Gíafar talaði þetta, hafði Safíe nógan tíma, til að virða hann fyrir sér og báða hina kaupmennina. Sýndist henni þeir ekki vera alþýðumenn eftir útliti og sagði hún þeim því, að hún ætti þar ekki húsráð, en kvaðst skyldu færa þeim svar, ef þeir vildu bíða stundarkorn. Fór Safie þá til systra sinna og ráðgaðist við þær, hvað til bragðs skyldi taka. Voru þær í fyrstunni á báðum áttum, en af því þær voru brjóstgóðar, og höfðu veitt förumunkunum hina sömu bæn, urðu þær á það sáttar að taka við kaupmönnunum.... 52. NÓTT. Hin fagra Safie fór og lauk upp fyrir hinum þremur gestum, er létust vera kaupmenn; spurðu þeir þá: „Leyfist oss inn að ganga?“ „Komið þið inn,“ anzaði hún. Þegar hún nú kom með kalífann, stórvezír hans og geldinga höfðingjann, heilsuðu þeir konunum og förumunkunum vingjarnlega. Tóku þær systur að sínu leyti eins vel á móti kaupmönnunum, sem þóttust vera; Sobeide var fyrir svörum, því hún hafði fyrst talað við þá; mælti hún með siðprúðri alvörugefni: „Verið velkomnir, gestir vorir! En fyrirgefið, að vér setjum yður einn lítinn skilmála. Það er ósk vor, að þér hafið augu en ekki tungu, og hvað sem þér sjáið, að þér ekki talið um það, sem yður varðar ekki um, að öðrum kosti munuð þér fá það að heyra, sem yður líkar illa.“ „Vér heyrum og hlýðum,“ anzaði Gíafar, „vér erum engir siðameistarar; eigi erum vér framir né forvitnir, og höfum fullt í fangi, að gæta þess, sem oss varðar um, þó vér ekki slettum oss fram í það, sem oss skiptir engu.“ Meðan Gíafar fórust þannig orð, gat kalífinn ekki þreytzt á, að dást að frábærum fríðleik hinna þriggja systra, siðprýði þeirra og andríkri fyndni. Eins komu hinir þrír förumunkar honum kynlega fyrir sjónir, og langaði hann til að vita, hvers vegna þeir allir væru blindir á hægra auga; en hann mátti ekki spyrja um það vegna skilyrðis þess, sem sett var honum og förunautum hans. En er hann gætti að, með hvílíkri auðlegð og fegurð öllu var skipað innanhúss, hvílíkur þrifnaður og þokki lýsti sér í öllu, þá gat hann ekki öðru trúað en að þetta væri ekki einhama. Nú voru allir setztir niður og var glatt á hjalla, báru konurnar komumönnum bæði mat og drykk. En er Amíne byrlaði kalífanum vín, afþakkaði hann það svo mælandi: „Ég er pílagrímur,“ og settist hann að því mæltu afsíðis. Síðan breiddi Safie dúk á borð og bar fyrir hann postulíns könnu, hellti í hana lindiblóms vatni, og lét í það sykur og kældi með ís. Þakkaði kalífinn fyrir þenna greiða og hugsaði sér að endurgjalda hann um morguninn. Nú var aftur mesta gleði og glaumur í samsætinu. Förumunkarnir voru uppstaðnir og stigu dans einn eftir sínum sið. Fengu konurnar enn betri þokka á þeim en áður fyrir þetta, og urðu þeir einnig kalífanum og fylgdarmönnum hans vel að skapi. En er þeir höfðu lokið dansinum stóð Sobeide upp, tók um hönd Amíne og mælti: „Elsku systir! Stattu upp; gestir vorir munu ekki taka það illa upp, þó við leggjum enga þvingun á okkur, heldur gerum skyldu okkar eins og við erum vanar.“ Amíne skildi glöggt, hvað systir hennar átti við, stóð því upp og bar út diskana, flöskurnar, bikarana, borðið og hljóðfærin, sem förumunkarnir höfðu leikið á. Safie var ekki heldur aðgjörðalaus; hún sópaði salinn, setti húsgögnin, hvert á sinn stað, gerði að ljósunum og kveikti á nýju reykelsi. Síðan beiddi hún þrjá förumunkana að setjast öðrumegin á legubekkinn, en þremur kaupmönnunum hinumegin, en daglaunamanninum skipaði hún að standa upp; væri hann enginn gestur, heldur heimilismaður og ætti því að vera hjálplegur með það, sem þær væru að gera. Það var nú runnið dálítið af daglaunamanninum, var hann því léttur á fæti, girti klæði sín upp undir beltið og mælti: „Hér er ég, hvað er að gera?“ „Ekki liggur á,“ anzaði Safie, „bíddu þangað til þér verður skipað; þú skalt ekki þurfa að standa lengi iðjulaus.“ Að vörmu spori kom Amíne með stól og setti hann niður í miðjum salnum. Síðan gekk hún til hliðardyra á herberginu og benti daglaunamanninum að koma með sér; fór hann með henni út úr salnum og kom jafnskjótt aftur með tvær svartar tíkur. Á hvorri þeirra um sig var helsi og keðja við; teymdi daglaunamaðurinn þær við keðjurnar fram á mitt gólfið í salnum; voru tíkurnar þesslegar, sem þær hefðu verið miskunnarlaust lamdar. Nú stóð upp Sobeide, er setið hafði milli förumunkanna og kaupmannanna; gekk hún með alvörugefnum svip til daglaunamannsins og mælti með þungu andvarpi: „Gerum þá skyldu okkar!“ Því næst bretti hún upp ermunum, tók við svipu, er Safie rétti henni, og segir við daglaunamanninn: „Farðu með aðra tíkina til hennar Amíne, systur minnar, en komdu til mín með hina.“ Daglaunamaðurinn gerði eins og honum var sagt; þegar hann kom til Sobeide, fór tíkin, sem hann teymdi, að ýla aumkvunarlega og skrækja, svo að undir tók í öllu húsinu, og mændi hún bænaraugum til Sobeide. En hún skeytti því alls ekki, heldur barði veslings kvikindið þangað til hún var uppgefin. Því næst fleygði hún svipunni, tók keðjuna úr hendi daglaunamannsins, lét tíkina setjast á afturfæturna og horfðust þær síðan í augu sorgbitnar og raunalegar og kom upp fyrir þeim mikill grátur. Loksins tók Sobeide vasaklút sinn, þerraði tárin af tíkinni, kyssti hana og sagði við daglaunamanninn: „Farðu aftur með hana þangað sem þú sóttir hana, og færðu mér nú hina!“ Fór hann þá með hana inn í herbergi, sem var þar til hliðar, og sótti síðan hina tíkina til Amíne, og gekk með hana til Sobeide. Fór Sobeide allt að einu með hana eins og hina fyrri, og er hún hafði grátið með henni, þerrað af henni tárin og kysst hana, fékk hún hana daglaunamanninum. En Amíne tók af honum ómakið, að fara með tíkina inn í herbergið og gerði hún það sjálf. Förumunkarnir, kalífinn og fylgdarmenn hans urðu öldungis forviða af þessari refsingu. Gátu þeir ómögulega skilið í því, að Sobeide skyldi gráta með tíkunum og kyssa þær, þegar hún hafði lamið þær svo ákaft. Þessu voru þeir nú að velta fyrir sér, hver í sínu lagi, en kalífinn var þeirra óþolinmóðastur og brann af löngun til að vita, hvernig stæði á svo fáheyrðu athæfi. Benti hann Gíafar hvað eftir annað, að hann skyldi spyrja, en hann lét eins og hann sæi það ekki, og svaraði með bendingum, að enn væri ekki tími til þess. Sobeide stóð stundarkorn á miðju gólfinu í salnum, og var sem hún kastaði mæðinni, er hún hafði fengið af því, að berja tíkurnar. Loksins sagði Safie við hana: „Elsku systir! Viltu ekki setjast í sæti þitt, svo að ég geti líka gert mína skyldu. „Jú,“ anzaði Sobeide og settist á legubekkinn til vinstri handar kalífanum og hægramegin við þrjá förumunkana og daglaunamanninn....“ 53. NÓTT. „Þegar Sobeide hafði aftur setzt í sæti sitt á legubekkinn, voru allir hljóðir um stund, þangað til Safie, er sat á stól á miðju salargólfinu, sagði við Amíne: „Elsku systir! Fyrir alla guðs muni, stattu upp, þú veizt hvað ég vil.“ Amíne stóð upp og gekk inn í annað herbergi en það, sem tíkurnar voru sóttar í; hún kom skjótt aftur og bar kistil, lagðan gulu þykksilki, sem var útsaumað gulli og grænum þræði. Gekk hún til Safie, lauk honum upp, og tók upp úr honum strengja-hljóðfæri og rétti henni; hún var nokkra stund að stilla það, en síðan hrærði hún strengina og söng svo ununarlega sætt og fagurt, að kalífinn og allir, sem viðstaddir voru, urðu hugfangnir þó kvæðið væri raunalegt, en það var svona: /# Ó, látið mína augabrá aftur værðina sætu fá! Segið, hví blunds er synjað mér, Segið, hvert vit mitt flúið er. Þegar ég lagði lag við ást, líknsama hvíldin óðar brást; nú verður augum aldrei rótt, andvaka ligg ég hverja nótt. Hrein vér áður þín hugðum stig, hver ginnti af réttum vegi þig? þín fögru augun ollu því, að yfir dimma sorgar ský. Þó að mig lékir þungt og kalt, þér fyrirgefa skal ég allt; mín var ei heldur mótgjörð smá, magnaði skapraun harmur sá. Djúpt í míns hugar skuggsjá skein, skærari en sól, þín ásýnd hrein; sá kveikti himinbjarmi bál brennandi heitt í minni sál. #/ „Nei“, mælti Safie við Amíne, „ég get ekki sungið meira, því mér förlast raustin. Syng þú og leik á hljóðfærið í minn stað.“ „Það er velkomið,“ anzaði Amíne, tók við hljóðfærinu af Safie og settist í sæti hennar; fyrst lék hún einungis á það, en síðan söng hún, líkt og Safie, vísur þessar: /# Í mínu hjarta áttu byggð, en augað þig ei lítur; hélztu eldheitrar ástar tryggð, um eilífð, sem ei þrýtur? Eða hugsarðu ei hót til mín, hér sem grátandi minnist þín? Sorgin mig sundur slítur. Ó, hjartað nagar harmur sár, er helzt ég vildi leyna, og niðraf vöngum velta tár, viljalaus hlýt ég kveina; en hittumst dóms á degi við, drottinn alvaldan þá ég bið, prófa mitt hjartað hreina. #/ „Guð bænheyri þig,“ mælti Sobeide, „þú söngst blítt og fagurt, og það var auðheyrt, að sá harmur gekk þér til hjarta, sem þú lýstir með svo hjartnæmum orðum.“ Amíne gat engu svarað; hún hafði sungið svo ákaft og útausið svo hjarta sínu og tilfinningum, að hún fékk andköf og lá við óviti. Hún losaði ósjálfrátt um klæði sín, til þess að sér yrði léttara, en við það atvik brá mjög þeim, er viðstaddir voru, því þeir sáu háls hennar og brjóst, og var allt afmyndað af örum. En hún hresstist alls ekki og hné allt fyrir það í ómegin....“ 54. NÓTT. „Meðan Sobeide og Safie hlupu til að stumra yfir systur sinni, mælti kalífinn við Gíafar: „Sérðu örin á konunni þarna? Ég get ekki þegjandi horft á það, og ég hef engan frið fyrr en ég veit, hvernig hún er við riðin báðar tíkurnar.“ Í því heyrði hann einn af förumunkunum segja: „Við mundum heldur hafa kosið að liggja úti en fara hér inn, hefði okkur komið til hugar, að við mundum sjá slíka sjón.“ Þegar kalífinn heyrði þetta, gekk hann til förumunkanna og mælti: „Hvað á allt þetta að þýða?“ „Herra! Við erum ekki fróðari en þér,“ svaraði sá, er fyrr talaði. „Þér eruð þá ekki heimamaður hér,“ segir kalífinn, „getið þér enga úrlausn veitt um báðar svörtu tíkurnar og konuna, sem féll í öngvit og var svo hörmulega útleikin?“ „Herra!“ svaraði förumunkurinn, „við höfum aldrei á ævi okkar stigið fæti í þetta hús; við komum stundarkorni á undan yður.“ Kalífinn undraðist nú enn meira og mælti: „Hver veit nema maðurinn þarna geti sagt okkur eitthvað um það.“ Benti þá einn af förumunkunum daglaunamanninum að koma og spurði hann, hvort hann ekki vissi hvers vegna báðar svörtu tíkurnar hefðu verið lamdar og hversvegna svo mörg ör væru á brjósti Amíne. Svaraði þá daglaunamaðurinn þessum orðum: „Herra! Það veit guð almáttugur, sem uppi yfir mér er, að ef þér ekki vitið, hvernig á þessu stendur, þá förum við allir jafnnærri um það. Raunar á ég heima hérna í borginni, en aldrei hef ég áður verið undir þessu þaki fyrr, og þyki yður undarlegt að sjá mig staddan hér, þá þykir mér undarlegt að sjá yður. Ég fyrir mitt leyti undrast hálfu meir, að enginn karlmaður skuli vera hjá þessum konum.“ Kalífinn, fylgdarmenn hans og förumunkarnir höfðu haldið, að daglaunamaðurinn ætti þar heima, og mundi geta satt forvitni þeirra. Kalífinn hugsaði nú, að hann skyldi fyrir hvern mun komast fyrir, hvernig á öllu stæði, og segir hann þá við hina: „Ég skal segja ykkur nokkuð, vér erum sjö manns á móti þremur konum. Samt skulum vér fara að þeim bónarveg um það, er vér viljum vita, en segi þær oss það ekki með góðu, getum vér kúgað þær til þess með valdi.“ Móti þessu mælti stórvezírinn og leiddi kalífanum fyrir sjónir, hvað af slíku mætti leiða, en stillti samt orðum sínum svo, að förumunkarnir ekki vissu, hvern hann átti tal við. „Herra!“ mælti Gíafar og hagaði máli sínu eins og hann væri að tala við kaupmann, „ég bið yður gæta þess, að við megum ekki skerða lánstraust vort. Vér erum gestir hér og þér munið, með hverju skilyrði var tekið á móti oss. Það væri því illt til afspurnar, ef vér brygðum út af því. Og enn ámælisverðari værum vér, ef nokkur óheill stæði af oss, því grunur minn er það, að þessa loforðs hefði ekki verið krafizt af oss, nema ráð væru til að gera oss þann óleik, að vér mættum iðrast afbrigðanna.“ Því næst tók Gíafar kalífann afsíðis og hvíslaði að honum: „Herra! Nóttin er senn á enda, og vildi ég, yðar hátign þóknaðist að hafa þolinmæði. Snemma á morgun skal ég leiða fyrir hásæti yðar konur þessar, og munuð þér þá fá allt að vita, sem þér viljið.“ Svo hyggilegt sem ráð þetta var, féllst kalífinn samt ekki á það; hann skipaði vezírnum að þegja og kvaðst ekki geta beðið svo lengi, og vildi hann undir eins komast fyrir, hvernig á öllu stæði. Nú var vandinn sá, hver orð skyldi hafa fyrir þeim. Kalífinn leitaðist við að fá förumunkana til þess, en þeir skoruðust undan. Loksins kom mönnum saman um, að láta daglaunamanninn mæla fyrir þeirra hönd. Var nú rétt komið að honum, að bera upp hina ískyggilegu spurningu, en í því gekk Sobeide til þeirra — því nú var liðið af Amíne öngvitið — og af því hún hafði heyrt til þeirra, spurði hún þá: „Heyrið, góðir hálsar! Hvað er um að vera? Hvað eruð þið að tala um?“ Var þá daglaunamaðurinn skjótur til svars og mælti: „Lafði mín! Hinir ókunnugu menn biðja yður að segja sér, hvers vegna þér hafið grátið með tíkunum, þegar þér höfðuð barið þær, og hvers vegna brjóstin á konunni, sem féll í óvit, eru alþakin örum. Þessa bæn á ég að bera upp fyrir yður í þeirra nafni.“ Þegar Sobeide heyrði þetta, kom á hana heiptar svipur; hún veik sér að förumunkunum og hinum, sem þóttust vera kaupmenn: „Er það satt, að þið hafið falið honum á hendur, að bera upp fyrir mig þessa bæn?“ Játuðu þeir því allir, nema Gíafar einn, er þagði við; síðan mælti hún með þykkjufullri rödd, svo auðheyrt var, hvað hún þóttist vera móðguð: „Þegar vér veittum ykkur þann greiða, að ljá ykkur húsaskjól, vildum vér sneiða hjá öllu, er valda kynni óánægju, og settum vér ykkur þess vegna þann skilmála, að tala ekki um það, sem ykkur ekki varðar um, svo þið ekki skylduð fá það að heyra, sem ykkur líkaði illa. Nú höfum vér tekið við ykkur og beint ykkur, sem við bezt gátum, og samt gangið þið á bak orða ykkar. Hlýzt þetta af góðfýsi vorri og greiðasemi, en ekki mælir það ykkur bót, og hefur ykkur farizt ódrengilega.“ Svo mælti hún og stappaði fætinum í gólfið, skellti þrisvar saman lófunum og kallaði: „Komið fljótt!“ Í sama vetfangi hrukku upp hliðardyr og óðu inn sjö tröllslegir svertingjar með brugðnum sverðum. Hver þeirra greip einn af hinum sjö aðkomumönnum; þeir vörpuðu þeim til jarðar og drógu þá fram á mitt salargólf og mynduðu sig til að höggva af þeim höfuðið. Var ekki annað fyrir að sjá en að þeir allir mundu hreppa bráðan bana fyrir forvitni sína, en þó spurði einn af þrælunum Sobeide og systur hennar: „Háleitu og tignu frúr, skipið þér, að vér veitum þeim banasár?“ „Bíðið um stund,“ anzaði Sobeide, „ég þarf að spyrja þá að nokkru.“ „Lafði mín!“ stundi daglaunamaðurinn dauðhræddur, „fyrir guðs sakir, látið ekki deyða mig fyrir afbrot annarra. Ég er saklaus, hinir eru sekir,“ Mælti hann enn fremur kjökrandi: „Æ, við vorum svo glaðir, öll bölvunin stendur af þessum blindu förumunkum. Það er engin borg til, sem ekki mundi eyðast og niður falla, ef slíkir ólánsseggir ættu þar dvöl.“ Því næst mælti hann fram vísu þessa: /# Vorkynna verum sterkum veit ég drengskap heitið; betur þó virða vitrir, veikan mjúkt að leika; ást ég okkri treysti, annars mér verðit svanni! (Sýknum synjattu líknar) Sök að bana rökum. #/ Svo reið sem Sobeide var, gat hún þó ekki að sér gert að hlæja upp úr að harmatölum daglaunamannsins; gaf hún sig ekki að honum, en veik sér að hinum: „Segið mér og játið,“ mælti hún, „hverjir þér eruð, ella skuluð þér að vörmu spori deyja. Ég trúi því ekki, að þið hafið þótt tignir og heiðursverðir menn í átthögum yðar, hvar sem þeir eru. Ef svo væri, mynduð þér hafa verið stilltari og sýnt oss meiri lotningu.“ Enginn tók nálægt því eins mikið út og kalífinn, sem var óþolinmóður af náttúrufari; sá hann nú að líf hans var á valdi konu, sem var ofsareið og hafði fullkomna ástæðu til að vera það. Þó tók vonin að lifna við hjá honum, er hann heyrði, að spurt var, hverjir þeir væru; taldi hann víst, að hann mundi ekki verða drepinn, ef menn vissu tign hans. Hann hvíslaði því að vezírnum, er stóð hjá honum, að hann skyldi undir eins segja, hver hann væri. En vezírinn var hygginn og athugasamur og vildi frelsa sóma herra síns og skýla vanvirðu þeirri, er hann hafði bakað sér; svaraði hann því ekki öðru en þessu: „Okkur kemur makleg hefnd.“ En þó hann hefði viljað tala eins og kalífinn vildi, mundi Sobeide ekki hafa gefið honum neinn tíma til þess. Hún hafði þegar snúið sér að förumunkunum og spurði þá, hvort þeir væru bræður, fyrst þeir allir væru eineygðir. Svaraði þá einn í nafni hinna: „Lafði mín! Ekki erum við sambornir bræður; bróðerni okkar er í því innifalið, að við erum allir förumunkar og gætum sömu lífernishátta.“ Síðan spurði hún einn sér í lagi, hvort hann væri fæddur eineygður: neitaði hann því og mælti: „Það varð ég fyrir svo fáheyrt ævintýri, að það mundi verða hverjum manni gagnlegt, ef það væri fært í letur. Af slysi þessu lét ég raka skegg mitt og augabrúnir, tók þetta gervi á mig og gerðist förumunkur.“ Sobeide spurði því næst báða hina förumunkana að hinu sama og svöruðu þeir eins. En sá, sem síðast hafði talað, mælti þannig: „En svo að þér megið vita, að við erum ekki ættsmáir og eigum nokkra virðingu skilið, segi ég yður það, að við þrír erum konunga synir. Höfðum við aldrei sézt fyrr en í gærkvöldi, en á þeim stutta tíma gerðum við þó hverjum öðrum uppskátt, hverjir við værum og því megið þér trúa, að konungarnir, feður okkar, hafa verið frægir um víða veröld.“ Þegar Sobeide hafði heyrt þetta, rann henni reiðin, og sagði hún við þrælana: „Látið þá lausa, en verið hér kyrrir; grandið þeim ekki, er segja oss sögu sína, og gera grein fyrir, hvernig þeir eru komnir til húsa vorra, heldur látið þá fara, hvert sem þeir vilja. En hlífið engum, sem ekki vill gera oss þetta að skapi“.... 55. NÓTT. Þrír förumunkarnir, kalífinn og stórvezírinn, höfuðsmaður geldinganna og daglaunamaðurinn sátu í miðjum salnum á ábreiðum, sem lagðar voru á gólfið. Stóðu svertingjarnir upp yfir þeim allt umhverfis, og biðu þess, er konurnar mundu skipa þeim, en þær höfðu setzt niður á legubekkinn. Þegar daglaunamaðurinn heyrði, að hann þyrfti ekki annað en að segja sögu sína, til þess að sleppa úr svo fjarskalegum háska, tók hann fyrstur til máls og sagði: „Lafði mín! Þér vitið sjálfar, hvað leiddi mig á yðar fund; mun því saga mín verða stutt. Systir yðar leigði mig í morgun á torginu, því ég hýmdi þar eins og hver annar daglaunamaður og beið þess, að einhver byði mér vinnu, svo ég með því móti gæti fengið lífsbjörg. Fór ég með henni til vínsölumanna, jurtasölumanna, aldinmangara, kryddsölumanna og sætabrauðsbakara; þaðan gekk ég heim með henni með körfina á kollinum, svo þungt klyfjaður sem orðið gat, og hafið þér, blessaðar, lofað mér að vera hérna þangað til nú. Ég skal aldrei gleyma slíkri náð og miskunnsemi að eilífu, og nú er mín saga á enda.“ Sobeide lét sér þetta vel líka og sagði við daglaunamanninn: „Hafðu þig nú á burt og komdu ekki fyrir okkar augu framar.“ En hann svaraði: „Lafði mín! ég ætla að biðja yður að lofa mér að vera. Það er engin sanngirni, að ég skuli segja öðrum mína sögu, og ekki fá að heyra þeirra sögu.“ Að svo mæltu tyllti hann sér niður yzt á jaðar legubekkjarins og var guðsfeginn að vera sloppinn úr hættunni. Tók nú einn af förumunkunum til máls og sneri sér að Sobeide, svo sem hinnar tignustu af hinum þremur konum, og líka vegna þess, að hún hafði skipað honum að segja sögu sína. Tók hann þannig til frásagna: Sagan af hinum fyrsta förumunki og kóngssyni „Lafði mín! Þessi voru tildrög til þess, að ég missti auga mitt, lét raka skegg mitt og augabrúnir og gerðist förumunkur. Faðir minn var konungur og átti bróður, sem líka var konungur yfir einu af nágrannalöndunum. Átti þessi bróðir hans tvö börn, son og dóttur, og vorum við bræðrungarnir jafngamlir. Þegar ég var orðinn fulltíða og konungurinn, faðir minn, hafði gefið mér svo mikið frjálsræði, sem aldri mínum sæmdi, heimsótti ég á hverju ári konunginn, föðurbróður minn, og dvaldi einn eða tvo mánuði við hirð hans. Á þessum orlofsferðum urðum við bræðrungarnir mestu ástvinir. Þegar ég sá hann aftur í seinasta sinn, fagnaði hann mér með meiri blíðu en nokkurntíma áður, og í veizlu einni, er hann hélt mér til sæmdar, hafði hann stórmikið við. Var lengi matazt og drukkið og er vínið tók að gera oss hlýtt um hjarta, tók hann þannig til orða: „Bezti frændi minn, þér mundi veita örðugt að geta upp á, hvað ég hef haft til starfa síðan við skildum seinast. Það er nú ár síðan, og þegar þú varst farinn, tók ég fjölda verkamanna til að smíða hús; lét ég að öllu gera það með því skipulagi, sem ég hafði hugsað fyrir. Er það nú fullgert og hent til íbúðar; mun þér betur þykja séð en óséð, ef þú skoðar það; en þú verður fyrirfram að sverja mér þagmælsku og óbrigðanlegan trúnað. Það tvennt heimta ég af þér.“ Vinátta okkar og ástríki var meira en svo, að ég synjaði honum nokkurs, og vann ég honum hiklaust eiðinn. Að svo mæltu sagði hann: „Bíddu mín hér, ég kem undir eins.“ Enda kom hann óðara aftur með skrautbúna konu og yfirtaks fríða. Hann sagði mér ekki hver hún væri, og þótti mér ekki sæma að spyrja um það. Settumst við aftur til borðs með henni, vorum þar stundarkorn, töluðum um heima og geima og drukkum hvert öðru til. Loksins tók kóngsson til máls og segir: „Frændi minn, við höfum nauman tíma, taktu konu þessa og fylgdu henni til greftrunarstaðarins, þangað sem þú finnur nýtt greftrunarhús með stöpulkúpu. Það er auðþekkt og standa dyrnar opnar. Farið þið bæði þar inn og bíðið mín; ég skal ekki láta lengi standa á mér.“ Ég vildi ekki rjúfa svardagann og spurði einskis, heldur rétti ég konunni hönd mína og gekk burt; fór ég þá leið, er frændi minn hafði vísað mér og kom á réttan stað. Var þá glaða tunglskin. Óðar en við vorum komin í greftrunarhúsið, kom kóngsson og bar lítinn poka fullan af gipsi, krukku fulla af vatni og reku. Hafði hann rekuna til þess, að brjóta upp gröf eina í miðjum legstaðnum, sem var tóm; reif hann ofan af henni stein eftir stein, og hlóð þeim upp út í horni einu. Þegar hann var búinn að því, gróf hann upp moldina og sást þá undir gröfinni hurð; lauk hann henni upp og lá þar djúpt niður í jörðina undinn tröppugangur. Þá veik frændi minn sér að konunni og mælti: „Þetta er vegurinn, sem leiðir þangað, er ég hef sagt þér.“ Kom þá konan nær og gekk ofan tröppurnar. Kóngsson var kominn af stað niður á eftir henni, en rankaði við sér, leit aftur til mín og mælti: „Bezti frændi minn, svo að vináttumerki það, sem þú hefur sýnt mér, verði fullkomið, þá bið ég þig einnar bænar enn. Þegar ég er kominn niður, þá þektu aftur hurðina með mold, eins og áður var. Taktu síðan gips þetta og vættu það í vatninu, leggðu svo legsteinana yfir eins og þeir lágu áður, svo að enginn geti sagt, að gröf þessari hafi nýlega verið upp lokið. Ég hef komið öllu þessu í lag fyrir ári síðan og veit enginn af því, nema guð einn. En þetta er sú bæn, er ég vildi biðja þig. Guð varðveiti þig og láti þig jafnan vera hjá ástvinum þínum.“ Að svo mæltu gekk hann ofan riðið.... Ég kallaði eftir honum: „Bezti frændi minn! Hvað á þetta að þýða?“ „Láttu þér nægja þakklæti mitt og lifðu heill,“ svaraði hann og fór tafarlaust leiðar sinnar.“ 56. NÓTT. Förumunkurinn sagði Sobeide enn fremur, að hann hefði ekkert framar heyrt til frænda síns. „Þegar ég hafði misst sjónar á honum“ — sagði hann — „læsti ég hurðinni, mokaði yfir hana mold og leitaðist við að koma gröfinni í samt lag, eins og frændi minn hafði beðið mig. Síðan hvarf ég aftur til hallar föðurbróður míns, fór inn í herbergi mitt og háttaði; var ég þá ekki laus við höfuðþyngsli, því vínið hafði svifið á mig. Þegar ég vaknaði morguninn eftir og rifjaði upp fyrir mér allt, sem gerzt hafði um nóttina og öll atvik þessa fáheyrilega ævintýris, þótti mér sem allt hefði verið draumur. Lét ég því spyrja, hvort kóngsson væri viðlátinn, því ég vildi tala við hann. En er mér var svarað því, að hann hefði ekki verið heima um nóttina, og vissi enginn, hvað af honum væri orðið, og fengi það öllum mikils kvíða, þá skildi ég vel, að hinn kynlegi atburður í greftrunarhúsinu var allt of sannur. Varð ég því sárhryggur og læddist á laun til greftrunarstaðarins; var þar fjöldi legstaða og allir líkir þeim, er ég hafði séð. Allan daginn var ég að virða fyrir mér hvern eftir annan og gat ekki fundið þann, er ég leitaði að, og svo liðu fjórir dagar, að ég hafði mig allan við að leita og kom fyrir ekki. Þess ber að geta, að föðurbróðir minn, konungurinn, var fjarstaddur um þessar mundir á veiðiferð. Leiddist mér loksins að bíða heimkomu hans, beiddi ég því ráðherra hans að færa honum afsökun mína; því næst fór ég heim aftur til föður míns og hafði ég nú verið lengur burtu en nokkurntíma áður. Þegar ég fór, voru ráðgjafar föðurbróður míns í mesta vafa og vandræðum, því þeir vissu ekkert um afdrif kóngssonarins, frænda míns. Vildi ég ekki rjúfa eið þann, er ég hafði unnið, að þegja yfir öllu, og þorði því ekki að gera þeim uppskátt það, er ég vissi. Þegar ég var kominn til höfuðborgarinnar, sem var aðsetur föður míns, sá ég að fjöldi varðmanna stóð við hallarhliðin, en því var ekki vant; slógu þeir hring um mig, er ég gekk inn. Þegar ég spurði, hvernig þessu viki við, svaraði höfuðsmaðurinn: „Kóngsson! Herliðið hefur sett stórvezírinn í hásæti föður yðar, sem nú er dáinn, og í nafni hins nýja konungs tek ég yður fastan.“ Því næst köstuðu dátarnir mér í hlekki og drógu mig fyrir harðstjórann. Þótti mér þá mjótt milli lífs og hels. Vezírinn, sem hafði gert upphlaupið, hafði um langan tíma borið til mín óslökkvandi hatur, en á því stóð þannig: Þegar ég var unglingur, tamdi ég mig mjög við bogmanns íþrótt. Það var þá einn dag, að ég stóð uppi á hallarþakinu og gerði hæfing eftir fugli einum, er ég sá fljúga fram hjá. En ég missti hans og vildi svo óheppilega til, að örin kom í auga vezírsins, þar sem hann stóð á húsþaki sínu, og lá augað þegar úti á kinninni. Fær enginn maður við því gert, sem fyrirætlað er af forlögunum, eins og skáldið kemst að orði: /# „Lögð er áður leiðin vor, ljúfur bæði og tregur í fyrirhuguð fetar spor, fer, því nauðsyn dregur.“ #/ Þegar ég vissi, hvert slys hafði af mér hlotizt, lét ég biðja gott fyrir mig hjá vezírnum, og gerði það síðan sjálfur. En þrátt fyrir það lagði hann hann upp frá þessu brennandi hatur á mig, og lét hann mig nú kenna á því, er tækifæri bauðst. Þegar hann hafði náð tangarhaldi á mér, svalaði hann heipt sinni með guðlausri grimmd. Óðar en hann sá mig, flaug hann á mig eins og óarga dýr, og sleit úr höfði mér hægra auga mitt. Á þann hátt varð ég eineygður. En ekki lét hann sér nægja þetta grimmdarverk. Eftir skipun hans var ég bundinn og látinn í kistu og afhentur böðlinum; átti hann að flytja mig langan veg frá höllinni, höggva af mér höfuðið og kasta líki mínu fyrir óarga dýr. Reið hann af stað með hundara sínum og flutti kistuna langt frá borginni. Tók hann mig þar upp úr henni og ætlaði að gera, sem fyrir hann hafði verið lagt. En er ég grátbændi hann og minnti hann á allar velgjörðir, sem ég hafði auðsýnt honum, hrærðist hann til meðaumkvunar, svo að hann mælti: „Farðu þá, og skaltu hafa líf, en flýðu sem skjótast úr landi og varastu að koma hingað aftur, því það yrði bani, bæði þinn og minn. Svo segir skáldið: /# „Flýðu hatur harðstjórans, svo hann þér mein ei geri, húsið tóma húsbóndans háttum vitni beri. Hvar sem ber þig auman að, ei mun hæli þrjóta, en önd í þinnar andar stað aldrei muntu hljóta.“ #/ Ég kyssti hendur hans af þakklátssemi og þóttist ekki mega um frjálst höfuð strjúka fyrr en ég væri kominn langa leið frá honum. Þótti mér missir augans lítill, en hafði nú allan hugann á að sleppa úr greipum dauðans. Gat ég þó ekki farið langa áfanga eins og ég var á mig kominn; faldi ég mig því oftast um daga á afviknum stöðum, en ferðaðist um nætur eins og kraftar mínir entust til. Náði ég loksins í ríki föðurbróður míns og fór til aðsetursborgarinnar að finna hann. Skýrði ég honum út í hörgul frá ógæfu föður míns, sagði honum, hvernig ég hefði misst augað og forðað lífi mínu, svo að ég náði á hans fund. Tók hann þá að gráta beisklega og mælti: „Þú hefur bætt böli á böl mitt ofan. Var ekki nóg, að ég missti son minn, á ég nú þar á ofan að frétta lát ástkærs bróður og sjá þig svo hörmulega útleikinn?“ Svo mælti hann og kom á ný upp fyrir honum mikill grátur og ekki, þangað til hann kom til sjálfs sín og mælti: „Son minn, verra hefði þó verið að láta lífið en augað og fór þetta vel eftir því sem á horfðist.“ Síðan sagði hann mér, hversu sonur sinn hefði horfið og ekkert til hans spurzt og komst ég svo við af harmi hins ólánsama föður, að ég gat engu leynt framar. Mér var lífs ómögulegt að halda eið þann, er ég hafði svarið kóngssyninum, frænda mínum. Sagði ég þá föðurbróður mínum allt það, er ég vissi um þetta mál; hann hlýddi á sögu mína með hrærðum hug og er hann hafði heyrt hana, mælti hann: „Bróðursonur minn, saga þín glæðir hjá mér nokkra von. Ég vissi það að vísu, að sonur minn lét gera handa sér legstað, og fer ég nokkuð nærri um, hvar hann er; hygg ég að við munum finna hinn rétta stað, þegar þú rifjar allt upp fyrir þér. En af því hann lét byggja hann leynilega og þú lofaðir honum að þegja yfir því, þá er bezt að við séum tveir einir um leitina, svo aðrir verði þess ei áskynja.“ En það kom seinna fram, að hann hafði aðra gilda ástæðu, sem hann ekki gat um, til að leyna þessu máli. Fórum við nú báðir í dularbúning, gengum út úr höllinni og svo út um dyr á aldingarðinum; gengum við síðan til greftrunarstaðarins og vorum svo heppnir að finna það, sem við leituðum að. Bar ég aftur kennsl á legstaðinn og þótti því vænna um það, sem fyrri leit mín hafði orðið árangurslaus. Fórum við inn, tókum burt grjótið og moldina og fundum hurðina; lukum við henni upp og sáum riðið. Föðurbróðir minn gekk á undan og stigum við eitthvað fimmtíu tröppur ofan og komum í forsal einn; lagði þar á móti oss illan daun og þykka svælu og dapraðist því skinið af ljósahjálmi einum fögrum, er hékk þar uppi. Mælti föðurbróðir minn orð þau, er eyða ótta hvers, sem þau segir: „Hvergi er vald né máttur nema hjá guði einum, hinum mikla og háleita.“ Síðan fórum við lengra og komum inn í stórt hús; brunnu þar mörg ljós og hvíldi loftið á mörgum sterkum súlum. Vatnsker stóð þar á miðju gólfi og var hlaðið upp alls konar vistaforða umhverfis; en það þótti okkur kynlegast, að þar var enginn maður. Langt innar stóð fyrir gafli hár legubekkur, og voru þrep upp að honum; var þar og breitt hvílurúm og tjöld fyrir. Gekk konungur þangað upp, tók frá tjöldin og sá þar son sinn og konuna, sem ég áður um gat; lágu þau þar hvort hjá öðru, en voru því nær brunnin til kaldra kola, eins og þeim hefði verið fleygt á mikið bál og verið bjargað áður en þau voru gjörsamlega brunnin. Ekkert af öllu þessu datt eins ofan yfir mig við þessa hryllilegu sjón, eins og það, að föðurbróðir minn var svo fjarlægur því, að sýna á sér nokkur hryggðar merki, þar sem sonur hans var svo hræðilega útleikinn, að hann hrækti í andlit honum og mælti í bræði: „Óhræsið, þú áttir ekki annað skilið; hér hefur þú úttekið refsingu þessa heims; annars heims, muntu kveljast að eilífu.“ Lét hann sér ekki nægja, að sýna reiði sína með þessu einungis, heldur þreif hann skóinn af fæti sér og rak syni sínum rokna kinnhest.“ 57. NÓTT. Hinn fyrsti förumunkur sagði enn fremur: „Ég fæ ekki lýst því með orðum, hvað mér brá við, þegar ég sá, að konungurinn, föðurbróðir minn, misþyrmdi svona syni sínum dauðum. „Guð á himnum!“ kallaði ég upp, „svo mikils harms sem þessi hryllilega sjón fær mér, hlýt ég að spyrja yðar hátign, hvern glæp kóngssonurinn, frændi minn, hefur drýgt, að lík hans skuli eiga slíka meðferð skilið.“ „Bróðursonur minn,“ anzaði konungurinn, „þessi sonur minn unni systur sinni frá því hann var barn og unni hún honum aftur. Reyndi ég alls ekki að slökkva hinn kviknandi kærleiksþokka milli þeirra, því ég sá ekki ólánið fyrir, sem af því mátti hljótast. Hver mundi líka hafa getað sagt það fyrir? Ást þeirra fór vaxandi með aldrinum og varð svo heit, að ég tók að kvíða afdrifunum. Leitaðist ég nú við að fá svo mikið að gert, sem mér var unnt, og veitti ég syni mínum einslega þungar átölur, og varaði hann við slíkum fádæmis glæp, er svívirti oss og alla ætt vora og gerði mér nauðugan einn kost, að láta taka hann af lífi! Sömu skil gerði ég dóttur minni og lét ég stía henni frá öllum samgöngum við bróður sinn. En djöfullinn var orðinn svo magnaður í þeim, að ástríða þeirra æstist æ því fremur, sem meira var gert til að varna þeim að njótast. Þóttist sonur minn vita fyrir víst, að systir sín hefði á sér sama ástarhug og áður. Brá hann því á, að hann ætlaði að láta gera sér legstað og lét reisa þessa hvelfingu undir jörðinni, til þess hann gæti farið hingað með unnustu sína þegar færi gæfist. Enda notaði hann fjarveru mína til þess að taka systur sína úr varðhaldinu með ofbeldi! Hef ég ekki látið á því bera, svo ætt vor hlyti ekki svívirðingu af því. Eftir þetta hegningarverða ódæði hefur hann falið sig hér og dregið hingað alls konar forða, til þess að svala fýsn sinni sem lengst; en guð leið ekki slíka andstyggð og lét réttláta refsingu dynja yfir þau, því hann hefur brennt þau upp í eldi reiði sinnar.“ Að þessu mæltu kom upp mikill grátur fyrir hinum gamla konungi og fékk ég ekki heldur tára bundizt. Nokkru síðar leit hann til mín og mælti um leið og hann faðmaði mig að sér: „Bróðursonur minn, hafi ég misst hér óverðugan son, þá er mér það að fullu bætt, þar sem þú ert. Þú skalt vera sonur minn í hans stað.“ Þarna vorum við um hríð að tala saman; konungurinn harmaði missi barna sinna og harðúð forlaganna, en ég rifjaði upp raunir mínar, dauða föður míns, svik vezírsins og missi auga míns, og tárfelldum við hvað eftir annað. Loksins gengum við upp tröppurnar, lukum eftir okkur hurðinni, huldum hana moldu og komum gröfinni í samt lag, til þess að hylja eilífu myrkri þenna skelfilega vott guðs refsingar. Komum við að stundu liðinni til hallarinnar og höfðu menn eigi saknað okkar þar. En þá heyrðum við lúðragang og bumbnahljóm og ýms önnur hernaðarhljóðfæri. Þeystu fram hermenn og sást ekki í loftið fyrir jóreyk, er þyrlaðist upp af mannareiðinni. Varð konungur forviða og spurði, hvað á gengi, og komumst við nú að því, að vezírinn, drottinssvikarinn, sem hafði svælt undir sig föðurleifð mína, fór að með óvígan her, og ætlaði að brjóta undir sig ríki föðurbróður míns. Hann hafði nú ekki annað lið hjá sér en innverði sína, eins og hann var vanur, og gat því ekki reist rönd við slíku ofurefli. Hafði portum borgarinnar verið upp lokið viðnámslaust, og var þá hægt að greiða atgöngu til hallar föðurbróður míns; varði hann sig drengilega, og seldi þeim líf sitt dýrt, þangað til hann féll við góðan orðstír. Barðist ég um stund, en er ég sá, að ég mátti eigi við margnum, hugði ég bezt að forða fjöri mínu og slapp ég heill á húfi til eins af embættismönnum föðurbróður míns. Var ég nú yfirkominn af hugraun, margþjáður af forlögunum, og átti vísan bana undir eins, ef lið hins svikafulla vezírs sæi mig; sá ég þá ekki annað fangaráð en að bregðast í dularham og forða lífinu. Lét ég raka skegg mitt og augabrúnir, fór í förumunksbúning og komst út úr borginni, svo enginn þekkti mig. Sneiddi ég síðan hjá öllum borgum og þjóðvegum og var mér úr því hægðarleikur að sleppa burt úr ríki föðurbróður míns og ná inn í lönd kalífans, hins volduga konungs rétttrúaðra manna; fór þá af mér allur kvíði. Þvínæst hélt ég til Bagdad, þessa friðarheimkynnis, í þeirri von, að einhver mundi verða til, að fylgja mér á fund hins víðfræga og volduga Harún Alrasjids. Ætla ég að fleygja mér fyrir fætur þessa mikla konungs, sem hvarvetna er lofaður fyrir drengskap, og segja honum hina fáheyrilegu ævisögu mína. Veit ég, að hugur hans mun hneigjast til meðaumkvunar með mér, ólánssömum kóngssyni, og mun ég ekki leita hans fulltingis árangurslaust. Þegar ég fór inn um borgarhliðið var tekið að dimma af nótt. Meðan ég staldraði við um stund og velti fyrir mér, hvert ég ætti að halda, kom hingað þessi annar förumunkur, og kvaðst vera útlendingur, og enn kom hinn þriðji förumunkur og kastaði kveðju á okkur og sagðist líka vera útlendingur og nýkominn í Bagdad. Slógumst við síðan í samfélag eins og bræður og urðum ásáttir um að halda hóp. Meðan þetta gerðist var orðið áliðið og vissum við ekki hvar við gætum fengið húsaskjól, því við vorum bráðókunnugir og höfðum aldrei verið í borginni. Nú átti svo vel til að vilja, að okkur bar að húsi ykkar; leyfðum við okkur að drepa á dyr og tókuð þér oss með slíkri góðfýsi og brjóstgæðum, að það verður aldrei fullþakkað. Þetta, lafði mín, er það, sem þér hafið skipað mér að segja frá: því ég hafi misst auga mitt, látið raka skegg mitt og augabrúnir og hvernig ég væri hingað kominn.“ Þá mælti Sobeide: „Þetta er nóg; við erum ánægðar og máttu fara hvert sem þér lízt.“ Förumunkurinn beiddi samt leyfis, hvort hann ekki mætti vera kyrr til þess að heyra sögu beggja förunauta sinna, enda vildi hann ekki vera þekktur að því að yfirgefa þá; langaði hann og til að heyra sögu hinna þriggja annarra komumanna. 58. NÓTT. Öllum, sem viðstaddir voru, þótti sagan af hinum fyrsta förumunki næsta undarleg, en þó kalífanum allra mest, svo þó svertingjarnir stæðu upp yfir honum með brugðnum sverðum, gat hann ekki að sér gert að hvísla að Gíafar: „Ég hef heyrt margar sögur, en enga, sem kemst í hálfkvisti við þessa af förumunkinum.“ Í því hann mælti þetta, byrjaði annar förumunkurinn að segja Sobeide sögu sína. Sagan af hinum öðrum förumunki og kóngssyni „Lafði mín!“ tók hann til máls, „ég skal hlýða boði yðar og segja yður upp alla ævisögu mína, svo að þér fáið að vita, hver fádæmi voru þess valdandi, að ég missti hægra auga mitt. Vitið því, að ég er konungssonur. Þegar ég var kominn af bernsku skeiði, sparði konungurinn, faðir minn, ekkert til að ég fengi fræðzt og menntazt, því hann sá, að ég var vel gáfaður. Safnaði hann að sér öllum fjölvitringum og listamönnum í landi sínu og jafnskjótt sem ég hafði lært að lesa og skrifa, lærði ég kóraninn utanbókar, þá hina aðdáanlegu bók, sem hefur aðalreglur og boðorð trúar vorrar inni að halda. En til þess að nema fræði þessa út í æsar, las ég rit hinna frægustu þýðara kóransins og kynnti mér þar að auki allar þær kenningar, er safnað hefur verið af hinum miklu mönnum, er lifðu á tímum spámannsins, eftir hans eigin munni. Lét ég mér samt ekki nægja að vita allt, sem laut að trú vorri, heldur lagði ég og stund á sögu vora með miklum áhuga, varð fullnuma í fögrum vísindum og kveðskaparlist og las kvæði skálda vorra. Ég lærði jarðarfræði og stjörnufræði, leitaðist við að tala móðurmál mitt hreint, og varð mér í öllu þessu mikilla framfara auðið; sló ég þó ekki slöku við öðrum íþróttum, er konunga sonum sæma. Mesta löngun hafði ég til þess, að læra að skrifa fagra rithönd; varð mér svo ágengt í því, að ég loksins bar af öllum hinum frægustu skrifurum í ríki föður míns. Nú fór mikið orð af mér og meira en ég átti skilið, og flaug orðrómur íþrótta minna og atgjörvis út fyrir ríki föður míns allt til hirðar Indía soldáns. Fýsti því þenna volduga konung að komast í kunningsskap við mig, og gerði út sendimenn með dýrum gjöfum, er biðja skyldu föður minn, að ég mætti koma til hirðar hans. Þótti föður mínum vænt um þessi boð af mörgum ástæðum. Bæði var það sannfæring hans, að ekkert væri gagnlegra fyrir kóngsson á mínum aldri en að ferðast til útlendra konunga, og annað var það, að hann hugði sér til hreyfings, að komast í vináttu við Indía soldán. Fór ég nú af stað með sendiboðunum og hafði faðir minn látið búa handa oss skip; því vér urðum að fara nokkuð af leiðinni sjóveg. Eftir eins mánaðar útivist stigum vér á land og tókum með oss nokkra hesta og klyfjuðum tíu úlfalda með farangri vorum og gjöfum þeim, er ætlaðar voru Indía soldáni. Síðan lögðum vér af stað með litlu föruneyti, því vér áttum óraveg fyrir höndum og næsta erfiðan. Þegar vér vorum komnir spölkorn áleiðis, sáum vér langt burtu, að þyrlaðist upp þykkur rykmökkur; voru þar komnir sextíu riddarar vel vopnaðir. Þetta voru ræningjar og þeystu þeir að oss hart sem elding flygi, óðlátir eins og soltin ljón.“ Sjerasade minnti soldán á, að dagur væri kominn og þagnaði. 59. NÓTT. Þenna morgun vaknaði drottning nokkru seinna en vant var; byrjaði hún þá á sögunni, þar sem hún hafði hætt við; var Sjarjar mikill hugur á að heyra framhaldið. „Herra!“ mælti hún, „annar förumunkurinn sagði þannig áfram sögu sína: „Vér vorum liðfærri en svo, að vér gætum veitt viðnám, er þeir riðu að oss með reiddar kesjur. Kölluðum vér til þeirra og sögðumst vera sendiboðar á leið til hins volduga Indía soldáns, og væntum vér því, að [1179.png: Var þar undursamt yfir að líta og eilíft vor] þeir mundu sjá oss og eigur vorar í friði. En þeir svöruðu: „Hvorki erum vér nú innan hans landamæra, né heldur erum vér þegnar hans;“ síðan réðust þeir á oss og drápu nokkra af föruneyti voru, og er ekkert dugði fyrir ofureflis sakir, flýðu þeir, sem uppi stóðu, eftir hrausta vörn. Ég hleypti þá undan sem aftók, þótt hestur minn væri mjög særður og kvaldi ég úr honum síðasta sprettinn mér til frelsis. Loksins steyptist hann dauður niður undir mér, mæddur af blóðrás og þreytu. Stóð ég þá skjótt upp, litaðist um og voru engir á eftir mér. Ræningjarnir höfðu ekki viljað skilja við herfangið til að elta mig.... 60. NÓTT. Nú stóð ég einmana og hjálparlaus í ókunnu landi. Þorði ég eigi að koma nærri þjóðvegum, því ég var hræddur um, að ég kynni aftur að verða á vegi stigamanna. Hélt ég því áfram af handa hófi þangað til ég kom að fjalli einu; var undir því hellisskúti. Fór ég þar inn og snæddi nokkur aldin, sem ég hafði lesið á veginum; var ég um nóttina þar í hellinum og sýtti hvergi. Morguninn eftir hélt ég áfram þaðan og fann ég engan viðværilegan stað. Loksins að mánuði liðnum sá ég stóra og fjölmenna borg, sem byggð var á fögrum og hentugum stað. Eftir héraðinu allt umhverfis runnu mörg vatnsföll; var þar unaðssamt yfir að líta og eilíft vor, og rættist því af mér um stund sú dauðans hryggð, sem kom yfir mig, þegar ég hugsaði til míns auma ástands. Ég var sólbrenndur á andliti, höndum og fótum, skór mínir voru gatslitnir af vegalengdinni og varð ég að ganga berfættur, en föt mín voru öll saman rifin og tætt. Gekk ég nú inn í borgina til að spyrja, hvar ég væri niður kominn, ég fór ég til skraddara eins, er sat við vinnu í sölubúð sinni. Sá hann á hinu unglega yfirbragði mínu og limaburði, að ég mundi vera annar en ég sýndist vera; bauð hann mér því að setjast niður og spurði, hver ég væri, hvaðan ég kæmi, og hverra erinda ég færi. Sagði ég honum allt, hvað mér hafði viljað til og gerði honum uppskátt faðerni mitt. Hlýddi hann á mig með athygli, en er ég hafði lokið sögu minni, þótti mér hann heldur hryggja mig en hugga. „Trúðu engum öðrum fyrir því, sem þú hefur sagt mér,“ mælti hann, „því að konungur sá, sem hér ræður ríkjum, er svarinn óvinur föður þíns, og mundi hann vafalaust misþyrma þér, ef hann vissi, að þú værir hér.“ Undir eins og hann hafði nefnt nafn konungs þessa, kom mér ekki til hugar að tortryggja hann. Með því nú fjandskapur sá, er faðir minn og konungur þessi áttu í, á alls ekki skylt við ævintýri mitt, vona ég þér leyfið mér að fella hann úr sögunni. Ég þakkaði skraddaranum fyrir vísbendingu þá, er hann hafði gefið mér, og sagði ég honum, að ég skyldi hlýða heilræðinu og aldrei gleyma greiðvikni hans. Af því hann hélt að ég væri svangur, lét hann bera mat á borð og snæddum við saman. Loksins bauð hann mér gistingu hjá sér og þáði ég það. Þegar ég hafði hvílt mig nokkra daga, náði ég mér að mestu leyti eftir hina löngu og erfiðu ferð. Vissi skraddarinn það, að flestir konunga synir, sem hafa vora trú, nema einhverja iðn eða íþrótt sökum hverfulleika forlaganna, að það megi verða þeim til bjargar, þegar neyðin ber að hendi; spurði hann mig því, hvort ég kynni nokkurt það verk, að ég gæti haft ofan af fyrir mér. Svaraði ég honum, að ég væri lögfróður maður, málvitringur og skáld gott og ritaði fagra hönd. Þá sagði hann: „Með öllu þessu, sem þú hefur upp talið, getur þú ekki unnið þér fyrir einum matarbita hér á landi; slíkur fróðleikur er hér til engra nota. Farðu nú að mínum ráðum; þú ert heilbrigður að sjá og hraustlega vaxinn, farðu í stuttklæði og sæktu eldivið í skóginn hérna. Skaltu selja hann á torginu og á þann hátt getur þér svo mikið áskotnazt, að þú verðir ekki upp á aðra kominn; getur þú þá haft þolinmæði þangað til guð verður þér líknsamur og eyðir ólánsskýi því, er skyggir yfir hamingju þína, svo að þú verður að leyna ætt þinni. Bæði var ég nú hræddur um, að upp kæmist, hver ég væri, og annars vegar var mér nauðugur einn kostur, að afla mér viðurværis, svo ég réði það af, að taka þenna atvinnuveg fyrir mig, svo erfiður og auðvirðilegur sem hann var. Daginn eftir keypti skraddarinn handa mér öxi, byrðarband og stuttkyrtil, og beiddi nokkra fátæklinga, er lifðu á sömu vinnu, að lofa mér að fylgjast með þeim út í skóg. Í fyrsta skipti kom ég með stóra viðarbyrði á bakinu heim í borgina og fékk ég hálfan gullpening fyrir, því þótt skógur væri nærri, var viður í háu verði, því fáir vildu leggja á sig það neyðar strit, að höggva tré. Leið nú ekki á löngu, að ég gat goldið skraddaranum það, sem hann hafði greitt fyrir mína hönd. Svona leið nú eitt ár; en þá var það einn dag, að mér varð gengið lengra inn á mörkina en ég var vanur; var þar næsta fagurt í skóginum og fór ég að fella tré. Ætlaði ég að höggva ræturnar undan einu tré, en öxin nam staðar við járnhring; mokaði ég þá moldinni frá og sá að hringurinn var fastur í járnhurð, og lauk ég henni óðar upp. Sá ég þá steintröppur, sem lágu djúpt niður í jörðina og fór ég þar ofan með öxi mína. Kom ég niður í víða höll og undraðist mikillega, er þar var svo bjart, sem hátt á jörð uppi. Ég gekk um sal einn; voru þar pallar, er hvíldu á jaspissúlum, en súlurnar voru af gulli gjörvar að ofan og neðan. Sá ég þá koma móti mér konu, sem var svo vegleg í limaburði og framgöngu, svo kurteisleg og frábærlega fríð, að ég missti sjónar á öllu öðru og einblíndi á hana“ 61. NÓTT. „Ég tók ómakið af konunni,“ sagði förumunkurinn við Sobeide, „að koma til mín; ég flýtti mér til hennar og hneigði mig djúpt fyrir henni, og spurði hún mig: „Hver ert þú? Maður eða andi?“ „Ég er maður,“ anzaði ég, „og hef ekkert samneyti við anda.“ „Hvernig ertu þá kominn hingað?“ mælti hún og andvarpaði mæðilega, „ég hef verið hér í tuttugu og fimm ár og hef allan þann tíma engan mann séð nema þig.“ Var ég þegar orðinn hugfanginn af hinni frábæru fegurð hennar, en nú óx mér hugur af kurteisi hennar, ljúfmennsku, viðmótsblíðu og sætleika máls hennar, svo að ég mælti: „Lafði mín! Leyf mér, áður en ég leysi úr spurningum þínum að láta í ljósi, hvað ég er feginn, að hafa fundið þig, svona mér að óvörum, því bæði er mér það til huggunar í eymdum mínum og getur ef til vill af því atvikazt, að hagur þinn mætti nokkuð batna.“ Sagði ég henni því næst allt eins og var, hversu kynlega á því stæði, að ég, sem var kóngsson, kæmi í svo herfilegum flíkum, og hvernig ég eins og af tilviljun hefði rekizt að dyrunum á hinu glæsilega fangelsi, sem henni mundi að líkindum þykja hvimleitt. „Kóngsson minn!“ mælti hún og andvarpaði á ný, „þér skjátlast sízt, þar sem þú heldur, að þetta skrautlega og ríkmannlega fangelsi sé hvimleiður samastaður. Vér höfum óbeit á hinum inndælustu stöðum, þegar vér dveljum á þeim með nauðung. Þú hefur vafalaust heyrt getið um hinn mikla Epitímarus, konung Svartviðar-eyjanna, er draga nafn af þessum dýrmæta við, sem þar er nægð af. Konungur þessi er faðir minn og hafði ætlað að gifta mig kóngssyni einum, sem er frændi minn, en á hinni fyrstu brúðkaupsnótt, áður en ég var seld í hendur manni mínum, kom andi nokkur meðan hæst stóð á veizlunni og strauk burt með mig. Féll ég samstundis í ómegin og varð með öllu meðvitundarlaus, en er ég vitkaðist, var ég komin í þessa höll. Var ég lengi vel framan af óhuggandi, en tímalengdin og nauðsynin hafa vanið mig við útlit og sambúð þessa anda. Það eru tuttugu og fimm ár síðan, — eins og ég sagði — að ég kom hingað; get ég fengið hér allt, sem ég óska og mér er þörf á; mundi hinni skartsömustu kóngsdóttur þykja sér einskis vant, ef hún hefði mín kjör. Andinn er hér aldrei nætur sakir nema einu sinni á tíu daga fresti og biður virða sér til vorkunnar, að hann komi ekki oftar, því hann eigi aðra konu, er verða mundi afbrýðisöm, ef hún kæmist að ótrúleika hans. En þurfi ég andans við, hvort heldur á nótt eða degi, þarf ég ekki annað en að snerta verndargrip einn, sem liggur við dyrnar í herbergi mínu og kemur þá andinn undir eins. Nú eru fjórir dagar síðan hann var hér; vænti ég hans því að sex daga fresti. Þú getur því verið hjá mér í fimm daga, ef þér leikur hugur á, og skal ég reyna að gera til þín, sem tign þinni og verðleikum sæmir.“ Mundi mér hafa þótt það frábært lán, að hljóta slíka náð fyrir sára bæn, svo nærri má geta, að ég drap ekki hendi við því, þegar mér bauðst það óbeðið. Leiddi kóngsdóttir mig síðan að bogadyrum, og kom ég inn um þær í hið skrautlegasta baðhús, sem hugsazt gat. En er ég ætlaði þaðan burt, fann ég í stað ræfla þeirra, er ég hafði farið úr, hin prýðilegustu klæði og fór ég í þau, bæði vegna þess, hvað þau voru falleg, en þó einkum til þess, að kóngsdóttur skyldi lítast betur á mig. Því næst settumst við á legubekk með dýrðlegri ábreiðu yfir og indverskum svæflum. Nokkru síðar bar hún dýrustu krásir á borð og mælti fram vísur þessar: /# Mundi ég breitt hafa blíðast hjarta, hefða ég vænt þín, vinur! og sjáaldur svartra sjóna minna, fyrir fætur þína. Og á mold mjúkar mínar kinnar hefði ég lagðar látið, að þú fótum farið hefðir augnalok mín yfir. #/ Síðan sátum við saman til borðs; var okkur vel skemmt það sem eftir var dagsins, og um nóttina samrekkti ég henni. Nú rann á mig hinn sætasti óminnishöfgi og vaknaði ég við það, að hún kitlaði mig mjúklega undir iljunum.[* Þannig eru ambáttir í Austurlöndum vanar að vekja herra sína.] Leitaðist hún á allar lundir við að vera mér sem ljúfust og huglátlegust og setti hún fram handa mér eina flösku af ágætu gömlu víni og drakk mér til með blíðu. En hinn ágæti drykkur sté mér til höfuðsins og sagði ég hýrgaður af víninu: „Fagra mær, þú hefur helzt til lengi verið hér kviksett; far nú með mér og gleð þig við hina sönnu dagsbirtu, er þú hefur svo langan tíma þráð. Seg þú skilið við villuljós það, er lýsir á þessum stað.“ Svaraði hún mér þá brosandi: „Kóngsson minn! Látum það svo vera; ég skal ekki þreyja hinn dýrðlegasta dag á jörð uppi, ef þú ert hjá mér í níu daga af hinum tíu, og eftirlætur andanum hinn tíunda.“ „Kóngsdóttir!“ tók ég aftur til orða, „ég skil, að þú segir þetta af hræðslu fyrir andanum, en ég hræðist hann ekki meira en svo, að ég á augabragði skal mölva í sundur verndargripinn hans með töfraletrinu. Hann er velkominn ef hann vill, ég bíð hans, og skal drepa hann, því ég er fæddur í heiminn til að drepa anda. Ég sver þér það: alla anda í veröldinni skal ég drepa og þenna fyrst.“ Kóngsdóttirin, sem vissi, hvað eftir kunni að fara, beiddi mig í guðs bænum, að snerta ekki á verndargripnum, „það væri hinn vísasti vegur til að steypa báðum okkur í glötun; ég veit betur til hvers andarnir eru vísir.“ En vínið hafði svifið svo á mig, að ég gaf hinum skynsamlegu fortölum kóngsdóttur engan gaum og mölvaði verndargripinn sundur með fætinum. 62. NÓTT. Í sama vetfangi, sem verndargripurinn brotnaði, skalf höllin og titraði, og kallaði kóngsdóttir til mín dauðhrædd: „Þarna kemur andinn, sagði ég þér ekki þetta? Þú hefur steypt mér í glötun, en forða þú þér og hirð ekki um mig; flýðu sama veg og þú komst.“ Rann nú af mér á augabragði og sá ég um seinan heimsku mína. Ég hlýddi umhugsunarlaust ráði því, er kóngsdóttirin gaf mér, og svo var ég hræddur, að ég gleymdi öxi minni og skóm. Þegar ég hafði gengið upp örfáar tröppur í steinriðinu, litaðist ég um og sá þá, hvar gólfið laukst upp og kom þar upp andi, ógurlegur ásýndum. Sagði hann í reiði við kóngsdóttur: „Því ónáðar þú mig með slíku harki? Hvert slys hefur viljað þér til?“ „Æ, ekkert slys,“ anzaði hún, „nema mér varð flökurt og drakk ég nokkra sopa af flöskunni þeirri arna, og þá varð mér fótaskortur og datt ég ofan á verndargripinn, svo hann brotnaði.“ Þá brást andinn óður við og svaraði: „Þú lýgur, óhræsið þitt!“ og skimaði nú í krók og kring þangað til hann kom auga á skóna og öxina. „Hundsflugan þín!“ hrópaði hann, „hvaðan eru þessir skór og öxin komin hingað?“ „Ég hef ekki séð það fyrr en núna,“ segir kóngsdóttir, „það er vísast, þú hafir komið með það í ógáti. Þú komst með svo miklum asa, að það hefði vel getað slæðzt með þér.“ Andinn anzaði þessum útúrdúrum ekki með öðru en fáryrðum og slögum og skipaði kóngsdóttur að gangast við sannleikanum. Hafði ég ekki skap til að heyra grátekka og harmakvein hennar, er hann misþyrmdi henni; fleygði ég því búnaði þeim, er hún hafði fengið mér, og tók tötra mína, sem ég hafði lagt niður á tröppurnar, þegar ég gekk frá baðinu; flýði ég nú upp riðið og lauk eftir mér fellihurðinni og jós mold yfir; iðraðist ég þá beisklega eftir það, sem ég hafði gert. Hugsaði ég með mér: „Raunar hefur hún verið í prísund í tuttugu og fimm ár, en að fráskildu frelsinu var henni einskis á vant; ég hef fyrirgert láni hennar með gapaskap mínum og ofurselt hana í grimmdarklær þessa miskunnarlausa anda.“ Þegar ég nú hugsaði til þess, hvað kóngsdóttir var fríð og hvað hún varð að þola mín vegna, þegar ég hugsaði til föður míns og ríkis míns, og íhugaði, að ég var orðinn auðvirðilegur viðhöggvari, þá datt mér vísa þessi í hug: /# Einn ef dagur yndi fól ýmis konar skugga, annar fagur sýnir sól, sú skal vonin hugga. #/ Batt ég nú viðarbyrði mína svo sorgbitinn, að ég vissi naumast, hvað ég gerði, og sneri heim til borgarinnar. Varð skraddarinn næsta glaður, er hann sá mig aftur kominn. Hann hafði beðið mín með mestu óþolinmæði og verið sem á glóðum. „Ég varð fjarska áhyggjufullur“, mælti hann, „þegar þú hvarfst, af því þú hafðir sagt mér ætterni þitt. Vissi ég ekki, hvað ég ætti að halda, og var hræddur um að einhver hefði þekkt þig. Guði sé lof að þú ert heill heim kominn!“ Þakkaði ég honum fyrir hans ástríka hugarþel mér til handa, en sagði honum alls ekki frá ævintýri mínu, eða hvernig ég hefði misst öxi mína og skó. Gekk ég síðan til herbergis míns og nagaði mig sáran í handarbökin fyrir heimsku mína. „Mér gafst kostur á að lifa í fullsælu með kóngsdótturinni,“ hugsaði ég með sjálfum mér, „hefði ég aðeins getað stillt mig um að brjóta sundur verndargripinn.“ Meðan ég sat þarna þungt hugsandi og harmandi, kom skraddarinn inn til mín og mælti: „Það er kominn til mín ókunnugur karl með öxina þína og skóna; segist hann hafa fundið hvorttveggja á leið sinni. Hinir viðhöggvararnir hafa sagt honum, að þú ættir hér heima, og vill hann nú sjálfur afhenda þér það. Komdu og talaðu við hann.“ Þegar ég heyrði þetta, bliknaði ég upp og skalf allur og titraði. Skraddarinn spurði mig, hvernig á því stæði, en í því klofnaði gólfið í herbergi mínu og kom upp karlinn með skóna og öxina. Þetta var þá andinn, sem hafði burtnumið kóngsdótturina frá Svartviðareyjum. Svo sem hann hafði misþyrmt henni fram úr öllu hófi, gat hann samt ekki kvalið hana til að gangast við neinu. Tók hann því öxina og skóna og mælti: „Svo sannarlega sem ég er Dsjarsjaris og kominn af Íblis, höfðingja andanna, skal ég hafa upp eigandann að öxi þessari og skóm.“ Þetta var erindi hans og spurði hann því, hvort þetta væri öxi mín og skór.“ 63. NÓTT. „Andinn gaf mér ekki málrúm til að svara spurningu hans,“ sagði annar förumunkurinn Sobeide, „enda hefði ég ekki haft rænu á að svara honum, svo mikil ógn stóð mér af þessari skelfilegu óvætt. Hann þreif yfrum mig, dró mig út úr herberginu og sendist með mig upp í háa loft með slíkri ofsaferð og flýti, að ég fékk heldur skynjað, hversu hátt hann flaug, en hvað langt hann fór í einum svip. Allt í einu renndi hann sér niður á jörðina, og er hann stappaði fætinum, laukst hún upp og [1186.png: Kóngsdóttirin lá nakin á gólfinu] samstundis vorum við horfnir í töfrahöllina til hinnar fögru kóngsdóttur frá Svartviðareyjum. En hvílíka sjón átti ég þar í vændum! Það var eins og sverði væri lagt gegnum hjarta mitt; kóngsdóttir lá nakin á gólfinu í blóði sínu, nær dauða en lífi, og kinnar hennar flóðu í tárum. „Svikafulli kvendjöfull!“ grenjaði andinn um leið og hann benti á mig, „er ekki þetta friðill þinn?“ Kóngsdóttir horfði til mín og anzaði: „Ég þekki ekki þenna mann, ég hef aldrei séð hann fyrr en nú.“ Furðaði andinn sig á þessu og mælti: „Hann veldur því, að þú ert komin í þetta ástand, sem maklegt er, en samt vogar þú að þræta fyrir, að þú þekkir hann?“ „Úr því ég þekki hann ekki,“ anzaði kóngsdóttir, „því skyldi ég þá segja ósannindi, og ráða honum þannig bana?“ „Gott og vel,“ svaraði andinn og hélt brugðnu sverði framan í kóngsdóttur, „hafirðu aldrei séð hann, höggðu þá af honum höfuðið með sverðinu.“ ,Hvernig ætti ég að geta það, sem þú krefst af mér?“ mælti kóngsdóttirin kveinandi, „ég er svo máttfarin, að ég get varla hreyft handleggi mína og þó ég gæti það, hvaðan ætti mér að koma áræði til að drepa ókunnugan mann og saklausan?“ „Þessi undanfærsla kemur upp um þig,“ sagði andinn, síðan veik hann sér að mér og mælti: „Þekkir þú hana ekki?“ Hefði ég verið allra manna armastur og vanþakklátastur, hefði ég ekki sýnt kóngsdóttur slíka tryggð sem hún mér, þar sem mér var um ólán hennar að kenna. Svaraði ég því andanum: „Hvernig ætti ég að þekkja hana, ég sem hef aldrei séð hana fyrr en nú?“ „Ef svo er“, sagði hann, „taktu þá við sverðinu og höggðu af henni höfuðið. Með því einu geturðu leyst líf þitt og sannað orð þín.“ „Ég er til“, svaraði ég, tók við sverðinu og gekk að kóngsdóttur“.... 64. NÓTT. „Þér skuluð eigi ætla, að ég hafi gengið að kóngsdótturinni frá Svartviðareyjum, til að hlýðnast skipun andans. Ég gerði það ekki til annars en að láta hana sjá á augnaráði mínu og bendingum, eins og ég fékk frekast við komið, að eins og hún hefði hug til að leggja lífið í sölurnar fyrir mig af elsku sinni, svo vílaði ég ekki fyrir mér að láta mitt fyrir hana af heitri ást. Kóngsdóttir skildi mig; svo mikil harmkvæli, sem hún þoldi, gat ég þó séð það á hinu þakklætisfulla augnatilliti hennar; gaf hún mér þannig í skyn, að hún dæi með glöðu geði fyrir mig og væri sér hugfró, að ég hræddist ekki dauða minn hennar vegna. Þannig kemst skáld nokkurt að orði: /# Augasteina eldar þylja okkar heita kærleiks mál; þeir, sem reyna, þetta skilja, þannig leitar sál að sál. Allt, sem tala tungan vildi talað þýðu augun fá; allt, sem falið öðrum skyldi, elskan blíða skilur þá. Sjónir ræða, þó við þegjum, þeirra magnast loginn skær, og þó bæði orðlaus þreyjum, ástin þagnað samt ei fær. #/ Ég fleygði sverðinu frá mér, hvarf aftur frá kóngsdótturinni og sagði við andann: „Þá skal ég heita hvers manns níðingur, ef ég geri mig að morðingja og drep þessa konu, sem ég ekki þekki og sem er svo hörmulega útleikin og komin að dauða. Gerðu við mig hvað þú villt, andi, því ég er á þínu valdi, en grimmdarboði þínu get ég ekki hlýtt.“ „Ég sé að þið standið bæði upp í hárinu á mér,“ mælti andinn, „og storkið afbrýðisemi minni, en þið skuluð verða þess vísari, hvers vænta er af mér.“ Því næst tók óvætturin sverðið og hjó hendurnar af kóngsdótturinni, hvora eftir aðra. Var hún orðin máttvana áður og gat eigi átt langt eftir, því hana mæddi blóðrás, og á þessari hinni síðustu stund mændu augu hennar til mín. Sá andinn það og mælti: „Þar komu augun upp ótryggð þinni!“ og hjó af henni höfuðið. Ég stóð sem steini lostinn yfir þessari hryllilegu sjón og beið þess að nú kæmi að mér að deyja. Undir eins og ég fékk orði upp komið, brigzlaði ég andanum, að hann léti mig svo lengi kveljast af dauðaangistinni. „Höggðu!“ sagði ég, „ég er búinn við banahögginu og bíð þess eins og hinnar mestu miskunnar, er þú getur sýnt mér.“ Í stað þess að verða við bæn minni, veik andinn sér að mér og sagði: „Þannig refsa andar konum þeim, er ótryggðar grunur liggur á, hún hefur leyft þér að vera hér hjá sér, en ég veit ekki með vissu, hvort hún hefur gert mér enn meiri svívirðingu, því væri svo, stæðir þú ekki lífs uppi. Þú skalt samt ekki komast hjá refsingu, og kjóstu því um, hvort ég eigi heldur að breyta þér í hund, asna eða apa.“ Þegar ég heyrði þetta varð ég vongóður um að geta sloppið alveg og beiddi hann svo mælandi: „Ó, þú voldugi andi, stilltu reiði þína, og fyrst þú vilt gefa mér líf, þá gerðu það með drengskap. Ég skal aldrei gleyma mildi þinni, ef þú fyrirgefur mér, eins og hinn vænsti maður fyrirgaf einum nábúa sínum, er bar til hans óslökkvandi hatur.“ „Hvernig þá?“ spurði andinn og bauðst ég til að segja söguna, en hann lét sér það líka. Væri yður það ef til vill, ekki á móti skapi, að ég segði yður hana nú upp aftur.“ 65. NÓTT. Sobeide lét annan förumunkinn skilja á sér, að hún vildi líka fegin heyra sögu þá, er hann hafði sagt andanum; sagði hann hana þá á þessa leið: Sagan af öfundarmanninum og hinum öfundaða „Í einni mikils háttar borg bjuggu tveir menn og stóðu hús þeirra hvort hjá öðru; hafði annar þeirra beiska öfund á hinum. Voru svo mikil brögð að því, að sá, sem fyrir öfundinni varð, réði það af að flytja burt, því hann þóttist sannfærður um, að nábúi hans hefði ekki orðið hatursmaður hans af öðru en því, að þeir bjuggu svo nálægt hvor öðrum, því hann hafði tekið eftir því, að hvað mikinn og margfaldan greiða, sem hann gerði honum, þá dró það ekkert úr úlfúð hans. Öfundaði maðurinn seldi nú hús sitt og eigur, sem ekki voru miklar, og fluttist til höfuðborgar landsins, sem var ekki allfjarri þaðan, og keypti sér lítinn garð, sem lá eitthvað eina bæjarleið frá borginni. Fékk hann þannig hentugt íveruhús, fagran laukagarð og síðan forgarð, en í honum var djúp vatnsþró, sem nú var þornuð og gagnslaus. Þegar hinn góði maður hafði fengið eign þessa, tók hann upp munkabúning; lét hann gera margar kompur í húsi sínu og safnaði að sér mörgum munkum. Fór nú brátt mikill orðstír af honum, og komu menn til hans úr öllum áttum og af öllum stéttum, sem höfðu öruggt traust á heilagleik hans og fólu sig honum á hendur til fyrirbæna. Hver, sem frá honum kom, kvaðst hafa hlotið náð og hjálpráð af guðs miskunn fyrir hans árnaðarorð. Barst frægð hans einnig til borgar þeirrar, sem hann áður hafði dvalið í, og heyrði hinn öfundsjúki nábúi hans líka um þetta getið. Varð honum svo gramt í geði út af þessu, að hann fór frá heimili sínu og störfum, til þess að reyna að fyrirkoma honum. Fór hann til hins nýja munklífis, og tók hinn fyrrverandi nábúi hans við honum með mestu vinahótum. Sagði öfundarmaðurinn honum þá, að hann væri kominn til þess að segja honum frá mikilsvarðandi máli, en gæti það ekki nema einslega. „Við skulum ganga fram og aftur í forgarðinum yðar,“ mælti hann, „svo að enginn geti hlerað eftir því, sem við tölum, og ef yður svo lízt, þá ættuð þér að segja munkunum að ganga til herbergja sinna, því nótt er fyrir hendi.“ Forstöðumaður munklífisins gerði sem hann bað, og þegar öfundarmaðurinn sá, að þeir voru tveir einir, tók hann að tala við hann um hitt og þetta, og gekk með honum fram og aftur um garðinn. En er þeir gengu á þróarbarminum, sætti hann lagi og hratt honum ofan í, og sá enginn maður þetta níðingsverk. Að því búnu hafði hann sig undir eins í burt og er hann var heim kominn, þóttist hann hafa farið góða ferð og var viss um, að nú væri sá af dögum ráðinn, er hann öfundaði svo mjög. En í þessu skjátlaðist honum“... 66. NÓTT. Dínarsade var ekki sein á sér þegar hún vaknaði, að spyrja systur sína, hvort hinn góði munkur hefði sloppið heill upp úr þrónni. „Það skalt þú undir eins fá að heyra,“ anzaði drottning, „því nú segi ég framhald sögu hins annars förumunks.“ Það gerði hún á þessa leið: „Í hinni gömlu vatnsþró bjuggu álfkonur og andar; tóku þau við munkinum er hann féll ofan og studdu hann, svo að hann kom ómeiddur niður. Sá hann nú að þetta var ekki einleikið, að slík bylta varð honum eigi að bana, en ekkert sá hann og einskis varð hann var, þó hann þreifaði fyrir sér. En í sama vetfangi heyrði hann rödd, er spurði: „Vitið þið, hver maður sá er, sem vér létum falla á hendur vorar?“ og er hinar raddirnar höfðu kveðið nei við, mælti hin fyrsta: „Það skal ég segja ykkur. Þessi öðlingur flýði borgina, sem hann bjó í, í bezta tilgangi og tók sér bólfestu hér, því hann vonaði fastlega, að hann fengi þannig útrýmt hatri eins af nábúum sínum. Hafði hann hér aflað sér svo almennrar virðingar, að öfundarmaðurinn hafði ekki viðþol, og gerði sér ferð hingað til að taka hann af lífi. Mundi honum hafa tekizt það, ef vér ekki hefðum veitt þessu valmenni vort fulltingi. Er álit hans svo mikið, að á morgun mun einn af konungum nágranna landanna vitja á hans fund, til þess að láta hann biðja fyrir dóttur sinni.“ Þá spurði ein röddin, hvers vegna kóngsdóttir væri komin upp á bænir munksins, og svaraði sú hin fyrsta: „Veiztu ekki, að hún er óð af völdum andans Maimúns Dimdims sonar, sem hefur ást á henni. Veit ég, hvernig hinn góði munkur gæti læknað hana fyrirhafnarlítið, og skal ég segja ykkur það. Uppi í klaustrinu er svartur köttur með hvítan díl á rófunni, ekki stærri en lítill silfurpeningur. Þarf ekki annað en að slíta úr honum sjö hvít hár, svíða þau og láta reykinn leggja yfir höfuð kóngsdóttur. Mun hún þá samstundis verða alheil og laus við Maimún Dimdims son, svo að honum mun aldrei til hugar koma, að verða henni svo nærgöngull í annað sinn.“ Munkurinn heyrði hvert orð, sem andarnir og álfkonurnar töluðu, en nú steinþögðu þau það sem eftir var nætur. En er ljómaði af degi og hann kunni að sjá deili á því, er í kringum hann var, sem var enn hægra fyrir það, að þróin var víða hrunin og gengin í sundur, fann hann skarð eitt og klifraðist upp úr því. Voru munkarnir þá farnir að leita hans og urðu stórglaðir, er þeir sáu hann. Sagði hann þeim í stuttu máli frá illsku gests þess, er hann hafði svo vel fagnað daginn áður, og gekk hann því næst til herbergis síns. Leið eigi á löngu áður svarti kötturinn kom, sem andarnir og álfkonurnar höfðu á minnzt, og flaðraði upp á hann eins og hann var vanur. En hann tók köttinn, sleit sjö hár úr hvíta dílnum á rófunni og geymdi þau vandlega. Skömmu eftir sólarlag kom konungurinn að dyrum munklífisins, því hann vildi af engu verða, sem hann hélt, að dóttir hans gæti læknazt af. Skipaði hann lífvörðum sínum að bíða, en fór sjálfur inn með helztu embættismönnum sínum. Tóku munkarnir á móti honum með djúpri lotningu og tók konungur forstöðumann munklífisins afsíðis og mælti: „Kæri vitringur! Þú munt þegar vita, hverra erinda ég er kominn?“ Svaraði munkurinn kurteislega: „Já, konungur, ef ég get rétt, veldur sjúkleikur dóttur þinnar, að ég hlýt þessa óverðskulduðu sæmd.“ „Svo er í sannleika,“ anzaði konungur, „og þætti mér, sem þú gæfir mér líf mitt, ef dóttir mín mætti verða heil heilsu fyrir árnaðarorð þín.“ „Ef yðar hátign léti hana koma hingað,“ anzaði munkurinn, „er ég vongóður um, að hún gæti farið héðan alheil fyrir guðs hjálpráð og miskunnsemi.“ Varð konungur næsta glaður og lét jafnskjótt sækja dóttur sína; kom hún brátt með fjölmennu föruneyti kvenna og geldinga og hafði svo þétta blæju, að andlit hennar var ósjáanlegt með öllu. Lét munkurinn halda reykelsiskeri yfir höfði hennar og óðar en hann hafði sviðið sjö kattarhárinu á hinum glóandi kolum, rak andinn Maimún Dimdims son upp ógurlegt öskur og lét kóngsdóttur lausa, en ekkert sást. Hún brá þá blæjunni frá andliti sínu, til þess að litast um, hvar hún væri og kallaði upp: „Hvar er ég? Hver hefur flutt mig hingað?“ Þá réði konungurinn, faðir hennar, sér ekki fyrir óumræðilegum fögnuði; hann faðmaði dóttur sína að sér og kyssti á henni augun; hann kyssti á hönd munksins og spurði þá, er með honum voru: „Segið mér, hvað yður lízt, hver laun á sá skilið, er svo hefur læknað dóttur mína?“ Gullu allir við í einu hljóði og sögðu, að hann væri þess verður, að eiga dóttur hans, og gaf konungur honum hana og mælti: „Hið sama bjó mér í skapi og héðan af er hann tengdasonur minn.“ Skömmu síðar dó vezír konungsins; lét hann þá munkinn taka við embættinu eftir hann, og er konungur andaðist sjálfur og lét engan erfingja eftir sig í karllegg, tók herliðið og klerkastéttin hinn öfundsæla mann til konungs í einu hljóði. 67. NÓTT. Hinn góði munkur var nú setztur í hásæti tengdaföður síns. Þá var það einn dag, að hann fór um borgina og fylgdi honum öll hirðsveit hans; sá hann þá öfundarmann sinn í fólksgrúa þeim, er saman flykktist. Hann benti þá undir eins vezír sínum og sagði við hann í hálfum hljóðum: „Farðu og leiddu manninn þarna fram fyrir mig, en varastu að gera hann hræddan.“ Hlýddi vezírinn, og er öfundarmaðurinn kom, tók konungur til máls: „Vinur minn! Mikil gleði er mér að sjá þig.“ Því næst sneri hann sér að einum af embættismönnum sínum og mælti: „Tel þú manni þessum undir eins þúsund gullpeninga úr féhirzlu minni. Skal hann þar að auki hafa tuttugu hesta klyfjaða hinum dýrustu vörum úr forðabúrum mínum, og skulu heiðursverðir fara með honum til húsa hans.“ Að því mæltu kvaddi konungur öfundarmanninn og fór leiðar sinnar. „Þegar ég hafði sagt andanum sögu þessa,“ mælti enn fremur hinn annar förumunkur, „heimfærði ég hana þannig upp á hann: „Andi! Af þessu sér þú, að hinn góðviljaði konungur erfði það ekki við öfundarmann sinn, að hann reyndi að fyrirkoma honum, heldur gaf honum gjafir þar á ofan og lét hann fara heim til sín við mikla sæmd.“ Í stuttu máli, ég tók á allri málsnilld minni til að særa hann til þess, að breyta eftir svo fagurri fyrirmynd og vitnaði ég einnig til vísna þessara: /# Tak þú mjúklega á mínum sökum, sem drenglyndum drottnum sæmir; lát mér, lávarður líknar auðið — hafi ég stórt brotið — stórmannlega. Hver, sem vorkunnar vænta þorir sér máttkari manna, sá skal gumi af góðum hug sér veslari vægja. #/ En andinn komst ekki við, heldur sagði hann: „Engin óþarfa orð! Ég get ekki gert meira fyrir þig en gefið þér líf. Gleddu þig ekki í voninni, að þú sleppir hegningarlaust; þú skalt kenna á mætti fjölkynngi minnar.“ Að því mæltu hvarf hann með mig gegnum hallarhvelfingu, er laukst upp undir jörðinni, svo hátt í loft upp, að mér þótti jörðin sem lítið ský. Í sama bili steyptist hann ofan eins og elding og þusti niður á háan fjallshnúk. Þar tók hann upp handfylli sína af mold og tautaði yfir einhver orð, sem ég ekki skildi, stráði síðan yfir mig og mælti: „Legg þú niður mannsmynd þína og bregztu í apa líki!“ Því næst hvarf hann og var ég nú orðinn að apa, yfirkominn af harmi, einmana í ókunnu landi, og vissi eigi hversu fjarkominn ég var ríki föður míns. Grét ég yfir hinum hvimleiðu hambrigðum, er ég hafði fyrir orðið, en ásetti mér samt að bera grimmd forlaganna með þolinmæði, því að ég vissi, að enginn sætir henni eilíflega. Ég klifraðist nú ofan af fjallinu og kom niður á sléttlendi, og er ég hafði gengið heilan mánuð, kom ég að sjávarströnd. Meðan ég staðnæmdist þar og litaðist um, sá ég skip á uppsigling í hagstæðum vindi. Vildi ég ekki sitja af mér svo gott tækifæri, braut því grein af eik nokkurri, dró hana á eftir mér út í sjó, settist síðan upp á hana klofvega og reri með tveimur hríslum, sinni í hvorri hendi. En er ég kom að skipinu, þótti skipverjum skringilegt að sjá mig og horfðu á mig með undrun. Greip ég nú í kaðal og klifraði upp á þilfar. Flykktust ferðamenn og sjómenn í kringum mig og var ég nú í mesta háska og vandræðum, því ég gat ekki talað. Kaupmenn voru hjátrúarfullir og hræddir og héldu að ólán stæði af mér, ef ég væri liðinn innanborðs, og einn þeirra sagði: „Fleygið þessari illsvitandi ókind útbyrðis.“ Sumir sögðu: „Ég rota það með kylfu, ég rek það í gegn með spjóti — ég hegg það sundur með sverði.“ Mundi hótunum þessum hafa orðið framgengt, hafði ég ekki flúið á náðir skipstjórnarmanns; varpaði ég mér fyrir fætur honum og tók um fald klæða hans með bænarsvip. Hrærðist hann svo til meðaumkvunar af látbragði mínu og tárum þeim, er ég úthellti, að hann tók mig undir vernd sína og sagði hátt, að hver, sem gerði mér mein, ætti eftirmál við sig. Hann kjassaði mig og í orða stað lét ég þakklátsemi mína í ljósi með bendingum. Fór hann ávallt síðan vel með mig, enda gerði ég allt, sem hann skipaði mér, eins og þjónn, því ég skildi allt, er hann sagði. Þegar vér höfðum farið leiðar vorrar fimmtíu daga í hagstæðum byr, sigldum vér farsællega inn á höfn fagurrar og fjölmennrar verzlunarborgar; kvað því meira að henni, sem hún var höfuðborg mikils ríkis. Vörpuðum vér akkeri og að lítilli stundu liðinni flykktust bátar kringum skip vort; voru þar komnir menn, er fögnuðu vinum sínum, er heim komu á skipinu, eða spurðu eftir kunningjum sínum þar sem skipið hafði að borið, en mörgum gekk ekki annað til en forvitni, að sjá svo langt að komið skip. Komu og með þeim nokkrir Mamelúkar og kváðust vilja tala við hina aðkomnu kaupmenn í nafni soldáns, er sat þar í borginni. Samfögnuðu þeir þeim, að hafa farið svo góða ferð og tók einn af þeim til orða: „Soldán, herra vor, lætur boða fögnuð sinn yfir tilkomu yðvarri, og beiðist þess, að hver og einn riti nokkrar línur á pappírslengju þessa, eins og sýnishorn rithandar sinnar. En svo þér vitið, í hverju skyni hann beiðist þessa, þá skal ég skýra yður frá því. Hans hátign hafði stórvezír þann, er leikinn var í öllum stjórnarstörfum og ritaði óumræðilega fagra hönd. Andaðist vezír þessi fyrir fáum dögum og liggur því sárilla á soldáni. Hafði hann aldrei séð skrift hans svo, að hann eigi dáðist að, og hefur því unnið þess dýran eið, að skipa aldrei hið auða sæti öðrum en þeim, er jafnfagra hönd skrifi. Hefur til þessa enginn fundizt í ríki hans, er verður sé að taka við tign hins framliðna vezírs.“ Síðan skrifuðu kaupmennirnir, hver eftir annan, þeir, er þóttust skrifa svo vel, að þeir væru vaxnir hina háa embætti. Þegar þeir voru búnir, gekk ég til og tók pappírslengjuna af þeim, er seinast skrifaði. Varð nú mikill ys og háreysti, því allir, sem nærstaddir voru, og einkum kaupmennirnir, vissu ekki annað en að ég mundi rífa lengjuna í sundur og kasta henni í sjóinn. En þeir stilltu sig, þegar þeir sáu, að ég fór vel með hana og gerði þeim skiljanlegt með bendingum, að ég ætlaði líka að skrifa nokkuð. Snerist nú kvíði þeirra í undrun. En með því þeir höfðu aldrei heyrt getið um apa, er skrifandi væri, og engin von var til, að þeir héldu, að ég væri betur að mér en aðrir apar, vildu þeir taka af mér lengjuna. Kom þá skipstjórnarmaður mér til hjálpar og mælti. „Lofið þið honum það, látið hann skrifa. Óhreinki hann pappírinn, þá lofa ég ykkur, að hann skal hitta sjálfan sig fyrir, en skrifi hann vel, sem ég vona — því aldrei á ævi minni hef ég séð skynugri né fimari apa — mun ég taka mér hann í sonar stað. Ég átti einu sinni son og vantaði á, að hann hefði gáfurnar apans þess arna.“ Nú meinaði mér enginn að sýna list mína, tók ég því pennann og lagði hann eigi frá mér fyrr en ég hafði skrifað sýnishorn af sex arabiskum leturtegundum; voru í hverju sýnishorni tvær eða fjórar línur, sem ég ritaði upp úr mér; var sumt hól um soldán, svo sem þetta: „Orðstírinn hefur ritað lofsverk göfgra manna, en þín lofsverk getur enginn maður fært í letur. Ó, að guð svipti mannkynið aldrei slíkum föður, því að þú ert uppspretta alls ágætis. Skrifarinn deyr, en það, sem hönd hans hefur ritað, helzt við lýði; skrifaðu því aldrei annað en það, sem þú getur staðið við á dómsdegi.“ Rithönd mín bar langt af skrift kaupmannanna og þori ég að ábyrgjast, að aldrei hefur jafnfögur hönd sézt þar á landi. Þegar ég var búinn að skrifa, fékk ég Mamelúkunum pappírslengjuna og fóru þeir aftur með hana til soldáns, herra síns. 68. NÓTT. Soldáni þótti á enga skrift horfandi, nema mína; líkaði honum hún svo vel, að hann sagði við menn sína: „Takið hinn fríðasta og fagurbitlaðasta gæðing úr hesthúsi mínu og einhvern hinn skrautlegasta klæðnað handa þeim, er skrifað hefur þessi sex sýnishorn, og látið hann koma á minn fund.“ Við þessi orð soldáns ráku hirðmennirnir upp skellihlátur, en hann brást reiður við og var að honum komið að refsa þeim. Þá sögðu þeir: „Herra! Vér biðjum yðar hátign forláts, en þessi skrift er ekki eftir mann, hún er eftir apa.“ „Hvað er þetta?“ kallaði soldán upp, „hefur ekki maður skrifað þessa gullfallegu stafi.“ „Nei, yðar hátign!“ svöruðu Mamelúkarnir, „við getum svarið, að þeir eru eftir apa; hann skrifaði þá að okkur ásjáandi.“ Soldáni þótti tilfelli þetta merkilegra en svo, að honum væri forvitnislaust að sjá mig. Sagði hann því við hirðmenn sína: „Gerið sem ég hef skipað, og komið til mín með þenna sjaldgæfa apa.“ Fóru þeir þá aftur út á skip vort, sögðu skipstjórnarmanni, hvað fyrir þá hefði verið lagt og svaraði hann: „Soldán á yfir mér að segja.“ Færðu þeir mig þá í skrautlegan klæðnað, fluttu mig til lands, létu mig á bak hesti soldáns og fóru með mig til hallarinnar. Beið soldán mín þar og stóð í kringum hann fjöldi hirðmanna, er saman hafði verið stefnt mér til sæmdar. Þegar vér nú fórum um höfnina, torgin og strætin, úði og grúði hvívetna af fólki, körlum og konum; sást varla í glugga eða húsþök fyrir mannfjölda, því allt, sem vettlingi gat valdið, hljóp til handa og fóta úr öllum áttum borgarinnar, til þess að sjá mig. Hafði fregn sú flogið um allt eins og elding, að soldán hafði gert apa að stórvezír. En er borgarlýðurinn hafði haft þetta sjaldfengna augnagaman af mér, sem heyra mátti af sífelldu ópi, kom ég til hallar soldáns. Sat konungur þessi í hásæti og höfðingjar ríkisins umhverfis hann; hneigði ég mig þrisvar sinnum djúpt fyrir honum, og fleygði mér síðan fram fyrir fætur honum og kyssti gólfið. Síðan settist ég fyrir framan hann eins og öpum er títt. Gláptu allir, sem viðstaddir voru, á mig, og gátu sízt skilið, að ég vissi svo vel, hverja lotning bæri að sýna soldáni. En enginn var eins hlessa á þessu og soldán sjálfur. Vantaði ekkert á, að allt færi fram sem skyldi í áheyrnarsalnum annað en það, að ég gæti talað, en það hefur engum apa látið, og var mér ekki tungan tiltækari fyrir það, að ég áður hafði verið maður. Loksins bauð soldán hirðmönnum sínum, að ganga út, og varð enginn eftir nema ég og höfuðsmaður geldinganna, lítill og unglegur þræll. Fór soldán síðan með oss til herbergis síns og skipaði að bera á borð. Þegar hann var setztur til borðs, benti hann mér, að ég skyldi koma nær og borða með honum. Kyssti ég þá gólfið frammi fyrir fótum hans til merkis um hlýðni mína, færði mig síðan nær, settist til borðs og át með tærilæti og hæversku. En áður borið væri af borði, hafði ég komið auga á skriffæri og lét ég skilja á mér með bendingum, að ég vildi að mér væru færð þau. En er það var gert, ritaði ég á stórt persneskt epli vísu eina, er ég sjálfur hafði ort. Síðan rétti ég soldáni eplið og féll hann í stafi, er hann las áskriftina. Þegar borð voru upptekin, var honum færður drykkur, sem var hans aukageta; lét hann og rétta mér eitt staup af honum. Drakk ég það út og ritaði því næst vísu þessa: /# Vildu mál mér af munni toga, og mér urpu í eld heitan; þrautir ég þeigi mælti: því ber mig nú þjóð á höndum, því minnist ég við meyja varir. #/ Þvínæst reis ég upp og settist á utanverðan legubekkinn, en soldán furðaði sig á ný, er hann las það, sem ég hafði skrifað og mælti: „Getur apa verið svo liðugt um orðfæri, getur hann skrifað slíka afbragðs hönd? Það er undur allra undra.“ Þá færðu menn soldáni taflborð og spurði hann mig með bendingum, hvort ég kynni skáktafl og vildi tefla við hann. Kyssti ég á gólfið og lagði annan framhreifann upp á kollinn til merkis um að ég væri allfús til slíkrar sæmdar. Fyrsta taflinu tapaði ég, en vann hið annað og þriðja, en þegar ég sá, að honum líkaði miður, ritaði ég á skákborðið: [1197.png] „Tvö herlið börðust liðlangan dag af ákafa, en undir nóttu gerðist friður og sváfu hvorir tveggja vært á vígvellinum.“ Soldán las þetta, undraðist og mælti: „Væri maður fær um slíkt, mundi hann taka hinum mestu mönnum fram.“ Nú átti soldán dóttur eina, er kölluð var „Fríða“. Langaði hann til, að hún sæi mig leika nokkrar afbragðs listir mínar og skipaði því höfuðsmanni geldinganna, sem viðstaddur var: „Far þú til dóttur minnar og seg henni í mínu nafni, að hún skuli koma hingað; þykir mér vænt um, ef hún hefur aðra eins skemmtun og ég af þessum sjaldgæfa apa.“ Fór þá höfuðsmaður geldinganna og kom skjótt aftur með kóngsdóttur; gekk hún inn og hafði enga blæju fyrir andliti. En óðar en hún var inn komin huldi hún sig blæjunni og mælti við soldán, föður sinn: „Það undrast ég, að yðar hátign hefur gert boð eftir mér, þar sem ókunnugur maður er hér staddur.“ En soldán varð hissa og anzaði: „Hvað er þetta, barnið gott! Ég sé engan nema litla þrælinn, höfuðsmann geldinganna og þig; er oss öllum heimilt að sjá andlit þitt. Og þó hylurðu þig blæju og veitir mér átölur fyrir að ég sendi eftir þér.“ „Faðir minn!“ anzaði kóngsdóttir, „þú munt játa, að ég hef rétt fyrir mér, því þá api þessi sé dýr að öllu sköpulagi, er hann í raun réttri konungborinn yngissveinn og sonur voldugs konungs. Honum hefur verið breytt í apa með töfrum. Það hefur gert andinn Dsjarsjaris Íblisson og hafði hann áður drepið dóttur Epítímarusar, konungs í Svartviðareyjum með ógurlegri grimmd.“ Undraðist soldán mikillega, er dóttir hans sagði þetta; veik hann sér að mér og sagði, því nú talaði hann ekki lengur með bendingum: „Er þetta satt, sem hún segir um þig?“ Jánkaði ég með því að banda höfðinu, og tárfelldi; spurði soldán dóttur sína, hvernig hún vissi, að mér hefði verið breytt í apa. „Það man víst yðar hátign,“ anzaði hún, „að gömul kona þjónaði mér, þegar ég var komin af barnsaldri. Hún bar gott skynbragð á töfra og kenndi mér töfralist. Kann ég hundrað og sjötíu töfrareglur utanbókar og með hinni lítilfjörlegustu get ég flutt borg þessa mitt út í meginhafið eða handan fyrir Kákasusfjöll. Fyrir þessa kunnáttu get ég á augabragði þekkt alla töfraða menn; veit ég hverjir þeir eru og hver hefur töfrað þá. Því skal þér ekki kynlegt þykja, þó ég þekki kóngsson þenna, sem er í álögum, svo að honum er meinað að birtast í sinni náttúrlegu mynd.“ „Á ég að trúa því, dóttir mín,“ tók soldán til máls, „að þú kunnir svo fágæta hluti og létir mig ekki vita af því.“ „Faðir minn!“ anzaði kóngsdóttir, „þetta eru undarlegir hlutir og er gott að vera fróður um slíkt; en ekki vildi ég segja mér það til ágætis.“ „Ef svo er,“ mælti soldán, „muntu geta leyst kóngssoninn úr álögum.“ „Svo er víst, yðar hátign!“ anzaði kóngsdóttir, „ég get gefið honum aftur sína fyrri mynd.“ „Þá særi ég þig fyrir nafn drottins, að gera það,“ mælti soldán. „Þú getur ekki veitt mér meira gleðiefni, því hann skal verða stórvezír minn og þú skalt verða konan hans.“ Kóngsdóttir kvaðst vera boðin og búin að hlýða, hvað sem soldán skipaði.“ 69. NÓTT. „Fríða gekk burt,“ sagði hinn annar förumunkur, „og sótti hníf til herbergis síns; voru grafin ebresk orð á blaðið; því næst fór hún með soldán, höfuðsmann geldinganna, litla þrælinn og mig inn í leynigarð einn í höllinni. Lét hún okkur bíða undir loftsvölunum, sem voru þar allt umhverfis, en sjálf gekk hún út í miðjan garðinn, dró þar víðan hring og ritaði innan í hann mörg orð með arabisku og ýmsu fornu letri og stöfum þeim, er Kleópötru stafir nefnast. En er hún hafði myndað hringinn þannig, sem hún ætlaði, settist hún í hann miðjan og las særingarþulur og ljóðmæli úr kóraninum. Þá tók að slá myrkri yfir loft, sem nótt væri komin, eða heimsslit væru fyrir hendi. Kom yfir okkur dauðans ótti og bar þó bráðum enn meiri ógn að höndum, því að allt í einu kom upp andinn, dóttursonur Íblis í skelfilegri mynd. Hendur hans voru eins og ógurlegir forkar, fætur hans eins og siglutré, og augun sem brennandi blys, og hryllti oss við að sjá hann. Kallaði kóngsdóttir upp: „Kom þú aldrei heill!“ og breyttist þá andinn jafnskjótt í líki ógurlega mikils ljóns. Mælti þá kóngsdóttir: „Ertu svo djarfur, hundgrey, að koma í svo hræðilegri mynd og reyna að hræða mig, í stað þess að skríða fyrir fætur mér?“ Þá svaraði ljónið: „Og þú svífist ekki, að bregða sáttmáli því, sem við höfum samið og staðfest milli okkar með hátíðlegum svardaga, að við skyldum hvorugt öðru mein gera?“ „Fyrir það einmitt,“ anzaði kóngsdóttir, „áttu brigzlyrði skilið af mér, þú hinn bölvaði andi!“ Þá öskraði ljónið og sagði: „Þú skalt gjalda þrauta þeirra, sem ég hef orðið að leggja á mig til að komast hingað.“ Síðan glennti það upp hið ógurlega gin og óð að henni til þess að gleypa hana í sig. En kóngsdóttir vissi á hverju var von, stökk aftur á bak og fékk að eins tíma til að slíta eitt hár úr höfði sér, mælti hún þá nokkur orð og á augabragði varð úr hárinu biturlegt sverð og hjó hún með því ljónið sundur í miðju. Hurfu báðir hlutirnir nema höfuðið, en það breyttist í digran sporðdreka. Þá brást kóngsdóttir jafnskjótt í höggorms líki og átti snarpar sviptingar við drekann, en er hann ætlaði að fara halloka, breytti hann sér í arnar líki og flaug burt. En höggormurinn breyttist í annan örn svartan og enn meiri og elti hinn; misstum vér þá sjónar á þeim báðum. En nokkru á eftir klofnaði jörðin fyrir fótum vorum og kom upp svartflekkóttur köttur með úfið hár og emjaði ofboðslega. Elti hann svartur úlfur og kvaldi hann án afláts; breytti þá kötturinn sér í orm. Át ormurinn sig á augabragði inn í granatepli, sem lá þar á jörð fallið úr apaldri, er stóð á bakka rennu nokkurrar, djúprar, en eigi mjög breiðrar. Þrútnaði eplið og varð geysimikið um sig; síðan stökk það upp á pallþakið, veltist þar fram og aftur og datt loksins ofan í garðinn og hraut sundur í marga parta. En á meðan var úlfurinn orðinn að hana, og fleygði hann sér yfir epliskjarnana og gleypti í sig hvern af öðrum; en svo vildu forlögin, að einn duldist honum yzt á rennubakkanum. En er hann sá ekki fleiri, galaði hann, barði vængjunum og kom upp til okkar, var auðséð á látum hans, að hann spurði einhvers, en vér skildum hann ekki. Þá gól hann svo ógurlega, að vér héldum að höllin mundi hrynja niður; sneri hann sér síðan við og kom auga á hinn síðasta kjarna eplisins. Flaug hann þangað í sama vetfangi, en í því hann ætlaði að gleypa hann með nefinu, hrökk kjarninn niður í vatnsrennuna og varð að litlum fiski.... 70. NÓTT. Þegar skorað hafði verið á drottningu að segja framhald sögunnar, tók hún þannig til máls: „Herra!“ Hinn annar förumunkur sagði söguna þannig áfram: „Haninn steyptist ofan í rennuna og snerist í geddu líki og elti hinn litla fisk, sem skapaðist úr hinum síðasta epliskjarna. Voru báðir fiskarnir stundarkorn niðri og vissum vér ekki, hvað orðið var af þeim. Loksins heyrðum vér hræðilegt öskur, svo að oss varð felmt, og samstundis komu andinn og kóngsdóttirin í augsýn, brennandi í ljósum loga. Hvæstu þau eldblástrum, hvort á annað og flugust loksins á, varð þá eldgangurinn enn meiri og veltist upp kafþykk reykjarsvæla með neistaflugi. Urðum vér hræddir um, að höllin öll mundi loga ofan og lá oss við, að steypa oss í rennuna, svo vér eigi brynnum upp. En þá bar enn meira hræðsluefni að höndum. Andinn sleit sig af kóngsdóttur, flutti sig upp á pallana, þar sem vér stóðum og fnæsti yfir oss eldstrokum. Hefðum vér týnzt þar, ef kóngsdóttir hefði ekki óðar komið til vor og neytt hann til að sleppa oss og eigast við sig. En eigi fékk hún við því gert, að neistar ruku á okkur af eldi þeim, er stóð bæði af henni og andanum. Þeir neistar, er af henni flugu, voru ósaknæmir, en hinir, sem komu frá andanum, sviðu skegg soldáns og andlit hans og drápu höfuðsmann geldinganna. Kom einn neisti í hægra auga mitt og hef ég síðan verið einsýnn. Urðum við soldán þá afhuga allri lífsvon; en í því heyrðist hrópað: „Guð er hinn hæsti! Hann hefur hjálpað oss, sigrað og afmáð þann, er afneitaði Mahómet, höfði alls mannkyns.“ Var það kóngsdóttir, er kallaði svo, og birtist hún allt í einu í sinni náttúrlegu mynd, og hafði hún brennt andann upp, svo að öskuhrúga ein var eftir. Kom hún til okkar og beiddi um fulla vatnsskál. Færði henni skálina ungur þræll, sem ekki hafði farizt af eldinum; mælti hún nokkur orð yfir skálinni, stökkti á mig vatninu og mælti: „Sért þú fyrir töfra orðinn að apa, þá skiptu líkjum og taktu á þig mannsmynd þína, er þú áður barst.“ óðar en hún hafði úttalað, var ég aftur maður, eins og á undan álögunum, nema hvað hægra augað vantaði. Ætlaði ég þá að bera upp þakklæti mitt fyrir kóngsdóttur, en hún gaf mér engan tíma til þess, heldur veik sér að föður sínum, svo mælandi: „Andann hef ég sigrað, faðir, sem yðar hátign getur séð, en sigur þessi varð mér dýrkeyptur. Ég á fá augnablik eftir ólifað, og ekki verður þér þeirrar gleði auðið, að gera brúðkaup mitt, sem þú ætlaðir. Hefur eldurinn læst sig um mig alla í þessum ógurlega bardaga og finn ég hversu hann eyðir mér. Mundi ekki hafa farið svo, hefði ég komið auga á hinn síðasta epliskjarna, þegar ég var í líki hanans, og gleypt hann eins og hina. Andinn hafði flúið í hann eins og hið síðasta hæli, og undir kjarna þessum voru málalokin komin, og hefði mér ekki þurft að verða hætt né hamingju vant. En af vangæzlu þessari hlaut ég að neyta eldsins og berjast með þessu volduga vopni milli himins og jarðar, svo sem þú hefur séð. Hef ég að vísu sýnt andanum fram á það, svo hræðileg sem íþrótt hans er og reynsla, að ég var þó honum fjölkunnugri, en dauðann fæ ég eigi umflúið, er nú kallar að.” [1201.png: Dóttir mín! Þú sér, hvernig faðir þinn er á sig kominn] 71. NÓTT. „Soldán lét Fríðu, dóttur sína, segja sér, hvernig bardaginn hafði farið, en er hún hafði lokið sögu sinni, svaraði hann kjökrandi, því hann var yfirkominn af áköfum harmi: „Dóttir mín! Þú sér, hvernig faðir þinn er á sig kominn. Ég skil ekki, að ég skuli enn vera á lífi. Höfuðsmaður geldinganna, siðameistari þinn, er dauður og kóngssonur sá orðinn eineygður, er þú leystir úr álögum.“ Kom soldán ekki meiru upp fyrir gráti, ekka og andköfum, og sárkenndum við í brjósti um hann, dóttir hans og ég, svo að við tárfelldum með honum. En meðan við börmuðum okkur þar, hvort í kapp við annað, tók kóngsdóttir að æpa: „Ég brenn,ég brenn!“ Hún fann hversu eldur sá, er eyddi henni, heltók líkama hennar og æpti hún án afláts: „Ég brenn,“ þangað til dauðinn sleit hinum óbærilegu harmkvælum. En svo var eldur þessi yfirtaks magnaður, að hún á svipstundu varð að ösku eins og andinn. Vil ég ekki fara neinum orðum um það, hvað mér féll nærri að sjá þessa grátlegu sjón. Ég hefði heldur kosið að vera hundur eða api alla ævi mína en að hún, sem var lífgjafi minn, léti líf sitt svo hörmulega. En hryggð soldáns keyrði fram úr öllu hófi; hann hljóðaði upp yfir sig aumkvunarlega, lamdi í andlit sér, sleit það, sem eftir var af skegginu, og reif klæði sín í sundur, þangað til hann varð magnþrota af örvæntingu og hné í ómegin, svo vér hugðum honum ekki lífvænt. Hlupu geldingar hans og þjónar á hljóðin og gátu nauðuglega komið honum til sjálfs sín. Sagði hann þeim frá viðureign Fríðu dóttur sinnar og andans, og hryllti þá við, að sjá leifar þeirra, báðar öskuhrúgurnar. Undir eins og fregnin um þenna hryllilega atburð varð kunnug í höllinni og borginni, hörmuðu allir ólán Fríðu kóngsdóttur og tóku einlæga hlutdeild í harmi þessum. Konur og ambáttir kveinuðu hástöfum og var sorgarhátíð haldin í sjö daga samfleytt með mestu viðhöfn. Var ösku kóngsdóttur safnað saman og var hún látin í dýrindis byðnu, en þar sem viðburður þessi hafði orðið, var reistur dýrðlegur legstaður eftir boði soldáns og dóttir hans greftruð þar. En aska andans var ofurseld bölvun hins hæsta, og dreift víðsvegar, til þess að vindar feyktu henni í allar áttir. Soldáni féllst svo mjög um missi dóttur sinnar, að hann tók sótt og var rúmfastur í mánuð. En áður en hann varð albata, gerði hann boð eftir mér og sagði: „Kóngsson! Heyr skipun mína, er ég legg fyrir þig; líf þitt er í veði, ef þú hlýðir ekki.“ Ég sór og sárt við lagði, að ég skyldi hlýða samvizkusamlega, og mælti hann þá enn fremur: „Vér áttum óraskaðri fullsælu að hrósa, þangað til þú komst, því þá snerist oss allt til hamingjuleysis. Ó, að við hefðum aldrei séð þig og þína hvimleiðu mynd, er mér hefur orðið til svo mikils tjóns. Dóttir mín er dauð, og vildi ég heldur hafa látið hundrað menn og hún lifði, þar á ofan er ég stórum örkumlaður af bruna, og höfuðsmaður geldinganna dauður. Þú einn veldur öllum þessum slysum, en það stóð ekki í þínu valdi að afstýra þeim, og far því héðan í friði. En haf þig tafarlaust á burt, því mér er sjálfum glötunin vís, ef þú dvelur hér lengur; ég er handviss um, að af þér stendur hin mesta óhamingja. Þetta var erindi mitt við þig; far nú og varast að stíga fæti á mitt land framar, því ég mun allt til vinna, að þú iðrist þeirrar farar.“ Ég ætlaði að svara einhverju, en hann þaggaði niður í mér með fáryrðum, og hlaut ég að fara burt úr höllinni. Svona var ég útskúfaður og hrakinn, yfirgefinn af veröldinni og vissi ekki, hvað af mér átti að verða; gekk ég til baðhúss nokkurs áður en ég lagði af stað úr borginni. Þar lét ég raka skegg mitt og augabrúnir og gerðist förumunkur. Fór ég því næst af stað og harmaði síður ólán mitt en dauða hinnar fögru kóngsdóttur, sem hlotizt hafði af mér. Hef ég flakkað um mörg lönd og farið um margar borgir, en engum látið uppskátt, hver ég væri; ásetti ég mér loksins, að fara pílagrímsferð til Bagdad, sem er heimkynni friðarins, í þeirri von, að konungur rétttrúaðra manna mundi mér áheyrn veita og hrærast til meðaumkvunar, þegar ég segði honum frá fádæmum þeim, er drifið hafa á mína daga. Eg kom hingað fyrst í kvöld og mætti ég fyrstum manna förumunkinum, bróður vorum, er sagði sögu sína nú á undan mér. En hið annað vitið þér, lafði mín, og það einnig, hvernig mér varð þeirrar sæmdar auðið, að dvelja undir húsþaki yðar.“ Þegar hinn annar förumunkur hafði lokið sögu sinni á þessa leið, mælti Sobeide við hann: „Látum það gott heita, far þú nú leiðar þinnar, þangað sem þér lízt; hefur þú mitt leyfi til þess.“ En í stað þess að fara beiddist hann sömu náðar og hinn fyrsti förumunkur og tyllti sér síðan niður hjá honum. 72. NÓTT. Undir eins og hinn þriðji förumunkur sá, að hann átti að taka við, sneri hann sér að Sobeide eins og hinir og hóf sögu sína. Sagan af hinum þriðja förumunki og kóngssyni „Lafði mín! Það, sem ég ætla að segja yður af mér, er harla ólíkt sögu beggja félaga minna. Forlögin og þeirra óraskanlega fyrirskipun hefur látið slíka hluti drífa á þeirra daga, sem þeir fengu ekki að gert. En það er af mér að segja, að ég missti auga mitt og lét raka skegg mitt og augabrúnir af því, að ég skoraði óhamingjuna á hólm. En það atvikaðist þannig: Ég heiti Agib og er sonur konungs, er Kassib hét; tók ég við ríkisstjórn að honum látnum og sat í sömu borg og hann. Hún liggur á sjávarströnd, og er þar einhver hin fegursta og öruggasta höfn; er þar svo mikið hergagnabúr, að búa má hundrað og fimmtíu herskip, sem ætíð eru til taks, ef á þarf að halda, og fimmtíu kaupskip og jafnmörg lystiskip. Lágu undir ríki mitt mörg fögur héruð á meginlandinu og margar stórar eyjar og sást til þeirra flestallra úr höfuðborginni. Fyrst fór ég um skattlönd mín og síðan lét ég búa allan flota minn og sigldi til eyjanna; ætlaði ég með þangaðkomu minni að ávinna mér hylli þegna minna og festa þá í tryggðum. Nokkru eftir að ég var heim kominn úr þessari ferð, fór ég þangað aftur, og tók mér að þykja gaman að sjóferóum, enda varð mér og mikilla framfara auðið í siglingafræði. Ásetti ég mér að kanna djúpið fyrir utan eyjar mínar. Ég lét búa tíu skip og sigldi með þau. Urðum vér vel reiðfara í fjörutíu daga, en um aðfaranótt hins fertugasta og fyrsta dags tókum vér andviðri og gerði að oss hvassviðri svo mikið, að vér örvæntum oss lífs. Lægði veðrið undir morgun, tók að heiða himin og kom sólskin og blíðviðri; lentum vér þá við ey nokkra, og vorum þar tvo daga til að hressa oss eftir sjóvolkið. Því næst létum vér aftur í haf. En mér hafði snúizt hugur vegna ofviðrisins og skipaði ég að stýra heimleiðis til ríkja minna, en er til kom, vissi stýrimaður ekki framar, hvar vér vorum staddir. Vonuðumst vér eftir að ná landsýn að tíu daga fresti, enda rættist það, því á hinum tíunda degi klifruðust nokkrir sjómenn upp í stórsigluna og sáust um; kváðu þeir á báðar hendur oss vera himin og haf, en beint fyrir stafni sögðu þeir, að upp kæmi eins og svartur veggur. Þegar stýrimaður heyrði þetta, setti hann náfölan; hann reif með annarri hendi vefjarhöttinn af höfði sér, en lamdi hinni í andlitið. „Herra!“ kallaði hann upp, „dauðinn er okkur vís, enginn okkar getur sloppið úr hættu þeirri, sem vér höfum ratað í. Svo reyndur sem ég er, fæ ég ekki með nokkru móti afstýrt henni.“ Því næst tók hann að gráta eins og fokið væri í öll skjól. Sló nú miklum ótta á alla skipverja, er þeir sáu, hversu hann örvænti; beiddi ég hann að segja mér, því hann væri svo óttasleginn. Svaraði hann þá; „Konungur minn og herra, ofviðri það, er vér höfum afstaðið, hefur hrakið oss svo langt afleiðis, að vér munum berast í námunda við hinn svarta vegg á morgun um hádegisbil, en veggur þessi heitir öðru nafni Svarthamar eða Segulbjarg. Dregur það að sér allan flota yðar, vegna nagla þeirra og annars járns, sem í skipunum er, og ef vér færumst nær á morgun um vissa lengd, þá hrífur segulmagnið svo sterklega, að allir naglar og járngaddar leysast úr skipunum og festast við bjargið. Ganga þá skip yðar í sundur og týnast, því segulsteinn hefur þá náttúru, að hann dregur að sér járn og eykur með því aðdráttarafl sitt; er bjarg þetta þeim megin, sem veit út að hafi, alþakið nöglum og göddum úr ógrynni skipa, er þar hafa farizt, og með þeim hætti helzt við náttúra bjargsins og eflist. Er Segulbjarg sæbratt og stendur uppi á tindi þess eirhöll og hvílir á samkyns súlum. En á höllinni uppi er eirhestur og situr á riddari; hefur hann blýskjöld fyrir brjósti og eru ristar á hann margskonar rúnar. Það er trú manna, að myndastytta þessi valdi því, hvað mörg skip og menn farast á þessum slóðum, og muni hún ætíð verða þeim til tjóns, sem svo eru slysnir að komast í nánd við hana, allt þangað til henni verður varpað um koll.“ Að því mæltu tók stýrimaður aftur að gráta og það gerðu allir skipverjar að hans dæmi. Ég taldi mér og dauðann vísan; hugsaði nú hver maður um að bjarga sér, og hafði allan þann viðbúnað, sem orðið gat. Arfleiddu þar hverjir aðra, því ekki þótti alls örvænt, að einhverjum yrði lífs auðið og ráðstöfuðu menn fjármunum sínum þeim í hag, sem af kæmust. Morguninn eftir sáum vér glöggt fram undan oss svarta bjargið, og vegna þess, sem vér nú höfðum heyrt af því sagt, þótti oss það enn voðalegra að sjá en það var. Vorum vér um hádegi komnir svo nálægt, að spádómur stýrimanns rættist. Naglar og allt, sem járnkyns var í flota vorum, flaug upp í bjargið og festist þar af hinu geysimikla aðdráttarafli og varð ógurlegur glymjandi af járninu. Gliðnuðu skipin í sundur og sukku, því þar var aðdýpi svo mikið, að vér fengum eigi botnað með grunnsökku. Drukknuðu þar allir félagar mínir, en með mér hafði guð miskunnsemi og lét mig af komast; náði ég taki á skipsflaki einu og bar vindurinn það rakleiðis að bjarginu. Varð ég fyrir engum meiðslum, því svo vildi heppilega til, að mig bar þar að landi, sem stallar lágu upp að tindi bjargsins. 73. NÓTT. Þegar ég sá stallana, lofaði ég drottinn og ákallaði hans heilaga nafn, í því ég sté fæti á land, því hvorki á hægri né vinstri hönd var nokkur sá staður, að náð yrði fótfestu eða bjargtaki. Svo var riðið bratt, mjótt og örðugt, að hefði stríður vindur staðið í fang mér mundi ég hafa hrapað ofan í sjó. Náði ég þó slysalaust hæst upp á bjargs-tindinn, gekk inn í höllina og fleygði mér til jarðar og lofaði guð fyrir miskunnsemi þá, er hann hafði sýnt mér. Um nóttina lét ég fyrir berast í höllinni, og birtist mér í svefni æruverður öldungur, sem mælti þannig: „Sonur Kassibs! Þegar þú vaknar, skaltu grafa upp gólfið undir fótum þínum og muntu finna eirboga og þrjár blýörvar, sem hafa verið smíðaðar undir vissri stöðu himintungla, til þess að frelsa mannkynið frá ýmsri óhamingju, er yfir því vofir. Skaltu skjóta hinum þremur örvum á styttuna og mun þá riddarinn steypast niður í sjó, en hesturinn mun detta niður í sömu sporum. Hestinn skaltu grafa niður á sama stað, sem þú finnur örvarnar og bogann. Mun þá hafið bólgna upp og hækka allt að grundvelli hallar þeirrar, er á tindinum stendur. Þar muntu sjá mann lenda bát sínum og rær hann tveim árum og er hvortveggja árin úr eiri; er þetta annar en sá, sem þú hefur steypt ofan. Skaltu stíga á bát hans, en ekki nefna guðs nafn; skaltu fela þig handleiðslu manns þessa. Mun hann að tíu dögum liðnum flytja þig á annað haf og mun þér þaðan farsællegrar heimkomu auðið verða, ef þú aðeins varast, sem ég fyrr sagði, að nefna guðs nafn á allri ferðinni.“ Þegar ég vaknaði, huggaðist og hughreystist ég af orðum gamalmennisins og hlýddi ég undir eins ráðum hans. Gróf ég upp bogann og örvarnar og skaut þeim á riddarann. Féll hann við þriðja skot ofan í sjó, en hesturinn féll niður rétt hjá mér. Dysjaði ég hann þar sem boginn og örvarnar höfðu legið; en meðan á því stóð, bólgnaði hafið upp smámsaman. En er flóðið náði upp að grundvelli hallarinnar á tindinum, sá ég bát koma til mín langt í burtu, og lofaði ég guð, þegar ég sá að allt gekk eftir því, sem fyrir mig hafði borið í draumnum. Lenti báturinn loksins og sá ég í honum eirmanninn eins og honum hafði verið lýst. Fór ég því út í bátinn, varaðist að nefna guðs nafn og mælti ekki orð. Reri nú eirmaðurinn áfram leiðar sinnar og það án afláts, unz ég á níunda degi kom auga á eyjar nokkrar; varð ég þá góðrar vonar um að sleppa úr háskanum. En í ofurkæti minni gleymdi ég, hvað mér hafði verið bannað og mælti: „Lofaður sé drottinn, blessaður sé drottinn!“ En óðar en ég hafði sagt þessi orð, sökk báturinn í sjóinn með eirmanninum, en ég volkaðist einn eftir í bylgjunum. Ég var góður sundmaður og synti ég því það sem eftir var dagsins og stefndi á ströndina, þar sem mér leizt vænlegast til landtöku. En þá kom nótt yfir með niðamyrkri og vissi ég ekki lengur, hvar ég var; synti ég því blint áfram. En loksins tók að draga af kröftum mínum; örvænti ég mér frelsis, mælti fram trúarjátningu mína og lét mér fallast hendur. Var þá tekið að hvessa og kominn sjógangur mikill; vildi mér það til láns, að allt í einu reis upp himinhá holgeifla, sem fleygði mér upp á strönd og tók mig ekki út aftur. Spratt ég þá samstundis upp og rann undan sem fætur toguðu, því ég var hræddur um, að annað ólagið mundi koma og skola mér burt með útsoginu. Því næst varð mér það fyrst fyrir, að ég fór úr vosklæðunum, vatt þau og breiddi til þerris á sandinum, sem enn var volgur af hita dagsins voru þau alþurr daginn eftir, því að þá var sólskin. Fór ég þá í þau aftur og tók að grennslast eftir, hvar ég væri. Hafði ég skamma stund gengið, áður ég sá, að mig hafði borið að lítilli ey óbyggðri, en harðla fagurri; uxu þar allskonar aldinviðir og skógartré. En hún lá langt frá meginlandinu og dró það mikið úr gleði minni yfir fjörlausninni. Gaf ég mig þó með auðsveipni undir guðs vilja og fól honum allt ráð mitt framvegis á hendur; í sama bili sá ég litla [1207.png: Reri nú eirmaðurinn áfram leiðar sinnar] skútu sigla fullum seglum upp undir eyna. Efaði ég ekki, að hún mundi lenda þar, en af því ég vissi ekki, hvort á henni væru vinir eða óvinir, hugði ég mér fyrir beztu, að gefa mig ekki fram fyrst um sinn. Klifraðist ég því upp í tré nokkurt þéttlaufgað og gat ég þaðan óhultur séð til skipsins. Það lagði inn í litla vík og stigu tíu þrælar á land með rekur og önnur áhöld. Gengu þeir upp á miðja eyna og grófu þangað til þeir komu að hlemm einum. Að því búnu fóru þeir aftur til skips, skipuðu upp alls konar matvæli og húsgögn og bar hver byrði sína af því, þangað er þeir höfðu grafið. Hurfu þeir þar niður og réði ég af því, að þar mundi vera jarðhús undir. Eftir það sá ég þá fara aðra ferð ofan til skips og komu þeir að stundarkorni liðnu aftur með gamalmenni, sem leiddi við hönd sér fagurskapaðan ungling, á að geta fjórtán eða fimmtán vetra. Gengu þeir allir niður á sama stað og fyrr var getið; en er þeir komu upp aftur var unglingurinn ekki í för með þeim. Létu þeir hlemminn falla niður, jusu mold yfir og gengu aftur ofan til skips. Réði ég af þessu, að unglingurinn mundi hafa verið skilinn eftir í jarðhúsinu, og þótti mér þetta kynlegt. Gamli maðurinn fór aftur út á skipið með þrælunum; sigldi það síðan til meginlands. En er það var svo langt komið frá eynni, að ég gat verið óhræddur um, að skipverjar sæju mig ekki, fór ég niður úr fylgsni mínu í trénu og gekk þangað, sem grafið hafði verið. Mokaði ég upp moldinni þangað til ég kom að hellu, sem var hér um bil hálft fet á þykkt; velti ég henni frá og lágu þar steintröppur niður. Gekk ég niður riðið og er það var á enda, var ég kominn í stórt herbergi; var þar ábreiða á gólfi og legubekkur með áklæði og skrautlegu hægindi. Sat þar ungmenni með veifu í hendi og hafði fyrir framan sig ávexti og ker full af blómum; sá ég þetta allt, því að tvö ljós loguðu þar niðri. Þegar unglingurinn sá mig, bliknaði hann upp, en ég heilsaði honum og mælti til þess að hughreysta hann: „Herra! Verið óskelfdur, hver sem þér eruð: ég, sem er konungur og konungsson, skal yður ekkert mein gera. Mun gifta yðar valda því, að ég er hingað kominn, til þess að bjarga yður úr gröf þessari; er það ætlun mín, að hér hafi átt að kviksetja yður, þó ég viti eigi hvað veldur. En hinu skil ég ekkert í — því ég hef séð allt, sem gerzt hefur síðan þér komuð í ey þessa — að þér létuð, svo sem mér virtist, grafa yður mótstöðulaust.“ 74. NÓTT. „Þegar unglingurinn heyrði, að mér fórust þannig orð og hann sannfærðist um, að ég væri maður eins og hann, varð hann allt spakari og bauð mér vingjarnlega að setjast við hlið sér. En er ég var setztur, tók hann til máls: „Kóngsson! Ég ætla að segja yður nokkuð, sem yður mun þykja kynlegt. Faðir minn er gimsteina-meistari og verzlar með gimsteina og hefur aflað sér mikilla fjármuna með starfsemi sinni og hagleik. Hefur hann undir sér fjölda þræla og erindreka, er fara sjóferðir á skipum, sem hann á sjálfur, til þess að halda við skiptavináttu þeirri, sem hann er í við marga konunga, því hann útvegar þeim og hirðfólki þeirra allt, sem þeir þurfa með af gimsteinum og gimsteinaskarti. Hafði hann lengi verið kvæntur og ekkert barn eignazt; þá dreymdi hann, að honum fæddist sonur, en hann mundi verða skammlífur; hryggðist hann af því, þegar hann vaknaði. Nokkrum dögum seinna sagði móðir mín honum, að fjölgunar von væri, og níu mánuðum síðar ól hún mig og var það öllu skyldfólkinu til mestu gleði. Hafði faðir minn grandgæfilega athugað himintunglafar á fæðingarstundu minni, og spurði hann stjörnuspámenn um það, en þeir svöruðu: „Sonur þinn mun ná fimmtánda aldurs ári, en þá mun hann rata í lífsháska og er lítil von um að honum verði bjargað. En ef hamingja hans þá varðveitir hann fyrir óláninu, mun hann ná háum aldri. Um þenna tíma mun Agib, sonur Kassibs konungs, steypa eirriddaranum á Segulbjargi í sjó fram, en stjörnurnar spá því, að kóngsson þessi muni bera banaorð af syni þínum fimmtíu dögum síðar.“ Brá föður mínum við, þegar saman bar spádómi þessum og draumi sjálfs hans; fékk það honum mikillar sorgar. Hann uppfæddi mig vel og kostgæfilega, þangað til ég var fimmtán vetra. En í gær frétti hann, að Agib riddari hafði steypt eirriddaranum í sjóinn fyrir tíu dögum; olli það honum svo mikils angurs og kvíða, að hann er nú orðinn sem annar maður; svo hefur það gengið nærri honum. Hafði hann þó hugsað sér ráð til að varðveita líf mitt, þrátt fyrir áhrif himintunglanna. Er langt liðið síðan hann lét gera fylgsni þetta, svo að ég mætti leynast hér hina fimmtíu daga, þangað til hann frétti, að eirriddaranum væri steypt. En af því hann hafði frétt, að það gerðist fyrir tíu dögum, flutti hann mig hingað skyndilega og lofaði hann að sækja mig að fjörutíu dögum liðnum. Er ég fyrir mitt leyti óhræddur og hygg ég að Agib kóngsson muni ekki leita mig uppi mitt í byggðri ey og undir jörð niðri. Þetta var það, herra, er ég ætlaði að segja yður frá.“ Meðan sonur gimsteinamannsins sagði sögu sína, hló ég með sjálfum mér að stjörnuspámönnunum, sem höfðu spáð honum dauða af mínum völdum. Mér fannst ég vera svo fjarlægur því, að láta spádóm þeirra rætast, að óðar en hann hafði úttalað, sagði ég við hann frá mér numinn: „Kæri, treystið gæzku drottins og kvíðið engu. Skoðið það eins og skuld, sem þér hafið átt að borga, en eruð nú laus við. Hrósa ég happi, að ég kom hingað eftir skipbrot mitt, til þess að verja yður móti hverjum þeim, sem situr um líf yðar. Skal ég ekki víkja eitt fet frá yður í þessa fjörutíu daga, sem fávíslegir útreikningar stjörnuspámanna hafa gert yður hræddan við. Meðan sá tími stendur yfir, er ég boðinn og búinn að vinna yður allt það gagn, sem mér er unnt. Síðan vona ég að þér og faðir yðar leyfið mér að nota tækifærið og fara til meginlands á skipi yðru. En þegar ég er kominn heim í ríki mitt, mun ég ekki gleyma, hvað ég á yður að þakka, og skal ég sýna yður þakklátssemi mína svo sem skylt er.“ Með slíkum hætti hafði ég af fyrir syni gimsteinamannsins og varð ég trúnaðarmaður hans, en ekki vildi ég hræða hann með því að segja honum, að ég væri voðaseggurinn Agib, og varaðist ég grandgæfilega að vekja nokkurn grun á því. Töluðum við margt og mikið saman þangað til náttaði og varð ég þannig þess vísari, að unglingur þessi var vel viti borinn. Síðan snæddum við saman af vistaforða hans, og var hann svo mikill, að leifar mundu hafa orðið, þó fleiri gestir hefðu komið en ég. Þegar við höfðum matazt sátum við nokkra stund á tali og lögðumst síðan til svefns. Morguninn eftir færði ég honum þvottarvatn, þegar hann reis úr rekkju; bjó ég þar næst til morgunverðar og bar á borð í hæfilegan tíma. Síðan fann ég upp leik til þess að stytta okkur stundir, og eftir það bjó ég til kvöldverðar, og að því búnu gengum við til hvíldar. Svona leið hver dagurinn af öðrum og urðum við beztu vinir á þessum tíma. Sá ég að honum þótti vænt um mig, en ég hafði svo mikla ást á honum, að ég atyrti oft í huga mínum stjörnuspámennina, sem höfðu spáð honum dauða af mínum völdum; þótti mér sem ómögulegt væri, að ég gæti drýgt svo andstyggilegt verk. Þannig vorum við þarna í þrjátíu og níu daga undir jörðinni og áttum beztu ævi; kom nú hinn fertugasti dagur að hendi. Um morguninn sagði unglingurinn við mig og réði sér varla fyrir kæti: „Kóngsson! Nú er fertugasti dagurinn kominn og þakka ég guði og góðum félagsskap yðar, að ég er enn á lífi. Fer ekki hjá því, að faðir minn mun sem fljótast votta yður þakklátssemi sína og veita yður allan greiða og fararbeina, að þér komist heim í ríki yðar. Nú bið ég yður svo vel gera, að hita vatn, að ég geti vandlega laugazt og skipt um klæði, svo ég megi því sæmilegar fagna föður mínum.“ Setti ég þá vatn yfir eld, og er það var heitt orðið, hellti ég því í laugarkerið. Settist unglingurinn í kerið og þvoði ég hann sjálfur og neri, síðan fór hann úr baðinu og lagði sig upp í rúm; hafði ég búið um og sveipaði um hann ábreiðunni. Þegar hann hafði hvílt sig og sofið góða stund, sagði hann við mig: „Kóngsson! Gerið svo vel og færið mér eina melónu og sykur, að ég neyti þess mér til hressingar.“ Valdi ég nú hinar beztu melónur af þeim, er fyrir hendi voru, og lét þær á disk; en er ég fann engan hníf til að skera þær í sundur, spurði ég unglinginn, hvort hann vissi ekki af neinum hníf. Svaraði hann þá: „Hérna liggur einn á syllu yfir höfðalaginu.“ Sá ég hnífinn og flýtti mér að ná honum, en þegar ég hafði tekið hann og sté ofan, flæktust rúmfötin um fót mér, og datt ég svo slysalega ofan á unglinginn, að hnífurinn rakst í hjarta hans og dó hann að vörmu spori. Við þessa sjón æpti ég upp yfir mig, barði höfuð mitt og brjóst, reif sundur klæði mín og fleygði mér til jarðar með óumræðilegum harmi og örvæntingu. „Æ,“ kallaði ég upp, „hann átti að eins fáar stundir eftir, og þá var hann úr allri hættu, sem hann hefði flúið undan á þenna stað. Og jafnt sem ég er sannfærður um það með sjálfum mér að ekkert sé að hræðast, hlýt ég að verða morðingi hans og láta spádóminn rætast. Ó, guð minn!“ mælti ég enn fremur, mænandi augum mínum og fórnandi höndum til himins, „ég grátbæni þig að fyrirgefa mér og ég sver þér, að ég er saklaus af dauða ungmennis þessa. Ó, að hann hefði heldur orðið minn banamaður! Hversu lengi á ég að bera þraut á þraut ofan“.... [1211.png: ...hnífurinn rakst í hjarta hans og dó hann að vörmu spori.] 75. NÓTT. Eftir þetta slys mundi ég óskelfdur hafa gengið út í dauðann, hefði hann borið mér að hendi; en vér hljótum hvorki lánið né ólánið þegar vér óskum þess. Hugsaði ég nú með mér, að grátur minn og harmur gætu ekki vakið unglinginn upp frá dauðum, en faðir hans gæti vel komið að mér, þegar hinir fjörutíu dagar væru á enda. Fór ég því úr jarðhúsinu, lagði helluna yfir og huldi hana moldu. Áður en ég var búinn að því, litaðist ég um og sá skip það koma frá meginlandinu, er sækja átti unglinginn. En er ég réðst um við sjálfan mig, hvað úr skyldi ráða, hugsaði ég: „Ef ég læt sjá mig, mun öldungurinn víst láta taka mig fastan og, ef til vill, einhvern af þrælunum drepa mig, þegar hann sér, hvernig ég hef farið með son hans. Allt, sem ég ber í bætifláka fyrir mig, mun ekki sannfæra hann um sakleysi mitt. Það er því bezt, fyrst færi gefst, að forða sér heldur undan reiði hans en ofurselja sig henni.“ Þetta gerði ég og. Nálægt jarðhúsinu var mikið tré og þéttlaufgað og leizt mér þar tiltækilegt fylgsni. Klifraðist ég þar upp og hafði komið mér svo fyrir, að ég eigi sást, þegar skipið lenti á sama stað og í fyrra skiptið. Öldungurinn og þrælar hans gengu á land og var auðséð á þeim, er þeir gengu til jarðhússins, að þeir voru ekki vonlausir. En er þeir sáu, að nýlega hafði verið hreyft við moldinni, brugðu þeir svip og þó einkum öldungurinn. Veltu þeir samt hellunni frá, fóru ofan og kölluðu hátt á unglinginn með nafni, en þar var steinhljóð. Urðu þeir enn kvíðafyllri við þetta; leituðu þeir síðan og fundu hann loksins í rúmi sínu með hnífinn í hjartanu, því ég hafði ekki haft hug til að kippa honum úr sárinu. Við þessa sjón hljóðuðu þeir upp yfir sig af harmi og jók það á hryggð mína, en öldungurinn hné í ómegin. Báru þá þrælarnir hann upp aftur á örmum sér og lögðu hann niður undir tré því, er ég leyndist í. Lá hinn ólánsami faðir lengi í óvitinu, þrátt fyrir alla viðleitni þeirra, og hugðu þeir honum ekki lífvænt. Loksins vitkaðist hann samt eftir langa bið. Báru nú þrælarnir þangað lík sonar hans, skrýtt hinum beztu klæðum, og er gröfin var grafin, var því sökkt niður í hana. En öldungurinn, sem flóði í tárum, og varð að hafa tvo þræla sér til stuðnings, kastaði fyrst mold á líkið og fylltu þrælarnir síðan gröfina. Að því búnu voru húsgögnin og matvælin borin úr jarðhúsinu ofan á skip. Hinn gamli maður, sem varla gat staðið uppréttur fyrir harmi, var fluttur á börum út á skipið. Því næst sigldi skipið burt aftur og hvarf það mér úr augsýn... 76. NÓTT. Þegar skipið var horfið, sem gimsteinamaðurinn og þrælarnir voru á, sat ég aftur aleinn á eynni. Var ég nú um nóttina í jarðhúsinu, því þeir höfðu ekki lokað því; en á daginn ráfaði ég til og frá um eyna og hvíldi mig þegar ég var þreyttur. Þegar ég hafði lifað þessu dauflega og tómlega lífi í heilan mánuð, fór ég að taka eftir því, að sjórinn færðist góðan mun undan landi, en eyjan stækkaði. Það var eins og meginlandið kæmi nær og varð sjórinn svo grunnur, að ekkert var á milli nema örmjóir vaðlar. Óð ég þar yfir og tók sjórinn mér í kné; gekk ég þar lengi eftir ströndinni á fjörum svo að ég varð dauðlúinn. Loksins kom ég að þéttari jarðveg og hafði sjóinn langt að baki mér; kom ég þá auga á bál mikið langt í burtu. Varð ég stórglaður, því ég hugsaði með sjálfum mér: „Þar finnur þú einhvern mann, því ekki er þessi eldur kviknaður af sjálfum sér. En er ég kom nær, sá ég að mér hafði skjátlazt, því þetta var koparhöll, er mér hafði sýnzt vera eldur; og var hún álengdar til að líta í sólskininu, sem hún stæði í ljósum loga. Dvaldi ég um stund við höll þessa, bæði til að hvíla mig og virða fyrir mér svo undrunarverða og snilldarfagra byggingu. Var ég ekki nálægt því orðinn fullsaddur á því, að horfa á skrauthýsi þetta, þegar ég sá koma tíu fríða unglinga; var sem þeir kæmu úr skemmtigöngu, og fylgdu þeir gömlum manni, sem var mikill vexti og öldurmannlegur. Það þótti mér furða, að þeir voru allir blindir á hægra auga. Undraðist ég mest að sjá svo marga eineygða menn saman komna í einu, er alla vantaði sama augað og skildi ég ekki, hvernig þeir hefðu fundizt hér. Fögnuðu þeir mér með mestu vinsemd og er þeir höfðu heilsað mér, spurðu þeir, hvernig ég væri þangað kominn. Svaraði ég þeim, að saga mín væri nokkuð löng, en ef þeir vildu gera svo vel og setjast niður, skyldi ég segja þeim allt af létta. Settust þeir þá niður og sagði ég þeim allt, sem mér hafði viljað til síðan ég fór úr ríki mínu. Undruðust þeir mikillega og er ég hafði lokið sögu minni, beiddu þeir mig að koma með sér inn í höllina. Þáði ég boð þeirra og gengum við um marga fagurskipaða sali, stofur og herbergi, þangað til vér komum í einn stóran sal. Stóðu tíu bláir legubekkir settir í hring allt umhverfis; voru þeir gerðir til hvíldar um daga og svefns um nætur. En í miðjum hringnum stóð hinn ellefti legubekkur, samlitur hinum, en nokkuð lægri, og á hann settist gamalmennið, en unglingarnir á hina tíu. Var ekki rúm nema fyrir einn á hverjum og var því sagt við mig: „Vinur, seztu á ábreiðuna þarna í miðjunni og skaltu jafnlítið hnýsast eftir nokkru, sem okkur snertir, sem hinu, hvað því veldur, að vér allir höfum misst hægra augað. Láttu þér nægja það, sem þú sér, en varastu að forvitnast um fleira.“ Að nokkrum tíma liðnum stóð gamalmennið upp og gekk út, en kom bráðlega aftur með kvöldverð handa hinum tíu yngissveinum; fékk hver þeirra sinn skammt fyrir sig. Færði hann mér og minn skammt og snæddi ég einn að dæmi allra hinna, en að lokinni máltíð rétti sami öldungurinn hverjum eina skál af víni. Varð ég því næst að segja þeim upp aftur sögu mína, svo frábær hafði þeim þótt hún vera, og vorum við að tala um hana langt fram á nótt, þangað til einhver tók eftir að áliðið var orðið og sagði við öldunginn: „Þú sér, að kominn er tími til að hátta, og færir okkur þó ekki það, sem vér þurfum til að gera skyldu vora.“ Stóð öldungurinn upp að vörmu spori og gekk inn í næsta herbergi; bar hann þaðan smámsaman tíu ker og voru breiddir yfir bláir dúkar. Setti hann sitt fyrir hvern af hinum eineygðu og kerti með, en er þeir tóku dúkana af, sá ég að í kerunum var aska, kol og svart litarefni. Hrærðu þeir allt þetta saman og tóku að maka andlit sín í hræringi þessum, svo þeir urðu viðbjóðslegir að sjá. Síðan grétu þeir hástöfum, veinuðu og æptu án afláts: „Vér lifðum sældarlífi, en vor ósvífna forvitni spillti því fyrir oss.“ Héldu þeir þessu kynlega atferli áfram nær því alla nóttina; en er komið var undir morgun, færði öldungurinn þeim vatn og þvoðu þeir þá andlit sín og hendur. Síðan fóru þeir úr hinum saurugu klæðum og í önnur hrein, svo engin merki sáust á þeim eftir hinar kátlegu aðfarir, sem ég hafði verið sjónarvottur að. Nú megið þér nærri geta, hvað ég átti bágt með að stilla mig. Oft var rétt að mér komið, að bregða þögninni og spyrja hina eineygðu menn. Kom mér ekki dúr á auga, það sem eftir var nætur. En er vér vorum komnir á fætur morguninn eftir, gengum vér út til að viðra oss í morgunkælunni og sagði ég við hina ungu menn: „Ég er ekki maður til að halda lög þau, er mér voru sett í gær. Þér eruð allir skýrleiks menn og vel viti bornir, að því er mér hefur virzt, en samt sá ég yður slíkt aðhafast í gærkvöldi, sem vitlausum mönnum einum væri ætlandi. Hvaða ólán sem af því kann að hljótast, þá get ég samt ekki stillt mig um að spyrja yður, hvers vegna þér hafið svert andlit yðar og hvers vegna þér eruð eineygðir. Hlýtur eitthvað sérlegt að valda þessu og því særi ég ykkur að seðja forvitni mína.“ Svöruðu þeir spurningum mínum engu öðru en því, að mig varðaði ekki um það, mér stæði á engu að vita það og væri mér fyrir beztu að bæla niður þessa hnýsnis ástríðu. Töluðum vér þenna dag um hitt og þetta og er vér höfðum snætt kvöldverð, og nótt var fyrir hendi; sótti öldungurinn aftur hin bládúkuðu ker; svertu þeir sig aftur og æptu: „Vér lifðum sældar lífi, en vor ósvífna forvitni spillti því fyrir oss.“ En er á þessu gekk hverja nótt eftir aðra, þá gat ég loksins ekki setið á mér lengur. Lagði ég nú fast að þeim, að svala forvitni minni eður vísa mér leið, að ég mætti heim komast í ríki mitt. „Því hér get ég ekki lengur haldizt við,“ sagði ég, „ef ég hverja einustu nótt á að horfa á svo fábreytilega sjón og vita ekki, hvernig á slíku stendur.“ Þá svaraði einn af hinum eineygðu: „Undrastu eigi, að vér breytum þannig við þig, því ekki gengur oss annað til að synja bænar þinnar en góðvilji einn, að afstýra þeim harmi frá þér, að rata í sama ólánið og vér. En viljir þú verða fyrir sama slysi og vér, þarft þú ekki annað en að segja til og skaltu þá fá þá úrlausn, sem þú mælist til.“ Kvaðst ég vera við öllu búinn, hvað sem væri, en þó töldu þeir um fyrir mér. „Hafðu ráð vort,“ sögðu þeir, „og stilltu forvitnina, því hægra auga þitt er í veði.“ „Það gerir ekkert til,“ anzaði ég, „ég lofa því, að sakast ekki við ykkur, þó ég verði fyrir óláni þessu, heldur skal ég sjálfum mér einum um kenna.“ Sögðu þeir mér og, að úr því ég hefði misst augað, mætti ég eigi vonast þess, að geta verið hjá þeim, ef mér hefði líkt til hugar komið; væri tala þeirra full og mættu ekki fleiri bætast við. Sagði ég þá, að mér þætti reyndar vænt um að vera með svo góðum mönnum, en ef ekki væri kostur á því, mundi ég láta mér það lynda, því mér væri fyrir öllu, að þeir gerðu bæn mína. Þegar hinir tíu eineygðu menn sáu að ég var staðráðinn í áformi mínu, slátruðu þeir sauð og flógu af honum gæruna og réttu mér hnífinn, sem þeir höfðu skorið með, og mælti einn þeirra: „Taktu við hnífnum, þar mun koma að þú þarft hans við; skal ég nú segja þér, hvernig á því stendur. Vér ætlum að sauma þig innan í gæru þessa og skilja þig einan eftir úti. Mun þá í sama vetfangi sjást á lofti kynjastór fugl, er Rok heitir; heldur hann að þú sért sauður, hremmir þig og flýgur með þig hæst upp undir ský. Lát samt ekki hugfallast, því hann mun beina flug til jarðar aftur og setjast á fjallstind einn. Undir eins og þú finnur að þú ert kominn á jörð niður, skaltu rista upp gæruna með hnífnum og fleygja henni af þér. Óðar en fuglinn sér þig, mun hann fljúga burt af hræðslu. Skalt þú þá án tafar ganga þaðan, þangað til þú kemur að höll einni mikilli, sem er alþakin gulli, stórum smarögðum og öðrum gimsteinum; skaltu ganga inn um hliðið, er ávallt stendur opið. Höfum vér allir verið þar, en viljum ekkert segja þér af því, sem vér höfum séð þar eða reynt; þú munt reyna það sjálfur. En það eitt skaltu vita, að hver okkar hefur látið hægra augað fyrir, og erum vér, vegna fjarveru vorrar þaðan, skyldaðir til að leggja á oss meinlæti þau, er þú sást. Höfum vér allir ratað í svo fáheyrð ævintýri, að rita mætti um það stóra bók, en vér megum ekki segja meira af því.“ 77. NÓTT. Þegar einn af hinum eineygðu hafði sagt mér allt þetta, sveipaði ég að mér gærunni og hafði ég nú með mér hnífinn; saumuðu þeir síðan fast að mér og gengu aftur í eirhöllina. Leið ekki á löngu áður en ég sá fuglinn Rok, er þeir höfðu talað um; steypti hann sér yfir mig úr háa lofti og hremmdi mig í klær sínar eins og sauð og flaug svo upp aftur himinhátt með mig, unz hann renndi sér niður aftur á háan fjallshnúk og lagði mig þar niður. Undir eins og ég fann, að ég var kominn á jörð niður, risti ég gæruna af mér með hnífnum, fleygði henni og gerði fuglinn varan við mig; flaug hann jafnskjótt sem hann sá mig, fyrir hræðslu sakir. Fuglinn Rok er hvítur að lit, ógurlega mikill og sterkur; svo er hann rammefldur, að hann flýgur með fíla af jafnsléttu upp á hæstu fjöll og étur þá þar. Var ég nú bráðlátur að sjá hina fyrirheitnu höll og stóð alls ekki við, heldur flýtti mér, sem ég gat, svo ég náði þangað á tæpum hálfum degi. Þótti mér hún enn fallegri en henni hafði verið lýst fyrir mér, og kom ég gegnum hið opna hlið inn í ferstrendan garð, svo víðan, að umhverfis hann voru níutíu og níu dyr úr sandels- og olíuviði, og einar dyr af gulli, auk margra skrautlegra stiga, er lágu upp til hinna efri herbergja. Urðu fyrir mér opnar dyr og kom ég inn um þær í stóran sal; sá ég þar sitja fjörutíu meyjar, svo óumræðilega fagrar, að ég gat eigi hugsað mér fegurri. Voru þær allar skrautbúnar. Undir eins og þær sáu mig, stóðu þær upp og biðu þess ekki, að ég heilsaði þeim, heldur heilsuðu þær mér að fyrra bragði með miklum gleðilátum og sögðu: „Kom heill, kom heill, drottinn vor og herra!“ Því næst tók ein þeirra til máls! „Lengi höfum vér þráð slíkan riddara, sem þú ert. Má ráða það af yfirbragði þínu, að þú hefur alla þá kosti til að bera, sem vér óskum oss, og vonum vér, að þér þyki félagsskapur vor hvorki ógeðfelldur né þér ósamboðinn.“ Neyddu þær mig til að setjast í sæti, sem var hærra en þeirra, og var mér það mjög á móti skapi. En er ég lét í ljósi, að mér líkaði miður, mæltu þær: „Þetta er þitt sæti; upp frá þessu ert þú drottinn vor, herra og dómari, en vér erum ambáttir þínar, reiðubúnar til að gera hvað sem þú skipar.“ Fékk mér það nú mikillar undrunar, hvað þessar ástúðlegu meyjar lögðu sig í líma að gera mér allt að skapi. Ein kom til mín með heitt vatn og þvoði á mér fæturna, önnur hellti ilmandi vatni yfir hendur mínar, sumar færðu mér klæðnað og hjálpuðu mér til að 78. NÓTT. Þegar ég hafði sagt hinum fjörutíu meyjum sögu mína til enda, urðu þær eftir, sem næst mér sátu, til að skemmta mér, en hinar fóru út að sækja kerti, því dimmt var orðið. Komu þær aftur með fjölda ljósa, svo ekki þurfti að sakna dagsbirtunnar, og röðuðu þær ljósunum svo fagurlega niður, sem hugsazt gat. En nokkrar báru inn þurrkaða ávexti, súrsaðan mat, sætindi og þorstsæla rétti; báru þær og alls konar vín og aðra drykki á borð, en aðrar komu með hljóðfæri. En þegar öllu var skipulega fyrir komið, þá buðu þær mér að setjast til borðs. Settust þá meyjarnar líka og stóð samsæti þetta lengi yfir. Þær, sem kunnu að syngja og leika á hljóðfæri, skemmtu með fögrum söng, hinar dönsuðu tvær og tvær með óviðjafnanlegum yndisþokka, og stóð á þessum leik þangað til komið var miðnætti. Þá tók ein af hinum fögru húsfreyjum til orða og mælti: „Þú munt vera þreyttur af göngunni og er nú tími til kominn að þú njótir hvíldar. Herbergi þitt er til reiðu; en áður en þú fer þangað, skalt þú kjósa af oss lagskonu til hvíluneytis, þá er þér lízt hvað bezt á.“ Svaraði ég því, að ég mundi trauður að kjósa, því mér þættu þær allar jafn fríðar, jafn skýrar og jafn maklegar þjónustu minnar; mundi ég því ekki vera sá glópur, að taka eina fram yfir aðra. Þá svaraði mér sú, er fyrst talaði: „Vér kunnum að meta kurteisi þína og vitum, að feimni þín kemur af ótta fyrir því, að afbrýðisemi muni kvikna með oss. En lát eigi slíkt aftra þér; vér ábyrgjumst, að hvernig sem þú kýs, þá skulum vér eigi verða afbrýðifullar, því vér höfum komið oss saman um, að njóta sömu sæmdar í röð, hver á eftir annarri og skal umferðin byrja á ný, þegar fjörutíu dagar er liðnir. Kjóstu því hiklaust sem þér líkar, og hafðu ekki af þér tímann, sem þér er ætlaður til nauðsynlegrar hvíldar og endurnæringar.“ Hlaut ég að láta undan og kaus ég þessa hina yndislegu mey, sem við mig talaði, því hún töfraði augu mín og heillaði hjarta mitt og var eins og skáldið lýsir: /# Hrafnsvart, hrynjandi hár um sveipar heiði hádegis húmi nætur, en skær ásján í skugga fylgsnum, dimmu dreifandi, daglengis skín. Era svo vænn viður, að vexti megi gullbjartrar líkja við limar beinar, né svo haukfránar hvarmatinnur antelópu, þó atalt horfi; hún nam af auðspöng augum renna. Heiðnar ástir í hjarta brunnu, er til hvítarmrar hug ég felldi; ástsjúkan hal enginn firni, þó táli teygist og trú gleymi. #/ Hinn ástúðlegi meyjaskari skildi þar við okkur og gekk til hvílu. 79. NÓTT. Um það leyti, sem ég var klæddur morguninn eftir, komu hinar þrjátíu og níu meyjar í herbergi mitt. Voru þær allar öðruvísi búnar en daginn áður; buðu þær mér góðan dag og spurðu, hvernig mér liði. Því næst fóru þær með mig í bað, þvoðu mér sjálfar og þjónuðu mér á allar lundir móti vilja mínum. En er ég sté úr lauginni, færðu þær mig í annan klæðnað miklu skrautlegri en hinn fyrri. Sátum vér því nær allan daginn yfir borðum og er háttatími var kominn, beiddu þær mig aftur að kjósa mér lagskonu. Í stuttu máli, lafði mín, því ég vil ekki þreyta yður með því að stagast á hinu sama aftur og aftur, ég var í heilt ár hjá hinum fjörutíu meyjum og samrekkti þeim til skiptis. Ekkert bar það til allan þenna tíma, er á minnsta hátt glepti munaðarsælu vora; en er þessi tími var á enda, komu hinar fjörutíu meyjar einn morgun til mín, en þá voru þær ekki með gleðibragði, né spurðu um líðan mína, heldur flóðu þær í tárum. Hver þeirra faðmaði mig eftir aðra með blíðlæti og mælti: „Vertu sæll, elskulegi kóngsson! Við verðum að skilja við þig.“ Komst ég við af tárum þeirra og grátbændi þær, að segja mér, hvað að þeim gengi og hvernig á skilnaði þeim stæði, er þær töluðu um. „Fyrir guðs sakir, elskurnar mínar!“ sagði ég, „látið mig vita, hvort í mínu valdi stendur að hugga ykkur, eða er aðstoð mín árangurslaus?“ Í stað þess að svara því, er ég spurði að, önzuðu þær: „Guð gæfi vér hefðum aldrei séð þig né þekkt. Margir riddarar hafa sýnt oss þá sæmd, að koma á vorn fund, en enginn þeirra var eins látprúður, mildur og glaðvær og svo að öllum kostum búinn, sem þú. Við vitum ekki, hvernig við eigum að lifa án þín.“ Að svo mæltu kom upp fyrir þeim mikill grátur að nýju. Beiddi ég þær enn að láta mig ekki lengur ærast af óþreyju, heldur segja mér óhikað orsök harma þeirra, og svöruðu þær þá: „Æ, hvað mundi vera oss meira sorgarefni en það, að verða að skilja við þig? Má vera, að við sjáumst aldrei framar. En ef þú vildir og hefðir stillingu til, þá væri þó ekki ómögulegt, að við mættum finnast aftur.“ „Ég skil ekkert í því, sem þið talið um,“ mælti ég, „og bið ég ykkur að skýra orð ykkar.“ „Svo skal vera,“ tók ein þeirra til máls, „og skalt þú vita, að vér allar erum konunga dætur. Við búum hér saman og lifum sældarlífi, eins og þú veizt, en við hver árslok erum vér skyldar til að fara héðan og vera fjörutíu daga í burtu; valda þessu óbrigðanleg álög, sem við megum ekki segja frá. Munum vér seinna koma til hallarinnar aftur. Í gær var árið á enda og í dag verðum við að skilja við þig; þess vegna liggur svo illa á okkur. En áður en við leggjum af stað, munum við afhenda þér alla lykla og einkum þá, er ganga að hinum hundrað dyrum; hefur þú þar nóg til að svala forvitni þinni, og skalt þú hafa það þér til afþreyingar meðan við erum burtu. En þess biðjum við þig. — það er sjálfum þér fyrir beztu og stendur okkur á mestu — ljúktu ekki upp gulldyrunum! Því ef þú lýkur þeim upp, munum við aldrei framar sjást; eykur þessi áhyggja mjög á harma vora. Það er vonandi, að þú hlýðir ráði þessu, þar sem heill þín liggur við. Gættu þín vel, því ef þú lætur eftir forvitni þinni, þá bakar þú sjálfum þér mikið tjón. Við sárbænum þig, að varast slíkt glappaskot og veita okkur þá huggun, að fá að finna þig aftur, þegar hinir fjörutíu dagar eru liðnir. Að vísu væri oss hægt að hafa með oss lykilinn að gulldyrunum, en það væri ókurteisi, þar sem kóngsson á í hlut, að tortryggja vizku hans og stillingu....“ 80. NÓTT. Ég varð sárhryggur af því, er hinar fögru konungadætur sögðu mér. Gaf ég þeim í skyn, hvílíks saknaðar og leiða fjarvera þeirra fengi mér, og þakkaði ég þeim fyrir heilræðið. Ég lofaði að hlýðnast þeim, sór og sárt við lagði, að ég gæti gert það, sem örðugra væri, til þess að hljóta slíkt lán, sem það væri, að una aldri sínum hjá slíkum afbragðs konum. Því næst kvöddumst við með mestu blíðu; faðmaði ég þær allar hverja eftir aðra, og nú var ég allt í einu aleinn eftir í höllinni. Á hinu liðna ári hafði ég gleymt mér svo í munaðarlífinu, hinum inndæla félagsskap, sönglistinni og skemmtununum, að ég hvorki hafði tíma né löngun til að kynna mér hina merkilegu hluti, sem voru í töfrahöll þessari. Þó að ég hefði þar ótal fagra hluti fyrir augum á degi hverjum, varð mér ekki einu sinni litið til þeirra, svo var ég frá mér numinn af fegurð meyjanna og ánægður af því, hvað þær voru mér ljúfar og ástúðlegar. Þess vegna fékk burtför þeirra mér ákafrar hryggðar, og þó við værum ekki skilin að samvistum meira en fjörutíu daga, mátti mér, sem það væri hundrað ár. Ég einsetti mér að hafa jafnan í hug hið mikilsvarðandi heilræði, er þær gáfu mér, og ljúka aldrei upp gulldyrunum. En af því ég, að þessu einu undanteknu, mátti seðja forvitni mína sem ég vildi, þá tók ég þann lykilinn, sem fyrstur var í röðinni af þeim, er gengu að hinum öðrum dyrum. Lauk ég nú upp hinum fyrstu dyrum. Inn um þær dyr kom ég í aldingarð, og hygg ég að enginn finnist slíkur um víða veröld, og enda, að sá taki honum ekki fram, sem trúin hefur fyrirheitið oss eftir dauðann. Varð ég frá mér numinn að horfa á allt það, er garður þessi hafði til að bera, hið ágæta skipulag, þrifnaðinn, fyrirkomulag plantnanna, ógrynni, margbreytni og fegurð ávaxtanna. Skal þess og geta, að þessi dýrðlegi garður var vökvaður fágætum vatnsveitingum. Þar voru haglega grafnir og beinþræddir skurðir, er leiddu gnóglegt vatn að rótum trjánna, sem vatnsþurfandi voru til að bera hið fyrsta brum og blóm, en aðrir færðu minna vatn til þeirra, sem aldinvísir var kominn á, og enn aðrir miklu minna til þeirra trjáa, sem báru því nær fullvaxin aldin; voru þau aldin miklu stærri en almennt gerist í öðrum görðum. En í þeim rennum, sem fluttu vökva til þeirra trjáa, er alþroskaða ávexti báru, var ekki meira vatn en svo, að þau gátu nærzt og viðhaldizt í sama gróðri. Ég ætlaði aldrei að geta þreytzt á að skoða þenna inndæla stað og dást að honum, og mundi ég aldrei hafa þaðan farið, hefði ég ekki eftir þessu gert mér enn meiri hugmyndir um það, sem ég átti óséð. Fór ég því úr garði þessum gagntekinn af undrun, lokaði dyrunum og lauk upp þeim, er næstar voru. Þar var eigi aldingarður, heldur jurtagarður, og var hann að sínu leyti eins frábær. Hann var mikill um sig, og minni vatnsveitingar en í hinum, til þess að engin plantan fengi meira vökva en þurfti. Blómguðust þar samtímis ýmsar jurtir, sem annars aldrei gróa á sömu árstíð, bæði rósir, jasmínur, hyasintar, anemónur, túlípanar, sóleyjar, negulblóm, liljur og fjöldi annarra blóma, og ekkert getur sætara hugsazt en hinn samblandaði blómilmur, sem ég andaði að mér í garði þessum. Nú lauk ég einnig upp þriðju dyrunum og kom inn í stórt fuglahús; var gólfið þar lagt ýmiskonar marmara. Búrið var úr sandels- og olíuviði og var í því ótölulegur fjöldi næturgala, kanarífugla, lævirkja, og annarra ennþá sætrómaðri söngfugla, sem ég aldrei fyrr á ævi minni hafði heyrt né séð. Fæða þeirra og drykkur var í dýrustu jaspis- og agatskálum og var frá öllu gengið með slíkum þrifnaði, að ég hugsaði með sjálfum mér, að ekki veitti af hundrað mönnum til að halda þessu stóra fuglahúsi í slíkum þrifum. En hvorki sá ég hér nokkurn mann né heldur í görðunum, sást þar þó ekkert illgresi né minnsta vanhirðing. Sól var runnin til viðar og var ég frá mér numinn af sönglist þessa fuglagrúa, sem nú tók að leita sér nátthvíldar. Fór ég því til herbergis míns og sofnaði með þeim ásetningi, að ljúka upp næsta dag öllum hinum dyrunum nema þeim síðustu, þeim hundruðustu — gulldyrunum. Daginn eftir lauk ég upp fjórðu dyrunum og svo sem ég hafði furðað mig á því, er ég sá daginn áður, undraðist ég hálfu meira það, er ég nú sá. Kom ég inn í víðan garð og var kringum hann undurfögur bygging, en ég vil eigi lýsa því nákvæmar, svo saga mín lengist ekki um of. Voru fjörutíu dyr á byggingu þeirri og einn féhirzlusalur innar af hverjum dyrum, en hver þeirra var meira virði en hið mesta konungsríki. Í hinum fyrsta lágu perluhrúgur; voru hinar stærstu perlur, þó ótrúlegt þyki, á stærð við dúfuegg, og var miklu meira af hinum stóru en hinum smáu. Í næsta sal voru demantar, karbunklar og roðasteinar, í hinum þriðja smaragðar, í hinum fjórða stangagull, gullpeningar í hinum fimmta, stangasilfur í tveimur hinum næstu; en í hinum voru ametystar, tópasar, ópalar, tyrkisar, hyasintur og allir gimsteinar, sem hugsazt geta, að ég ekki nefni jaspis, agat og karneól. Þar að auki var fullt hús af kóralgreinum og enda heilum kóraltrjám. Þegar ég hafði virt fyrir mér öll þessi auðæfi, réði ég mér ekki fyrir undrun og hrópaði: „Þó að auðlegð allra konunga veraldarinnar væri komin á einn stað, kæmist hún ekki í hálfkvisti við þetta. Mikill lánsmaður er ég, að eiga öll þessi auðæfi og þar á ofan fjörutíu hinar fríðustu konur jarðríkis. En ég vil ekki tefja mig á því, lafði mín, að lýsa öllum hinum sjaldgæfu dýrgripum og gersemum, sem ég sá hina næstu daga. Það eitt segi ég yður, að mér veitti ekki af þrjátíu og níu dögum, til þess að ljúka upp hinum níutíu og níu dyrum og sjá allt, sem geymt var innar af þeim. Nú voru einungis eftir hundruðustu dyrnar og þeim var mér bannað að ljúka upp.... 81. NÓTT. Nú kom dagur sá að hendi, sem var hinn fertugasti frá því ég skildi við hinar fögru konungadætur, og hefði ég á þessum degi getað stillt mig, eins og skylda mín var, mundi ég hafa orðið hinn mesti gæfumaður, þar sem ég nú varð hinn mesti ólánsmaður. Daginn eftir átti ég von á konungadætrunum, og hefði ég átt að hafa taum á forvitni minni af tilhlökkuninni að sjá þær. En ég var breyskur, sem mig mun lengi iðra, og bugaðist ég af ginningum djöfulsins, sem lét mig engan frið hafa, heldur freistaði mín jafnt og stöðugt, þangað til ég ofurseldi mig hörmungum þeim, er síðan hafa gengið yfir mig. Ég lauk því upp hinum ískyggilegu dyrum, þvert á móti heiti mínu, og óðar en ég hafði stigið fæti yfir þröskuldinn, lagði á móti mér sætan ilm, en þó brá mér svo annarlega við, að ég hné hálft um hálft í ómegin. Kom ég þó fljótt aftur til sjálfs mín og hefði ég þá átt að láta bendingu þessa verða mér að varnaði, loka dyrunum og bæla niður forvitnina fyrir fullt og allt, en í þess stað hélt ég áfram. Því þegar ég hafði farið út og hresst mig í útiloftinu, gat ég vel þolað ilminn. Ég kom inn í glæsilegt, fagurhvelft herbergi, og var sóllauki stráð yfir gólfið. Þar brann fjöldi ljósa á stórum kertistikum úr gulli; loguðu þau af angandi olíu og ilmkvoðu; logaði þar og á gull- og silfurlömpum af ilmkynjaðri olíu og stóð af ljómandi birta. Var þar margt nýstárlegt að sjá, en það, sem mér varð starsýnast á, var svartur hestur, og getur enginn ímyndað sér félegri grip eða fagurskapaðri. Ég gekk að honum til þess að skoða hann nálægt, og sá ég að söðull og beizli var af skíru gulli og hvorttveggja völundarsmíði; jatan var af kristalli og öðrumegin full af höfrum og hirsi en hinumegin af rósavatni. Nú vildi ég sjá hestinn við birtuna, teymdi hann út, fór honum á bak og reyndi að koma honum af stað; en er honum varð ekki komið úr sporunum, lamdi ég hann með svipu, sem ég hafði fundið inni í húsinu hjá stalli hans. Í sama vetfangi tók hann viðbragð og hneggjaði ógurlega, því næst þandi hann út frá sér vængi, er ég alls ekki hafði séð nein mót til, og flaug hátt í loft upp. Hugsaði ég nú ekki um annað en að sitja fastur í söðlinum, og tókst mér það, svo mikið ofboð, sem yfir mig kom. Loksins renndi hann sér niður og staðnæmdist á flatþaki hallar nokkurrar, og áður en ég gæti stigið af baki, hristi hann sig svo óþyrmilega, að ég byltist niður af honum, og um leið sveiflaði hann taglinu svo hart í andlit mér, að ég missti hægra auga mitt og hef síðan verið eineygður. Nú mundi ég allt það, sem hinir tíu eineygðu menn höfðu sagt; hesturinn flaug burt og ég stóð upp harmandi sáran ólán það, er ég sjálfur hafði bakað mér. Ég gekk ofan af þakinu í innhúsin, með hendina fyrir auganu, því mér logsveið; kom ég þá í sal einn og stóðu þar tíu legubekkir settir í hring og í miðjum hringnum ellefti legubekkurinn og lægri en hinir; sá ég þá að ég mundi aftur vera kominn til hallarinnar, þaðan er fuglinn Rok hafði flogið með mig. Hinir tíu eineygðu unglingar voru ekki komnir heim, en ekki leið langt um þangað til þeir komu og var öldungurinn með þeim. Afturkoma mín og missir auga míns kom þeim alls ekki óvart, og sögðu þeir: „Við samhryggjumst þér af hjarta, að þér varð ekki gleðilegri heimkomu auðið, en við erum saklausir af óláni þínu.“ „Það væri rangt af mér,“ anzaði ég, „að kenna ykkur um þetta; ég hef steypt mér í óhamingjuna sjálfur; ég á ekki sök nema á sjálfum mér.“ Þá sögðu þeir: „Ef sætt er sameiginlegt skipbrot, þá getur okkar dæmi verið þér til huggunar. Fyrir þér fór eins og okkur; við lifðum heilt ár í sama munaði og áttum kost á sömu sælu, hefðum við ekki lokið upp gulldyrunum í fjarveru konungadætranna. Þú varst ekki hyggnari en við, og þú hefur sætt sömu refsingu. Vér skyldum fegnir lofa þér að vera hjá okkur, og bæta yfir syndir þínar með oss, en þú veizt, hvers vegna okkur er það fyrirmunað. Haf þig því á burt og far til hirðarinnar í Bagdad; þar muntu hitta þann sem ráða mun fyrir auðnu þinni.“ Nú sögðu þeir mér hvaða veg ég skyldi fara og skyldi ég við þá. Á leiðinni lét ég raka skegg mitt og augabrúnir og tók á mig förumunks gervi. Hef ég lengi flakkað og kom ég til borgar þessarar þegar dagsett var. Hitti ég við borgarhliðið förumunka þessa, sem eru jafnókunnugir og ég, og undruðumst við þegar við sáum að okkur vantaði alla sama augað. Við höfðum ekki tíma til að ræða um þetta sameiginlega líkams lýti, því myrkrið datt á, og auðnaðist oss að bera hér niður og biðja yður, lafði mín, um líkn þá, er þér hafið svo drengilega veitt oss.“ Þegar hinn þriðji förumunkur hafði lokið sögu sinni, tók Sobeide til máls og segir við hann og förunauta hans: „Farið nú hvert á land sem þið viljið; þið eruð frjálsir allir þrír.“ Einn af þeim varð fyrir svörum og mælti: „Lafði mín, vér biðjum yður að fyrirgefa forvitni vora, og leyfa oss að heyra sögu þeirra manna, sem eftir eru.“ Sobeide veik nú máli sínu að kalífanum, vezírnum Gíafar og Mesrúr, sem hún þekkti ekki, og mælti: „Nú er að ykkur komið, að segja sögu ykkar.“ Þá mælti stórvezírinn, sem alltaf hafði verið fyrir svörum: „Lafði mín, til þess að hlýðnast boðum yðar þurfum vér ekki annað en að taka það upp aftur, sem vér sögðum áður en við oss var tekið í húsi þessu. Vér erum kaupmenn frá Mússúl og erum komnir til Bagdad til að selja vörur vorar, sem vér höfum komið til geymslu, þar sem vér erum til húsa. Í dag hafði einn af kaupmönnum hér boðið oss í veizlu með öðrum verzlunarmönnum. Veitti hann oss dýrindis rétti og ágætasta vín og á eftir lét hann koma dansmeyjar og söngmenn. Gerðum við þá svo mikinn glaum og háreysti, að varðmenn komu og tóku nokkra af gestunum fasta. Vér vorum svo heppnir að sleppa, en af því langt var áliðið og dyrnar á húsi voru lokaðar, vissum vér ekki, hvert vér skyldum halda. Nú vildi svo til að vér gengum fram hjá húsi yðar og þegar vér heyrðum, hvað hér var glatt á hjalla, réðum vér af, að drepa á dyr. Þetta er allt og sumt, sem vér höfum að segja samkvæmt skipun yðvarri.“ Þegar Sobeide hafði heyrt þetta, var eins og hún vissi ekki, hverju svara skyldi. Eftir þessu tóku förumunkarnir og beiddu hana að vera eins góða við þessa þrjá kaupmenn eins og hún hefði verið við þá, förumunkana. Þá mælti hún: „Svo skal vera; ég vil að þið séuð mér allir um jafnt þakklæti skyldugir og skal ég sýna ykkur miskunn, með því skilyrði, að þið að vörmu spori farið héðan, hvert sem ykkur lystir.“ Það var auðheyrt á máli Sobeide, að hún ætlaðist til, að sér væri hlýtt; fóru þeir þá allir umtalslaust á burt, kalífinn, Gíafar, Mesrúr, hinir þrír förumunkar og daglaunamaðurinn. Þeim stóð líka ótti af hinum vopnuðu svertingjum, sem stóðu þar kringum þá. Þegar þeir voru komnir út á stræti, mælti kalífinn við förumunkana, en lét ekkert á bera, hver hann væri: „Hvert ætlið þið nú að fara, ókunnugir menn og nýkomnir í borgina, og enn er ekki kominn dagur?“ „Herra!“ sögðu þeir, „við erum raunar í vandræðum út af því.“ „Komið þá með oss,“ segir kalífinn, „vér skulum greiða úr vandræðum ykkar.“ Því næst hvíslaði hann að stórvezír sínum, að hann skyldi fara með hina þrjá förumunka heim til sín og leiða þá fyrir sig næsta dag. „Ég ætla að láta uppskrifa ævisögur þeirra,“ sagði hann, „þær eru þess verðar, að þær séu geymdar í árbókum stjórnar minnar.“ Nú tók vezírinn Gíafar förumunkana með sér; daglaunamaðurinn fór heim til sín, en kalífinn fór með Mesrúr til hallar sinnar. Hann lagðist til svefns, en honum kom ekki dúr á auga, svo miklum heilabrotum olli það, er hann hafði heyrt og séð. Lék honum næsta mikil forvitni að heyra, hver þessi Sobeide væri, og hvað henni hefði gengið til að kvelja svörtu tíkurnar svo miskunnarlaust; eins langaði hann til að vita, hvers vegna svo mörg ör væru á brjóstum Amíne. Meðan hann var að grufla út í þetta, ljómaði af degi. Stóð hann þá upp og gekk inn í sal þann, er hann hélt í ráðstefnur og veitti þegnum sínum áheyrn; settist hann þar í hásætið. Að stundarkorni liðnu kom stórvezírinn og sýndi honum lotningarmerki eins og hann var vanur. Tók þá kalífinn óðar til máls: „Vezír, málefni þau, sem nú eru fyrir hendi, kalla eigi mjög hart að; öðru máli er að gegna um hinar þrjár konur og hinar tvær svörtu tíkur. Ég hef engan frið fyrr en ég veit sannleikann um þessa kynlegu hluti. Komdu því með konurnar og förumunkana til mín á sama tíma. Far nú og gæt þess, að mér þykir löng biðin.“ Vezírinn þekkti herra sinn, að hann var ákafamaður og hinn bráðlátasti og flýtti sér því, að hlýðnast boði hans. Fór hann og sagði konunum með mestu kurteisi, að sér hefði verið skipað að leiða þær fyrir kalífann, en ekki drap hann neitt á það, sem gerzt hafði um nóttina. Þær systur huldu sig þegar blæjum sínum og fóru með vezírnum, en förumunkana tók hann með sér í leiðinni; höfðu þeir á síðan komizt að því, að þeir höfðu séð kalífann og talað við hann eins og ókunnugan. Leiddi vezírinn þau öll inn í höllina og varð svo skjótbúinn með erindi sitt, að kalífinn varð stórglaður. Fyrir kurteisi sakir, þar sem embættismenn voru við, lét kalífinn vísa hinum þremur konum til sætis bak við fortjaldið í dyrunum að herbergi hans, en hina þrjá förumunka lét hann vera næst sér; sýndu þeir með lotningarmerkjum, að þeir vissu vel frammi fyrir hverjum þeir stóðu. Þegar systurnar þrjár voru setztar niður, veik kalífinn sér að þeim svo mælandi: „Yður mun bregða í brún, þegar ég nú segi, að ég í nótt var í húsum ykkar, dularbúinn eins og kaupmaður. Þið munuð ef til vill vera hræddar um, að þið hafið móðgað mig, og vera má þér ætlið, að ég hafi stefnt ykkur hingað til þess að láta ykkur kenna á reiði minni. En verið ókvíðnar og vitið fyrir víst, að ég hef gleymt því, sem gert er, og að mér [1227.png: Harún Alrasjid] fellur háttalag ykkar vel í geð. Mundi ég kjósa, að allar konur í Bagdad væru svo vel viti bornar sem þið eruð. Skal ég aldrei gleyma stillingu þeirri er þið sýnduð, þar sem vér vorum ókurteisir. Þá var ég ekki meira en kaupmaður frá Mússúl, en nú er ég Harún Alrasjid, kominn af hinni vegsamlegu Abbas-ætt, er gengur í stað vors mikla spámanns. Hingað kallaði ég ykkur til þess að ég mætti heyra af ykkar eigin sögusögn, hverjar þið eruð, hvers vegna ein ykkar misþyrmdi svörtu tíkunum og tárfelldi með þeim á eftir. Eins leikur mér forvitni á að vita, hvers vegna svo mörg ör eru á brjóstum annarrar.“ Þetta mælti kalífinn skýrt og skilmerkilega og heyrðu hinar þrjár konur hvert orð, en samt tók vezírinn Gíafar hvert orð upp aftur eftir honum, því það var hirðsiður. 82. NÓTT. Í það mund, sem nótt var á enda, kallaði Dínarsade: „Elsku systir! Fyrir alla muni segðu okkur söguna af henni Sobeide, því ég geng að því vísu, að hún hafi sagt kalífanum hana.“ „Það gerði hún,“ sagði Sjerasade. Soldán uppörvaði drottningu til að segja söguna og gerði hún það á þessa leið: Sagan af Sobeide Sobeide tók þannig til máls: „Drottinn rétttrúaðra manna! Saga sú, er ég ætla að segja yðar hátign, er einhver sú einstakasta, sem nokkur maður hefur heyrt. Ég og báðar svörtu tíkurnar erum þrjár systur, sammæðra og samfeðra, og skal ég segja yður, hversu kynlega það atvikaðist að þær breyttust í tíkur. Báðar konurnar, sem við eru og hjá mér eru til húsa, eru líka systur mínar; við erum samfeðra, en sundurmæðra. Sú heitir Amíne, sem örin hefur á brjóstunum, hin Safie, en ég heiti Sobeide. Eftir föður okkar látinn var fjármunum hans skipt jafnt á milli okkar. Þegar báðar stjúpsystur mínar höfðu fengið sinn part, sögðu þær skilið við okkur og bjuggu sér með móður sinni. En við systurnar vorum kyrrar hjá móður okkar, sem þá var enn á lífi, en andaðist síðar og lét hverri okkar eftir sig þúsund sekkínur. Þegar við vorum orðnar fjár okkar ráðandi, giftust báðar eldri systur mínar, fóru burt með mönnum sínum og létu mig sitja eina eftir. Undir eins eftir brúðkaupið seldi maður annarrar þeirra allar eigur sínar; fóru þau síðan til Afríku, bæði með fé það, er hann fékk fyrir þær og fjármuni hennar. Eyddi hann þar öllu fé sínu og konu sinnar og þegar hann var alls laus, rak hann hana frá sér og hafði ósannindi að yfirvarpi sér til réttlætingar. [1229.png: Sobeide sagði kalífanum sögu sína] Nú kom hún aftur til Bagdad og hafði orðið að þola mestu hörmungar og volæði á slíkri langferð; hún leitaði skjóls hjá mér og var þá svo aumkvunarlega til reika, að hvert steinhjarta mátti vikna. Fagnaði ég henni með ástúð, sem hún ætíð mátti eiga von á af mér. En er ég spurði hana, hvað hafði steypt henni í þetta ólán, sagði hún mér grátandi frá hinu illa athæfi manns hennar og hversu ósæmandi meðferð hún hafði orðið fyrir. Komst ég þá svo við að ég tárfelldi með henni; fylgdi ég henni því næst til lauga, og gaf henni klæðnað af sjálfri mér. „Elsku systir!“ sagði ég við hana, „þú ert okkar elzt og ég álít þig sem móður mína. Meðan þú varst burtu, hefur guð blessað mín litlu efni og atvinnu þá, sem ég hef varið þeim til; hef ég stundað silkiorma rækt og heppnazt vel. Treystu því, að allt, sem ég á, er líka þín eign og skal það vera þér jafn heimilt, sem sjálfri mér.“ Nú lifðum við saman marga mánuði í bezta samlyndi. Oft hugsuðum við til hinnar þriðju systur og furðuðum okkur á því, að við ekkert skyldum frétta af henni; en allt í einu kom hún sjálf og var jafn aumlega stödd sem hin elzta. Hún hafði orðið fyrir sömu meðferð af manni sínum og fékk hún hjá mér sömu viðtökur og hin. Nokkru síðar gerðu báðar systur mínar mér uppskátt, að þær ætluðu að giftast, til þess að vera mér ekki lengur til byrði. Svaraði ég, að ef þeim gengi ekki annað til, væri þeim þeirra hluta vegna óhætt að vera hjá mér, því eigur mínar nægðu okkur þremur til sómasamlegs framfæris. „En ég er hrædd um,“ sagði ég, „að þessi gifting sé girndarráð ykkar beggja. Sé svo, hlýt ég að játa, að mér kemur það á óvart; getið þið hugsað til að giftast í annað sinn, sem hafið haft svo lítið lán af hjúskapnum? Þið vitið, hversu góður maður er sjaldfenginn; hlýðið því ráðum mínum og látum okkur búa saman, og gera hverri annarri lífið svo inndælt, sem okkur er unnt.“ Reyndi ég nú að telja þeim hughvarf, en þær höfðu einsett sér að giftast og gerðu það líka. En nokkrum mánuðum eftir komu þær til mín og færðu sér allt til afsökunar, sem þær gátu, að þær hefðu ekki fylgt mínum ráðum. „Þú ert okkar yngst,“ sögðu þær, „en miklu vitrari en við; viljir þú aftur taka okkur sem ambáttir þínar, skulum við framvegis varast slík glappaskot.“ „Elsku systur!“ svaraði ég, „hjartaþel mitt ykkur til handa hefur ekki breytzt síðan við skildum; njótið því með mér alls, sem ég á.“ Ég faðmaði þær að mér og lifðum við nú saman eins og fyrri. Nú leið svo eitt ár, að okkur skildi aldrei á, orð né verk, og lét guð efni mín blessast, svo ég ásetti mér að fara sjóferð í verzlunarerindum og eiga nú meira á hættu en áður. Fór ég því með báðum systrum mínum til Balsora og keypti þar skip með fullkomnum útbúnaði og fermdi það varningi frá Bagdad. Sigldum við burt í hagstæðum vindi og vorum skjótt komnar út í Persalandsflóa. Síðan stýrðum við til Indíalands og vorum tuttugu daga í hafi unz við sáum land. Beint fram undan oss var fjall nokkurt afar hátt og tilsýndar eins og undir því stæði borg ein, mikil og fögur. En blásandi byr bar oss skjótt til hafnar og köstuðum vér þar akkeri. Ég hafði ekki eirð á að bíða eftir systrum mínum og lét því róa mig eina til lands; gekk ég síðan rakleiðis til borgarhliðanna. Þar sá ég fjölda varðmanna með stafi í höndum, sátu sumir, aðrir stóðu, en allir voru þeir svo voðalegir, að ég varð dauðhrædd. En er ég sá, að þeir hrærðust ekki úr stað, og jafnvel augu þeirra bærðust ekki, þá herti ég upp hugann, kom nær og sá að þetta voru steingjörvingar. Því næst fór ég inn í borgina og gekk um mörg stræti; sá ég hingað og þangað menn í ýmsum stellingum, en allir voru þeir grafkyrrir og að steini orðnir. Í þeim hluta borgarinnar, sem kaupmenn höfðu búið, voru flestar sölubúðir lokaðar, en í þeim, sem opnar stóðu, sá ég líka steinmenn. En er ég leit upp til reykháfanna, sá ég engan reyk upp stíga og réði ég af því, að allt mundi orðið að steini innanhúss og utan. Í miðri borginni var autt pláss og mikið um sig. Þar rak ég augun í stórar dyr með vængjahurðum, sem lagðar voru gullplötum og stóðu báðar opnar. Silkifortjald var dregið fyrir og uppi yfir hékk lampi. Þegar ég hafði virt fyrir mér stórhýsi það, er dyrnar voru á, þá efaði ég ekki, að það mundi vera höll konungs þar í landi. Skildi ég ekki í því, að ég skyldi ekki hafa hitt þar nokkurn lifandi mann, og gekk því inn í höllina í þeirri von, að ég mundi loksins einhvern finna. Dró ég fortjaldið frá, en undraðist nú hálfu meira en áður, því ég sá ekki í fordyrinu nema varðmenn í steins líki; sátu sumir, en sumir stóðu eða lágu. Gekk ég því næst inn í víðan garð, og voru þar margir menn, sem sýndust fara eður koma, en hrærðust ekki úr stað, því þeir voru orðnir að steini eins og hinir. Þaðan kom ég í annan og þriðja garð, en hvarvetna var hin sama auðn og alstaðar ríkti ógurleg dauðakyrrð. Þegar ég kom í hinn fjórða garð, sá ég ljómandi fagra byggingu; voru þar gullgrindur fyrir gluggum og hugði ég því, að þetta mundi vera aðsetur drottningar. Gekk ég þar inn og kom í sal nokkurn mikinn; var þar fjöldi svartra geldinga í steins líki; þaðan kom ég í herbergi harðla ríkulega búið, og var þar kona ein í steins líki. Sá ég, að hún mundi hafa verið drottning, því hún hafði kórónu á höfði og hálsmen úr hnöttóttum perlum, sem voru stærri en heslihnetur. Þegar ég skoðaði perlur þessar nálægt, þótti mér, sem enginn mætti fegra sjá. Ég var nú nokkra stund að dást að auðæfum og skrautbúnaði herbergis þessa; mest fannst mér um gólftjaldið, svæflana og legubekkinn, sem breitt var yfir indverskt klæði; var dúkurinn sjálfur með gulls lit, en á hann voru glitaðar manna- og dýramyndir með silfurlegum saumi, svo mesta snilld var á.... 83. NÓTT. Ég fór úr herbergi steindrottningarinnar og gekk um mörg skrautleg herbergi þangað til ég kom í óvenju stóran sal; var þar hásæti úr gulli og margar tröppur upp að því; það var og skreytt stórum smarögðum. Yfir hásætinu var hvíla úr dýrindis dúkum, alsett perlum. En það undraðist ég mest, að skínandi birta stóð af rúminu. Lék mér forvitni á hvað því mundi valda, og gekk því upp til hásætisins og sá þar á litlum stóli demant, viðlíka stóran og strútfugls egg, og svo skæran að ekki var minnsti galli á. En svo var hann óumræðilega bjartur, að ekki mátti í gegn sjá við dagsbirtuna. Fyrir ofan rúmið brunnu tvö ljós, sitt hvoru megin, og þóttist ég af því mega ráða, að einhver lifandi vera væri í þessari dýrðlegu höll, því ekki gátu ljósin logað af sjálfu sér. Marga aðra merkilega hluti varð mér starsýnt á í herbergi þessu, mundi það ekki hafa orðið verði virt, þó ekkert hefði þar verið annað en demantinn. Því næst gekk ég um enn þá önnur herbergi, því hvarvetna voru dyr opnar eða hurðir hnignar í gátt; voru þau eins fögur og hin, er ég hafði séð. Ég skoðaði einnig eldhúsin, vista- og fatabúrin. Var hvarvetna ógrynni auðæfa saman komið og svo varð ég frá mér numin af því að sjá þessi undur, að ég gleymdi öllu. Ég hugsaði hvorki um skip mitt né systur mínar, heldur einungis um að svala forvitni minni. Meðan ég var þarna, hallaði út degi og tók að dimma; rankaði ég þá við mér og hugsaði mér, að nú skyldi ég fara. En er ég leitaði burt, villtist ég í herbergjunum og ásetti mér loksins að láta fyrir berast um nóttina í hinu stóra herbergi þar sem var hásætið, rúmið, stóri demantinn og hin logandi ljós, en er morgnaði ætlaði ég að hverfa aftur til skips míns. Ég fleygði mér niður í rúmið og var ekki trútt um, að hrollur væri í mér, þar sem ég var alein á svo eyðilegum stað; gat ég því ekki sofnað fyrir hræðslu. Um miðnætur skeið heyrði ég manns rödd eins og einhver læsi hátt í ritningu vorri og því líkast, sem siður er í musterum vorum. Þá varð ég sárfegin og stóð upp, tók ljós og gekk úr einu herbergi í annað á hljóðið, þangað til ég kom að dyrum stofu einnar; var auðheyrt að hljóðið kom þaðan. Setti ég þá ljósið niður og gægðist inn um rifu, sem var í hurðinni. Þar inni var sem í bænhúsi og hvolfstúka í vegginn, sem í musterum, til bænagjörðar. Þar voru og hengilampar og tvær kertistikur með stórum og hvítum vaxkertum, sem logaði á; lengra burtu sá ég litla ábreiðu viðlíka og þær, sem tíðkast meðal vor, þegar vér föllum á knébeð. Á henni sat ungur maður, fríður sýnum og las með guðrækni í kóraninum, sem lá fyrir framan hann á litlu borði. Við þessa sjón brá mér vel og fór ég að hugsa um, hvers vegna þessi mundi vera sá eini maður, sem á lífi var í borginni, þar sem allt var orðið að steini, og efaði ég ekki, að eitthvað fáheyrt undur mundi valda þessu. Af því að hurð var opin í hálfa gátt, lauk ég henni upp, gekk inn og staðnæmdist frammi fyrir bænastúkunni svo mælandi með skýrri raust: „Lofaður sértu, guð, sem lézt oss farsællegrar ferðar auðið verða. Haltu hinni sömu vernd yfir oss af miskunn þinni og lát oss aftur komast til vors föðurlands. Bænheyr mig, drottinn, og lát ákall mitt koma til þinna eyrna.“ Hinn ungi maður leit upp til mín og mælti: „Seg mér, góða kona, hver ert þú og hvað hefur leitt þig til þessarar eyddu borgar? Ég skal aftur segja þér, hver ég er og hvað mig hefur hent, hvernig íbúarnir eru komnir í það ástand, sem þú hefur séð, og hvers vegna ég einn komst hjá þessu skelfilega óláni.“ Ég sagði honum þá í stuttu máli, hvaðan ég kæmi, og hverra erinda ég færi, og að ég hefði komizt farsællega til hafnar eftir tuttugu daga útivist. Því næst beiddi ég hann að gera sem hann hefði lofað og sagði ég honum, hversu forviða ég hefði orðið, þegar ég sá hina voðalegu auðn, sem alstaðar var. „Bíddu ofurlítið við,“ anzaði yngismaðurinn, lét aftur kóraninn, stakk honum í dýrmætt hulstur og lagði inn í stúkuna. En á meðan virti ég hann vandlega fyrir mér; þótti mér þá yfirbragð hans svo fagurt og þekkilegt, að hjarta mitt hlýnaði af einhverjum yl, sem ég ekki hafði orðið vör við fyrri. Hann lét mig setjast hjá sér og gat ég þá ekki á mér setið, að tala til hans með slíkum svip, að hann vel mátti sjá, hversu mér varð hann að skapi. „Ástúðlegi yngismaður,“ sagði ég, „enginn getur verið bráðlátari en ég, þar sem ég bíð útskýringar á svo mörgum kynlegum hlutum, sem fyrir mig hafa borið síðan ég fyrst sté fæti í borg þessa, og verður forvitni minni aldrei ofbrátt svalað. Seg mér fyrir alla muni, fyrir hvert kraftaverk komst þú einn lífs af, þar sem svo margir tortímdust með svo kynlegum hætti, að slíks eru ekki dæmi?“ 84. NÓTT. „Ég hef nógsamlega heyrt það á bæn þinni,“ mælti hinn ungi maður, „að þú trúir á sannan guð; skaltu nú heyra nýjan vott almættis hans. Borg þessi var höfuðborg voldugs ríkis, er faðir minn drottnaði yfir. Hann og öll hirðin, borgarmenn og gjörvallir þegnar hans voru Magar og tilbáðu eldinn í stað allsvaldanda guðs. Þó að foreldrar mínir væru heiðingjar, var ég samt svo lánsamur, að mér í bernsku var fengin góð og rétttrúandi fóstra; hún kunni kóraninn utanbókar, og gat þýtt hann til hlítar. Oft sagði hún þetta við mig: „Kóngsson minn, það er ekki nema einn sannur guð; varastu að trúa á aðra guði eða tilbiðja þá.“ Hún kenndi mér arabiska tungu og lét hún mig læra að lesa á kóraninum. Þegar skilningsþroski minn leyfði, útskýrði hún fyrir mér alla torskilda staði í þessari ágætu bók, og blés í brjóst mér anda hennar, svo að hvorki faðir minn né nokkur annar vissi af. Þegar hún andaðist, hafði hún frætt mig svo, að ég trúði af hjarta á sannindi hinnar mahómedönsku trúar. Eftir dauða hennar hélt ég staðfastlega við sannfæringu þá, er hún hafði innrætt mér, og hafði ég andstyggð á eldsdýrkun. Leyndi ég föður minn trú minni eftir ráði hennar, því ella mundi hann hafa ráðið mig af dögum. Fyrir eitthvað þremur árum og nokkrum mánuðum hljómaði snögglega drynjandi rödd um alla borgina og mælti svo skilmerkilega, að hver mátti heyra, þessi orð: „Þér borgarmenn! Leggið niður eldsdýrkun og tilbiðjið hinn eina almáttuga, miskunnsama guð!“ Þusti þá fólkið dauðhrætt til föður míns, sem var konungur borgarinnar og beiddi hann að segja sér, hvað hin ógurlega rödd ætti að þýða. Svaraði hann þá: „Látið ekki hræða ykkur né snúa frá trú ykkar.“ Nú treystu menn orðum hans og héldu áfram eldsdýrkun, en að ári liðnu heyrðist hin sama rödd og kom fyrir ekki; leið svo ár þangað til hún heyrðist í þriðja sinn og fór á sömu leið. En er enginn snerist til réttrar trúar, þá var það á síðasta degi hins þriðja árs um óttu skeið, að allir borgarmenn í einum svip urðu að steinum, hver þar sem hann var, eins og hann stóð og var á sig kominn. Ekki fór betur fyrir föður mínum, konunginum; hann breyttist í svartan stein eins og hann er hér í höllinni og drottningin, móðir mín, hafði sömu afdrif. Ég er sá eini, sem guð hlífði við þessari skelfilegu refsingu. Upp frá því hef ég þjónað honum enn þá rækilegar en fyrr, og veit ég fyrir víst, að hann hefur sent þig mér til huggunar. Fyrir það sé honum þökk og lof, því mér sárleiðist í þessari einveru.“ Öll þessi saga og þó einkum niðurlagið geðjaðist mér svo vel, að ég varð gagntekin af elsku til hins unga manns. „Kóngsson!“ sagði ég við hann, „guðleg forsjá hefur vafalaust flutt mig til þinna hafna, svo að þér gæfist kostur á að skilja við svo ógeðfelldan stað. Skip það, er ég kom á, getur verið vottur um, að ég er nokkurs metin í Bagdad, og skildi ég þar eftir ærna fjármuni. Dirfist ég því, að bjóða þér skjól hjá mér, þangað til drottinn rétttrúaðra manna og jarl spámannsins, sem þú trúir á, veitir þér tilhlýðilega sæmd. Þessi nafnfrægi konungur situr í Bagdad; munt þú komast að raun um, jafnskjótt sem hann veit þig kominn til höfuðborgar sinnar, að enginn leitar hans fulltingis árangurslaust. Hitt er ógjörningur, að þú dveljir lengur, þar sem allt hlýtur að vera þér til ama og óyndis. Býð ég þér skip mitt og máttu ráða því, sem þér líkar.“ Hann þáði boð mitt, og það sem eftir var nætur, vorum við að tala um ferð þá, er við áttum fyrir hendi. [1235.png: Þegar dagur var kominn, fórum við úr höllinni] Þegar dagur var kominn, fórum við úr höllinni og héldum til hafnarinnar; höfðu systur mínar, skipstjórnarmaður og ambáttir mínar verið sem á glóðum meðan ég var burtu. Sýndi ég systrum mínum kóngssoninn og skýrði þeim frá, hvers vegna ég hefði ekki komið fyrr og hvernig ég hefði hitt hann; sagði ég þeim líka sögu hans og hvers vegna hin fagra borg hefði lagzt í eyði. Hásetar vorir voru marga daga að skipa upp vörur þær, er vér höfðum meðferðis, og að hlaða skipið í þeirra stað gulli, silfri, gimsteinum og öðru, sem fémætt var í höllinni. Urðum vér þó að skilja eftir öll húsgögn og ógrynni gullgersema, því vér gátum ekki flutt það. Hefði ekki veitt af mörgum skipum, til að flytja öll þau auðæfi til Bagdad, sem við sáum. En er skip vort var hlaðið gripum þeim, er vér höfðum kosið úr, tókum vér svo miklar vistir og vatn með oss, sem vér hugðumst þurfa til ferðarinnar. En vér áttum töluvert eftir af matvælum þeim, sem vér höfðum með oss frá Balsora. Loksins sigldum vér burt í hagstæðasta byr.... 85. NÓTT. Við systurnar og hinn ungi kóngsson lifðum nú saman í mesta dálæti, en því fór verr, að samlyndi þetta stóð ekki lengi. Systur mínar gerðust afbrýðifullar út af elsku þeirri, er við kóngsson bárum hvort til annars. Því var það einhvern dag að þær spurðu mig fremur græskulega, hvað gera skyldi við kóngssoninn, þegar við kæmum til Bagdad. Skildi ég vel, að þær spurðu ekki að þessu til annars en komast fyrir, hvað mér væri í hug. Svaraði ég þeim því eins og í gamni, að ég mundi kjósa mér hann til eiginmanns, en sneri mér um leið að kóngssyni og mælti: „Kóngsson minn! Ég bið þig að veita mér samþykki þitt; undir eins og við komum til Bagdad, býðst ég til að verða ambátt þín og þjóna þér sem einvöldum herra mínum.“ „Ég veit ekki, hvort þú segir þetta í glensi,“ anzaði kóngsson, „en það er af mér að segja og því játa ég hátíðlega í viðurvist systra þinna, að upp frá þessari stund þigg ég af heilum huga kost þann, er þú býður, en ekki þannig, að ég taki þig í ambáttar stað, heldur að þú verðir eiginkona mín og drottning, og skal ég alls engu ráða um gjörðir þínar.“ Við þessi orð skiptu systur mínar litum og komst ég að því, að þær upp frá þessu báru ekki sama hugarþel til mín sem áður. Nú vorum við komin út í Persalandsflóa í námunda við Balsora, og hugðum að við mundum ná þangað næsta dag, því við höfðum ljúfasta leiði. En um nóttina meðan ég svaf, sættu systur mínar lagi og fleygðu mér í sjóinn. Eins fóru þær með kóngsson, og drukknaði hann. En ég hélt mér nokkra stund upp úr kafi og var það sannarlegt kraftaverk, að mig bar á grunn, svo að ég gat fótað mig. Sá ég þá eitthvað dökkt og hugði land vera, þó ég gæti ekki glöggt séð deili á, því dimmt var yfir. Óð ég nær og náði landi; ljómaði þá af degi og sá ég, að ég var komin á litla eyðiey, sem lá eitthvað tuttugu vikur sævar frá Balsora. Þornuðu klæði mín skjótt í sólskininu, og glæddist hjá mér vonin, að ég mundi komast lífs af, því þegar ég reikaði um eyna, fann ég margskonar ávexti og hreint uppsprettuvatn. Ég hvíldi mig í forsælunni, en ekki vissi ég fyrri til en ég sá digran og langan flugdreka skreiðast að mér; stritaðist hann við og engdist til ýmsra hliða; tungan blakti í gini hans af mæði, og réð ég af því, að eitthvað mundi ofsækja hann. Spratt ég því upp og sá að annar digrari höggormur hafði glefsað í sporð honum og leitaðist við að gleypa hann. [1237.png: Ég er flugdrekinn, sem þú frelsaðir áðan frá grimmum óvin] Ég kenndi í brjósti um hann og flýði hvergi, heldur hafði svo mikinn hug í brjósti, að ég þreif stein upp af jörð og slengdi honum af alefli á stærri höggorminn. Kom steinninn í höfuð honum og drapst hann þegar. Óðar en hinn losnaði, þandi hann út vængina og flaug. Horfði ég lengi á eftir honum eins og annarri undrasýn, en er ég missti sjónar á honum, settist ég annarsstaðar í forsælunni og sofnaði. Þér megið geta nærri, herra, hvað mér varð hverft við, þegar ég vaknaði og sá hjá mér svarta konu, fjörlega í yfirbragði og svipfríða, sem teymdi tvær svartar tíkur í bandi. Stóð ég þá upp og spurði, hver hún væri, og svaraði hún: „Ég er flugdrekinn, sem þú frelsaðir áðan frá grimmum óvin; hugði ég að ég mundi sýna þér mesta þakklátssemi með því, er ég nú hef gert. Ég vissi af svikum systra þinna og þegar ég var sloppin fyrir þína drengilegu hjálp, kallaði ég á vinkonur mínar, sem eru álfkonur eins og ég, til þess að koma fram hefndum fyrir þig; fluttum við allan skipsfarm þinn til geymsluhúsa þinna í Bagdad og sökktum síðan skipinu. Báðar þessar svörtu tíkur eru systur þínar og hef ég brugðið þeim í þetta líki. En sú refsing er ekki nóg og vil ég að þú farir með þær eins og ég legg fyrir þig.“ Að svo mæltu tók álfkonan öðrum handleggnum yfrum mig, en með hinum tók hún báðar tíkurnar og flutti okkur í einum svip til Bagdad; fann ég þá í forðabúrum mínum öll þau auðæfi, sem á skipinu höfðu verið. En áður en hún skildi við mig, fékk hún mér báðar tíkurnar og mælti: „Í nafni hans, sem drottnar yfir hafinu, skipa ég þér að lemja hvora systur þína um sig hundrað keyrishögg á hverri nóttu, til hegningar fyrir ódáðaverk það, er þær unnu á þér og hinum unga kóngssyni, sem þær drekktu; bregðir þú út af þessu skaltu sæta sömu refsingu og sjálf breytast í tík.“ Var mér nauðugur einn kostur að heita henni hlýðni. Síðan hef ég þvert á móti skapi mínu farið þannig með systur mínar á hverri nótt, sem yðar hátign hefur séð. Sjá þær bezt á tárum mínum, hvað sárnauðugt mér er að hlýðnast svo grimmdarfullri skyldu, og veit ég þér skiljið, að mér er miklu fremur vorkennandi en ámælandi. Viljið þér vita frekar mér viðvíkjandi, þá getur Amíne, systir mín, skýrt frá öllu, sem á vantar.“ Kalífinn hafði hlýtt með undrun á sögu Sobeide og lét nú stórvezír sinn biðja Amíne að segja sér, hvernig hún hefði fengið örin.... 86. NÓTT. „Herra!“ mælti Sjerasade við soldán Indíalands, þegar Dínarsade, bráðlát og sólgin í framhaldið, hafði vakið hana. „Amíne sagði kalífanum sögu sína þannig: Sagan af Amíne „Drottinn rétttrúaðra manna! Ég ætla ekki að taka það upp aftur, sem systir mín er búin að segja yður, og get einungis þess, að þegar móðir mín, sem var ekkja, hafði valið sér hús til íbúðar, gifti hún mig með öllum þeim erfðahluta, sem ég tók eftir föður minn, einhverjum ríkasta manni hér í borginni. Þegar varla var liðið ár frá því við giftumst, varð ég ekkja og erfði allar eigur manns míns, sem voru eitthvað níutíu þúsund sekkínur. Nægði mér leigan af þeim til að lifa góðu lífi. En er hinir sex fyrstu sorgarmánuðir voru á enda, lét ég gera tíu fatnaði handa mér, voru þeir svo skrautlegir, að hver um sig kostaði þúsund sekkínur; tók ég þenna klæðnað upp við árslokin. Það var einhvern dag, þegar ég var ein og sýslaði um hússtörf mín, að mér var sagt, að kona nokkur vildi tala við mig. Skipaði ég þá, að hún væri leidd á minn fund. Þetta var öldruð kona; heilsaði hún mér, kyssti á gólfið og lá kyrr á knjánum, svo mælandi: „Ég bið yður, tigna frú, umfram allt að fyrirgefa mér dirfsku mína, að ég tef yður; en því að eins hafði ég þor til þess, að ég treysti hjartagæzku yðar. Svo er mál með vexti að ég á föðurlausa dóttur, sem giftast á í dag. Við mæðgur erum ókunnugar og þekkjum engan hér í borginni; fær það oss mikilla vandræða, því skyldfólk það er frændmargt, sem vér ætlum að tengjast, og viljum vér sýna það, að vér erum ekki ókunnugar, heldur vel metnar. Ef þér gerðuð oss þann greiða, að koma í brúðkaupið, mundum vér því heldur kunna yður þakkir fyrir, sem konur úr vorum átthögum mega af því ráða, að við erum ekki lítilsvirtar, þegar þær heyra, að slík hefðarkona, sem þér eruð, hefur gert oss slíkan sóma. En hvílík læging er okkur það, ef þér synjið mér bænar þessarar; þá vitum við ekkert, hvert við eigum að leita.“ Þannig mælti konan grátandi og komst ég við. „Huggastu, móðir góð!“ sagði ég, „ég skal gjarnan verða við ósk þinni; seg þú mér einungis, hvert ég á að koma; ég þarf að eins dálítinn tíma til að fara í betri föt.“ Gamla konan réði sér ekki fyrir fögnuði og var fljótari til að kyssa fætur mína en ég til að varna henni þess. „Guð launi yður góðsemi yðar,“ mælti hún, „og gleðji hjarta yðar eins og þér gleðjið mitt. En ekki þurfið þér að fara með mér fyrr en í kvöld og skal ég þá sækja yður. Lifið heilar þangað til!“ Þegar hún var farin, valdi ég þann klæðnað, sem mér geðjaðist bezt að; þar að auki tók ég hálsmen úr stórum perlum, armbauga og eyrnahringa með skærustu demöntum í. Ég hafði eitthvert hugboð um það, sem fram átti að koma. Þegar farið var að rökkva, kom gamla konan aftur. Hún kyssti á hönd mína með gleðisvip og mælti: „Frændkonur tengdasonar míns, sem eru hinar tignustu konur í borginni, eru komnar í boðið og getið þér komið þegar yður lízt; ég er tilbúin að fylgja yður þangað.“ Fórum við þá af stað og gekk hún á undan, en ég fylgdi henni með fjölda skrautbúinna ambátta. Við komum í breitt stræti, nýsópað, og hafði verið stökkt vatni yfir; staðnæmdumst við fyrir utan stórar dyr, fagurlega prýddar ljósum, og stóð þessi áskrift yfir þeim með gullnu letri: „Hér er hið eilífa aðsetur unaðar og gleði.“ Drap kerling á dyr og var þeim óðar upp lokið. Eftir það var mér fylgt gegnum garðinn inn í stóran sal og tók þar móti mér ung kona fyrirtaks fríð. Hún gekk á móti mér, faðmaði mig að sér og lét mig setjast hjá sér í legubekk, en þar upp af var öndvegi úr dýrmætasta við og prýtt demöntum; því næst tók hún til máls: „Tignaða kona! Þér voruð sóttar hingað til brúðkaups, en ég vona að brúðkaup þetta snúist á aðra leið en þér ætlið. Ég á bróður, sem er hinn fríðasti sýnum og mesti atgjörvismaður; hefur honum fengið svo mikils orðrómur sá, sem fer af fríðleik yðar, að hann er allur á yðar valdi fyrir ástar sakir, og mun hann verða mesti ólánsmaður, ef þér eigi miskunnið honum. Veit hann um virðingu yðra og það get ég ábyrgzt yður, að hann er svo tiginn, að yður þarf ekki að þykja minnkun í ráðahag þessum. Megni mínar bænir nokkuð, leggst ég á eitt með honum og særi yður, að hafna eigi þessu hjúskapar boði.“ Síðan maður minn andaðist, hafði mér aldrei dottið í hug, að giftast aftur, en mig brast þrek til að veita fríðum manni afsvör. Sá hin unga kona, að ég mundi þiggja boðið, því ég roðnaði og þagði; klappaði hún þá saman lófunum og laukst upp lítið herbergi, og kom fram ungur maður svo prúður og tignarlegur álitum, að ég taldi mig sæla, þar sem ég hafði hlotið svo fríðan mann. Hann settist hjá mér og heyrði ég á tali hans, að enn meira var varið í hann en systir hans hafði sagt. Þegar hún sá að okkur leizt vel hvoru á annað, klappaði hún aftur saman lófunum og kom inn skjalaritari; hann samdi kaupmála vorn, skrifaði sjálfur undir hann og lét fjögur vitni skrifa undir, sem hann hafði með sér. Hinn nýi maður minn krafðist einskis annars en þess, að ég skyldi engan karlmann láta sjá mig og við engan tala nema sig; lofaði hann hátíðlega, að héldi ég þenna skilmála, skyldi hann gera mér allt að skapi. Þannig vorum við gefin saman og varð ég brúðurin í brúðkaupi þessu, þó ég væri boðin sem gestur. Mánuði síðar þurfti ég efni í föt og beiddi því mann minn leyfis að fara út og kaupa. Lofaði hann mér það og lét ég fara með mér kerlinguna, sem ég nefndi áður, og tvær ambáttir. Þegar við vorum komnar í stræti það, er kaupmenn bjuggu í, segir kerling við mig: „Frúin góð, fyrst þér viljið fá silki, skal ég fara með yður til ungs kaupmanns, sem hefur alls konar silkivefnað; þurfið þér þá ekki að ráfa úr einni búðinni í aðra, því ég skal ábyrgjast yður, að þér fáið hjá honum það, sem ófáanlegt er annarsstaðar.“ Lét ég mér þetta vel líka og komum við í sölubúð ungs kaupmanns, sem var dálaglegur; settist ég þar niður og lét kerlinguna biðja hann að sýna mér hinn fegursta silkivefnað, sem hann hefði. Kerling vildi að ég beiddi hann sjálf, en ég sagði henni, að ég hefði gengizt undir þann skilmála, þegar ég giftist, að tala við engan, nema manninn minn, og mætti ég ekki bregða út af því. Kaupmaður tók fram margskonar vefnað og sýndi mér, og sá ég þar einn, sem mér leizt afbragðs vel á. En þegar ég lét kerlingu spyrja, hvað hann ætti að kosta, svaraði hann henni: „Ég sel húsmóður yðar hann hvorki fyrir gull né silfur, en hún skal fá hann að gjöf, ef hún lofar mér að kyssa sig á kinnina.“ Skipaði ég þá kerlingu að segja honum, að mér þætti hann furðu djarfur, að fara slíks á leit; en í stað þess að hlýða, leiddi hún mér fyrir sjónir, að kaupmaður færi ekki fram á neitt stórræði og þyrfti engum orðum að því að eyða, heldur skyldi ég bjóða kinnina þegjandi, og þá væri allt búið. Mér líkaði silkivefnaðurinn svo vel, að ég var sá einfeldningur, að fara eftir ráðum hennar. Kerling og ambáttir mínar skipuðust fyrir á meðan, svo enginn gat séð mig utan af strætinu; ég strauk blæjuna svo til hliðar að kaupmaðurinn gat komizt að vanga mínum, en í stað þess að kyssa mig, beit hann mig svo grimmilega, að blóðið lagaði úr, og hné ég í óvit af sársauka og hræðslu. Rann ómegin þetta ekki fyrr af mér, en kaupmaður var hlaupinn burt og hafði lokað búðinni. Þegar ég raknaði við, fann ég, að ég var alblóðug á kinninni. Kerling og ambáttir mínar höfðu aftur breitt yfir mig blæjuna svo þeir, sem framhjá gengu, ekki skyldu sjá sárið, heldur ímynda sér, að mér hefði orðið óglatt. 87. NÓTT. Kerlingin, fylgdarkona mín, varð ráðalaus út af þessu óhappi, en leitaðist þó við að hugga mig. „Fyrirgefið mér, móðir góð!“ sagði hún, „mér er um þetta slys að kenna og ég fylgdi yður til þessa kaupmanns, því hann er sveitungi minn og ég gat ekki ætlað honum slíka illmennsku. En setjið þetta ekki fyrir yður; við skulum engum tíma eyða til ónýtis, heldur fara heim; skal ég þá gefa yður græðslumeðal, sem græðir kinn yðar á þremur dögum svo að alls ekki markar fyrir sárinu.“ Öngvitið hafði dregið svo af mér, að ég gat varla gengið; samt náði ég heim, en hné aftur í ómegin, þegar ég var komin í herbergi mitt. Lagði þá kerling meðalið við kinn mína, og raknaði ég undir eins við og gekk til hvílu. Um nóttina kom maður minn og sá að bundið var um höfuð mitt; hann spurði, hverju slíkt gegndi. Svaraði ég honum þá, að mér væri illt í höfði, og hélt ég hann mundi láta sér lynda þessa úrlausn, en það fór á aðra leið, því hann tók ljós og sá að ég var særð á vanganum. „Hvernig stendur á sárinu?“ spurði hann. Þó ég nú væri mér þess meðvitandi, að ég ekki hefði neitt stórt afbrotið, gat ég samt ekki fengið af mér að segja honum sannleikann; mér þótti ósæmandi, að gera manni mínum slíka játningu. Svaraði ég honum því, að þegar ég hefði farið út með leyfi hans til að kaupa silkivefnað, hefði daglaunamaður einn, sem hefði borið viðarbyrði, gengið svo nærri mér á strætinu, að einn viðarkvistur hefði strokizt með vanga mínum og hruflað hann, en það væri ekkert umtalsefni. „Það skal ekki verða óhegnt,“ mælti maður minn með reiðisvip, „á morgun skipa ég lögreglustjóranum að taka alla þessa þorpara fasta og hengja þá.“ Þá svaraði ég, því ég var hrædd um, að ég yrði orsök í dauða svo margra saklausra manna: „Herra! Slíkt ranglæti mundi stórum sárna mér; varastu að hafa það í frammi, því sjálf ætti ég ekki fyrirgefningu skilið, ef ég léti slíka óhamingju af mér hljótast.“ „Segðu mér þá hreinskilnislega,“ mælti hann, „hverju á ég að trúa um sárið?“ Þá svaraði ég: „Það kom af vangá sópsölumanns nokkurs, er reið asna; hann kom á eftir mér og horfði til annarrar hliðar; rakst asninn svo fast á mig, að ég datt niður á jörð og skar mig í kinnina á glerbroti.“ „Ef svo er,“ mælti maður minn, „skal sól ekki fyrr upp renna en ég hef sagt stórvezírnum Gíafar frá þessari svívirðingu. Hann skal láta drepa alla sópsölumenn.“ „Fyrir guðs sakir,“ greip ég fram í, „fyrirgefið þeim mín vegna, þeir eru ekki hegningar verðir.“ „Hvað er þetta, kona!“ segir hann, „hverju á ég að trúa? Ég vil fyrir hvern mun, að þú segir sannleikann.“ „Herra!“ svaraði ég, „mig svimaði svo ég datt, það er allt og sumt.“ Við þetta svar brast mann minn þolinmæðina og kallaði hann upp: „Nú hef ég hlýtt nógu lengi á lygar þínar.“ Því næst skellti hann saman lófunum og gengu inn þrír þrælar. „Rífið hana upp úr rúminu,“ sagði hann „og leggið hana á mitt gólfið.“ Gerðu þrælarnir sem hann skipaði og hélt einn um höfuð mér, og annar um fætur mína, en hinum þriðja skipaði hann að sækja sverð. Þegar þrællinn kom, mælti hann: „Höggðu hana í tvennt og fleygðu henni síðan í Tígrisfljótið, svo að hræ hennar verði fiskum að bráð. Svo refsa ég þeirri, sem ég gaf hjarta mitt, en launaði mér með ótryggð.“ En er þrællinn hikaði sér, mælti maður minn: „Því höggurðu ekki? Hvað aftrar þér? Eftir hverju ertu að bíða?“ Þá veik þrællinn sér að mér með brugðið sverðið og sagði: „Mælið fram trúarjátningu yðar og hugsið yður um, hvort þér viljið nokkra ráðstöfun gera eftir yður látna, því dauðastund yðar er komin.“ Ég beiddi leyfis að tala og var mér þess eigi synjað; stóð ég þá upp hálflotin, horfði ástaraugum til manns míns og sagði grátandi: „Æ, er þá svona komið? Á ég að deyja í blóma æsku minnar?“ Meiru kom ég ekki upp fyrir gráti og andköfum. En maður minn komst eigi við, heldur brigzlaði hann mér í tilbót og hefði fyrir lítið komið að svara honum; lauk hann máli sínu með vísu þessari: /# Menskorð, er örmum ver annan, orð mín skal fregna, svikið því hverflynd mig hefur og háðungar leitað: „Þér varð ég frábitinn fyrri en fullsödd þú værir; nú er það af, sem var áður í elskunnar gengi.“ #/ Ég grét beisklega og svaraði honum með vísum þessum: /# Munar þú sorgum mig særir og sjálfur ert glaður, sefur og sárgrátna lætur svartnætti vaka; hjartans og hvarmanna milli hef ég þig fólgið; aldrei mun tryggðin því tæmast né társtraumar augum. Eiða þú vannst mér og várar og vilmælum ginntir, en er þér ann ég af hjarta mér útskúfað lætur. Viknarðu af ást minni eigi og andvörpum þungum? Áttu þá víst, að þú aldrei andstreymið reynir? Þig særi eg á legstein minn láta liðinnar rista: „Henni hélt ástin í ánauð til aldurlags stundar.“ Sá ef þar syrgjandi kemur, er sama hlaut reyna, leiði hann mun yfir mínu af meðaumkvun gráta. #/ En er hann heyrði þetta og sá, hversu ég grét, varð hann enn heiptugri og svaraði mér með vísu þessari: /# Frábitinn eg varð þér eigi, auðgrund, af leiða. Sjálfskapa ertu hins illa, því óverknað framdir; með öðrum þú ástir mér deildir og una mig hugðir, en samneyti sannur guð hafnar[* Þetta lýtur að einu trúaratriði Mahómetsmanna, sem tekur skýrt fram, að guð sé einn og hafi enga sér jafnhliða, guði eða verur.] og svo gerir elskan. #/ Ég grét án afláts og reyndi til að þíða hjarta hans, en hann gaf orðum mínum engan gaum, heldur kallaði hann til þrælsins og sagði: „Höggðu hana í sundur, ég virði hana að vettugi.“ Þrællinn myndaði sig til að hlýða og taldi ég mér dauðann vísan. Þá kom hin gamla kona allt í einu hlaupandi; hafði hún verið barnfóstra manns míns. Hún féll til fóta honum, kyssti á tær honum og kallaði upp: „Sonur minn, ég særi þig fyrir elsku mína, er ég ól þig á brjóstum mínum og uppfæddi, gefðu henni líf. Minnstu þess, að sá, sem deyðir, skal deyddur verða, og að þú munt flekka nafn þitt og fyrirgera mannorði þínu, því nærri má geta, að illa mælist fyrir slíkum hermdarverkum.“ Um leið og hún sagði þetta, lét hún svo aumkvunarlega og grét svo ákaft, að manni mínum hlaut að renna til rifja. Mælti hann þá við fóstru sína: „Svo skal vera; sakir elsku þinnar skal hún hafa líf, en hún skal hafa nokkur merki til minningar um glæp sinn.“ [1245.png: Sonur minn, gefðu henni líf.] Því næst skipaði hann einum af þrælunum að misþyrma mér og gerði hann það óðara; hann reif skikkjuna af mér og lamdi mig svo mörg högg á brjóst og síður, að hold og hörund marðist og leystist í sundur og féll ég í óvit. Lét hann síðan þrælinn, er þetta hefndarverk framdi, bera mig í afhús eitt, og þjónaði kerlingin mér þar vel og rækilega. Ég lá rúmföst í fjóra mánuði. Loksins batnaði mér, en síðan hef ég borið örin, sem þér sáuð í gær. Undir eins og ég var farin að geta gengið út, ætlaði ég að hverfa aftur til húss þess, sem ég hafði átt eftir fyrri mann minn, en þá var autt svæði þar sem það hafði verið; hafði seinni maður minn í heiptaræði látið brjóta og gjöreyða, bæði þetta hús og öll önnur, sem voru í sama stræti. Er slíkt ofríki vafalaust óheyrt, en hvar átti ég að kæra sakir mínar? Sá, sem olli, hafði búið svo um hnútana, að hann yrði ekki fundinn og sýndi ekki meðferð hans á mér, að hann átti alls kosti við mig? Hvernig skyldi ég þá dirfast að ákæra hann? Nú leitaði ég allslaus og óhuggandi hælis hjá Sobeide, hinni elskulegu systur minni, og sagði ég henni ófarir mínar. Hún uppörvaði mig til að bera mótlæti mitt með stöðuglyndi og tók hún við mér með slíkum góðleik sem von var á af henni. „Svona er veröldin,“ sagði hún, „hún sviptir okkur oftast nær eigum og ástvinum og oft hvoru tveggja í einu.“ Sagði hún mér, til að færa sönnur á orð sín, hvernig afbrýði beggja systra sinna hefði orðið hinum unga konungssyni að fjörlesti. Hún sagði mér og, að þeim hefði verið breytt í tíkur. Því næst sýndi hún mér ótal elsku merki og kom til mín með yngstu systur mína, sem hafði flutt til hennar þegar móðir okkar andaðist. Þökkuðum við guði, að við allar þrjár höfðum aftur fundizt og ásettum okkur, að vera engum háðar framvegis, heldur halda óslítandi félagsskap. Höfum við lengi lifað þessu kyrrðarlífi. Ég hef alla hússtjórn á hendi og þykir mér ekki nema gaman að kaupa nauðsynjar vorar. Í gærdag gekk ég út í þeim erindagjörðum og það, sem ég keypti, lét ég daglaunamann nokkurn bera heim til okkar; er hann skýr maður og smáskrítinn og höfðum við hann því hjá okkur til skemmtunar. Þegar dagsett var, komu þrír förumunkar og beiddust húsaskjóls til morguns. Veittum við þeim það með vissum skilmála, sem þeir gengu að, og er við höfðum látið þá setjast til borðs með okkur; skemmtu þeir okkur með söng, eins og þeim er títt, þangað til barið var að dyrum. Þar voru þá komnir þrír kaupmenn frá Mússúl, þekkilegir að sjá; höfðu þeir sömu bænar að biðja sem förumunkarnir og veittum við þeim beiðni þeirra með sama skilmála og hinum. En hvorki þeir né hinir héldu skilmálann. Áttum við bæði vald og rétt á að refsa þeim, en létum oss nægja að heimta af þeim, að þeir segðu ævisögur sínar; varð öll hefndin þessu næst, að við vísuðum þeim burt og sviptum þá húsnæði því, er þeir höfðu beðið oss um.“ Kalífinn Harún Alrasjid var nú ánægður, er búið var að seðja forvitni hans, og lét hann í ljósi undrun sína yfir því, er hann hafði heyrt. 88. NÓTT. Þegar kalífinn hafði fengið hnýsni sinni fullnægt, vildi hann sýna hinum konungbornu förumunkum vott tignar sinnar og göfuglyndis, en konunum blíðu og mildi. Mælti hann sjálfur við Sobeide og lét ekki stórvezírinn ganga á milli: „Fenguð þér ekki að vita, hvar álfkonan ætti heima, sem þér sáuð fyrst í höggorms líki og sem lagði yður svo þunga byrði á herðar, eða lofaði hún yður ekki, að birtast yður einhverntíma og leysa tíkurnar úr álögum?“ „Konungur rétttrúaðra manna!“ anzaði Sobeide, „ég gleymdi að segja yðar hátign, að álfkonan gaf mér hárlokk og mælti, að ef ég einhverntíma þyrfti hennar við, þyrfti ég ekki annað en svíða nokkur af hárunum; mundi hún þá samstundis birtast mér, þó hún væri stödd fyrir handan Kákasusfjöll.“ „Hvar eru hár þessi?“ spurði kalífinn. En Sobeide kvaðst ávallt hafa geymt þau eins og sjáaldur augna sinna og jafnan borið þau á sér. Tók hún upp lítinn böggul, opnaðan til hálfs, og sýndi kalífanum. „Heilar svo!“ mælti hann, „látið álfkonuna birtast; þér getið aldrei ákallað hana hæfilegar en þegar það er minn vilji.“ Sobeide féllst á það. Var þá inn borinn eldur og fleygði hún á hann öllum hárlokknum. Í sama vetfangi hristist höllin og stóð álfkonan frammi fyrir kalífanum í líki hlaðbúinnar konu. „Drottinn rétttrúaðra manna!“ tók hún til máls, „ég er boðin og búin að hlýða skipun yðar. Kona sú, er ákallaði mig eftir yðar boði, hefur gert mér stóran greiða. Til þess að votta henni þakklátssemi mína hefndi ég hennar á hinum svikafullu systrum hennar og breytti þeim í tíkur, en ef yðar hátign vill svo vera láta, skal ég gefa þeim aftur sína náttúrlegu mynd.“ „Fagra álfkona!“ anzaði kalífinn, „svo gleðjið þér mig mest, ef þér auðsýnið þeim þessa náð. Mun ég á síðan leitast við að hugga þær, er þær hafa sætt svo þungri refsingu; þessu næst mun ég biðja yður einnar bænar, og er sú fyrir hönd konu þeirrar, er svo hræðilega hefur verið misþyrmt af manni hennar, sem hún ekki þekkti. Eruð þér svo margfróðar, að þér munuð og vita þetta; gerið það fyrir mín orð, að nefna mannfýlu þá, er lét sér ekki nægja, að vinna fádæmis grimmdarverk á henni sjálfri, heldur svipti hana þar á ofan öllum eigum sínum með rangsleitni. Furðar mig, að mér skuli eigi hafa borizt til eyrna svo herfilegar og þrælslegar aðfarir, sem eru tign minni til spotts og háðungar.“ „Gera skal ég yðar hátign það að skapi,“ anzaði álfkonan, „að gefa báðum tíkunum aftur sína fyrri mynd; skal ég taka örin af konunni, svo engin merki sjáist, að hún hefur verið barin, því næst skal ég nefna þann, sem misþyrmdi henni.“ Kalífinn lét Sobeide sækja báðar tíkurnar og er þær voru komnar, beiddi álfkonan um fulla skál af vatni og var henni færð skálin. Tautaði hún yfir henni einhver orð, sem enginn skildi, og stökkti vatninu síðan á Amíne og báðar tíkurnar. Breyttust þær í tvær forkunnar fagrar konur, en öll örin hurfu gjörsamlega á líkama Amíne. „Konungur rétttrúaðra manna!“ mælti álfkonan, „nú skal ég segja yður, hver hinn ókunni maður er, sem þér viljið vita deili á. Hann er yður nákominn; það var hann Amín, elzti sonur yðar. Hafði hann heyrt mikið sagt af konunni og felldi brennandi ástarhug til hennar, þó hann þekkti hana ekki nema af afspurn. Beitti hann vélræðum til að ginna hana í hús sitt og gekk að eiga hana. Má að vísu mæla honum nokkra bót, að hann lét berja hana; hún hafði farið of ógætilega að ráði sínu, og af afsökunum hennar mátti ráða, að henni hefði meira á orðið en í raun og veru var. Hef ég nú sagt allt það, er yður fýsir að vita og ég get úr leyst.“ Að svo mæltu kvaddi hún kalífann og hvarf. [1248.png: ...kalífinn seldi Sobeide hönd sína og hjarta] En kalífinn undraðist stórum og var glaður yfir hamskiptun þeim, er orðið höfðu fyrir hans tilstilli. Eftir það breytti konungur þessi svo, að lengi mun í minnum haft. Fyrst gerði hann boð eftir Amín, syni sínum, og sagði honum, að hann vissi allt um hið leynilega kvonfang hans, og gerði honum í annan stað sanna grein fyrir, hvernig kaupmaðurinn var valdur að meiðslum Amíne. Þurfti kalífinn ekki að skora á son sinn, að taka hana í sátt, því hann gerði það samstundis ótilkvaddur. Því næst lýsti kalífinn því yfir, að hann seldi Sobeide hönd sína og hjarta, og réði förumunkunum til að eiga hinar þrjár systurnar; tóku þeir þessum kosti feginshugar. Gaf kalífinn hverjum þeirra skrautlega höll í Bagdad til íbúðar, veitti þeim æðstu tignarembætti og tók þá í ráðuneyti sitt. Hinn æðsti skjalaritari í Bagdad skrásetti kaupmálana í viðurvist tilkvaddra votta, en Harún Alrasjid báðu menn þúsundfaldrar blessunar fyrir það, að hann hafði orðið lánsgjafi svo margra, sem höfðu þolað ótrúlega eymd. Þegar Sjerasade lauk sögu þessari, var ekki kominn dagur. Veik hún sér því að soldáni og tók að segja nýja sögu. [1249.png] [1250.png] Saga Sindbaðs farmanns Á ríkisárum kalífans Harún Alrasjids, þess, er ég fyrr nefndi, var örsnauður daglaunamaður í Bagdad, er Hindbað hét. Það var einhvern dag, er ákaflega heitt var, að hann átti að bera þunga byrði allt á milli enda borgarinnar. Var hann dauðuppgefinn og átti þó eftir drjúgan spöl. Kom hann í stræti eitt og blés þar svalandi kæla, en rósavatni hafði verið stökkt yfir strætið. Þótti honum sem hvergi mundi vænlegra að hvílast og varpa mæðinni, lagði hann því bagga sína niður fyrir utan stórhús nokkurt og settist sjálfur á byrði sína. Honum þótti vænt um að hann hafði staðnæmzt þarna, því hinn sætasta ilm af alóeviði og reykelsi lagði fyrir vit honum; rauk ilmurinn út úr gluggum hússins og blandaðist saman við angan rósavatnsins og fyllti loftið himneskum sætleik. Auk þess heyrði hann samstilltan slátt margra hljóðfæra, og kvað undir fagur fuglakliður, bæði næturgala og annarra fugla, sem eiga heima í héraðinu kringum Bagdad. Þegar hann nú heyrði hinn ununarfulla hljóm og kenndi sætan ilm margskonar steika, réði hann af því, að hér mundi haldin veizla og vera glatt á hjalla. Langaði hann til að vita, hver í húsinu byggi, því leið hans lá sjaldan um þetta stræti og var hann því með öllu ókunnugur. Hann gekk til nokkurra prúðbúinna þjóna, er stóðu við dyrnar, og spurði, hver hér ætti húsa ráð. „Hvernig spyr þú?“ önzuðu þjónarnir, „átt þú heima í Bagdad og veizt ekki, að hér býr Sindbað farmaður, er siglt hefur um öll höf undir sólinni.“ Hafði daglaunamaðurinn áður heyrt getið um auðæfi Sindbaðs og gat nú ekki að sér gert, að öfunda þann mann, sem virtist vera eins farsæll og hann var ófarsæll. Af hugleiðingum þessum varð honum gramt í geði, hann leit til himins og mælti svo hátt, að vel mátti heyra: „Alvaldi skapari allra hluta, gæt mismunar þess, sem er á mér og Sindbað; ég þoli dagsdaglega ótal þrautir og erfiðismuni, og get þó varla satt hungur konu og barna með vondu byggbrauði, meðan lánsmaðurinn Sindbað eyðir ógrynni fjár og lifir hinu glæsilegasta og sælasta lífi. Hvað hefur hann gert, að þú skulir láta hann fagna svo sælu hlutskipti og hvers á ég að gjalda, að ég sæti svo hörðu?“ Að svo mæltu stappaði hann fætinum á jörðina, eins og sá, sem sleppir sér í harmi og örvæntingu. Þarna stóð hann í þungum og raunalegum hugsunum, en í því sá hann koma þjón nokkurn út úr húsinu; tók þjónninn í hönd honum og mælti: „Fylgið mér, Sindbað, húsbóndi minn vill tala við yður.“ Af því nú var farið að birta, gat Sjerasade ekki haldið áfram sögu sinni, en næstu nótt sagði hún framhaldið á þessa leið: 89. NÓTT. „Herra, yðar hátign má geta því nærri, að boð þetta kom flatt upp á Hindbað. Hann var hræddur um, þar sem hann hafði látið sér slíkt um munn fara, að Sindbað sendi eftir sér til þess að hefna sín á einhvern hátt. Hafði hann því þá viðbáru sér til undanfærslu, að hann mætti ekki hlaupa frá böggum sínum, er lágu á strætinu; en þjónustusveinn Sindbaðs sagði, að hann mætti treysta því, að þeirra yrði gætt, og lagði svo fast að daglaunamanninum — því svo hafði honum verið skipað — að hann þorði ekki annað en að gegna boðinu. Nú leiddi þjónninn hann inn í stóran sal, og sat þar fjölmennt samkvæmi kringum borð, sem hlaðið var allskonar dýrindis krásum. En í öndvegi sat alvörugefinn maður, fríður sýnum, og tignarlegur í yfirbragði; hafði hann sítt og silfurhvítt skegg; bak við hann stóð fjöldi skutulsveina og frammistöðumanna og kepptust þeir allir við að gera vilja hans. Þessi maður var Sindbað. Daglaunamanninum féllust hendur og kom á hann fát, þegar hann sá svo marga menn í svo dýrðlegri veizlu; kastaði hann kveðju á samkvæmið, skjálfandi og titrandi. Sindbað bauð honum að færa sig nær, lét hann setjast til hægri handar sér og setti sjálfur mat fyrir hann; síðan gaf hann honum afbragðs vín að drekka, því nóg var fyrir hendi. Þegar menn höfðu matazt og Sindbað sá að gestir hans voru hættir að snæða, veik hann sér að Hindbað og gaf sig á tal við hann; hann kallaði hann „bróður“ eins og tíðkast með Aröbum, þegar þeir tala saman í trúnaði, og spurði, hvað hann héti og hver atvinnuvegur hans væri. „Hindbað heiti ég,“ anzaði hinn „og er ég daglaunamaður.“ „Mér þykir vænt,“ mælti Sindbað, „að við erum orðnir kunningjar, og skal ég ábyrgjast að samkvæmi þetta lítur þig einnig vinar augum, en mig langar til að heyra þig sjálfan segja það, sem þú talaðir áðan úti á strætinu.“ Áður en Sindbað gekk til borðs, hafði hann semsé heyrt allt, því gluggarnir voru opnir, og hafði hann þess vegna gert boð eftir Hindbað. Við þessi orð komu vöflur á daglaunamanninn og hengdi hann niður höfuðið. „Af þreytu minni,“ svaraði hann, „var komin í mig ólund, og duttu upp úr mér nokkur óvönduð orð, og bið ég yður að fyrirgefa mér þau.“ „Ekki skaltu ætla það,“ mælti Sindbað, „að ég sé svo óbilgjarn, að reiðast þér fyrir þá sök; ég fer nærri um lífskjör þín, og svo fer því fjarri, að ég vilji ámæla þér fyrir möglunaryrði þín, að ég vorkenni þér; ég vil aðeins leiðrétta misskilning þann á mínum högum, sem villir skoðun þína. Þú hyggur án alls efa, að ég þrauta- og raunalaust hafi öðlazt farsæld þá og næði, er þú nú sér mig njóta; slepptu þeirri villu. Ég hlaut fyrst slík lánskjör eftir að ég í mörg ár hafði þolað allt sálar- og líkamsstrit, sem hugsazt getur; já vinir góðir,“ mælti hann, um leið og hann veik sér að samkvæminu, „það sver ég ykkur, að svo voru þrautir þessar gífurlegar, að hinn ágjarnasti mundi setjast aftur og fara af honum öll löngun til að sigla um höfin í auðæfaleit. Munuð þér aldrei hafa heyrt nema ógreinilega sagt af hinum kynlegu ævintýrum mínum og hættum þeim, er ég rataði í á hinum sjö sjóferðum, er ég för; nú skal ég því segja yður allt hið sanna um þetta, og hygg ég yður muni ekki leiðast saga mín.“ Af því Sindbað ætlaði að segja sögu sína, mest daglaunamannsins vegna, lét hann áður en hann tæki til sögunnar, bera byrði daglaunamannsins þangað sem hann vildi. Því næst hóf hann söguna: Fyrsta ferð Sindbaðs „Ég hafði erft töluverðar eignir eftir ættmenni mín, en ég sóaði þeim mestöllum út í óhófi og munaði, sem ungum mönnum hættir við. Samt rankaði ég við mér og sneri aftur á vegi glötunarinnar; ég sá að mér og hugleiddi, að auðurinn er svipull og eyðist skjótt, þegar illa er með farið, eins og ég gerði. Með hinum óreglusama lifnaði hafði ég líka eytt tímanum, sem er hið dýrmætasta í heiminum. Nú skildi ég, að það er hið versta og hræðilegasta ólán, að vera alls laus í ellinni, og minnti þetta mig á einn orðskvið hins mikla Salómons, er ég hafði heyrt föður minn fara með: „Betra er að vera dauður en snauður.“ Nú safnaði ég því, sem eftir var af eigum mínum, og seldi ég lausafé mitt á markaði, þeim, er bezt buðu. Því næst slóst ég í félagsskap með nokkrum kaupmönnum, er stunduðu sjóverzlun og leitaði hjá þeim góðra ráða. Ásetti ég mér að ráðstafa þeim fjármunum, sem eftir voru, svo ég hefði gagn af; lét ég þess eigi lengi bíða, að ég framkvæmdi áform mitt. Ég fór til Balsora, gekk í félag með nokkrum kaupmönnum og sigldum við burt á skipi einu, er vér létum búa á sameiginlegan kostnað. Létum vér í haf og sigldum til Austur-Indíalands út Persalandsflóa og höfðum oss á hægri hönd strandir Arabíu sælu, en á vinstri hönd Persalands strönd; er flóinn sjötíu vikur sævar á breidd þar sem breiðast er. En fyrir utan flóann tekur við hið indverska haf; liggja að því öðrumegin strandir Abyssiníu, en hinumegin eyjan Wackwack og eru fjögur þúsund og fimmhundruð vikur sævar þar á milli. Í fyrstunni hafði ég sjósótt, en mér batnaði bráðlega og hef ég aldrei kennt þeirrar sóttar upp frá því. Á leiðinni lentum vér víða, seldum vörur vorar eða létum fyrir aðrar í skiptum. Það var einhvern dag, er skip vort var á siglingu, að allt í einu sló í blæjalogn, og var þetta nálægt lítilli ey, er bar lágt yfir sjávarmál, og var hún græn eins og engjateigur. Lét þá skipstjórnarmaður hlaða seglum og leyfði öllum á land að ganga, þeim, er vildu. Var ég einn í þeirra tölu, en er vér sátum þar og átum og drukkum oss til hressingar eftir sjóvolkið, þá kipptist við eyjan allt í einu gríðarhart og hnykkti oss... 90. NÓTT. Þeir, sem á skipinu voru, sáu þegar eyjan hristist; hugðu þeir jarðskjálfta vera og kölluðu til vor, að vér skyldum á augabragði koma aftur, mundum vér að öðrum kosti hafa farizt, því það, sem vér hugðum ey vera, var ekki annað en bak hvalfiskjar nokkurs. Þeir, sem fimastir voru, stukku út í bátinn, en sumir björguðu sér á sundi. Af mér er það að segja, að ég var eftir á eynni, eða réttara sagt, hvalnum, í því hann stakk sér, og gafst mér að eins tími til að ná í viðardrumb einn, er vér höfðum haft með oss frá skipinu til eldsneytis. Skipstjórnarmaður tók þá upp í skipið, sem voru á bátnum, og nokkra af þeim, er voru á sundi; en á meðan hafði runnið á hagstæður byr og vildi hann hafa not af; lét hann því vinda upp segl, svo ég varð afhuga að ná til skipsins. Nú var ég ofurseldur öldum hafsins og hröktu þær mig á ýmsa vegu; velktist ég í hafi það sem eftir var dagsins og næstu nótt. Um morguninn var dregið af mér allt afl, og var ég úrkula vonar um líf mitt, en þá vildi svo heppilega til, að bylgja varp mér á land á ey nokkurri. Voru strendur hennar háar og sæbrattar og mundi mér hafa veitt örðugt að klifrast þar [1254.png] upp, ef ekki hefðu verið trjárætur nokkrar, sem ég gat haldið mér í; það var eins og forlögin hefðu varðveitt þær mér til frelsis. Fleygði ég mér niður á jörðina hálfdauður og lá svo unz ljómaði af degi og sólin rann upp. Svo örmagnaður sem ég var af sjóvolkinu, dróst ég þó á fætur til þess að leita að ætilegum jurtum, því ég hafði ekki bragðað mat síðan daginn áður. Ég fann nokkrar jurtir og tæra uppsprettulind með ágætu vatni, sem varð mér til mestu hressingar. Jafnskjótt sem ég kenndi mig fullstyrkan, gekk ég upp á eyna og leitaði inn á land, þótt ég gengi eigi í vissa stefnu; kom ég á fagra völlu og sá langt burtu hest á beit. Þangað gekk ég og var þá hugur minn milli vonar og ótta, því ég vissi ekki, nema það kynni að verða mér heldur til glötunar en frelsis. En þegar ég kom nær, sá ég, að þetta var meri, og var tjóðruð við staur; stóð ég þar og horfði á hana undrandi fyrir sakir fegurðar hennar; en þá heyrði ég allt í einu mannsrödd niðri í jörðinni. Kom þá óðara sá, er talað hafði, og spurði, hver ég væri. Ég sagði honum frá ævintýri mínu og tók hann mig síðan við hönd sér og fór með mig niður í jarðhúsið; sátu þar fleiri menn og þótti þeim ekki kynlegra að sjá mig en mér að hitta þá. Nú nærðist ég af ýmsum réttum, er þeir báru á borð fyrir mig og spurði ég þá, hvað þeir væru að gera á svo eyðilegum stað. Sögðu þeir mér, að þeir væru hestasveinar Maharadsja (þ. e. hins mikla konungs), sem réði yfir eynni; færu þeir á ári hverju hingað um sama tíma með meri herra síns og tjóðruðu hana, sem ég hefði séð, en það gerðu þeir til þess, að nykur einn, er úr hafi kæmi, skyldi fylja hana. En þegar nykurinn væri búinn að því, ætlaði hann ætíð að gleypa merina, en þá þyrptust þeir að og fældu hann út í sjó aftur með ópi og óhljóðum. Því næst væru þeir vanir að fara heim með hina fylfullu meri og væru folöld þau, er hún kastaði, alin handa konungi og væru kölluð sjóhestar. Það sögðu þeir enn fremur, að þeir yrðu að halda burt að komandi morgni og hefði mér verið dauðinn vís, ef ég hefði komið einum degi seinna, því svo langt væri þaðan til mannabyggða, að ég mundi aldrei hafa náð þangað leiðsagnarlaust. Meðan þeir voru að segja mér þetta, kom nykurinn úr hafi, sem þeir höfðu gert ráð fyrir, fyljaði merina og ætlaði síðan að gleypa hana. En af hinum mikla skarkala, sem hestasveinarnir gerðu, lagði hann á flótta og stakk sér aftur í sjóinn. Morguninn eftir fóru þeir heim aftur til höfuðborgarinnar á eynni með merina, og varð ég þeim samferða. Þegar ég var kominn þangað, lét ég fylgja mér á fund Maharadsja konungs; spurði hann mig, hver ég væri og hvernig ég hefði hrakizt til landa hans. En er ég hafði leyst úr öllum spurningum hans, komst hann við af óláni mínu og samhryggðist mér. Bauð hann jafnskjótt að greiða skyldi fyrir mér og láta allt af hendi við mig, sem ég þyrfti; var boði þessu fullnægt svo, að ég mátti telja mig sælan, að hafa hitt svo göfuglyndan konung og svo vandaða embættismenn. Af því að ég var kaupmaður, kom ég oft á fund verzlunarmanna, en einkum þeirra, sem útlendir voru, bæði til að heyra fréttir frá Bagdad og til þess að finna einhvern, er gæti flutt mig heim. Höfuðborg Maharadsja stendur á sjávarströnd við fagra höfn; lögðust þar á degi hverjum við akkeri skip úr öllum áttum. Ég dró mig líka eftir indverskum fræðimönnum og hafði ég gaman af að hlýða á þá; kom ég þó meðfram á konungsfund og átti þá tal við jarla hans og skattskylda konunga, er með honum voru. Spurðu þeir mig að mörgu um ættjörð mína, en ég spurði þá hins vegar að því, sem mér þótti fróðlegt um lög og landsvenju, þar sem þeir áttu heima. Undir Maharadsja konung lá lítil ey, er Kasel heitir. Það var mælt, að þar heyrðist á hverri nóttu bumbnahljómur og ætluðu sjómenn, að Degíal[* Degíal er sama og „Antichristus“; þegar hann fæðist eru heimslok fyrir hendi. Hann er eineygður og reynir að leiða menn afvega; brýtur hann undir sig alla veröld nema Mekka, Medína og Jórsalaborg, en bíður ósigur fyrir Kristi.] hefðist þar við. Varð mér hugur á að grennslast eftir undri þessu; sá ég á ferð minni þangað fiska, sem voru hundrað og fimmtíu álnir á lengd; voru þeir ógurlegri ásýndum, en þeir voru skaðvænlegir, því þeir fældust burt ef barið var á fjöl og þurfti ekki meira. Ég sá þar líka annars kyns fiska, sem varla voru alin á lengd; voru höfuð þeirra líkt og á náttuglum. Þegar ég var kominn aftur, stóð ég einn dag niður við sjó og sigldi þá skip nokkurt inn á höfn. En er það hafði varpað akkeri, var tekið að skipa upp varninginn og létu kaupmennirnir, sem áttu, bera hann inn í varningshús. Horfði ég á nokkra stranga og áskriftir þeirra, sem merktu nöfn eigendanna, og sá ég þá nafn mitt. Þegar ég hafði skoðað þá vandlegar, gekk ég úr skugga um, að þetta voru sömu strangarnir, sem ég hafði flutt á skipinu frá Balsora. Ég þekkti jafnvel skipstjórnarmanninn, og þó ég vissi, að hann ætlaði mig löngu dauðan, talaði ég til hans og spurði, hver strangana ætti. „Kaupmaður nokkur,“ svaraði hann, „er Sindbað hét, varð mér samferða frá Bagdad. Það var einn dag er vér lágum nálægt ey nokkurri, — því svo kom oss fyrir sjónir — að hann fór þangað með mörgum ferðamönnum. En það, sem vér hugðum vera ey, var geysistór hvalur, er mókti ofansjávar; gerðu þeir eld á baki honum til matreiðslu, en er hann varð þess var, tók hann viðbragð og stakk sér. Þeir, sem á hvalnum voru, drukknuðu flest allir, og í þeirra tölu var Sindbað. Hann átti þessa stranga; ætla ég að selja þá og jafnskjótt, sem ég hitti einhvern af ættingjum hans, mun ég greiða honum andvirðið.“ Þá svaraði ég: „Skipstjórnarmaður, ég er Sindbað, sem þér hyggið vera dauðan; hann er á lífi og strangar þessir eru mín eign...“ 91. NÓTT. Sindbað sagði samkvæminu framhald sögu sinnar á þessa leið: „Þegar skipstjórnarmaður heyrði þessi orð mín, mælti hann: „Guð á himnum, hverjum er nú framar trúandi? Tryggð og ráðvendni eru ekki lengur til meðal manna. Ég sá með mínum eigin augum, þegar Sindbað drukknaði. Farmenn mínir sáu það, og þó eruð þér svo djarfur, að ljúga til nafns yðar og látast vera Sindbað. Hvílík ósvífni; eftir útliti yðar hafið þér góðan mann að geyma, en samt farið þér með herfilega lygi til þess að svæla undir yður annarlega eign.“ „Bíðið við,“ svaraði ég, „og heyrið það, sem ég nú segi yður.“ „Og hvað er það?“ anzaði hann, „segið mér, ég skal taka vandlega eftir.“ Sagði ég honum þá, hvernig ég hefði komizt af og hitt hestamenn Maharadsja konungs af furðulegri tilviljun og orðið þeim samferða til konungs. Efasemdir hans rénuðu nokkuð af sögusögn minni; en nú fékk hann skjótt fulla vissu um það, að ég ekki væri neinn svikari, því hásetar nokkrir komu af skipi hans og könnuðust við mig; fögnuðu þeir mér með mestu vinsemd og var þeim mikil gleði að sjá mig aftur. Loksins kannaðist hann líka við mig og hljóp um háls mér. „Lofaður sé guð,“ mælti hann, „að þér sluppuð farsællega úr slíkum háska, og fær það mér meiri gleði en ég geti frá sagt. Þarna eru eigur yðar, takið við þeim og gerið af, hvað yður líkar.“ Ég þakkaði honum og lofaði ráðvendni hans; beiddi ég hann að þiggja nokkuð af varningnum í þakklætisskyni, en hann drap hendi við. Nú valdi ég úr það verðmætasta af varningi mínum og gaf Maharadsja konungi. Vissi hann allt um hrakfarir mínar og spurði því, hvernig ég hefði komizt yfir þessa sjaldgæfu hluti. Ég sagði honum þá, hvernig tilviljunin hafði aftur skilað þeim í hendur mér. Varð hann glaður við og þáði gjöfina af konunglegri náð, en gaf mér miklu stærri gjafir í staðinn. Því næst kvaddi ég hann og tók mér aftur fari með hinu sama skipi. En áður ég færi, hafði ég fyrir það, sem eftir var af varningi mínum, fengið innlendar vörur í skiptum, bæði alóe- og sandelsvið, kamfóru, múskathnetur, negulnagla, pipar og engifer. Sigldum vér fram hjá mörgum eyjum og lentum í Balsora; fór ég þaðan og hingað með hundrað þúsund sekkína virði. Varð fagnafundur á heimili mínu, er ég kom heim, sem vænta má, þar sem heit og trygg ást er fyrir; keypti ég mér þræla, ambáttir og góðar jarðir og lét byggja mér stórt hús. Kom ég öllu sem bezt fyrir og ásetti mér að gleyma öllum þrautum og njóta unaðsemda lífsins.“ Að svo mæltu þagnaði Sindbað og skipaði sönglistarmönnum að hefja hljóðfærasláttinn á ný, er þeir höfðu látið niður falla, þegar hann byrjaði sögu sína. Var nú etið og drukkið til kvölds, og er tími var til kominn, að hver færi heim til sín, lét Sindbað sækja poka með hundrað gullpeningum í og gaf daglaunamanninum svo mælandi: „Eigðu þetta, Hindbað! Farðu nú heim og komdu aftur á morgun, til þess að heyra framhald ævintýra minna.“ Daglaunamaðurinn gekk burt eins og í leiðslu, svo mikið fannst honum um virðingu þá og rausn, er honum hafði verið sýnd. En er hann sagði konu og börnum frá því, réðu þau sér varla fyrir kæti og lofuðu guð fyrir þá líkn, sem hann hafði látið Sindbað auðsýna þeim. Daginn eftir bjó Hindbað sig betur en daginn áður og gekk á fund hins víðförla rausnarmanns; fagnaði Sindbað honum með gleðisvip og fór með hann eins og bezta vin sinn. Þegar allir gestirnir voru komnir, var matur fram borinn og var lengi til borðs setið. En er borð voru upp tekin, tók Sindbað til máls og veik sér að boðsmönnum: „Vinir góðir, nú bið ég yður að heyra með athygli og hlýða á ævintýri mín á hinni næstu ferð; eru þau enn merkilegri en það, sem til bar á fyrri ferðinni.“ Þögðu allir og tók Sindbað til frásagna: Önnur ferð Sindbaðs farmanns „Eftir hina fyrstu ferð mína hafði ég, eins og ég gat um í gær, einsett mér, að lifa rósömu lífi í Bagdad, það sem eftir var ævinnar. En ég varð fljótt leiður á aðgerðaleysinu og kom í mig ferðahugur og langaði mig til að sækja verzlun yfir sjó. Keypti ég því vörur þær, er ég þóttist með þurfa, og fór nú af stað í annað sinn með öðrum kaupmönnum, er voru mér kunnir að ráðvendni. Völdum vér oss gott skip, fólum oss guði á hendur og lögðum af stað. Sigldum vér frá ey til eyjar og varð skiptaverzlunin oss næsta arðsöm. Einn dag lentum vér við ey nokkra alvaxna margskonar aldintrjám; var hún svo eyðileg að vér sáum ekkert hús og engan mann. Gengum vér þar um engin og fram með lækjunum, er vökvuðu þau. En meðan sumir lásu blóm sér til skemmtunar og sumir ávexti, tók ég fram nesti mitt og vín og settist niður hjá læk undir hávöxnum trjám, er breiddu út frá sér unaðslega forsælu. Tók ég mér þar svo góðan dagverð, sem ég hafði föng til, en er ég hafði matazt sótti á mig svefn. Ég veit ekki hversu lengi ég svaf, en þegar ég vaknaði, sá ég ekki skipið, þar sem það hafði legið við akkeri.“ 92. NÓTT. „Ég varð forviða,“ mælti Sindbað, „þegar ég sá ekki skipið liggjandi við akkeri. Reis ég þá upp og litaðist um í allar áttir, en sá engan af kaupmönnunum, sem höfðu lent með mér á eynni. Ég sá ekki annað en skipið á útsiglingu og var það komið svo langt burt, að ég óðar missti sjónar á því. Þið megið nærri geta, hvað ég hugsaði í þessum hryggilegu vandræðum; ég hélt ég mundi springa af harmi og hljóðaði hræðilega upp yfir mig, lamdi höfuð mitt og fleygði mér til jarðar; lá ég svo langa stund í [1259.png: Sló þá snögglega myrkva á himin eins og svipaði yfir þykku skýi] ringluðu hugarvíli, og voru hugsanir mínar hver annarri hræðilegri. Ég margásakaði mig fyrir, að ég ekki hafði látið sitja við hina fyrstu ferð, og hefði hún þó mátt vera mér svo minnisstæð, að mig fýsti ekki til fleiri. En harmatölur þessar stoðuðu alls ekki og iðrun mín kom í ótíma. Ég lagði ráð mitt í guðs hönd og klifraði í ráðaleysi upp í hátt tré og sást um í allar áttir til þess að vita, hvort ég kæmi ekki auga á neitt, sem hjálpvænlegt væri. Út af eynni sá ég ekki annað en himin og haf, en á land upp grillti ég í eitthvað hvítt; sté ég því ofan úr trénu, tók með mér það sem eftir var af nestinu og stefndi á hinn hvíta blett; var það svo langt burtu, að ekki sá deili á, hvað það væri. En er ég kom nær, sá ég að þetta var hvítur hnöttur, geysi hár og feikna mikill um sig. Þreifaði ég um hann og fannst hann vera mjúkur viðkomu. Ég gekk allt umhverfis til að vita, hvort hvergi væri gat á, en það sá ég hvergi; svo var hann ávalur, að engin tiltök voru að klifrast upp á hann. Fimmtíu fet var hann ummáls. Í þetta mund var sól nærri undirgöngu. Sló þá snögglega myrkva á himin eins og svipaði yfir þykku skýi. Svo hverft sem mér varð við dimmu þessa, brá mér þó enn heldur í brún er ég sá, að hún stóð af kynjastórum og heljarefldum fugli, er steyptist niður fljúgandi. Mig rankaði þá við, að ég hafði heyrt sjómenn segja frá fugli nokkrum, er Rok heitir, og datt mér í hug, að hinn mikli hnöttur, sem fékk mér svo mikillar undrunar, mundi vera egg fuglsins. Enda settist hann á hann eins og fugl, sem liggur á eggjum. Þegar ég sá hann koma, hafði ég skriðið þétt upp að egginu og lá ég nú bak við annan fót hans, sem var viðlíka þykkur og digur tréstofn. Leysti ég þá sundur höfuðbúnað minn og reyrði mig með honum fast við klóna; gerði ég það til þess, að fuglinn Rok skyldi flytja mig af þessari eyðiey, þegar hann flygi burt að komandi morgni. Svona lá ég um nóttina, en með aftureldingu flaug fuglinn af stað; tók hann svo hátt flug með mig, að ég missti sjónar á jörðinni, og steyptist hann því næst skyndilega niður með slíkri fleygiferð, að ég ekkert vissi af mér. En er gammurinn var setztur og ég hafði fótað mig, leysti ég hnútinn, er hélt mér við klóna. Rétt í því ég var búinn að því, þreif hann upp í nef sér gríðarstóran höggorm og flaug samstundis burt með hann. Sat ég nú eftir og var þetta í djúpum dal; lukti hann allt umhverfis fjöll, sem tóku við skýin og voru svo þverbrött, að hvergi var vegur til að klifrast upp. Kom þá yfir mig mikill ótti á ný, og er ég í huganum bar saman þenna stað við eyðieyna, sem ég hafði yfirgefið, þá þótti mér ekki breytt til hins betra. En er ég ráfaði um dalinn, sá ég að hann var alþakinn demöntum og voru sumir þeirra furðu stórir; en skammt var þess að bíða, að ég sá álengdar þá sjón, er dró mjög úr fögnuði mínum, því þar var mesti sægur höggorma; voru þeir fjarska digrir og langir og enginn minni en svo, að hann gæti gleypt í sig heilan fíl. Á daginn földu þeir sig fyrir óvini sínum, fuglinum Rok, í holum sínum, en um nætur skriðu þeir út. Var ég nú allan daginn að reika um dalinn og hvíldi ég mig öðru hverju þar sem mér leizt tiltækilegast. En er náttaði fór ég inn í helli einn, þar sem ég hélt mér væri óhætt. Var hellismynnið mjótt og þröngt og hleypti ég hellu fyrir, sem var fullstór til að varna höggormunum inngöngu, en fyllti þó ekki alveg opið, svo að nokkur birta stóð inn í hellinn. Neytti ég þar nokkurs af nesti mínu og heyrði ég á meðan blástur höggormanna, því nú fóru þeir á kreik. Varð ég næsta angistarfullur af hinum hræðilegu hvæsingum þeirra, og megið þér nærri geta, að ég átti ekki góða nótt. En er bjart var orðið, skreiddust höggormarnir í fylgsni sín; fór ég þá skjálfandi út úr hellinum og gekk lengi vel á demöntum; og kom mér ekki til hugar, að ágirnast nokkurn þeirra. Loksins settist ég niður, tók mér árbít af nesti mínu og sofnaði, svo órótt sem mér var, því alla nóttina hafði mér ekki komið dúr á auga. En óðar en ég var sofnaður, vaknaði ég við, að eitthvað skall niður á jörðina nálægt mér. Þetta var þá stóreflis kjötstykki og sá ég samstundis mörg stykki velta niður víðsvegar af klettabrúnunum. Allt til þessa hafði ég haldið, að það væri skröksaga upplogin til gamans, sem bæði sjómenn og aðrir segja um demantadalinn og brellu sem sumir kaupmenn hafa til að ná þaðan gimsteinunum; nú var sjón mín sögu ríkari. Kaupmenn þessir sækja þangað um það leyti, sem ernir eru búnir að unga út, og kasta þeir stórum kjötstykkjum niður í dalinn. Þegar þau detta niður á hina hvössu demanta, verða þeir fastir í kjötinu. En ernirnir, sem eru þar sterkari en annarsstaðar, fleygja sér yfir kjötstykkin og fljúga með þau upp á björgin í hreiður sín, ungum sínum til viðurværis. Sækja þá kaupmenn að, fæla burt ernina með óhljóðum og safna saman demöntum þeim, sem fastir hafa orðið í kjötinu. En þessa bragðs neyta þeir, því annars væru engin ráð til að ná demöntunum upp úr dal þessum, því hann er slíkt dauðans undirdjúp, að engum manni er fært að komast þar niður. Ég hafði haldið ómögulegt að komast upp úr hyldýpi þessu, og hafði mér þótt sem það væri gröf mín; en nú snerist mér hugur, og það sem ég hafði séð, varð til þess að mér datt ráð í hug til að bjarga lífi mínu... 93. NÓTT. Ég fór þá að tína saman demanta þá, er ég sá stærsta, og lét ég þá niður í leðurmalinn, er ég hafði nesti mitt í. Því næst valdi ég það kjötstykki úr, sem virtist vera lengst, vafði því um mig og batt það fast með höfuðbúnaði mínum; síðan lagðist ég á grúfu. Leðurmalinn festi ég við belti mitt, svo ég gat ekki misst hann. Jafnskjótt sem ég var búinn að þessu, komu ernirnir; tók þar hver sitt kjötstykki og flaug með, en einhver hinn stærsti hremmdi það stykki, sem ég hafði brugðið um mig; flaug hann með mig upp á fjallstind í hreiður sitt. Spöruðu þá kaupmenn ekki að fæla fuglana með ópi og háreysti, og er þeir höfðu látið lausa bráð sína, kom einn af kaupmönnum þangað sem ég lá; varð hann smeikur, er hann sá mig. Samt herti hann upp hugann; spurði hann mig ekki, með hverjum fádæmum ég væri þangað kominn, heldur tók hann að ámæla mér og spurði, því ég tæki það, sem hann ætti. „Þér munuð haga orðum yðar öðruvísi,“ mælti ég, „þegar þér kynnist mér betur. Kvíðið engu, ég hef fleiri demanta handa báðum okkur en allir hinir kaupmennirnir til samans. Tilviljunin ein hefur ráðið feng þeirra, en [1262.png: Á hinni sömu ey eru og nashyrningar...] ég hef sjálfur valið úr demantana, sem ég hef í malnum.“ Sýndi ég honum malinn og í sama bili þyrptust hinir kaupmennirnir kringum mig, og urðu þeir forviða, en þegar ég hafði sagt þeim sögu mína, undruðust þeir hálfu meira. Samt furðuðu þeir sig ekki svo mjög á úrræði því, er ég hafði haft mér til frelsis, eins og á áræði mínu, að ég skyldi hafa hætt á það. Tóku þeir mig nú með sér þangað er þeir höfðu byggistöð sína; leysti ég frá malnum í viðurvist þeirra. Voru demantar mínir svo stórir, að þá rak í rogastanz, og kváðust þeir engan demant séð hafa við nokkra konungshirð, sem þeir hefðu til komið, svo stóran, að í nokkurn samjöfnuð kæmist við mína. Beiddi ég nú kaupmanninn, sem átti hreiður það, er örninn hafði borið mig í (því hver kaupmaður átti sitt hreiður), að taka svo mikið af þeim, sem honum líkaði. Lét hann sér nægja einn, og var sá einn af hinum smærri; lagði ég þá fast að honum, að taka fleiri og ekki hika sér við, en hann svaraði: „Nei, ég er ánægður með þenna og er hann svo dýrmætur, að ég mun ekki fara fleiri ferðir framvegis, og þarf ég nú ekki að bera áhyggju fyrir ókomna tímanum.“ Um nóttina var ég hjá kaupmönnum þessum og sagði sögu mína enn þá einu sinni, þeim til fróðleiks, sem ekki höfðu heyrt hana í fyrra skipti. Ég var óumræðilega glaður, að vera sloppinn úr hættum þeim, er ég sagði yður frá; mér þótti sem allt hefði verið draumur og gat ég varla trúað að ég væri úr öllum háska. Voru nú nokkrir dagar liðnir síðan kaupmenn höfðu fleygt kjötstykkjunum niðrí dalinn, og var hver í sínu lagi ánægður með það, sem honum hafði áskotnazt; tókum vér oss því upp með næsta morgni. Lá leið vor yfir fjöll og voru þar geysistórir höggormar, en vér vorum samt svo heppnir að komast klaklaust undan þeim. Jafnskjótt sem vér komum til hafnar, sigldum vér til eyjarinnar Ríha, þar sem kamfórutréð vex; er það tré svo stórt og laufmikið, að það veitir hundrað mönnum næga forsælu. Safi sá, sem er efni kamfórunnar, er látinn drjúpa niður úr rifu í ofanverðum stofni trésins; rennur hann í ker eitt, hleypur þar saman og verður að kamfóru. Þegar vökvinn þannig er runninn úr trénu, hrörnar það og fölnar. Á hinni sömu ey eru og nashyrningar, sem eru minni en fílar og stærri en uxar; stendur horn upp af nösum þeirra og er hér um bil alin á lengd; er það klofið eftir miðju enda á milli og markar fyrir mannsmynd á, dreginni hvítum strykum. Nashyrningurinn og fíllinn eiga jafnan í stríði saman, leggur nashyrningurinn horninu í kvið fílsins og vegur hann upp á höfði sér. En þá vellur blóð og feiti fílsins í augu honum, svo honum förlast sýn; fellur hann síðan á jörð, og það mun yður þykja undrum gegna, að þá kemur fuglinn Rok, flýgur burt með báða í klóm sér og færir ungum sínum til ætis. Margt er annað fábreytilegt á ey þessari, en það læt ég ósagt svo að yður eigi leiðist saga mín. Keypti ég þar góðar vörur fyrir demanta mína og héldum vér þaðan til annarra eyja og verzlunarborga á meginlandinu; því næst komum vér til Balsora og fórum þaðan til Bagdad. Gaf ég þá fyrst fátæklingum stórar ölmusur og naut síðan auðæfa þeirra, er ég flutti þangað og hafði svo mikið fyrir haft.“ Lauk þá Sindbað að segja af annarri ferð sinni. Hann lét telja Hindbað hundrað gullpeninga enn og bauð honum að koma aftur næsta dag og heyra sig segja frá þriðju ferð sinni. Fóru gestirnir, hver heim til sín. og komu aftur næsta dag á samri stund. Svo gerði og daglaunamaðurinn og hafði hann því nær gleymt sínu fyrra volæði. Var nú gengið til borðs og að liðinni máltíð beiddi Sindbað sér hljóðs og sagði frá hinni þriðju ferð sinni. Þriðja ferð Sindbaðs farmanns „Nú átti ég góða daga og gleymdi innan skamms hættum þeim, er ég hafði ratað í á fyrri ferðum mínum. Ég var enn í broddi lífsins og eirði illa kyrrlætinu; hugði ég hættur þær, sem ég nú ætlaði að leggja út í, miklu minni en voru. Fór ég því, frá Bagdad með dýran varning og lét flytja til Balsora. Þar tók ég mér fari með öðrum kaupmönnum. Höfðum vér langa ferð og komum á margar hafnir og verzluðum að góðum mun. Einu sinni er vér vorum í rúmsjó brast á skelfilegt ofviðri og hröktumst vér afleiðis. Hélzt veðrið í marga daga og rak oss loksins til hafnar á ey nokkurri; mundi skipstjórnarmaður hafa mikið til gefið, að vér fengjum umflúið hana, en oss var nauðugur einn kostur að leggjast þar. En er seglum var hlaðið, mælti skipstjórnarmaður: „Þessa ey og nokkrar fleiri, sem í nánd liggja, byggja loðnir villimenn, sem munu veita oss atgöngu. Eru þeir að vísu dvergar, en svo vill hörmulega til, að vér eigum við slíkt ógrynni, sem engisprettur væru; og drepum vér einn, munu þeir allir veitast að oss og drepa oss.“ 94. NÓTT. Þegar skipstjórnarmaður hafði mælt þetta, sló dauðans ofboði yfir alla skipverja; urðum vér þess brátt vísari, að hann hafði sagt helzt til satt. Vér sáum drífa að ótölulegan grúa andstyggilegra villimanna; var kroppur þeirra alþakinn rauðum hárum og voru þeir ekki meira en tvö fet á hæð. Fleygðu þeir sér út í sjó, syntu út að skipi voru og slógu skjótt hring um það. Þeir kölluðu til vor, en vér skildum eigi mál þeirra; læstu þeir krumlum sínum í borðstokkana og kaðlana og klifruðust á allar hliðar upp á þilfarið með slíkum fimleik og flýti, að fætur þeirra sýndust hvergi við koma. Þið getið því nærri, að vér horfðum dauðhræddir á þessar aðfarir. Þorðum vér ekki að aftra þeim, hvorki með orðum né vopnum og grunaði oss þó, að þeim mundi ekki gott í hug. Þeir undu upp segl og hjuggu sundur akkerisstrenginn, því þeir nenntu ekki að draga upp akkerið; því næst héldu þeir til lands og létu oss alla af skipi ganga. Síðan fluttu þeir skipið til eyjar þeirrar, er þeir voru komnir frá. Sneiddu allir ferðamenn með mestu varkárni hjá ey þessari, er vér nú vorum á, og þótti háski að dvelja þar; mun það bráðum skýrast af sögunni hvernig á því stóð; en vér áttum nú ekki annars úrkosti en að una óláni voru. Nú gengum vér frá sjónum á land upp og fundum nokkra ávexti og jurtir; neyttum vér þeirra til þess að treina lífið sem lengst, því vér þóttumst allir eiga dauðann vísan. Sáum vér þá allfjarri stórt hús og stefndum á það. Var það fögur og há höll og dyr á með vængjahurðum úr svartviði; voru þær hnignar á gátt. Gengum vér inn og komum í hallargarðinn og sáum gagnvart oss stórt herbergi, með anddyri fyrir framan; lágu þar öðrumegin mannabein í hrúgu og hinumegin fjöldi steikarateina. Varð oss felmt við sjón þessa; vorum vér þreyttir undir, því vér höfðum gengið langan veg, og urðu því fætur vorir magnþrota og hnigum vér til jarðar í dauðans angist og lágum þannig lengi hreyfingarlausir. Sól rann til viðar og meðan vér sátum í hryggilegustu örvílnan, var dyrum herbergisins hrundið upp með harki miklu og kom út risi svartur og ógurlegur, og á stærð við hávaxið pálmatré. Var óvættur þessi eineygð og stóð augað blóðrautt í miðju enninu; sindraði af því sem glóandi koli; kjafturinn var víður sem á hrossi, og sköguðu út framtennur geysi langar og hvassar. Neðri vörin lafði niður á bringu, en eyrun voru eins og á fíl og breiddust út á axlir; neglurnar voru bjúgar og langar eins og klær á stærstu hræfuglum. Í því vér sáum þenna skelfilega risa, hnigum vér í óvit og lágum eins og dauðir. Eftir langan tíma röknuðum vér við og sáum risann sitjandi í anddyrinu og virti hann oss fyrir sér í krók og kring. En er hann þóttist hafa horft nógu lengi á oss, kom hann til vor, þreif í hnakkagróf mér og hringsneri mér fyrir sér eins og þegar slátrari handleikur sauðkind. Þegar hann hafði skoðað mig vandlega og séð, að ég var skinhoraður og ekki annað en sinar og bein, lét hann mig lausan og fór að skoða hina, hvern af öðrum, á sama hátt. Af því nú skipstjórnarmaður var okkar feitastur, þreif hann um hann með annarri hendinni og tók hann upp, — það var eins og ef ég tæki upp spörfugl, svo lítið varð honum fyrir því; stakk hann síðan steikarateini gegnum kvið honum. Því næst kveikti hann mikið bál og steikti hann; að því búnu fór hann inn í herbergi innar af og át hann þar með kveldverði sínum. Þegar hann hafði étið, kom hann aftur fram í anddyrið, lagðist niður og sofnaði; hraut hann þá svo gríðarlega, að oss þótti sem vér heyrðum reiðarþrumur drynja. Var oss allrar hvíldar varnað og vöktum vér liðlanga nóttina, yfirkomnir af dauðans angist, sem nærri má geta. Vaknaði risinn með dögun, stóð upp og lét oss eina eftir í höllinni. [1266.png: Því næst kveikti hann mikið bál og steikti hann...] En er vér hugðum hann kominn svo langt burt, að hann eigi heyrði til vor, þá kváðum vér upp úr hinni kvalafullu þögn, því vér höfðum bundizt allra kveinstafa um nóttina; glumdi nú undir í höllinni af kveini og andvörpum og gerðum vér hver öðrum skapþyngra með harmalátum vorum. Þó að vér værum allmargir og óvinur vor væri ekki nema einn, kom oss samt í fyrstunni ekki til hugar að reyna að drepa hann og frelsa oss þannig, og var það þó hið vænlegasta úr því sem komið var. Ræddum vér nú um ýmiss úrræði, en réðum ekkert af. Gáfum vér því ráð vort í guðs hönd, ráfuðum allan daginn um eyna og nærðumst af jurtum og ávöxtum eins og daginn áður. Um kvöldið leituðum vér skjóls, en fundum hvergi og hlutum vér því, svo þvernauðugt sem oss var, að hverfa til hallarinnar aftur. Risinn sveikst ekki um að koma, og át hann nú aftur einn af félögum vorum, sofnaði síðan, hraut til morguns og skildi við oss eins og daginn fyrir. Þótti oss komið í slíkt óefni, að margir vildu heldur steypa sér í sjó fram en bíða svo ofboðslegs dauðdaga og skoruðu þeir á hina, að [1267.png: ...og át hann nú aftur einn af félögum vorum] hlýða ráði þessu. Þá tók einn af oss til orða og mælti: „Oss er bannað, að ráða sjálfum oss bana, en þó heimilt væri, er samt eigi viturlegra að hyggja á ráð nokkurt, að vér megum frelsa oss frá þessari óvætt, sem ætlar oss ógurlegan dauða?“ Hafði mér dottið í hug bragð nokkurt og sagði ég förunautum mínum, en þeir féllust á ráð mitt. „Þér vitið, bræður góðir,“ mælti ég, „að skógur mikill er fram með sjávarströndinni; nú ef þér viljið að mínum ráðum fara, þá skulum vér smíða marga fleka svo trausta, að þeir geti borið oss. Að því búnu berum vér þá ofan að flæðarmáli og látum þá liggja þar þangað til þörf gerist. Síðan reynum vér til að fyrirkoma risanum; takist oss það, er oss óhætt að bíða hér þangað til eitthvert skip siglir fram hjá og flytur oss frá þessari voðalegu ey. En ef ráð vort fer út um þúfur, hlaupum vér út á flekana og leggjum til hafs. Að vísu er það lífsháski, að hætta sér út á hinar æðandi öldur hafsins á svo aumlegum farkosti, en ef dauðinn liggur fyrir oss, er þá ekki sjávardjúpið betri gröf en vömb þessa ferlíkis, sem hefur étið tvo af förunautum vorum?“ Gerðu menn góðan róm að tillögu minni og smíðuðum vér fleka, sem borið gátu þrjá menn. Þegar kvölda tók, gengum vér aftur til hallarinnar og lét risinn ekki lengi standa á sér. Hlutum vér að þola þá skapraun, að sjá hann steikja einn af félögum vorum. En takið nú eftir, hvernig vér hefndum okkar á risanum. Þá er hann hafði lokið hinum hryllilega kvöldverði, lagðist hann aftur á bak og sofnaði. Jafnskjótt sem vér heyrðum hann hrjóta, eins og hann átti vanda til, gekk ég til með níu hinum áræðnustu, tókum vér sinn steikarateininn hver og stungum þeim í eldinn þangað til þeir voru orðnir hvítglóandi; síðan rákum vér þá í auga dólgsins, allir í einu, og blinduðum vér hann þannig. Grenjaði hann þá hástöfum af sársauka, stökk í háa loft og fálmaði í allar áttir til þess að hremma einhvern okkar og svala á honum heipt sinni; gafst oss tími til að hafa oss undan honum og kasta oss þar niður, sem honum var ómögulegt að finna oss. En er hann hafði til einskis leitað, þá skjögraði hann til dyranna og gekk burt með hræðilegu öskri... 95. NÓTT. Vér gengum út úr höllinni á eftir risanum og héldum ofan að sjó til flekanna og biðum lýsingar, því vér ætluðum út á þá, ef svo skyldi fara, að risinn kæmi með nokkrum af sínu liði. Samt glöddum vér oss við þá von, að ef hann eigi kæmi eftir sólaruppkomu og öskur hans hætti, er drundi án afláts, þá mundi hann fortakslaust vera dauður; ætluðum vér, ef svo væri, að halda kyrru fyrir á eynni. En jafnskjótt, sem birti af degi, sáum vér hinn grimmúðuga dólg og leiddu hann tveir risar, álíka tröllslegir og sjálfur hann; voru í för með þeim allmargir aðrir risar og fóru þeir hart á undan hinum. Þustum vér þá að vörmu spori út á flekana og rerum frá eynni. En er risarnir sáu það, þrifu þeir upp stóreflis steina, æddu ofan á strönd og óðu út í sjóinn upp í mitti og gerðu svo vissa hæfing eftir oss, að allir flekarnir nema sá, sem ég var á, brotnuðu í spón, en mennirnir drukknuðu. En ég reri af alefli með báðum förunautum mínum og dró því lengst undan, svo að steinkastið náði oss ekki. Þegar vér vorum komnir út á rúmsjó, hröktumst vér í stormum og hafgangi; kvöldumst vér af hræðilegri óvissu þenna dag og næstu nótt, því vér vissum ekkert, hvað af oss mundi verða. Næsta morgun vildi svo heppilega til, að oss kastaði upp á ey nokkra og björguðum vér oss á land fullir fagnaðar. Fundum vér þar beztu ávexti og urðu þeir oss til mikillar hressingar. Um kvöldið sofnuðum vér á ströndinni, en hrukkum upp við skruðninga mikla; var þetta höggormur álíka langur og pálmaviður og skrjáfaði í hreistri hans, er hann skreið á jörðinni. Hann var svo nærri oss, að hann þreif í kjaft sér annan förunaut minn, skók hann hvað eftir annað, sló honum niður við og gleypti hann síðan. En ég og hinn förunautur minn, flýðum sem fætur toguðu og heyrðum við nokkru síðar skruðninga; réðum við af hljóðinu, að höggormurinn mundi þar æla upp beinum hins ólánsama manns, er orðið hafði honum að bráð. Morguninn eftir sá ég hann og sló yfir mig miklum ótta. „Guð minn,“ hrópaði ég, „hvað er nú fyrir hendi? Vér fögnuðum í gær, sloppnir undan grimmd risans og ofstopa hafsins, og nú erum við komnir í jafnvoðalegan háska.“ [1269.png: ...þreif hann í kjapt sér annan förunaut minn] Þegar við reikuðum um kring, sáum við hávaxið og digurt tré og ásettum við oss að láta fyrirberast uppi í því næstu nótt. Snæddum við ávexti eins og daginn áður og klifruðumst upp í tréð um kvöldið. Leið ekki langt um áður við heyrðum höggorminn koma hvæsandi að trénu og tók hann að vega sig upp eftir stofninum. Fyrst varð fyrir honum förunautur minn, því hann sat neðar; gleypti höggormurinn hann óðar og hafði sig síðan á burt. En ég kúrði uppi í trénu til morguns og var ég þá nær dauða en lífi, er ég klifraðist ofan. Ég gat heldur enga von haft um, að ég mundi fara betri för en félagar mínir og hryllti mig við þeirri tilhugsun. Ég var kominn af stað og ætlaði að steypa mér út í sjó; en af því að ljúft er að lifa sem lengst, stríddi ég við þetta örvæntingar aðsvif og gaf mig undir vilja drottins, sem ræður lífi voru. Allt fyrir það hafði ég svo mikla rænu, að ég bar saman smáviði, rætur og þyrna og hlóð úr garð, fastan og þéttan, allt umhverfis tréð. Uppi yfir mér gerði ég eins og þak, til varnar höfði mínu, úr hrísvöndlum. Þegar náttaði, fór ég upp í vígi þetta með þeirri huggun, ef huggun skal kalla, að ég hefði gert allt, sem í mínu valdi stóð, til að afstýra hinum grimmu forlögum, sem yfir mér vofðu. Höggormurinn kom eins og hann var vanur og skreið kringum tréð, því hann ætlaði að gleypa mig, en hann komst eigi inn yfir varnargarðinn, og var hann þar á kreiki allt til morguns, eins og köttur, sem snuðrar kringum músarholu, og varð honum ekkert ágengt. Þegar eldi aftur, leitaði hann burt, en ég þorði ekki úr bæli mínu fyrr en sól var á loft komin. Hafði ótti sá, er mér stóð af hinum eiturfnæsandi höggormi, gengið svo nærri mér, að mér þótti dauðinn betri en slíkar ógnir. Klifraðist ég þá ofan úr trénu og skundaði til sjávar til þess að fyrirfara mér... 96. NÓTT. Guð miskunnaði mér í örvæntingu minni, því rétt í því ég ætlaði að kasta mér út í sjóinn sá ég skip alllangt undan landi. Æpti ég þá af öllum kröftum svo að til mín mætti heyra, og tók sundur höfuðbúnað minn og veifaði honum svo, að til mín sæist. Þetta varð eigi heldur árangurslaust; allir skipverjar sáu mig, og sendi skipstjórnarmaður bát eftir mér. Þegar ég var kominn út á skip, spurðu mig kaupmenn og sjómenn, hver í kapp við annan, hvaða ævintýri hefði borið mig að eyðiey þessari; en er ég hafði sagt þeim allt, sem farið hafði, kváðust þeir sem elztir voru, oftsinnis hafa heyrt getið um risa, er byggðu ey þessa, og hefði það verið fullyrt, að þeir væru mannætur og ætu menn bæði hráa og steikta. Sögðu þeir og, að á ey þeirri, er ég nú seinast slapp frá, væri fjöldi höggorma samkynja þeim eina, er ég hafði séð, og leyndust þeir um daga, en kæmu fram um nætur. Þeir samfögnuðu mér, að ég skyldi hafa sloppið úr svo mörgum hættum; síðan báru þeir á borð fyrir mig, það sem þeir höfðu bezt fyrir hendi. En er skipstjórnarmaður sá, hversu klæðnaður minn var rifinn, var hann svo mannlyndur, að hann tók fatnað af sér og gaf mér. Nú vorum vér um tíma á sjóferð þessari; komum vér við í mörgum eyjum og náðum loksins til Selahath. Þaðan kemur sandelsviðurinn, sem hafður er í mörg læknismeðul. Lögðumst vér þar við akkeri á höfninni og tóku kaupmenn að skipa upp vörur sínar til þess að selja þær, eða láta skiptum fyrir aðrar vörur. Kallaði þá skipstjórnarmaður til mín og mælti: „Bróðir, hjá mér eru vörur, er kaupmaður nokkur átti, sem var um tíma á skipi mínu og nú er dauður; ég ætla að selja þær fyrir reiðu peninga og standa erfingjum hans skil á þeim, þegar ég finn þá.“ Varningsstrangar þeir, er hann átti við, lágu á þilfarinu í framstafni og benti hann mér á þá svo mælandi: „Þetta eru vörurnar, sem ég átti við; ég vona að þér takið að yður söluna móti tilhlýðilegri þóknun.“ Líkaði mér vel og þakkaði ég honum fyrir, að hann hafði útvegað mér nokkuð að starfa. Skrifari skipstjórnarmanns færði í bók alla varningsstranga með nöfnum eigendanna og er hann spurði skipstjórnarmann, hvaða nafn skyldi setja við vörur þær, er mér voru fengnar í hendur, sagði hann: „Skrifaðu Sindbað farmann.“ Ég gat ekki að því gert, að ég komst við, þegar ég heyrði nafn mitt, en er ég virti skipstjórnarmann vandlega fyrir mér, sá ég að hann var hinn sami, sem hafði skilið mig eftir á eynni, þar sem ég var sofnaður á lækjarbakkanum. Var hann orðinn umbreyttur mjög frá því, er ég sá hann, og hafði ég því ekki borið kennsl á hann í fyrsta áliti. En hitt er engin furða, að hann, sem hugði mig dauðan, þekkti mig ekki. „Skipstjórnarmaður,“ mælti ég, „hét kaupmaðurinn Sindbað, sem átti þessar vörur?“ „Já,“ anzaði hann, „svo hét hann, hann var frá Bagdad og hafði tekið fari með mér til Balsora. Þá var það einhvern dag, að vér lentum við ey nokkra og sóttum þangað vatn og fengum oss hressingu; atvikaðist það þá einhvernveginn af misskilningi mínum, að ég sigldi burt svo að ég vissi ekki, að hans var vant. Hvorki ég né kaupmenn söknuðu hans fyrr en fjórum stundum síðar. Stóð blásandi byrinn beint á eftir oss, svo að oss var ómögulegt að snúa við og sækja hann.“ „Þér ætlið hann þá dauðan?“ sagði ég. „Að vísu hygg ég svo,“ mælti hann. Þá sagði ég: „Horfið nú grandgæfilega á mig, skipstjórnarmaður, og munuð þér kannast við, að ég er sá hinn sami Sindbað, sem þér skilduð eftir á eyðieynni. Ég lá sofandi á lækjarbakka og sá engan af förunautum mínum, þegar ég vaknaði.“ Meðan ég mælti þetta, horfði skipstjórnarmaður á mig rannsakandi augum... 97. NÓTT. Þegar skipstjórnarmaður hafði virt mig fyrir sér vandlega, kannaðist hann loksins við mig. „Guði sé lof,“ hrópaði hann, „það fær mér frábærs fagnaðar, að hamingjan hefur bætt úr yfirsjón minni. Þarna er varningur yðar, sem ég jafnan hef kostgæfilega varðveitt og ætíð reynt að koma út, hvar sem ég hef á höfn komið; takið við honum aftur ásamt andvirði þess, sem selt er.“ Tók ég þá aftur við eigum mínum og vottaði skipstjórnarmanni þakklátssemi mína svo sem hann átti skilið. Frá eynni Selahath héldum vér til annarrar eyjar og birgði ég mig þar að negulnöglum, kanel og öðrum kryddvörum. Þegar vér fórum þaðan, sáum vér skelpöddu, tuttugu álnir á lengd og jafnmargar á breidd; þar bar og fyrir oss fisk, sem var í sköpulagi eins og kýr, enda mjólkar hann líka. Roð hans er ákaflega stinnt; er það verkað og eru klæddir með því skildir; annan fisk sá ég líka og var hann líkur úlfalda að lit og sköpulagi. Eftir langa ferð lentum vér loks í Balsora og fór ég þaðan og hingað til Bagdad með slíkt ógrynni auðæfa, að ég ekki vissi sjálfur aura minna tal. Gaf ég enn sem fyrri fátækum ölmusur og keypti stórjarðir, og átti ég þó ærið margar undir.“ Lauk þá Sindbað að segja af hinni þriðju ferð sinni. Hann lét aftur telja Hindbað hundrað gullpeninga og bauð honum til veizlu næsta dag, og hét honum þá, að segja frá hinni fjórðu ferð sinni. Fór þá Hindbað og hinir aðrir gestir, og er þeir voru komnir næsta dag, tók Sindbað til máls, eftir að borð voru upp tekin, og sagði framhald ævintýra sinna. Fjórða ferð Sindbaðs farmanns „Unaðsemdir þær og skemmtanir, sem ég naut eftir þriðju ferð mína, höfðu eigi svo mikil áhrif á mig, að þær öftruðu mér frá nýjum ferðum. Lét ég því aftur leiðast af hinni áköfu ferðafýsn, sem alltaf stríddi á mig; ég var líka svo skapi farinn, að ég gat aldrei framkvæmdarlaus verið, og langaði jafnan til að sjá merkilega hluti. Ráðstafaði ég þá öllum efnum mínum og lagði af stað jafnskjótt sem ég hafði dregið saman vörur þær, sem útgengilegastar voru í löndum þeim, er ég ætlaði að ferðast til. Í þetta sinn fór ég til Persalands og ferðaðist um mörg héruð í því ríki; kom ég að höfn nokkurri og tók mér fari. Sigldum vér þaðan og fórum fram hjá mörgum höfnum á meginlandinu og eyjum nokkrum, er til austurs liggja. Bar þá svo til einn dag, er vér áttum yfir mikið haf að fara, að allt í einu skall á ofsabylur; hlaut þá skipstjórnarmaður að láta taka inn segl og skipaði sjómönnum til verka, til að koma í veg fyrir óhamingju þá, er yfir vofði. En viðleitni vor kom fyrir ekki; seglin rifnuðu í þúsund parta; við skipið varð engri stjórn komið, og rakst það á grunn og brotnaði, svo að margir af kaupmönnum og farmönnum drukknuðu, en allur farmurinn týndist.“ 98. NÓTT. „Ég var svo heppinn,“ sagði Sindbað enn fremur, „að ég náði í skipsflak nokkurt, eins og margir aðrir kaupmenn og sjómenn; bar straumurinn oss alla að ey nokkurri; fundum vér þar ávexti og uppsprettuvatn og hresstum oss á því. Um nóttina lágum vér þar sem sjórinn hafði fyrst kastað oss upp á land; höfðum vér ekki um talað, hvert ráð vér síðan skyldum upp taka, því vér vorum svo dasaðir og hnuggnir af óláni voru, að vér höfðum ekki rænu á því. Gengum vér eigi fyrr frá ströndinni en sól var upp komin, og sáum vér þá hús á landi upp og héldum þangað. En er vér komum þangað, vissum vér ekki fyrri til en vér sáum fjölda blökkumanna flykkjast kringum oss; skiptu þeir oss á milli sín og fóru með oss til húsa sinna. [1273.png: Við skipið varð engri stjórn komið og rakst það á grunn og brotnaði] Ég var fluttur á sama stað sem fimm aðrir af förunautum mínum. Var oss vísað til sætis og jurtir nokkrar á borð bornar; bentu svertingjar oss, að vér skyldum eta. Voru félagar mínir þá svo athugalausir, að þeir tóku ekki eftir því, að þeir, sem buðu oss að eta, átu ekki sjálfir; hugsuðu þeir ekki um annað en að seðja sáran sult sinn, og átu því með græðgi það, sem fram var reitt. En mér sagði svo hugur um, að svik mundu undir búa, og bragðaði ég ekki jurtirnar, enda var mér það fyrir beztu, því ég sá skjótt að förunautar mínir urðu vitskertir og vissu ekki hvað þeir sögðu. Var nú á borð borinn rísgrjónagrautur með kókos-viðsmjöri, og átu félagar mínir hann í gríð, því þeir voru vitstola. Ég snæddi hann líka, en samt með hófsemd. Höfðu svertingjar gefið oss jurtirnar til þess að firra oss vitinu, svo vér skyldum gleyma voru hryggilega óláni, en með rísgrjónagrautnum ætluðu þeir að fita oss, því þeir voru mannætur, og síðan að éta oss, þegar vér værum orðnir feitir; urðu þau afdrif förunauta minna, því vitfirring þeirra varnaði þeim að sjá hvað fyrir þeim lá. Mun yður skiljast það, að ég, sem var heilvita, horaðist niður í stað þess að fitna. Enda kvaldist ég sí og æ af dauðaangistinni, svo mér þótti öll fæða sem eitur. Kom í mig uppdráttarsýki og varð sú sótt mér til lífs, því þegar svertingjarnir voru búnir að drepa og éta félaga mína, og þeir sáu, að ég var grindhoraður, holdlaus og veikur, þá frestuðu þeir dauða mínum til seinni tíma. Ég var því látinn hafa mikið frjálsræði, og voru nálega engar gætur hafðar á, hvað ég tæki mér fyrir hendur. Þannig tókst mér að læðast burt frá húsum svertingjanna og forða lífi mínu. Sá mig þá gamall karl og kallaði á eftir mér, svo hátt sem hann gat, að ég skyldi koma aftur; en í stað þess að snúa aftur, flýði ég hvað af tók og komst skjótt úr augsýn. Þá stóð svo á, að enginn var heima nema karlinn; hinir svertingjarnir voru úti, og var þeirra ekki heim von fyrr en um kvöldið, og var þetta vani þeirra. Þóttist ég fullviss um, að þá mundi þeim þykja ógjörningur að elta mig, þegar þeir fengju vitneskju um, að ég væri strokinn. Hélt ég áfram þangað til náttaði; lét ég þá staðar numið til þess að hvíla mig og neyta nokkurs af vistum þeim, er ég hafði tekið með mér; lagði ég síðan óðar af stað aftur. Þannig gekk ég í sjö daga samfleytt, og sneiddi hjá öllum landsvæðum, þar sem ég hélt að mannabyggð væri; nærðist ég mestmegnis af kókoshnetum og voru þær í einu til saðnings og svölunar. Á áttunda degi náði ég ofan að sjó og kom allt í einu auga á menn, sem voru hvítir eins og ég; voru þeir að tína pipar, sem þar vex ógrynni af. Þótti mér vinna þeirra góðs viti og gekk ég óhræddur til móts við þá.“ 99. NÓTT. „Þeir, sem voru að tína piparinn,“ mælti Sindbað, „komu til mín jafnskjótt sem þeir sáu mig og spurðu mig á arabiska tungu, hver ég væri, og hvaðan ég kæmi. Varð ég glaður við, er ég heyrði, að þeir töluðu móðurmál mitt, og leysti fúslega úr spurningum þeirra; sagði ég þeim, að ég væri skipbrotsmaður, hefði mig rekið að ey þessari og svertingjar náð mér. „Svertingjar þessir eru mannætur,“ mæltu þeir, „hvernig gaztu sloppið úr greipum þeirra?“ Sagði ég þeim þá alla söguna, sem ég hef sagt yður, og fékk hún þeim mikillar undrunar. Var ég nú hjá þeim, þangað til þeir höfðu aflað svo mikils pipars, sem þeir ætluðu sér. Síðan tóku þeir mig með sér á skip það, sem þeir voru komnir á, og sigldu til annarrar eyjar; leiddu þeir mig á fund konungs síns og sögðu honum nafn mitt. Hlýddi þessi veglyndi konungur með athygli á ævintýri mín, og þótti honum þau merkileg; lét hann síðan gefa mér kostulegan klæðnað og skipaði að mér væri fengið allt, sem ég með þurfti. Ey þessi er næsta fjölbyggð, og er þar nægð af öllu og verzlun mikil í aðsetursborg konungs. Var mér mikil huggun í raunum mínum, að ég hafði hitt á svo góðan samastað, og svo margar velgjörðir þáði ég af hinum göfuglynda konungi, að ég mátti vel una hag mínum. Enda var honum enginn kærari en ég, og allir hirðmenn hans og borgarmenn kepptust hver við annan um að vera mér til vilja. Kom þar brátt að þeir álitu mig eins og sér samlendan, en ekki sem útlending. Það þótti mér furðu kynlegt, að allir, og jafnvel konungurinn líka, riðu ekki við beizli, söðul né ístöð. Spurði ég hann því einu sinni, hvers vegna hann synjaði sér svo nauðsynlegra hluta. Hann svaraði mér þá, að enginn í hans ríki þekkti þá hluti, er ég talaði um. Lét ég þá hið fljótasta iðnaðarmann nokkurn smíða virki eftir minni fyrirsögn. Þegar hann var búinn að því, stoppaði ég söðulinn, fóðraði hann skinni og gullsaumaði hann allan. Að því búnu fór ég til járnsmiðs og lét hann búa til beizli, eins og ég sagði fyrir. Þegar nú allt var fullgert, sýndi ég konungi og bar við einn af hestum hans. Sté hann þá á bak, og þótti svo vænt um nýbreytni þessa, að hann launaði mér með mestu rausn. Gat ég nú ekki undan færzt, að smíða fleiri söðla fyrir ráðgjafa hans og helztu embættismenn í hirðinni, og gáfu þeir mér stórgjafir fyrir, svo að ég varð vellríkur á stuttum tíma. Ég bjó líka til reiðtygi handa tignustu mönnum í borginni, og hlaut fyrir almennan lofstír og virðingu. Það var einu sinni þegar ég var hjá konungi, og sýndi honum lotningu mína með öllum virktum, að hann mælti: „Sindbað, mér er vel til þín, og veit ég að allir þegnar mínir unna þér að mínu dæmi. Nú mun ég biðja þig einnar bænar, og mátt þú ekki synja mér hennar.“ „Herra!“ anzaði ég, „sá er enginn hlutur, að ég mundi eigi vera fús til að gera, ef ég gæti með því auðsýnt yður hlýðni mína. Þér hafið ótakmarkað vald yfir mér.“ „Þú átt að kvongast,“ mælti konungur, „svo að þú ílengist í ríki mínu og verðir afhuga öllum burtferðum.“ Þorði ég eigi að mótmæla konunglegum vilja hans og gifti hann mér eina af hirðmeyjum sínum, og var hún ættstór, fögur, hyggin og auðug. Eftir hjónavígsluna bjó ég saman við konu mína og lifðum við um hríð í bezta samlyndi. Allt fyrir það undi ég ekki högum mínum, heldur ásetti ég mér að sæta fyrsta tækifæri, sem byðist, að flytja þaðan til Bagdad, sem ég aldrei varð afhuga, hvað góðum kjörum, sem ég átti að fagna. Meðan ég bjó yfir þessu áformi, vildi svo til, að kona nábúa míns, sem var góður vinur minn, tók sótt og andaðist. Vitjaði ég hans þá og ætlaði að hugga hann, og með því mér virtist hann vera yfirkominn af harmi, sagði ég við hann: „Guð varðveiti þig og gefi þér langa lífdaga!“ Varpaði hann þá öndinni mæðilega og mælti: „Hvernig ætti ósk þín að rætast? Ég á ekki eftir ólifað nema eina stund.“ „Kveldu þig ekki með svo hryggðarlegum hugsunum,“ sagði ég, „ég vona, að ekki fari svo, og að við megum lengi saman vera.“ „Þér óska ég langra lífdaga,“ anzaði hann, „en af mér er það að segja, að efnum mínum er ráðstafað og á að jarðsetja mig í dag með konu minni. Forfeður vorir hafa innleitt þenna sið, og hafa þeir aldrei út af honum brugðið. Skal grafa manninn kvikan með líki konunnar og konuna með líki mannsins; ég á ekkert undanfæri, því allir hljóta að lúta þessum lögum.“ Meðan hann var að segja mér frá þessum hryllilega sið, sem fékk mér mikillar undrunar, drifu þangað skyldmenni, vinir og nágrannar til þess að fylgja þeim hjónum til grafar. Var lík konunnar fært í hin kostulegustu klæði, eins og hún hafði verið búin á brúðkaupsdegi sínum, og prýtt skartgripum þeim, er hún hafði átt. Því næst var hún lögð á líkfjalir og fór líkfylgdin af stað. Gekk maðurinn fremstur allra á eftir líkinu, og stefndi líkfylgdin á fjall nokkurt hátt, og er þangað var komið, var velt frá stórum steini, er lukti hyldjúpa gjótu; var líkið látið síga ofan í hana með öllu skartinu og gersemunum. Því næst faðmaði ekkillinn ættingja sína og vini og lét mótstöðulaust leggja sig á líkbörur með vatnskrukku og sjö smábrauðum; var honum sökkt ofan í hyldýpið á eftir konu sinni. Fjall þetta var fjarska langt og gekk allt að sjó fram. En er þessi hátíðlega greftrun var á enda, var gjótan afturlukt með steininum. Þér megið nærri geta, að ég varð sárhryggur við sjón þessa. Öllum hinum, sem viðstaddir voru, fannst lítið um, því þeim var ekki nýnæmi, að sjá slíkt. Gat ég ekki á mér setið, að segja konungi, hvað mér bjó í skapi, og tók ég þannig til máls: „Yðar hátign! Mér fær meiri undrunar en ég geti frá sagt, að í löndum yðar skuli slíkum sið vera fylgt, er býður að grafa lifandi menn með dauðum. Hef ég víða farið um heiminn og kynnzt mörgum þjóðum, en svo grimmdarfullra laga hef ég aldrei heyrt getið.“ „Hvað þykir þér að, Sindbað?“ anzaði hann, „lögin ná yfir alla, ég sjálfur er ekki undanþeginn, og á að kviksetja mig með konu minni, ef hún skyldi deyja fyrr en ég.“ Þá mælti ég: „Dirfist ég að spyrja yðar hátign, eru útlendingar líka háðir þessum sið?“ „Það máttu reiða þig á,“ svaraði konungur, og hló við, því hann skildi, hvað mér gekk til að spyrja, „þegar þeir hafa kvongazt hér með oss, þá eru þeir ekki undanþegnir.“ Með þessa hryggilegu úrlausn gekk ég heim til mín og kveið ég svo fyrir, að kona mín kynni að deyja á undan mér, og ég verða kviksettur með henni, að ég fékk eigi á mér tekið fyrir sorg og áhyggjum. En hvernig átti ég að sleppa hjá þessu óláni? Ég sá ekki annað vænna en að taka hlutskipti mínu með jafnaðargeði og treysta guðs handleiðslu. Samt varð ég dauðhræddur, hvað lítið sem konu minni varð illt, en því var verr, að það bar loksins að hendi, sem verst gat orðið. Hún tók hættulega sótt og andaðist að fárra daga fresti.“ 100. NÓTT. „Nú getið þér gert yður í hugarlund, hvað ég tók út,“ mælti Sindbað, „mér þótti eins hryllilegt, að vera kviksettur, eins og að verða mannætum að bráð, og var þó ekkert undanfæri. Ráðgerði konungur að heiðra útför mína með viðurvist sinni, og hinir helztu borgarmenn ætluðu líka að sýna mér þá virðing, að fylgja mér til grafar. Þegar allt var tilbúið, var lík konu minnar lagt á líkbörur, skrýtt í hin kostulegustu klæði, sem hún hafði átt; því næst var líkið hafið út. Fylgdi ég á eftir líkinu grátandi og harmandi forlög mín. Áður en vér náðum til fjallsins, ætlaði ég að reyna að hræra þá, sem viðstaddir voru, til meðaumkvunar; veik ég mér því fyrst að konungi og síðan að hinum, er kringum mig stóðu. Ég hneigði mig fyrir þeim allt til jarðar, kyssti klæðafald þeirra, og beiddi þá miskunnar. „Gætið þess,“ mælti ég, „að ég, sem er útlendingur, ætti ekki að vera slíkum grimmdarlögum undirgefinn; þar við bætist, að ég á konu og börn heima á ættjörðu minni.“ En það stoðaði ekkert, að ég bar upp kveinstafi mína á hjartnæmasta hátt, enginn viknaði. Þeir flýttu sér því heldur að sökkva líkinu niður í gjótuna, og samstundis var ég látinn síga ofan í opinni líkkistu með vatnskrukku og sjö brauðum. Ópi mínu og veini var enginn gaumur gefinn, og var steininum velt yfir gjótuna, og lauk með því þessari hátíðlegu greftrun. Meðan ég var látinn síga niður, sá ég við birtu þá, er skein ofan í gjótuna, hvernig þessum híbýlum undir jörðinni var háttað. Gjótan var allmikil um sig og á að gizka fimmtíu álnir á dýpt. Var þar óþolandi nálykt af líkunum, er lágu til beggja hliða; þótti mér sem ég heyrði nokkra [1278.png: ...stóð ég upp úr kistunni og gekk frá líkunum] af þeim, er síðast höfðu verið greftraðir, gefa upp öndina. Undir eins og ég var kominn niður, stóð ég upp úr kistunni og gekk frá líkunum með hendurnar fyrir vitunum. Því næst fleygði ég mér til jarðar og lá langa stund, grátandi brennheitum tárum. Ég hugleiddi mín hryggilegu forlög og sagði við sjálfan mig: „Að vísu stjórnar drottinn oss eftir vizku sinni, en eru það ekki sjálfskaparvíti, veslings Sindbað, að þú hlýtur nú að deyja svo óheyrilegum dauða? Guð gæfi þú hefðir látið líf þitt í skipreikanum og ekki komizt af, þá hefði viðskilnaður þinn ekki orðið svo langvinnur og hryllilegur, en þér er það mátulegt fyrir bölvaða ágirndina. Ólánsmaður, nær hefði þér verið, að sitja heima, og njóta ávaxtanna af iðjusemi þinni í kyrrð og ró.“ Þannig þreytti ég mig á þessum fánýtu harmatölum niðri í gjótunni, og lamdi höfuð mitt og brjóst í æði og örvæntingu. Ekki vildi ég samt fyrirfara mér sjálfum og frelsast þannig; elskan til lífsins réði meiru, og var hún rík í hjarta mínu, þrátt fyrir alla eymd; reyndi ég því að teygja sem lengst úr lífi mínu. Þreifaði ég fyrir mér og gekk aftur til kistunnar með hendurnar fyrir vitunum; neytti ég þá brauðsins og vatnsins, sem mér hafði verið fengið meðferðis. Þannig liðu nokkrir dagar og þótti mér sem gjótan væri miklu víðari og fleiri lík í henni en mér hafði virzt í fyrstunni. Þegar matbjörgin var á förum, bjó ég mig undir dauða minn. 101. NÓTT. Meðan ég beið dauða míns, heyrði ég að steininum var velt frá; var lík með lifandi konu látið ofan síga. Örvæntingin kemur mönnum til að ráðast í mörg fádæmi. Meðan konan var að síga ofan, gekk ég þangað, er ég hélt hún mundi niður koma, og laust aumingjann í höfuðið með stóru mannsbeini, sem ég hafði tekið í hönd mér. Féll hún í rot eða dó öllu heldur, og gekk mér ekki annað til þessarar óheyrilegu grimmdar en það, að ég vildi ná brauði því og vatni, er hún hafði með sér; var ég nú aftur birgur til nokkurra daga. En er þeir voru liðnir, var lík konu og lifandi maður látið ofan síga. Drap ég hann á sama hátt, og með því að um þetta leyti dóu margir í borginni, gat ég jafnan aflað mér viðurværis með þessu móti. Það var einu sinni, er ég hafði drepið aðra konu til, að ég heyrði eitthvað ganga nálægt mér og blása við um leið. Gekk ég á hljóðið, og er ég kom nær, heyrðist mér blásturinn hærri, og þótti mér, sem ég sæi eitthvað stökkva á undan mér. Veitti ég eftirför skugga þessum, er stóð við hvað eftir annað á flóttanum, og blés æ því meir er ég kom honum nær. Ég var þangað til að elta hann, að ég sá loksins ljós langt í burtu, og var það tilsýndar eins og stjarna; stefndi ég þá stöðugt á ljós þetta og missti oftsinnis sjónar á því, þegar eitthvað bar fyrir, en kom ætíð auga á það aftur; loksins varð ég þess vísari, að ljósið kom úr klettarifu einni, sem var svo víð, að komast mátti út um. Þegar ég hafði komizt að þessu, hvíldi ég mig um stund, því ég hafði tekið mjög nærri mér; síðan gekk ég alla leið að klettasmugunni, skreið út um hana, og stóð allt í einu á sjávarströndinni. Hugsið ykkur nú, hversu óumræðilegur fögnuður minn hafi verið; ég var svo frá mér numinn, að ég gat ekki öðru trúað en allt þetta hefði verið draumur. En þegar ég var kominn til sjálfs mín og genginn úr skugga um, að þetta væru engir draumórar, skildi ég fljótt, að það, sem ég hafði elt, mundi vera dýr, sem væri vant að ganga úr sjónum upp í hellinn til þess að éta líkin. Kannaði ég nú fjallið, sem lá milli borgarinnar og sjávarins, og var það svo þverbratt, að þaðan lágu engir mannavegir, og voru þar mestu ógöngur. Ég fleygði mér til jarðar á ströndinni og lofaði drottin fyrir, að hann hafði miskunnað mér; síðan gekk ég aftur inn í hellinn og sótti mér brauð; fór ég með það fram í birtuna og snæddi; hafði ég aldrei haft jafngóða matarlyst á þessum hryllilega stað. Fór ég þangað einu sinni enn, og rakaði saman í myrkrinu gripum þeim, er í líkkistunum voru, demöntum, roðasteinum, perlum, armbaugum og alls konar dýrindis vefnaði, sem ég gat komizt yfir. Allt þetta bar ég ofan á sjávarströnd og batt í böggla og vafði vandlega um festum þeim, er líkin höfðu verið látin síga í, og var nóg til af þeim. Lét ég bögglana liggja þar á ströndinni, þangað til mér byðist færi á, að sleppa þaðan burt; þurfti ég ekki að kvíða, að þeir skemmdust af rigningum, því þetta var um þurrkatímann. Tveimur eða þremur dögum síðar sá ég skip, er sigldi út úr höfn borgarinnar og fór fram hjá ströndinni þar sem ég var. Rakti ég þá höfuðbúnað minn sundur og veifaði honum eins og blæju, og æpti af öllum mætti til þess eftir mér yrði tekið. Sást þá til mín af skipinu, og var bátur sendur eftir mér. Þegar skipverjar spurðu, fyrir hvaða hrakföll ég væri þangað kominn, skrökvaði ég því að þeim, að ég fyrir tveimur dögum hefði bjargazt af skipbroti með vörur þær, er ég hafði með mér. Til allrar hamingju gerðu þeir sig ánægða með þetta svar mitt; tóku þeir mig með sér ásamt vörunum, en athuguðu ekkert frekar staðinn þar sem ég hafði verið, né heldur grennsluðust eftir, hvort tilhæfa væri í sögu minni. Skipstjórnarmaður var önnum kafinn að segja fyrir verkum á skipinu, og tók hina ósönnu skipbrotssögu gilda. Ætlaði ég að gefa honum nokkra af gimsteinum mínum í þakklætis skyni, en hann vildi ekki þiggja. Nú sigldum vér fram hjá mörgum eyjum; ein þeirra var Bjölluey, og er þaðan í góðu byrleiði tíu daga sigling til eyjarinnar Seylon, en sex daga sigling til eyjarinnar Kela; þar stigum vér á land. Eru þar blýnámur nógar, indverskur reyr og afbragðs kamfóra. Er Kelu konungur næsta ríkur og voldugur, og tekur ríki hans yfir alla Bjölluey, en hún er tvær þingmannaleiðir á lengd, og eru eyjarskeggjar þar svo siðlausir, að þeir éta mannakjöt. Þegar vér höfðum verzlað þar á eynni til góðra muna, fórum vér leiðar vorrar og sigldum inn á margar aðrar hafnir. Loksins kom ég heilu og höldnu til Bagdad með þvílík ógrynni auðæfa, að ég vissi enga tölu á þeim. Gaf ég fátæklingum stórgjafir og færði drottni þannig þakkir fyrir miskunnsemi þá, er hann hafði auðsýnt mér; þar að auki lét ég reisa mörg musteri. Síðan lifði ég glatt með ættingjum mínum og vinum og átti hina beztu daga.“ Lauk þá Sindbað að segja af fjórðu ferð sinni og fannst þeim, er á heyrðu, meira til hennar koma en þriggja hinna fyrri. Hann gaf Hindbað aftur hundrað gullpeninga og beiddi hann að koma til borðhalds næsta dag, á sama tíma og að undanförnu; skyldi hann þá segja honum ævintýri sín á hinni fimmtu ferð. Hindbað og hinir aðrir gestir kvöddu því næst Sindbað og gengu á burt. 102. NÓTT. Þegar allir voru saman komnir næsta dag, var til borðs gengið, og að lokinni máltíðinni, sem stóð ekki skemur yfir í þetta sinn en endranær, hóf Sindbað að segja af fimmtu ferð sinni á þessa leið: Fimmta ferð Sindbaðs farmanns „Ég hafði enn þá svo mikið yndi af unaðsemdum lífsins, að ég gleymdi öllum þrautum og hörmungum, sem ég hafði þolað, en gat samt ekki orðið afhuga nýjum ferðum. Keypti ég því vörur, lét búa um þær, hlaða þeim á vagna og flytja til næstu hafnar. Nú vildi ég eigi vera háður neinum skipráðanda, og lét því gera skip á sjálfs mín kostnað og búa það. Þegar það var fullgert, voru vörur mínar fluttar út á það, og sté ég á skipsfjöl. En með því að ég gat ekki sjálfur dregið saman fullkominn skipsfarm, tók ég með mér marga kaupmenn frá ýmsum þjóðum og vörur þeirra. Sigldum vér góðan byr frá landi, en höfðum langa útivist og stigum fyrst á land í eyðiey nokkurri. Þar fundum vér Roks egg, jafnstórt því, er ég áður hef frá sagt. Í því var lítill ungi, sem því nær var útklakinn og sá þegar á nefið... 103. NÓTT. Kaupmennirnir, farþegar mínir, sem höfðu farið upp á land með mér, mölvuðu sundur eggið með öxum sínum, slitu ungann úr því lið fyrir lið og steiktu hann. Ég hafði lagt ríkt á við þá, að snerta ekki á egginu, en þeir gáfu orðum mínum engan gaum. Undir eins og þeir höfðu lokið máltíð sinni, sáum vér langt í burtu eins og tvö ský. Skipstjórnarmaður sá, er ég hafði fengið til að vera fyrir skipinu, vissi af eigin reynslu, hvers kyns var. Kallaði hann því til vor og sagði, að þetta væru foreldrar ungans, og skyldum vér fyrir hvern mun flýja út á skip að vörmu spori, og forða oss undan voða þeim, er yfir vofði. Vér hlýddum ráði hans og sigldum af stað. Nú komu báðir fuglarnir og ráku upp hræðileg óhljóð þegar þeir sáu að eggið var brotið og unginn horfinn. Flugu þeir aftur í hefndarhug til þess staðar, sem þeir voru komnir frá, og hurfu um stundar sakir, en vér undum upp segl til þess að flýja það, sem fyrir oss lá; því nú komu fuglarnir aftur og hafði hvor um sig heljarstóran klett í klóm sér, og hnitmiðuðu þeir sig á fluginu yfir skipi mínu. Lét nú annar fuglinn klettinn detta úr klóm sér. En stýrimaður brá svo fimlega við, að hann gat vikið skipinu undan í einum svip, og kom kletturinn niður örskammt frá oss, og klofnaði sjórinn svo voðalega, að vér því nær sáum í botn. Til allrar óhamingju sleppti nú hinn fuglinn sínum kletti niður úr klóm sér og ofan á mitt skipið; skelltist það sundur í þúsund parta. Sjómenn og ferðamenn rotuðust annaðhvort undir bjarginu, eða sukku í kaf; ég sökk líka, en er mér skaut upp úr kafi, tókst mér að ná í skipsflak eitt. Reri ég mig áfram með höndunum til skiptis, því meðan ég reri með annarri, hélt ég mér dauðahaldi með hinni; komst ég með þessu móti loksins til eyjar nokkurrar, og var hún fjarskalega sæbrött, en samt fékk ég klifrazt upp á hana og þannig bjargað lífi mínu. Ég settist niður í grasið, til þess að hvílast eftir hrakning þenna, og var ég næsta dasaður; síðan gekk ég upp frá sjónum til að kanna uppland eyjarinnar. Þótti mér þá sem ég væri kominn í fegursta aldingarð; hvarvetna stóðu trén hlaðin grænum aldinvísum eða alþroskuðum ávöxtum, en tærustu lækir runnu þar niðandi í fögrum bugðum. Ég snæddi nokkra ávexti og voru þeir hinir ljúffengustu; síðan svalaðí ég mér á vatninu, sem var hið lystilegasta til drykkjar. Þegar nótt var komin, lagðist ég niður á jörðina, þar sem mér leizt hentugast, en ekki varð mér svefnsamt, því mér þótti voðalegt að vera einn á svo eyðilegum stað. Var ég mestalla nóttina að álasa sjálfum mér fyrir heimsku mína, að ég skyldi ekki heldur hafa setið heima, en ráðizt í þessa síðustu ferð. Út af þessum hugleiðingum kom mér til hugar að fyrirfara sjálfum mér, en er dagur ljómaði, var sem örvænting mín rénaði. Stóð ég þá upp og gekk inn á milli trjánna með hálfum huga. En er ég kom lengra á land upp, sá ég gamlan karl, sem mér virtist vera næsta ellihrumur, og sat hann á lækjarbakka. Kom mér þá ekki annað til hugar en hann mundi vera skipbrotsmaður eins og ég; gekk ég því til hans og heilsaði honum, en hann bandaði að eins höfðinu og svaraði engu. Spurði ég hvað hann væri að gera þar, en í stað þess að svara mér, gerði hann mér skiljanlegt með bendingum, að ég skyldi taka hann á herðar mér og bera hann yfir lækinn, svo hann gæti lesið sér þar aldin. [1283.png: Tók ég hann upp á bak mér og bar hann yfir lækinn] Ég trúði því þá, að hann í raun og veru væri kominn upp á hjálp mína, tók hann upp á bak mér, og bar hann yfir lækinn. „Farðu nú ofan af mér,“ sagði ég við hann og laut ofan að jörð, svo að honum yrði hægara fyrir. Á það, sem nú gerðist, get ég aldrei óhlæjandi minnzt. Karlinn, sem mér hafði sýnzt vera svo örvasa og hrörlegur, krækti báðum fótum um háls mér með mesta liðugleik, og settist á herðar mér eins og á hest; var skinnið á fótum hans eins og nautshúð. Kreppti hann svo fast að kverkum mínum, að ég hélt hann ætlaði að kyrkja mig; fékk ég þá öngvit af hræðslu og féll til jarðar... 104. NÓTT. Þrátt fyrir öngvitið sat hinn hvimleiði karl grafkyrr á hálsi mér, en linaði þó takið ofurlítið, til þess ég skyldi rakna við. En er ég var kominn til sjálfs mín, brá hann öðrum fætinum fyrir kvið mér, en sparkaði hinum í síðu mér, svo ég varð að standa upp. Síðan lét hann mig bera sig inn á milli trjánna og neyddi mig öðru hverju til að staldra við, svo að hann gæti lesið ávexti og étið þá. Hann sleppti mér ekki allan daginn, en er nótt var komin, og ég ætlaði að hvíla mig, lagðist hann niður á jörðina með fæturna krækta um háls mér. Á hverjum morgni sparkaði hann í míg, og vakti mig þannig; því næst kreppti hann fæturna svo fast að mér, að ég varð að standa upp. Megið þér nærri geta, hvort ég ekki hef átt bágt, að verða að dragast með þessa byrði, sem mér var lífsómögulegt að losast við. Einn dag fann ég á leið minni margar þurrar hnetur, sem fallnar voru ofan úr tré einu, er bar þann ávöxt. Tók ég eina, sem var furðu stór, holaði hana innan, og kreisti í hana safa úr mörgum vínberjum, því af þeim óx ógrynni þar í eynni, hvar sem fæti var stigið. Þegar hnotin var full, lagði ég hana á vísan stað, og stillti svo til, að karlinn skyldi fara með mig þangað nokkrum dögum síðar. Tók ég þá hnotina og drakk hinn ágæta drykk; svæfði hann um stund þá dauðans hryggð, sem ég kvaldist af. Mér þótti afl færast um limu mína, og varð svo kátur, að ég hoppaði í loft upp syngjandi. Þegar karlinn sá, að drykkurinn hafði þessi áhrif og fann að mér varð venju fremur létt fyrir að bera hann benti hann mér, að ég skyldi lofa honum að súpa á. Rétti ég honum þá hnotina, og með því honum þótti drykkurinn góður, slokaði hann allt í sig og kúgaði hnotina til hins síðasta dropa. Þurfti hann ekki meira til að verða svinkaður og sveif skjótt á hann; tók hann þá að syngja, sem honum lá rómur til, og reri í ýmsar áttir á herðum mér. En af róli þessu varð honum svo óglatt, að hann ældi upp því, er hann hafði drukkið; fann ég þá að fætur hans linuðust og losnuðu smámsaman um háls mér, og þegar ég fann, að hann hætti að kreppa að mér, fleygði ég honum til jarðar, og lá hann þar hreyfingarlaus; þreif ég þá upp stóreflis stein og mölvaði með honum hvert bein í hausi hans. Ég var nú guðsfeginn að vera orðinn laus við þenna karlskratta og gekk fagnandi til strandar; hitti ég þar nokkra sjómenn, sem nýlega voru lentir til að sækja vatn og matföng. Urðu þeir hlessa, þegar þeir sáu mig og heyrðu sögu mína. „Þú hefur rekizt í greipar sjávar-öldungsins“ sögðu þeir, „og ert þú sá fyrsti, sem hann hefur ekki kyrkt. Hann sleppti aldrei þeim, sem hann einu sinni hafði fest hendur á, fyrr en hann hafði kyrkt þá, og er ey þessi illræmd af mannskaða þeim, er hann hefur gert. Sjómenn þeir og kaupmenn, er lentu hér við eyna, þorðu aldrei upp á land, nema þeir væru margir saman.“ Að svo mæltu tóku þeir mig með sér út á skip og fagnaði skipstjórnarmaður mér vel, er ég hafði sagt honum sögu mína, Sigldum vér þaðan burt og lögðumst nokkrum dögum síðar við akkeri á stórri höfn. Einn af kaupmönnum á skipi þessu varð góður vinur minn, og fékk mig til að fara með sér; fór hann með mig til húss eins, þar sem margir útlendir kaupmenn voru á vist saman. Hann fékk mér stóran sekk, fól mig á hendur nokkrum mönnum í borginni, sem gengu með samkyns sekki; beiddi hann þá að taka mig með sér, þegar þeir færu að tína kókoshnetur og sagði hann þá við mig: „Far þú eins að og hinir og skildu ekki við þá, því ella er þér lífsháski búinn.“ Hann gaf mér og eins dags nesti og fór ég síðan með hinum öðrum í stóran skóg; voru trén þar geysihá og beinvaxin. Stofnar þeirra voru svo háir, að ómögulegt var að klifrast upp í þau til þess að seilast eftir greinunum og ávöxtunum. Öll trén voru kókospálmar, og áttum vér að fylla sekki vora með hnetum þeim, er á þeim uxu. Þegar vér komum inn í skóginn, sáum vér fjölda apa, smárra og stórra; lögðu þeir á flótta undir eins og þeir sáu oss og klifruðust með frábærum fimleika upp í trjátoppana. 105. NÓTT. Förunautar mínir tóku steina og köstuðu þeim eftir öpunum, sem uppi í trjánum sátu. Eins gerði ég; en jafnskjótt sem aparnir urðu þess varir, rifu þeir kókoshneturnar upp í gríð og köstuðu þeim í oss; skældu þeir og brettu sig í framan, því þeir voru fokreiðir. Hirtum vér ávextina og ertum apana öðru hverju með steínkasti. Með þessu bragði fylltum vér sekki vora með kókoshnetum, og mundum vér ella hafa farið tómhentir. Þegar vér höfðum aflað svo mikils, sem vér vildum, fórum vér aftur til borgarinnar og borgaði mér fyrir hneturnar kaupmaður sá, er hafði sent mig. „Þannig skaltu halda áfram,“ mælti hann, „þangað til þú hefur grætt svo mikið, að þú getur komizt heim.“ Þakkaði ég honum heilræðið og aflaði ég smámsaman svo mikils af hnetum, að töluverð eign var í. Um þessar mundir lagði út skip það, sem hafði flutt mig þangað, hlaðið kókoshnetum. Beið ég þess að annað skip kæmi, og leið ekki á löngu, að eitt lagðist þar á höfninni, og átti að hlaða það samkyns farmi. Lét ég flytja kókoshnetur mínar á þetta skip, og er það var seglbúið, kvaddi ég kaupmanninn, sem ég átti svo mikið gott að þakka. Gat hann ekki orðið mér samferða, því hann átti margt ógert. Héldum vér nú af stað og stýrðum til eyjar einnar, sem gefur af sér ógrynni pipars. Þaðan fórum vér til Kómari-skaga, þar sem alóe-viður fæst beztur; þar hafa landsbúar gert að óbrigðanlegum lögum með sér, hvorki að bergja á víni, né njóta nokkurs munaðar. Lét ég þar kókoshnetur mínar í skiptum fyrir pipar og alóevið, og réðist þaðan með öðrum kaupmönnum til perlufangs, og tók kafhlaupara á leigu; söfnuðu þeir handa mér ógrynni af stórum og fögrum perlum. Sigldi ég þaðan, glaður í huga og komst farsællega til Balsora, og þaðan til Bagdad; seldi ég þar dýrum dómum pipar og alóe-við. Tíunda parti gróða míns varði ég til að hjálpa fátæklingum, eins og ég hafði gert, þegar ég kom heim úr fyrri ferðum mínum, og leitaðist ég því næst við að bæta mér upp með skemmtunum þær miklu þrautir, sem ég hafði orðið að þola“... Þá lét Sindbað aftur telja Hindbað hundrað gullpeninga, og fór hann burt með hinum öðrum gestum. Næsta dag komu hinir sömu gestir til borðs hjá hinum auðuga farmanni; veitti hann þeim vel eins og að undanförnu, og sagði þeim síðan frá hinni sjöttu ferð sinni. Sjötta ferð Sindbaðs farmanns „Yður mundi víst hugleikið að vita, hvernig á því stóð, að ég ennþá einu sinni þorði að hætta á forlögin, þar sem ég hafði brotið skip mitt fimm sinnum og átt í svo mörgum þrautum. Sjálfur skil ég ekkert í því, og vafalaust hefur fyrirsett skipun forlaganna valdið því. En hvað sem um það er, þegar ég hafði setið um kyrrt í eitt ár, bjó ég mig til hinnar sjöttu ferðar, þrátt fyrir bænir ættingja og vina, sem höfðu sig alla við að telja mig af fyrirtæki þessu. Í stað þess að sigla út Persalandsflóa, ferðaðist ég einu sinni enn um mörg héruð á Persalandi og Indíalandi; loksins lét ég úr höfnum á góðu skipi; ætlaði skipstjóri að halda því í langferð. Ferðin var bæði löng og ill, og þar kom loksins, að skipstjóri og stýrimaður vissu ekki, hvert vér hefðum hrakizt. Þó gátu þeir um síðir áttað sig, en það var lítið gleðiefni, og varð okkur illt við einn dag, er skipstjórnarmaður hljóp allt í einu æpandi af varðstað sínum. Hann þeytti af sér vefjarhettinum, sleit skegg sitt og lamdi sig í höfuðið, eins og maður, sem hamast vitstola af örvæntingu. Þegar vér spurðum, því hann æðraðist svo ákaflega svaraði hann: „Það skuluð þér vita, að vér erum komnir á þann stað, sem háskalegastur er á öllu hafinu; hinn stríði straumur sogar skipið með sér, og munum vér allir farast að fjórðungi stundar liðnum. Biðjið guð að forða oss úr þessum háska, því ólánið er óumflýjanlegt, nema hann miskunni oss.“ Að svo mæltu skipaði hann að hlaða seglum, en í þeim umsvifum slitnaði kaðalreiðinn; varð þá engu tauti við komið, skipið rak forstreymis upp að þverbröttu og ógengu bjargi, og brotnaði í spón. Allt fyrir það komumst vér af, og fengum bjargað vistum vorum, og því, sem fémætast var af varningnum. Þegar vér vorum búnir að því, mælti skipstjórnarmaður: „Guðs vilja er framgengt orðið. Nú getum vér grafið oss gröf, hver um sig, og hver kvatt annan í hinzta sinni, því vér erum komnir á hinn mesta óheilla stað, og hefur enginn átt afturkvæmt héðan, sem einu sinni hefur hrakizt hingað.“ Við þessi orð sló yfir oss dauðans ótta og kvíða; vér föðmuðum hver annan grátandi og hörmuðum vor hryggilegu forlög. Bjargið, er gnæfði yfir höfði oss, lá strandlengis um stóra ey. Var fjaran alþakin flökum og viðum skipa þeirra, er þar höfðu brotnað; þar var og ógrynni mannabeina í þéttskipuðum hrúgum, og skelfdumst vér mjög við þá sjón, því vér sáum af því, hvílíkur fjöldi manna hafði látið þar líf sitt. Þá verður heldur eigi nærri getið, hvílíkt ógrynni þar er af vörum og dýrgripum, hvar sem augað eygir; var okkur það til sorgarauka, en engrar huggunar. En þar sem öll fljót falla til sjávar hvarvetna annarsstaðar, þá rennur þar ósalt straumvatn úr hafi upp á land, og hverfur inn í dimman helli með víðu mynni. Það er og merkilegt, að ekkert grjót er í bjargi þessu, heldur er það allt saman úr kristalli, roðasteini og öðrum gimsteinum. Þar rennur og jarðfitustraumur til sjávar. Gleypa fiskar jarðfituna, og verður hún að gráleitu ambra[* Ambra er vaxkennt ilmefni, sem finnst með sjávarströndum í hitabeltislöndunum; er efni það dýrkynjað, (úr hvölum).] í saurindum þeirra, og rekur það á land, svo að ströndin er alþakin af því. Þar fæst og alóe-viður, sem ekki er lakari en sá, er vex á Kómarí. Því ber enn að auka við lýsingu staðar þessa, sem með réttu mætti nefna Feigsbjarg, af því að enginn sleppur þaðan lífs, að þegar skipin nálgast eyna um visst bil, þá geta þau eigi komizt í burt. Ef veður af hafi ber þau þangað, þá rekur bæði vindur og straumur þau í glötunina; en ef þau eru þar stödd, þegar vindur stendur af landi, þá getur hann eigi orðið þeim til bjargar, því fjallið stendur fyrir og tekur allan vind, svo að blæjalogn verður í varinu langt út á sjó fram. Nýtur því straumaflið sín fullkomlega og dregur að skipin, þangað til þau mölbrotna við ströndina. En það er yfirtak hörmunganna, að hvorki er mögulegt að klifrast upp á bjargbrúnina, eða að forða sér á annan hátt. Þannig sátum vér á ströndinni eins og vitskertir, og biðum dauðans dag frá degi. Höfðum vér í fyrstunni skipt vistum vorum jafnt með oss, og lifðu menn eftir því lengur eða skemur, sem þeir fóru sparlega eða ósparlega með... 106. NÓTT. Þeir, sem lengur lifðu, greftruðu þá, sem fyrr dóu; þangað til ég stóð einn uppi og jarðaði líkin. Ekki skuluð þér furða yður á því, því auk þess að ég hafði haldið sparlegar á vistum mínum en hinir, hafði ég sjálfur dálítið af mat, og var ég hyggnari en svo, að ég gæfi félögum mínum nokkuð með mér. Átti ég þó harðla lítið eftir, þegar ég jarðaði síðasta líkið. Þá var ég svo viss um, að líf mitt mundi bráðum á enda, að ég gróf gröf handa sjálfum mér og ætlaði að leggjast niður í hana, því enginn annar var til að jarðsetja mig. Meðan ég var að þessu, gat ég ekki annað en ásakað sjálfan mig um dauða minn og nagað mig í handarbökin fyrir þessa seinustu ferð. Lét ég ekki þar við sitja, heldur kvaldi ég mig sjálfan og beit fingur mína til blóðs, og var að mér komið að fyrirfara sjálfum mér. En guð miskunnaði mér aftur og blés mér því ráði í brjóst, að ganga til fljótsins, sem hvarf inn í hellinn. Virti ég það grandgæfilega fyrir mér og hugsaði með sjálfum mér: „Straumur þessi, er hverfur niður í jörðina, hlýtur einhversstaðar að koma upp aftur; ef ég nú geri mér fleka og læt mig berast með straumnum, mun ég annaðhvort ná til mannabyggða eða láta líf mitt. Verði hið síðara, þá er ekki öðru breytt en dauðdaganum, en sleppi ég frá þessum voðalega stað, þá verður mér bæði auðið að umflýja hin hryggilegu forlög félaga minna, og býðst ef til vill nýtt tækifæri til að afla mér fjár. Hver veit nema hamingjan bíði mín fyrir handan þetta undirdjúp, svo að skipskaðinn verði mér ríflega bættur.“ Ég fór því óðar að timbra saman flekann; var þar gott til traustra viða og sterkra kaðla, og reyrði ég viðuna fast saman; varð fleki þessi næsta staðgóður. Því næst bar ég út á hann nokkra böggla, hafði ég bundið í þá roðasteina, smaragða, grátt ambra og fjallakristall. Þegar ég hafði hlaðið þessu jafnt á flekann og bundið það fast, sté ég út á hann með tvær árar, sem ég hafði teglt til sjálfur, fól mig síðan guði á vald og lét strauminn bera mig. Þegar ég kom lengra inn í hellinn, hvarf dagsbirtan og bar straumurinn mig áfram, en ekki vissi ég, hvert. Liðu svo nokkrir dagar og varð klettarjáfrið svo lágt yfir höfði mér, að við sjálft lá, að ég ræki mig upp undir. Meðan á þessu stóð, neytti ég ekki meira af vistum mínum en svo, að ég gæti haldið við lífinu. En svo sparlega sem ég fór með þær, varð ég samt fljótt uppiskroppa. Þá sótti ósjálfrátt að mér værasti svefn, líkur dauðadái, og veit ég ekki hversu lengi ég svaf. En þegar ég vaknaði, brá mér í brún, því ég var kominn á víða völlu á fljótsbakka, sem fleki minn var bundinn við, og stóð í kringum mig fjöldi blökkumanna. Stóð ég jafnskjótt upp og heilsaði þeim; töluðu þeir þá til mín, en ég skildi ekki orð. Svo var fögnuður minn óumræðilegur, að ég vissi ekki, hvort ég vekti eða svæfi, en loksins sannfærðist ég þó um það, að þetta væri enginn draumur, og hafði ég þá yfir þessa arabisku vísu: /# Alvaldan bið þér drottinn duga, döprum þér hjálpráð sitt hann ljær; lyk þú augum með hressum huga, og hvergi þig um annað kær; meðan á hvörmum blundur býr, bölinu hann í fögnuð snýr. #/ Þegar einn af blökkumönnum, er skildi arabiska tungu, heyrði mig mæla það mál, kom hann til mín og mælti: „Bróðir, lát þér ekki verða bilt við að sjá oss; vér byggjum land þetta, sem þú sér yfir, og komum vér hingað í dag, til þess að vökva akra vora. Það gerum vér með skurðum, sem vér veitum úr fljóti, er rennur úr fjalli nokkru hér nálægt. Sáum vér þá eitthvað reka með straumnum, og hlupum til að vita, hvað það væri, og sáum vér þá fleka þenna. Einn af oss synti þá til flekans og dró hann að bakkanum; bundum vér hann þar og biðum þess, að þú vaknaðir. Nú biðjum vér þig, að segja oss sögu þína, því hún mun með fádæmum vera; seg oss nú fyrst, hvaðan þú ert, og hvernig á því stóð, að þú hættir þér út á flekann?“ Svaraði ég þá, að þeir yrðu fyrst að gefa mér eitthvað að snæða, og skyldi ég á eftir leysa úr spurningum þeirra. Síðan settu þeir fyrir mig ýmsa rétti, og er ég hafði satt hungur mitt, skýrði ég ítarlega frá öllu, sem mér hafði viljað til; fannst þeim mikið um sögu mína. Hafði túlkur þeirra þýtt þeim hvert orð, og létu þeir hann segja við mig: „Þetta er einhver hin einstakasta saga; þú verður að segja hana konungi vorum sjálfur, því ævintýri þín eru undrunarverðari en svo, að annar megi frá segja en sá, sem þau reyndi.“ Ég kvaðst vera boðinn og búinn til þess. Létu nú blökkumenn sækja handa mér hest; reið ég og gengu nokkrir á undan, til að vísa mér veg, en hinir sterkustu tóku flekann með bögglunum og öllu saman á herðar sér og gengu á eftir. 107. NÓTT. Þannig héldum vér til höfuðborgarinnar á eynni Seylon, því þangað var ég kominn. Leiddu blökkumenn mig fyrir konung sinn; gekk ég þá fram að hásætinu, er hann sat í og heilsaði honum eins og tíðkast að heilsa indverskum konungum, með því að fleygja mér til fóta honum og kyssa á gólfið. Hann beiddi mig að standa upp, fagnaði mér vinsamlega og lét mig setjast til hliðar sér. Því næst spurði hann að nafni mínu og svaraði ég þá: „Sindbað heiti ég, farmaður kallaður fyrir hinar mörgu sjóferðir, sem ég hef farið, og á ég heima í Bagdad.“ Þá mælti hann: „En hvernig stóð á því, að þú komst til minna landa?“ Sagði ég þá konungi allt, sem ég er búinn að segja yður; varð hann svo hlessa og frá sér numinn, að hann lét uppskrifa ævintýri mín með gullletri og geyma þau í skjalahirzlu ríkisins. Síðan var flekinn borinn fram og bögglarnir leystir upp í viðurvist konungs; fannst honum mikið um alóeviðinn og hið gráa ambra, en þó einkanlega um roðasteinana og smaragðana, því hann átti enga slíka í gripahirzlu sinni. Þegar ég sá, hvað honum varð starsýnt á gimsteina mína, einkum þá, er fegurstir voru, fleygði ég mér niður fyrir fætur honum og mælti: „Herra, bæði sel ég sjálfan mig í vald yðar, og færi yður til eignar allan farm fleka míns; gerið það af, sem yður þóknast.“ Brosti hann þá og mælti: „Sindbað! Fjarri fer, að mér leiki hugur á að eiga þetta og svipta þig því, sem þú hefur þegið af drottni. Í stað þess að skerða auðæfi þín, mun ég bæta nokkru við, og skalt þú ekki svo fara úr ríki mínu, að þú ekki sjáir nein merki rausnar minnar.“ Ég svaraði með óskum einum, að konungi mætti sem bezt vegna, og lofaði ég gjafmildi hans og göfuglyndi. Skipaði hann einum af embættismönnum sínum, að sjá mér fyrir öllu, sem ég þyrfti, og leigði hann þjóna handa mér á sjálfs sín kostnað. Þessi embættismaður hlýddi rækilega skipun herra síns, fékk mér hús til íbúðar og lét bera þangað allan farminn af fleka mínum. Gekk ég á hverjum degi á tiltekinni stund til konungs, til þess að sýna honum auðmýktar- og lotningar merki, en hinum öðrum tíma dagsins varði ég til að skoða borgina og það, sem merkilegast var í henni: Eyjan Seylon liggur undir jafndægursbaug og eru því dagur og nótt þar ætíð tólf stundir; hún er áttatíu persneskar mílur á lengd og jafnmargar á breidd. Höfuðborgin stendur í fögrum dal undir fjalli einu á miðri eynni; það er hæst fjall í heimi og sést til þess af hafi svo langt, sem sigla má á þremur dögum[* Það sem hér segir um legu og stærð eyjarinnar og hæð fjallsins, er ekki rétt, og kemur það til af því, að þekking á landafræði mun hafa verið næsta ófullkomin, þegar saga þessi varð til.]. Finnast þar roðasteinar og ýmsir málmar og er í klettunum járngrýti, sem haft er til að skera gimsteina. Þar vaxa og alls konar tré og jurtir, einkum kedros og kókostré. Perlutekja mikil er fram með ströndum eyjarinnar og við fljótsmynnin, en sumstaðar fram til dala finnast demantar. Ég fór eins og guðhræddur maður pílagríms ferð til fjallsins, er ég nefndi fyrr; er það sögusögn manna, að þangað hafi Adam verið vísað, þegar hann var rekinn úr paradís; gekk ég upp á tind fjallsins fyrir forvitnis sakir. Þegar ég kom heim aftur til borgarinnar, beiddi ég konung orlofs, að fara heim til ættjarðar minnar, og veitti hann mér það með mestu vinsemd og blíðu. Tróð hann upp á mig stórgjöfum úr féhirzlu sinni, og að skilnaði gaf hann mér enn gjafir og beiddi mig fyrir bréf til konungs rétttrúaðra manna, vors einvalda herra, svo mælandi: „Fá þú kalífanum Harún Alrasjid bréf þetta og gjafir þessar í hendur, og seg honum, að hann megi vera fullviss um vináttu mína.“ Ég tók við bréfinu og gjöfunum með lotningu og lofaði konungi, að hlýða skipun hans rækilega. Áður en ég sté á skip, gerði hann boð eftir skipstjóra og stýrimanni, sem ég ætlaði að fara með, og skipaði hann þeim að sýna mér sem mesta virðingu. Bréf konungsins á Seylon var skrifað á skinn, sem er ákaflega dýrmætt; dýrið, sem það er af, er gult að lit og fjarska sjaldgæft. Letrið á skinninu var heiðblátt og var bréfið samið á indverska tungu og svo látandi: „Konungur Indíalands, sem lætur þúsund fíla ganga á undan sér, sem býr í glæsilegri höll með ljómandi þaki, blikandi af hundrað þúsund roðasteinum, sem á tuttugu þúsund demantskórónur í féhirzlu sinni, sendir kalífanum Harún Alrasjid kveðju guðs og sína. Þótt gjafir þær, er vér sendum yður, séu næsta lítilfjörlegar, þá þiggið þær samt eins og bróðir vor og vinur, sökum kærleika þess, er vér berum til yðar í hjarta voru; þykir oss sönn gleði, að geta vottað hann í verkinu. Vér beiðumst vinfengis yðvars af hjarta, og þykjumst þess verðir, því vér erum yður jafnir að tign og metorðum.“ Gjafirnar voru þessar: fyrst var roðasteinsker, eins og bikar í laginu, hálft fet á hæð og fingurs þykkt, það var alsett dýrindis perlum og vó hvert þeirra fjórðung lóðs; annað var ormshamur, og var hver skel á hreistrinu viðlíka stór og meðal gullpeningur; fylgdi haminum sú náttúra, að hver, sem svaf á honum, kenndi einskis sjúkleika; þriðja gjöfin var töluvert af bezta alóeviði og þrjátíu stykki af kamfóru. Öllum þessum sendingum fylgdi, eins og ofanálag, yndisfögur ambátt og skartbúin; voru klæði hennar alsett gimsteinum. Lét nú skipið úr höfnum og lentum vér í Balsora eftir langa, en mjög svo heppilega ferð. Þaðan fór ég til Bagdad og lét ég sitja fyrir öllu, að koma fram erindi mínu... 108. NÓTT. Ég gekk til hallardyra konungsins, drottins rétttrúaðra manna, með nokkrum ættingjum mínum, sem báru sendingarnar; gerði ég boð á undan mér, að ég kæmi með bréf frá konunginum á Seylon, fríða ambátt og aðrar gjafir frá honum; var ég þá óðara leiddur fram fyrir hásæti kalífans. Ég fleygði mér fram fyrir fætur honum, ávarpaði hann fáeinum orðum, og fékk honum bréfið og gjafirnar. Þegar hann hafði lesið bréfið frá konunginum í Seylon, spurði hann mig, hvort það væri víst, að konungur þessi væri svo ríkur og voldugur, sem í bréfinu segði. Ég fleygði mér á ný til jarðar, stóð upp og svaraði: „Drottinn rétttrúaðra manna! Ég get borið vitni um það, eins og sjónarvottur, að hann segir ekki ofsögum af veldi sínu og auðlegð. Þegar hann ætlar að birtast opinberlega, er hásæti hans reist upp á fíls baki, og standa þar ráðgjafar, dýrðlingar og hirðmenn í tveimur röðum, sinni til hvorrar handar honum. Fyrir framan hann situr á sama fílnum embættismaður einn, og heldur á gylltri burtstöng, en bak við hann stendur annar, og hefur í hendi gullinn sprota með smaragðstein framan á broddinum; er hann um hálft fet á lengd og þumlungur á þykkt. Á undan honum fara þúsund riddarar í gullfjölluðum silkiklæðum, sitjandi á skrautlega tygjuðum fílum; eru það höfuðverðir hans. En á leiðinni kallar embættismaður sá, er situr á fílnum fyrir framan konung, hárri röddu: „Þessi er hinn máttugi konungur, hinn voldugi og ægilegi Indíalands soldán, sem býr í höllu, þakinni hundrað þúsund roðasteinum, og á tuttugu þúsund demantskórónur. Þessi er hinn krýndi alvaldur, sem er meiri en hinn mikli Salómon og hinn mikli Maharadsja.“ Því næst kallar embættismaður sá, er stendur bak við hásætið: „Þessi mikli og voldugi einvaldsdrottinn skal deyja, skal deyja, skal deyja.“ Þá kallar hinn fremri embættismaður: „Lofaður sé sá, sem lifir og ekki deyr.“ Það er enn af konunginum á Seylon að segja, að hann er svo réttlátur, að engir dómarar eru, hvorki í höfuðborginni né annarsstaðar í ríki hans; þegnar hans þurfa engra dómara. Þeir vita sjálfir, hvað rétt er og hafa það hugfast, svo að þeir aldrei breyta á móti skyldu sinni, og því mundi öllum dómurum vera ofaukið.“ Kalífanum geðjaðist vel að því, sem ég sagði honum. „Viturleikur konungs þessa,“ mælti hann, „er auðráðinn af bréfi hans, og eftir því, sem þér segist, hlýt ég að játa, að hvað hæfir öðru, vitur konungur og vitrir þegnar.“ Að svo mæltu lét hann mig frá sér fara, sæmdan dýrindis gjöfum.“ Þannig lauk Sindbað sögu sinni og fóru áheyrendur hans heim. Hindbað fékk hundrað gullpeninga eins og fyrri. Daginn eftir komu allir til Sindbaðs aftur, og sagði hann þeim þá af hinni sjöundu og síðustu ferð sinni. Sjöunda og síðasta ferð Sindbaðs farmanns „Þegar ég var heim kominn úr sjöttu ferðinni, var ég afhuga öllu nýju ferðalagi. Ég var nú kominn á þann aldur, að ég þurfti hvíldar og hafði ég staðráðið með sjálfum mér, að leggja ekki framar út í hættur þær, sem ég svo oft hafði ratað í. Hafði ég því ekki hugann á öðru en að lifa ánægjulegu lífi, það sem eftir var ævinnar. Það var einhvern dag, þegar ég hafði vini mína í boði, að einn af heimilismönnum mínum kallaði á mig, og sagði að einn af þjónum kalífans vildi finna mig að máli. Stóð ég þá upp frá borðum og gekk á móti honum. „Kalífinn,“ tók hann til máls, „skipaði mér að skila til yðar, að hann vildi tala við yður.“ Fylgdi ég honum til hallarinnar og leiddi hann mig á fund kalífans; fleygði ég mér þá niður fyrir fætur honum. „Sindbað!“ mælti hann, „nú er ég upp á þig kominn og verður þú að gera bón mína, en hún er sú, að þú færir konunginum á Seylon bréf og gjafir frá mér. Það er sanngjarnt, að ég láti kurteisi koma á móti kurteisi.“ Þegar ég heyrði þessa skipun, datt mér allur ketill í eld. „Konungur rétttrúaðra manna,“ mælti ég, „ég er reiðubúinn til hvers, sem yðar hátign vill, en ég bið yður auðmjúklegast, að vorkenna mér sakir ellilasleika. Ég hef strengt þess heit, að fara aldrei framar úr Bagdad.“ Því næst sagði ég honum öll ævintýri mín út í hörgul; þóknaðist honum að hlýða á þau allt til enda, og svaraði hann mér þá: „Þetta eru að vísu fáheyrðir atburðir, en ekki eiga þeir að aftra þér frá því að fara þessa ferð, mér til geðþekkni. Þú þarft ekki að fara lengra en til eyjarinnar Seylon, og heim aftur að afrekuðu erindi þínu. En þangað verður þú að fara, því það máttu skilja, að ekki tjáir það, né hæfir tign minni, að láta konunginn þar á eynni eiga nokkuð til skuldar að telja hjá mér.“ Þegar ég sá, að þetta var einbeittur vilji kalífans, kvaðst ég vera fús að hlýða, og varð hann þá glaður við, og lét telja mér hundrað sekkínur til ferðakostnaðar. Að fárra daga fresti varð ég ferðbúinn, og jafnskjótt sem kalífinn hafði látið afhenda mér bréfið ásamt gjöfunum, fór ég til Balsora og tók mér fari. Varð ég vel reiðfara og lenti á Seylon, sagði ráðgjöfunum erindi mitt og beiddi þá að fylgja mér á fund konungs. Var mér ekki synjað þess, heldur fylgt til hallarinnar; heilsaði ég þá konungi og kastaði mér til jarðar eins og siður er til. Konungurinn þekkti mig undir eins og varð stórglaður. „Kom þú heill, Sindbað!“ mælti hann, „það máttu vita fyrir víst, að síðan við skildum, hef ég oftsinnis til þín hugsað, og er þetta blessaður dagur, sem lætur fundum okkar aftur bera saman.“ Þakkaði ég honum góðvilja hans mér til handa, og afhenti honum bréf og gjafir kalífans, en hann tók við og lét í ljósi mikla gleði. Kalífinn sendi honum heilan sængurfatnað úr gullfjölluðu rósasilki, þúsund sekkína virði, fimmtíu skikkjur úr dýrindis vefnaði og hundrað aðrar úr smágjörvu hvítu líni frá Kairó, Súez, Alexandríu og Kafa. Þar að auki voru lifrauð rúmföt og enn hin þriðju; ennfremur ker úr agatsteini, sem var víðara en það var djúpt til, fingurs þykkt og hálft fet þvermáls, en á botninum var lágmynd; það var maður, sem lá með annað knéð á jörðinni og hélt á boga með ör á streng og ætlaði að skjóta á ljón. Að endingu fylgdi gjöfum þessum dýrmæt tafla, sem sagt var, að hinn mikli Salómon hefði átt. Bréf kalífans var svolátandi: „Abdalla Harún Alrasjid, sem guð hefur vísað í tignarsæti eftir forfeður hans, hásællar minningar, sendir hinum volduga og giftusama soldáni kveðju sína í nafni hans, sem einn er ljós og leiðtogi á réttum vegi. Vér höfum meðtekið bréf yðvart og fékk það oss mikillar gleði, og sendum vér yður aftur bréf þetta úr ríkisráði voru. Vér vonum að það votti yður vorn góða tilgang og verði yður vel að skapi. Guð veri með yður.“ Konunginum á Seylon var mikil gleði að því, að kalífinn hafði tekið vináttuboði hans. Skömmu síðar beiddi ég leyfis að kveðja hann og var það harðla torsótt. Loksins var mér veitt það, og gaf konungur mér fararleyfi og leysti mig út með ríkulegum gjöfum. Sté ég þá undir eins á skip og ætlaði heim til Bagdad, en var ekki svo heppinn að komast þangað, eins og ég vonaði, heldur sneri drottinn þessu á aðra leið. Þegar vér höfðum verið nokkra daga á leiðinni, réðust á oss víkingar og varð þeim hægðarleikur að hertaka skip vort, því vér höfðum engan viðbúnað til varnar oss. Sumir reyndu að verjast, en ég og allir þeir, sem voru svo hyggnir að varast slíka fásinnu, voru hnepptir í þrældóm. 109. NÓTT. Þegar víkingarnir höfðu rænt oss, og fengið oss léleg föt í stað þeirra, sem þeir tóku af oss, fluttu þeir oss til stórrar eyjar langt burtu, og seldu oss mansali. Mig keypti auðugur kaupmaður, og óðar en hann hafði keypt mig, fór hann með mig inn í hús sitt og gaf mér góðan mat og þokkalegan þrælaklæðnað. Hafði hann ekki grennslazt eftir, hver ég væri, og spurði mig því nokkrum dögum síðar, hvort ég kynni nokkra iðn. Ég kvað nei við, og gerði honum ekki frekara uppskátt, hver ég væri, en það, að ég sagði honum, að ég væri kaupmaður og hefði verið rændur öllu af víkingum þeim, er seldu mig. „Kanntu þá ekki að skjóta af boga?“ spurði hann mig, og svaraði ég, að þá íþrótt hefði ég tamið mér í æsku, og hefði ekki týnt henni niður síðan. Því næst fékk hann mér boga og örvar, lét mig setjast upp á fíl bak við sig, og fór til mikils skógar, sem var margar mílur frá borginni. Riðum við langt inn í skóginn, þangað til hann staðnæmdist og lét mig fara af baki; sýndi hann mér tré nokkurt hátt og digurt og mælti: „Klifrastu upp í tréð að tarna og skjóttu á fílana, sem fram hjá ganga, því hér er mesti fjöldi af þeim. Drepir þú einhvern þeirra, skaltu láta mig vita.“ Síðan fékk hann mér nesti og fór aftur til borgarinnar. Ég var á gægjum alla nóttina og sá engan fíl, en um morguninn sá ég mesta sæg, skömmu eftir sólar uppkomu. Skaut ég á þá hvað eftir annað, þangað til einn féll; höfðu þá hinir sig burt, og gerðu mér þannig mögulegt að segja húsbónda mínum frá veiðihappi þessu. Hann gaf mér góðan málsverð fyrir, hældi mér fyrir íþrótt mína, og var mér hinn blíðasti. Fórum við nú báðir saman út í skóg og dysjuðum fílsskrokkinn. Ætlaði húsbóndi minn að koma og taka tennurnar, þegar dýrið væri rotnað. Ég hélt veiði þessari áfram í tvo mánuði, og drap einn fíl á dag; fór ég ekki ætíð upp í sama tréð, heldur sitt í hvert skipti. Það var einn morgun, er ég beið fílanna, að þeir brugðu út af vana sínum, því þeir röltu jafnan fram hjá mér gegnum skóginn, en nú drifu þeir að mér með hræðilegu öskri, og var það slíkur urmull, að hvergi sá í milli, en jörðin skalf og titraði undir fótum þeirra. Þeir slógu hring um tréð, er ég sat í, með trjónurnar reistar í loft upp og augun starandi á mig; varð mér svo illt við þessa kynlegu sjón, að ég varð máttvana af hræðslu, og hrökk boginn og örvarnar úr höndum mér. Þetta var og mikið hræðslu efni, því þegar þeir höfðu glápt á mig um hríð, krækti einhver stærsti fíllinn trjónu sinni um tréð að neðanverðu, og sleit það upp með rótum, svo að ég steyptist til jarðar. En dýrið þreif mig upp með trjónunni og hóf mig upp á bak sér, og hélt ég mér þar fast með örvamælinn á herðum mér, og var nær dauða en lífi. Gekk nú fíll þessi á undan, en hinir á eftir í hóp; bar hann mig góðan spöl, lagði mig síðan niður og gekk burt með félögum sínum. Hugsið yður nú, hvernig á mér muni hafa legið; mér þótti allt líkara draumi en vöku. Þegar ég hafði legið um stund á jörðinni og sá engan fíl, stóð ég upp og litaðist um, og var ég staddur á víðri hæð, sem var alþakin fílatönnum. Þegar ég sá þetta, fór ég að hugsa margt; ég furðaði mig á náttúruviti dýra þessara, og þóttist viss um, að hér mundi vera dauðareitur þeirra, og hefðu þeir sýnt mér hann til þess, að ég ekki skyldi leggja þá í einelti vegna tannanna. Sneri ég nú tafarlaust aftur til borgarinnar og gekk allan daginn og næstu nótt, þangað til ég kom til húsbónda míns. Á þeirri leið mætti ég engum fíl, og réði ég af því, að þeir mundu hafa hörfað lengra inn í skóginn, til þess ég hefði greiða göngu til hólsins. Þegar húsbóndi minn sá mig, mælti hann: „Veslings Sindbað! Ég hef verið dauðhræddur um þig. Ég fór til skógarins og kom að tré einu, sem rifið var um koll, og fann ég þar nálægt boga og örvar; ég leitaði þín alstaðar árangurslaust og taldi þig af. Segðu mér, hvað hefur þér viljað til, og hvernig varstu svo bráðheppinn, að komast lífs af?“ Sagði ég honum þá allt, hvernig farið hafði, og fórum við báðir næsta dag til hólsins. Varð hann frá sér numinn af gleði, er hann sá, að ég hafði sagt satt. Við klyfjuðum fílinn, sem við höfðum með okkur, svo mörgum tönnum, sem hann gat borið, og þegar heim kom, sagði húsbóndi minn við mig: „Bróðir, nú skalt þú ekki framar vera þræll minn, sakir fundar þessa, sem verða mun auðsuppspretta mín. Guð veiti þér ríkulega allt, sem gott er og farsællegt, og tek ég hann til vitnis, að ég gef þér frelsi. Ég hafði dulið þig þess, að fílarnir í skógunum drepa fjölda þræla, sem vér sendum þangað eftir fílabeini. Hvað ríkt sem vér leggjum á við þá, að þeir skuli fara gætilega, ráða þó þessi slægvitru dýr þeim bana, fyrr eða síðar. Guð hefur varðveitt þig fyrir grimmdaræði þeirra og engan annan; er það ljóst merki þess, að hann elskar þig og vill láta þig lifa, til þess að gera allt hið góða, sem þér er ætlað. Mér hefur þú gert ómetanlegt gagn; allt til þessa gátum vér eigi náð fílabeini, nema vér hefðum þræla vora í lífsháska, en nú mun öll borgin auðgast af því. En ekki skaltu halda, að mér þyki þér vera fulllaunað með frelsisgjöfinni, heldur mun ég þar á ofan sæma þig miklum gjöfum. Gæti ég hæglega komið öllum borgarmönnum til að efla hamingju þína, en nú ætla ég sjálfum mér einum þessa sæmd.“ Þessum vinmælum svaraði ég þannig: „Guð varðveiti yður; frelsisgjöfin er svo mikils verð, að ég á ekkert hjá yður, og í stað allra verðlauna fyrir greiða þann, sem ég hef gert yður og borg yðvarri, bið ég að eins leyfis að fara heim til fósturjarðar minnar.“ Þá mælti hann: „Nú munu stöðuvindar[* Á hinu indverska hafi sem liggur undir jafndægursbaug, blása staðvindar (mussons) á víxl, ýmist austanvindur eða vestanvindur og blæs mánuðum saman af sömu áttinni.] bráðum flytja hingað skip, er sækja fílabein; þá skal ég verða þér hjálplegur, svo að þú komist heim.“ Þakkaði ég honum enn á ný frelsi mitt og vinsemd hans mér til handa. En þangað til stöðuvindar byrjuðu, fórum við svo margar ferðir til hólsins, að öll forðabúr hans urðu full af fílabeini. Gerðu svo allir kaupmenn í borginni, sem verzluðu með þá vöru, því þeim gat ekki dulizt það til lengdar. 110. NÓTT. Nú komu loksins skip, og útvegaði húsbóndi minn mér far með einu þeirra; fermdi hann það fílabeini og átti ég hálfan farm. Hann gaf mér og ágætt nesti, margar dýrmætar gjafir og fágæta hluti, sem fengust þar í landi. Þakkaði ég honum nú innilega fyrir allt gott, sem ég hafði þegið af honum, sté á skip og létum vér síðan úr höfnum. Lentum vér í mörgum eyjum til að fá oss hressingu, og með því skipið hafði komið frá meginlandi Indíaveldis, lögðum vér þar að landi. Vildi ég ekki hætta á sjóferð til Balsora, heldur réði ég af að fara þangað landveg. Lét ég því skipa upp fílabein mitt og seldi það fyrir ógrynni peninga, keypti marga fágæta hluti, sem ég ætlaði að gefa, og slóst síðan í lestaferð með kaupmönnum nokkrum. Vorum vér lengi á ferðinni, og varð ég að þola marga hrakninga, en bar það með þolinmæði, því nú þurfti ég hvorki að hræðast storma, víkinga, höggorma, eða aðrar hættur, sem ég áður hafði ratað í. Þegar ég kom til Bagdad, voru allar þrautir mínar á enda: fór ég þá til kalífans, til þess að gera honum grein fyrir sendiferð minni. Sagðist hann hafa farið að verða hræddur um mig, er burtvera mín dróst svo lengi, en hafa þó ætíð verið vongóður um, að guð mundi ekki yfirgefa mig. Þegar ég hafði sagt honum frá viðureign minni við fílana, undraðist hann mjög, og mundi ekki hafa lagt trúnað á þá sögu, hefði hann ekki þekkt mig að ráðvendni. En svo þótti honum sagan merkileg, að hann lét skrifara sinn letra hana gullnum stöfum og leggja til geymslu í féhirzlu sína. Kvaddi ég hann síðan og gekk burt glaður af gjöfum þeim, er ég hafði þegið og sæmd þeirri, er mér hafði verið sýnd, og helga ég nú líf mitt heimili mínu, ættingjum og vinum.“ Þannig lauk Sindbað að segja af hinni sjöundu og síðustu ferð sinni, og spurði hann nú Hindbað: „Vinur, hefur þú nokkurn tíma heyrt, að mennskur maður hafi þolað slíkt og átt í slíkum mannraunum? Hef ég ekki unnið til náðugra og ánægjulegra daga ofan á slíka hrakninga?“ Hindbað kyssti á hönd hans og mælti: „Sannlega, herra, hafið þér átt í ógurlegum hættum og komast mínar þrautir í engan samjöfnuð við yðar, því þó mér þyki þær þungbærar meðan á þeim stendur, þá get ég samt ætíð huggað mig við hinn litla gróða, sem ég hef í aðra hönd. Þér eigið ekki einungis skilið að lifa náðugu lífi, heldur eruð þér í alla staði verðugur hinna miklu auðæfa, því þér verjið þeim vel og sýnið af yður höfðingsskap. Guð gefi yður gleðilega lífdaga allt til æviloka.“ Lét þá Sindbað aftur telja honum hundrað gullpeninga, tók hann í tölu vina sinna og bauð honum að hætta við atvinnu sína og eta framvegis við borð sitt, svo að hann alla ævi gæti munað Sindbað farmann.“ Af því Sjerasade sá að dagur var enn þá ekki kominn, byrjaði hún á nýrri sögu. [1298.png] [1299.png] Hin þrjú epli „Herra!“ tók hún til máls, „í einni sögu, sem ég hef sagt yður, gat ég þess, að kalífinn Harún Alrasjid hefði gengið út á náttarþeli; hinu sama bregður einnig fyrir í þessari frásögu. Einn dag skipaði kalífinn stórvezírnum Gíafar að koma næstu nótt í höllina. „Vezír!“ mælti hann, „ég ætla að ganga um borgina og heyra hvað talað er, en einkum vil ég komast eftir, hvernig menn eru ánægðir með dómara mína. Ef menn kvarta undan þeim og hafa gildar ástæður til þess, mun ég setja nýja dómara í staðinn, sem betur gegni skyldu sinni; en sé þeim hælt, skal ég sjá það við þá.“ Kom nú stórvezírinn í höllina á tiltekinni stund, og fóru þeir kalífinn, Gíafar og Mesrúr, höfuðsmaður geldinganna, í dularbúning til að torkenna sig; því næst gengu þeir allir út saman. Þeir gengu yfir mörg pláss og torg í borginni; sáu þeir loksins í smástræti einu, hvar maður gekk og bar fiskinet á höfði sér; var hann hár vexti og hafði hvítt skegg. Á handleggnum bar hann körf úr pálmablöðum, en staf í hendi. Þá mælti kalífinn: „Þessi karl lítur ekki út fyrir að vera fjáður, við skulum yrða á hann og spyrja um efnahag hans.“ „Heyrðu kunningi,“ mælti vezírinn og veik sér að honum, „hver ert þú?“ „Herra,“ svaraði karlinn, „ég er fiskimaður, og allra fiskimanna aumastur og fátækastur. Ég fór að heiman um hádegisbil til fiskjar, og hef einskis aflað, og á ég þó konu og ung börn fyrir að sjá, en enga lífsbjörg handa þeim.“ Kalífinn sá aumur á honum og mælti: „Hefurðu dug í þér til að kasta neti þínu út einu sinni enn? Við skulum gefa þér hundrað sekkínur fyrir það, sem þú dregur á land.“ Þegar fiskimaður heyrði þetta, gleymdi hann því, hvað honum hafði gengið erfitt fyrr um daginn, og þáði undir eins boð kalífans og fór nú aftur með honum, Gíafar og Mesrúr ofan að Tígrisfljóti; hugsaði hann með sér: „Þessir menn eru svo fyrirmannlegir [1300.png: ...kastaði fiskimaður út neti sínu, og er hann dró það upp aftur, var í því kista] og ráðsettir að sjá, að ég trúi því ekki, að þeir láti fyrirhöfn mína óborgaða, og þó ég ekki fengi meira en hundraðasta part af því, sem mér var lofað, þá mætti mig muna um það.“ Þegar þeir voru komnir að fljótinu, kastaði fiskimaður út neti sínu, og er hann dró það upp aftur, var í því kista, vandlega læst og næsta þung. Kalífinn lét þá stórvezírinn fá manninum hinar hundrað sekkínur, og sagði honum, að hann mætti fara. Skipaði kalífinn Mesrúr að taka kistuna upp á öxl sér og bera hana til hallarinnar, því honum lék mikil forvitni á að sjá, hvað í henni væri. Þegar þeir voru komnir þangað með kistuna, luku þeir henni upp og fundu stóra körf úr pálmablöðum; var lokið saumað yfir með rauðu ullarbandi. Vegna bráðlætis kalífans var ekki leystur þráðurinn, heldur var hann skorinn í sundur med hníf; var þá tekinn ströngull upp úr körfinni, sveipaður í brekáns ræfil og vafinn snærum. En er þau voru rifin utan af og farið var í ströngulinn, varð þeim felmt við, því innan í honum fundu þeir lík ungrar konu; var það hvítt sem mjöll, en skorið sundur í stykki.“ 111. NÓTT. „Yðar hátign getur betur ímyndað sér en ég útmálað, hvernig kalífanum brá við þessa hryllilegu sjón. En allt í einu snerist undrun hans í ofsalega reiði; hann hvessti augun brennandi af heipt á stórvezírinn og mælti af ákefð: „Ólánsmaður, vakir þú svona yfir þegnum mínum. Undir þinni stjórn verða manndráp leynilega framin í höfuðborg minni að ósekju, og íbúum hennar fleygt í Tígrisfljótið, til þess að þeir biðji mér hefndar á efsta degi. Ef þú ekki bráðlega afplánar dauða þessarar konu með lífláti morðingjans, þá sver ég við guðs heilaga nafn, að ég skal láta festa þig á gálga og fjörutíu ættingja þína.“ „Konungur rétttrúaðra manna,“ anzaði stórvezírinn, „ég bið yðar hátign, að gefa mér frest til löglegra rannsókna.“ „Þriggja daga frest veiti ég þér,“ svaraði kalífinn, „að öðru leyti er allt þinn ábyrgðarhluti.“ Fór nú stórvezírinn Gíafar dauðhræddur heim til sín. „Hvernig á ég,“ hugsaði hann með sér, „að hafa upp einn morðingja í svo mannmargri borg, sem Bagdad er; hefur hann vafalaust drýgt ódæði þetta vottalaust, og er ef til vill flúinn úr borginni. Margur annar mundi í mínum sporum taka einhvern aumingja, sem er í fangelsi, og lífláta hann, til þess að gera kalífanum fullnustu; en ég vil ekki ofþyngja samvizku mína með slíku ofbeldisverki, og kýs ég heldur dauðann en kaupa líf mitt svo dýrt.“ Skipaði hann þá öllum dómurum og lögreglumönnum, sem hann átti yfir að segja, að leita ódáðamannsins vandlega. Létu þeir allt lið sitt starfa að eftirgrennslun þessari, og lögðu þeir sig í líma, því þeim þótti þetta mál varða sig eins mikið og stórvezírinn. En allar rannsóknir þeirra urðu árangurslausar; þeir fengu ekki uppgötvað morðingjann, og sá nú vezírinn í hendi sér, að dauðinn væri sér vís, nema hann frelsaðist fyrir sérlega guðs hjálp. Á hinum þriðja degi var honum stefnt á fund kalífans, og spurði þá kalífinn hann, hver valdur væri að morðinu. Þá svaraði Gíafar grátandi: „Drottinn rétttrúaðra manna! Ég hef engan fundið, sem gæti gert mig nokkurs vísari um þetta mál.“ Þá veitti kalífinn honum hin beiskustu ámæli, og skipaði að hengja hann og fjörutíu ættingja hans fyrir framan hallarhliðið. Meðan verið var að reisa gálgana og sækja hina fjörutíu ættingja stórvezírsins, lét kalífinn kalla hátt um alla borgina og segja: „Hver, sem vill sjá stórvezírinn Gíafar og fjörutíu ættingja hans hengda, hann komi á plássið fyrir framan höllina.“ Þegar nú allt var tilbúið til líflátsins, leiddu dauðadómarinn og margir dómþjónar Gíafar fram með fjörutíu ættingjum hans; var þá hver settur undir þann gálga, sem honum var ætlaður. Nú var snörunum brugðið um háls þeim; harmaði manngrúi sá mjög, er horfði á, og fékk ekki tára bundizt, því stórvezírinn og ættingjar hans voru vitrir og elskaðir, bæði í Bagdad og hvarvetna annarsstaðar í ríkinu, vegna réttlætis síns, örlætis og ósérplægni. Nú var ekkert til fyrirstöðu, að skipun hins vandlætingasama kalífa yrði framgengt, og var rétt að því komið, að hinir göfugustu menn í borginni yrðu líflátnir. Þá ruddist ungur maður, fríður sýnum og vel búinn, gegnum mannþröngina, fram fyrir stórvezírinn og kyssti á hönd hans svo mælandi: „Voldugi vezír, yfirmaður emíranna í hirð þessari, stoð og stytta hinna nauðstöddu! Þér eruð saklaus af glæp þeim, sem veldur því, að þér eruð hingað dreginn. Farið héðan og látið mig afplána dauða konu þeirrar, er fleygt var í Tígrisfljótið. Ég er morðinginn og hef unnið til refsingarinnar.“ Þó að vezírinn yrði glaður við orð þessi, kenndi hann samt í brjósti um hinn unga mann, því ekkert illt lýsti sér í yfirbragði hans, heldur var svipurinn miklu fremur sérlega góðlegur og geðslegur. Hann ætlaði að svara honum einhverju, en í því kom maður, hár vexti og hniginn á efra aldur. Sagði hann við vezírinn: „Herra, trúið ekki ungmenni þessu, ég hef drepið konuna og enginn annar, og á ég því einn að sæta hegningu. Ég særi yður í guðs nafni, refsið eigi hinum saklausa í stað hins seka.“ Ungmennið sór og sárt við lagði, að hann einn væri valdur að morðinu, og ætti enginn annar hlut í, en gamalmennið greip fram í og sagði: „Sonur, örvæntingin hefur rekið þig hingað, og þú ætlar að taka fram fyrir hendur forlaga þinna. Ég hef lifað nógu lengi í heimi þessum, og ber mér eigi að vera svo fastheldinn við lífið; láttu mig því leggja líf mitt í sölurnar fyrir þig. Ég ítreka það, að ég er morðinginn; líflátið mig því undir eins!“ Þessi kappdeila gamalmennisins og ungmennisins kom Gíafar til að fara með þá báða til kalífans; beiddi hann fyrst yfirvald það samþykkis, er um aftökuna átti að sjá, og var það auðfengið. Þegar hann gekk fyrir kalífann, kyssti hann sjö sinnum á jörðina og tók til máls: „Drottinn rétttrúaðra manna, hér kem ég til yðar með gamalmenni og ungmenni; þykist hvor um sig hafa drepið konu þá, er fannst í Tígrisfljótinu.“ Kalífinn spurði þá því næst, hvor þeirra væri hinn rétti morðingi, og er báðir ítrekuðu það, sem þeir fyrr höfðu sagt, skipaði hann að hengja þá báða.“ Móti því mælti vezírinn og sagði: „Herra, ef nú einungis annar þeirra er sekur, þá væri óréttvíst að lífláta hinn.“ Þá tók hinn ungi maður aftur til máls: „Ég sver við allsvaldandi drottinn, sem himnana hefur upp reist, að ég hef drepið konuna, brytjað hana sundur og fleygt henni í Tígrisfljótið fyrir fjórum dögum síðan. Væri ég þá rækur úr samneyti réttlátra á dómsdegi, ef þetta eru ósannindi. Ég einn er refsingarverður.“ Þegar hann hafði unnið eið þenna, trúði kalífinn honum því heldur, sem gamalmennið svaraði engu. Því næst sagði hann við ungmennið: „Ólánsmaður, því drýgðir þú svo viðbjóðslegan glæp, og hvað kom þér til, að ljóstra upp um sjálfan þig?“ Svaraði hinn þá: „Drottinn rétttrúaðra manna! Væri það uppskrifað, sem mig og konu þessa hefur hent, mundi heimurinn eignast fróðlega sögu.“ „Þá skipa ég þér að segja oss hana,“ mælti kalífinn og gerði ungmennið það á þessa leið: Sagan af hinni drepnu konu og manni hennar 112. NÓTT. „Drottinn rétttrúaðra manna! Hinn drepni kvenmaður var kona mín og dóttir þessa gamalmennis, sem er föðurbróðir minn. Hún var ekki eldri en tólf ára, þegar ég gekk að eiga hana, og eru ellefu ár síðan. Átti ég með henni þrjú börn, og eru þau enn á lífi. Þann vitnisburð á hún skilið, að hún aldrei í orði né verki gerði neitt það, er mér líkaði miður. Hún var vel greind, hegðaði sér vel og hafði ekki hugann á öðru en að gera mér allt að skapi. Ég elskaði hana eins af hjarta, og reyndi að gera henni allt að óskum. Fyrir tveimur mánuðum varð hún sjúk, og veitti ég henni alla önn og aðhjúkrun, og sparði ekkert til að flýta heilsubata hennar. Eftir mánaðar tíma fór henni að batna, og vildi hún fara til lauga. En áður en hún fór út, sagði hún við mig: „Elsku bezti frændi minn, — því svo var hún vön að kalla mig — mig dauðlangar í epli, og þætti mjer vænt, ef þú útvegaðir mér fáein. Þessi ílöngun hefur sótt á mig lengi, en nú stríðir hún svo ákaft á mig, að ég er hrædd um, að ég fái eitthvert vont kast, ef þú lætur ekki eftir mér.“ Svaraði ég henni þá, að ég vildi feginn verða við ósk hennar, svo framarlega sem ég gæti, og fór ég nú um öll torg og í allar sölubúðir, til að reyna að fá epli. En þau voru með öllu ófáanleg, þó ég byði eina sekkínu fyrir eitt; varð mér gramt í geði, að ég skyldi hafa haft svo mikið fyrir til ónýtis, og kom ég heim við svo búið. Þegar nú kona mín kom úr baði og fékk engin epli, sótti á hana svo mikil ógleði, að hún sofnaði ekki nokkurn dúr alla nóttina. Fór ég því á fætur í býtið og falaði epli í öllum aldingörðum, og varð mér ekki meira ágengt en daginn áður. Gamall garðyrkjumaður sagðist mega segja mér fyrir víst, að epli mundu hvergi vera til um þenna tíma, nema í aldingarði yðar hátignar í Balsora. Ég unni konu minni hugástum, og vildi ekki þurfa að ásaka sjálfan mig um, að ég hefði látið neins ófreistað, sem í mínu valdi stóð, til að fullnægja ósk hennar. Bjó ég mig því til ferðar, og lét hana vita, hvað mér væri í hug; fór ég síðan af stað til Balsora og flýtti mér svo, að ég kom aftur með þrjú epli innan hálfs mánaðar, og hafði hvert þeirra kostað eina sekkínu. Fleiri voru ekki til í garðinum, og vildi garðyrkjumaðurinn ekki láta þau ódýrari. Þegar ég var kominn heim, fékk ég konu minni eplin, en nú hafði hún enga lyst á þeim, og þáði hún þau, en lagði þau til hliðar. Veikindi hennar héldust samt enn þá, og vissi ég ekki, hvernig ég ætti að hjálpa henni. Nokkrum dögum seinna sat ég í sölubúð minni á torginu, þar sem alls konar ódýr varningur er hafður á boðstólum, kom þá svertingi stór og ófrýnilegur ásýndum og hélt á epli í hendinni. Þekkti ég eplið undir eins og sá, að það var eitt af þeim, sem ég hafði sótt til Balsora; beiddi ég þá þrælinn að koma, og mælti: „Segðu mér, þræll! Hvar hefurðu fengið eplið?“ Hló hann þá við og svaraði: „Vinkona mín gaf mér það. Ég var hjá henni í dag og var hún ófrísk, vesalingur. Lágu þrjú epli hjá henni, og spurði ég hana, hvar hún hefði fengið þau, sagði hún mér þá, að góðmennið og heimóttin, hann maður sinn, hefði farið hálfsmánaðarferð, bara til að sækja þau. Síðan borðuðum við saman, og tók ég eplið með mér að skilnaði.“ Þegar ég heyrði þetta, varð ég hamslaus, spratt upp og lokaði sölubúð minni, og flýtti mér heim til konu minnar. Skyggndist ég fyrst eftir eplunum, og þegar ég ekki sá nema tvö, spurði ég eftir hinu þriðja. Kona mín leit um öxl sér eftir eplunum, og er hún sá ekki nema tvö, svaraði hún mér þannig, að auðheyrt var, að henni þótti þetta á engu standa. „Elsku bezti frændi! Ég veit ekki, hvað er orðið af því.“ Af svari þessu réði ég undir eins að þrællinn mundi hafa sagt satt. Kom þá yfir mig slíkt afbrýðis æði, að ég þreif hníf úr belti mínu, og rak í hjarta hennar. Síðan skar ég af henni höfuðið, sundraði líkinu í fjóra hluta, og lét allt ofan í körf eina, og saumaði lokið yfir með rauðu ullarbandi. En körfina læsti ég niður í kistu og fleygði henni í Tígrisfljótið á náttarþeli. Bæði yngstu börn mín voru háttuð og sofnuð, en þriðja barnið var úti. Þegar ég kom heim, stóð það hágrátandi í dyrunum; spurði ég þá, hvað að að því gengi, en það svaraði mér: „Faðir minn góður, ég tók á laun við hana móður mína, eitt af þremur eplunum, sem þú komst með í morgun. Ég hélt á því lengi, en svo fórum við bræðurnir að leika okkur að því á strætinu; þá kom að okkur svartur þræll, og hrifsaði það af mér og hljóp í burt. Ég hljóp á eftir honum og beiddi hann að fá mér eplið aftur, og sagði, að hún móðir mín ætti það, og hún lægi veik, og að þú hefðir farið að sækja henni þrjú epli og verið hálfan mánuð í burt; en hann vildi ekki skila mér því aftur. Ég hljóp hljóðandi á eftir honum, en þá sneri hann sér við og sló mig, og eftir það hljóp hann sem fætur toguðu inn í hliðarstræti, og sá ég hann ekki úr því. En síðan hef ég ráfað um alla borgina, til þess að sitja um, þegar þú kæmir heim, og biðja þig, að segja henni móður minni ekki frá því, svo henni versni ekki.“ Þetta sagði barnið og grét nú hálfu ákafar en áður. Þessi saga fékk mér óumræðilegrar hryggðar. Ég sá hversu ódáðaverk mitt var hryllilegt og iðraðist þess um seinan, að ég hafði trúað rógi ills þræls, sem hafði spunnið lygi sína upp eftir því, sem sonur minn hafði sagt honum. Um þenna tíma kom föðurbróðir minn að finna dóttur sína, og sagði ég honum allt um dauða hennar, og leyndi hann engu né fegraði söguna, heldur játaði, að ég væri öllum illvirkjum argari. Ekki óð hann samt upp á mig með brígzlyrðum, eins og hann hafði fullkomna ástæðu til, heldur tárfelldi hann með mér, og grétum við svo þrjá daga samfleytt missi ástríkrar dóttur og konu, sem ég drap í grimmdaræði, af því ég var svo gálaus, að trúa lýgnum þræl. Nú hef ég skýrt yður frá, hvernig á ódæði mínu stendur, og bið ég yður auðmjúklegast, að mér sé refsað fyrir það. Hvað harður sem dómurinn verður, þá skal ég samt ekki mögla, og mun mér, hvernig sem hann verður, þykja hann vægari en ég á skilið.“ 113. NÓTT. Kalífinn furðaði sig mjög á sögu hins unga manns, en með því hann var sanngjarn, þótti honum hann miklu fremur vorkunnar verður en refsingar, og samhryggðist hann honum af hjarta. Tók hann því til máls: „Verk manns þessa er fyrirgefanlegt, og verður því afsakanlegt bæði fyrir guði og mönnum. Hinn svívirðilegi þræll er einn sekur í glæp þessum, og á honum einum skal refsingin bitna.“ Síðan veik hann sér að vezírnum og mælti: „Ég gef þér þrjá daga til þess að leita hann uppi, og getir þú ekki fundið hann innan þess tíma, skaltu deyja í hans stað.“ Vezírinn, sem ekki vissi annað en að hann væri úr allri hættu, varð sárhryggur við þessa skipun kalífans. Þekkti hann skaplyndi hans, og svaraði því engu, heldur gekk hann burt og fór hnugginn heim til sín, og þóttist fullviss um, að hann ætti ekki nema þrjá daga eftir ólifað. Var hann svo vonlaus um, að hafa upp þrælinn, að hann lét ekki einu sinni leita að honum. „Það er ómögulegt,“ sagði hann, „að finna svertingja þenna í annarri eins borg og Bagdad, þar sem er þvílíkt ógrynni svartra þræla. Ef guð ekki gefur mér neina vísbending, eins og hann fyrir skemmstu lét mig finna morðingjann, þá er auðséð hvað verða vill.“ Fyrstu tvo dagana sat hann hryggur hjá konu og börnum, sem kveinuðu hástöfum út af hörku kalífans. Á þriðja degi bjó hann sig undir dauða sinn, eins og vammlaus ráðgjafi, sem hefur óflekkaða samvizku. Var sent eftir skjalaritara og vottum og skrifuðu þeir undir erfðaskrá, er samin var í viðurvist vezírsins. Því næst faðmaði hann konu og börn og kvaddi þau í síðasta sinn. Flóðu þau öll í tárum, og sér enginn hörmulegri sjón. Loksins kom einn af þjónum kalífans með þau skilaboð, að hann skyldi koma, því kalífanum væri farið að leiðast, að fá engin skeyti frá honum um svertingjann, sem hann hefði átt að finna. Rétt í því vezírinn ætlaði af stað, kom ein af þjónustukonunum með dóttur hans, sem var fimm eða sex vetra, til þess að barnið skyldi nú sjá hann í síðasta sinn. Á þessu barni hafði hann mikla ást, og tók hann það í faðm sinn og kyssti það mörgum kossum; þá varð hann var við, að það hafði eitthvað á brjóstinu, sem sætan ilm lagði af, og spurði hann þá, hvað það væri. „Það er epli,“ anzaði meybarnið, „og stendur á því nafn kalífans, herra vors; hann Ríhan, þrællinn okkar, seldi mér það fyrir tvær sekkínur.“ Þegar vezírinn heyrði barnið nefna „epli“ og „þræl,“ brást hann glaður við. Tók hann eplið undir eins og lét kalla á þrælinn, sem ekki var langt í burtu. „Mannfýla!“ segir hann við þrælinn, „hvar hefurðu fengið þetta epli?“ „Herra!“ anzaði þrællinn, „guð veit, að ég hvorki hef hnuplað því frá yður, eða úr garði kalífans. Fyrir skömmu síðan sá ég þrjú eða fjögur börn, sem voru að leika sér á strætinu; eitt þeirra hélt á epli þessu, og hrifsaði ég það af því. Barnið hljóp á eftir mér og sagði að móðir sín ætti eplið, og væri hún veik; hefði faðir sinn farið langferð, til að láta eftir löngun hennar í epli, og hefði komið heim aftur með þrjú. Væri þetta eitt af hinum þremur, og hefði það tekið það, svo að móðir þess ekki vissi af. En ég fékk því ekki eplið aftur, heldur hafði ég það sjálfur, og seldi yngstu dóttur yðar það fyrir tvær sekkínur. Svona stendur á eplinu, og frekara veit ég ekki.“ Gíafar gat ekki nógsamlega furðað sig á því, að glettni þrælsins skyldi hafa orðið orsök í dauða saklausrar konu, og því nær í lífláti sjálfs hans. Hann fór með þrælinn til kalífans og sagði honum greinilega allt, sem þrællinn hafði meðgengið, og hvernig hann fyrst hefði komizt að því af tilviljun. En aldrei hefur nokkur maður undrazt meir en kalífinn þá, og gat hann ekki að sér gert að brosa. Samt kom á hann alvörusvipur undir eins aftur, og sagði hann við vezírinn, að fyrst svo einstök óheill hefði hlotizt af þrælnum, þá yrði hann að sæta fádæmis refsingu. „Herra!“ svaraði Gíafar, „þessu vil ég ekki í móti mæla, en ekki er glæp hans svo varið, að ekki megi fyrirgefa hann. Ég kann sögu eina af vezírnum Núreddín Alí í Kairó og Bedreddín Hassan frá Balsora; hún er enn þá kynjalegri en þessi. Nú með því yðar hátign hlýðir fúslega á slíka hluti, mun ég segja yður sögu þessa, með þeim skilmála, að þér fyrirgefið þræl mínum, ef yður þykir hún merkilegri en þeir atburðir, hverra vegna ég segi hana.“ „þeim kosti mun ég taka,“ anzaði kalífinn, „en mikið þykir mér þú í ráðast, og ekki trúi ég því, að þú getir frelsað þrælinn, því eplasagan er furðu merkileg.“ Því næst sagði Gíafar: Söguna af Núreddín Alí og Bedreddín Hassan „Drottinn rétttrúaðra manna! Einu sinni ríkti í Egiptalandi soldán, sem var réttlátur, hjartagóður og rausnarlyndur. Nágrannaþjóðirnar höfðu geig af honum fyrir sakir hreysti hans. Hann var vinur hinna nauðstöddu og verndari fræðimanna, og hóf hann þá til hæstu metorða. Stórvezír konungs þessa var hygginn og vitur maður, og vel að sér í fögrum vísindum og alls konar fróðleik. Ráðgjafi þessi átti tvo sonu, fríða sýnum; fetuðu þeir báðir í fótspor hans. Hinn eldri hét Sjemseddín Móhammed, en hinn yngri Núreddín Alí, og hafði einkum sá hinn yngri alla kosti til að bera, sem hugsazt geta. Þegar vezírinn, faðir þeirra, var dáinn, gerði soldán boð eftir þeim báðum, færði hvorn þeirra um sig í vezírs skrúða og mælti: „Ykkur tekur ekki sárara tjón það, er þið hafið beðið, en sjálfan mig. Veit ég að þið lifið í bróðurlegu samlyndi, og sæmi ég ykkur því báða vezírstigninni. Farið nú vel, og reynið að líkjast föður ykkar.“ Báðir hinir nýju vezírar þökkuðu soldáni fyrir náð þessa og gengu heim; eftir það sáu þeir um greftrun föður síns. Þegar mánuður var liðinn, gengu þeir í fyrsta sinn á ráðstefnu soldáns; áttu þeir þar stöðugt sæti. Þegar soldán fór á veiðar, fylgdi honum ávallt annar hvor bræðranna, og nutu þeir þessarar sæmdar til skiptis. Það var einu sinni, er þeir höfðu snætt kvöldverð, daginn áður en eldri bróðirinn átti að fylgja soldáni á veiðar, og voru að tala um hitt og þetta, að þá tók hinn eldri til máls: „Við erum báðir ókvæntir og lifum í bróðurlegri eindrægni, því kemur mér til hugar, að við ættum á sama degi að eiga tvær systur af góðum ættum við okkar hæfi. Hvernig lízt þér á það?“ „Þetta ráð,“ anzaði Núreddín Alí, „er í alla staði samboðið vináttu okkar, og er ég reiðubúinn til alls, sem þú hyggur oss henta.“ „Ekki skal þar við sitja,“ mælti Sjemseddín, „hugur minn hvarflar lengra fram í tímann. Gerum nú ráð fyrir, að konur okkar verði barnshafandi á sama tíma og ali börn sín á sama degi, þín kona son, og mín kona dóttur, þá skulum við láta börnin eigast, þegar þau eru upp komin.“ „Þetta er óskaráð,“ segir Núreddín Alí, „þessi ráðahagur staðfestir bróðurelsku okkar til fulls, og samþykki ég þetta fúslega. En ef nú yrði úr þessari ráðagerð, mundir þú þá heimta heimanmund af syni mínum?“ „Það verður varla sundurþykkisefni,“ anzaði hinn, „og geng ég að því vísu, að þú gefir syni þínum í minnsta lagi þrjú þúsund sekkínur, þrjár góðar jarðir og þrjá þræla.“ „Ekki skaltu treysta því,“ anzaði yngri bróðírinn, „erum við ekki bræður og höfum báðir jöfn metorð? Þú veizt líka, að karlar eru konum æðri og meiri. Ætli því ekki það væri réttast, að þú greiddir fram ríkulega heimanfylgju? Mundi þér ekki verða mikið fyrir því, þó þú yrðir að lána féð úr annars sjóði.“ Að vísu sagði Núreddín Alí þetta í gamni, en bróðir hans var skapbráður og þótti honum fyrir. „Bölvaður sé sonur þinn,“ mælti hann með þykkjusvip, „fyrst þú vogar að taka hann fram yfir dóttur mína. Þykir mér þú furðu djarfur, að ætla þeim jafnræði. Þú munt vera brjálaður, fyrst þú segir, að við höfum jöfn metorð. Skaltu vita það, að fyrir heimsku þína mun ég ekki gefa syni þínum dóttur mína, þó þú gæfir honum meiri auð en þú átt sjálfur.“ Þessi skringilega þræta bræðranna út af giftingu óborinna barna þeirra, harðnaði meir og meir, og jókst orð af orði, þangað til Sjemseddín Móhammed heitaðist við bróður sinn og mælti: „Ætti ég ekki á morgun að fylgja soldáni, skyldi ég launa þér, sem þú hefur til unnið. En þegar ég kem heim, skaltu komast að raun um, að yngra bróður hentar ekki að velja eldra bróður svo háðuleg orð, sem þú hefur gert.“ Eftir þetta gengu þeir báðir til svefns. Morguninn eftir snemma dags fór Sjemseddín Móhammed frá Kairó með soldáni og föruneyti hans, og var stefnt á leið til pýramíðanna. En Núreddín var harðla órótt um nóttina, og kom honum ekki svefn á auga. Eftir langa umhugsun réði hann af, að slíta allri sambúð við bróður sinn, því honum þótti frágangs sök að þola slíkan ofmetnað. Kvað hann þá vísur þessar: /# Stöðugt logn er vatni verst; ef vindar það ei hræra, óhollusta magnast mest, mornar djúpið væra. Bráð svo ljónið bezt kann ná, ef bæli framar stígur; ein sú hitta örin má, er af strengnum flýgur. Firrist halur frama og dáð, á fletjum kyrr er situr, far því víða um lög og láð, lukkan sem þig flytur. #/ Hann lét söðla trausta múlösnu, tók með sér peninga, dýrgripi og fararnesti; brá hann því á, að hann ætlaði skammt í burt, og mundi koma að tveim dögum liðnum. Reið hann nú af stað, og jafnskjótt sem hann hafði borgina Kairó að baki sér, lagði hann út á eyðimörk þann veg, sem liggur til Arabíu; leið eigi á löngu að múlasninn sprakk, og varð hann þá að fara gangandi. Vildi honum til allrar hamingju, að hann mætti hraðboða nokkrum, sem átti að fara til Balsora, og lofaði hann honum að setjast upp á úlfaldann bak við sig. Kvaddi hann hraðboðann er þeir komu til Balsora, og þakkaði honum farargreiðann; því næst fór hann að útvega sér herbergi til íbúðar. Mætti hann þá á stræti einu tignum manni, sem allir borgarmenn sýndu djúpa lotningu, því þeir stóðu jafnan kyrrir, þangað til hann var fram hjá genginn. Núreddín gerði þetta og að dæmi annarra. Þessi maður var stórvezír soldánsins Balsora; gekk hann um borgina til að sjá um góða reglu. Varð honum litið til hins unga manns, og þótti yfirbragð hans bjóða af sér góðan þokka. Hann horfði vingjarnlega til hans og nam staðar; sá hann að hann var í ferðafötum og spurði því, hver og hvaðan hann væri. „Herra!“ anzaði Núreddín Alí, „ég er frá Kairó í Egiptalandi, fór ég þaðan af því ég varð ósáttur við mann, sem er mér náskyldur; féll mér það svo nærri, að ég vil heldur ráfa um alla veröld og deyja en snúa þangað aftur.“ Stórvezírinn, sem var æruverðugur öldungur, svaraði honum: „Hættu við það, sonur sæll, því í veröldinni finnur þú ekki annað en eymd og hörmungar; þú veizt ekki, hvaða þrautir þú hættir þér í. Kom þú heldur með mér; hver veit nema ég geti bætt þér það, sem þú hefur misst á fósturjörðu þinni.“ Núreddín Alí fór með stórvezírnum í Balsora. Komst stórvezírinn fljótt að því, hvílíkur afbragðsmaður hann var, og lagði svo mikla ást á hann, að hann sagði einu sinni við hann, þegar þeir voru tveir einir: „Þú veizt, að ég er kominn á þann aldur, að ég get ekki átt langt eftir ólifað. Guð hefur gefið mér dóttur, sem er eins að fríðleik umfram allar aðrar konur, sem þú ert umfram aðra karlmenn, og er hún nú gjafvaxta. Hafa margir hinir tignustu menn í hirðinni beðið hennar fyrir hönd sona sinna; en ekki hef ég ráðizt í, að fastna hana neinum þeirra. En þig lízt mér afbragðs vel á, og þykir mér í alla staði jafnræði, er ég því fús á, að gerast tengdafaðir þinn. Ef þú tekur þessum kosti, mun ég láta soldáninn, herra minn, vita, að ég jafnframt tengdum þessum, tek þig mér í sonar stað, og bið hann að gera þig að stórvezír í Balsora, þegar ég fell frá. Er ég mjög svo hniginn á efra aldur og hvíldar þurfi, vil ég því fela þér á hendur fjárforráð og stjórnarstörf mín.“ Þegar stórvezírinn hafði lokið ræðu sinni, fleygði Núreddín Alí sér til fóta honum, og sagði hinum gamla manni, frá sér numinn af fögnuði og þakklátssemi, að hann vildi að hans vilja gera í öllu sem einu. Kallaði stórvezírinn nú á hinn helzta þjónustumann sinn, og skipaði honum að skreyta stærsta salinn í höll sinni og búa til veizlu. Því næst bauð hann tignustu mönnum í hirðinni og borginni. Sagði Núreddín honum, meðan á þessu stóð, hverrar stéttar hann væri, og er boðsmenn voru komnir, hélt stórvezírinn svo látandi ræðu, einkum til þeirra, er hann hafði synjað ráðahagsins: „Herrar mínir! Mér er gleði að geta gert yður nokkuð uppskátt, sem ég lengi hef leynt. Ég á bróður, sem er stórvezír Egipta soldáns, eins og ég er stórvezír hér í landi. Þessi bróðir minn á einn son, og vildi hann ekki láta hann kvongast í hirð Egiptasoldáns, heldur sendi hann til mín í því skyni, að ættleggir vorir tengdust. Þessi ungi maður er bróðursonur minn, og kýs ég mér hann til tengdasonar. Er ég vongóður um, að þér gerið mér þá sæmd, að sitja í brúðkaupi hans, er ég ætla að halda í dag.“ Öllum, sem viðstaddir voru, þótti sanngjarnt, að vezírinn hefði tekið bróðurson sinn fram yfir alla aðra; sögðu því allir í einu hljóði, að þeim þætti ráðahagurinn góður, kváðust fúsir að sitja brúðkaupið, og óskuðu honum langra lífdaga, svo að hann mætti sjá ávexti þessarar gleðilegu giftingar.“ Þá sá Sjerasade að lýsti af degi og felldi því niður söguna, en næsta morgun sagði hún framhaldið á þessa leið: 114. NÓTT. „Herra! Stórvezírinn Gíafar sagði kalífanum áfram söguna og mælti: „Þegar boðsmenn stórvezírsins í Balsora höfðu látið í ljósi, að þeim þætti vænt um, að dóttir hans giftist Núreddín Alí, var til borðs gengið. Eftir máltíðina, sem ekki stóð æði lengi yfir, voru bornar fram sætabrauðskökur, og er hver og einn, eins og lög gera ráð fyrir, hafði troðið svo miklu á sig af þeim, sem hann gat, komu skjalaritarar með kaupmálann. Skrifuðu undir hann hinir tignustu menn, sem í boðinu voru, og að því búnu fóru allir heim. En er allir voru burt gengnir nema þjónustumennirnir, skipaði vezírinn nokkrum þeirra, sem hann hafði falið á hendur að búa til lauga, að fylgja Núreddín til baðhúss. Þar fann Núreddín hið hreinasta og fegursta lín, sem yndi var á að horfa, og allt, sem hann þurfti með. Þegar hann hafði látið þvo og núa sig, ætlaði hann að fara í sömu fötin og hann hafði farið úr, en þá voru honum fengin önnur, sem voru miklu skrautlegri. Gekk hann nú prúðbúinn og ilmandi af kostulegustu smyrslum til tengdaföður síns; fannst honum mikið um fríðleik hans, og lét hann setjast hjá sér, svo mælandi: „Þú sagðir mér, sonur, hver þú værir og hver metorð þú hafðir í hirð Egipta soldáns, og veikst þú á eitthvert sundurþykki ykkar bræðranna, sem olli burtför þinni úr föðurlandi þínu. Seg mér nú í einlægni, út af hverju deila þessi reis, því þú mátt trúa mér fyrir öllu, og átt ekki að leyna mig neinu.“ Núreddín Alí sagði honum þá allt út í æsar frá ósamþykki þeirra bræðranna, og gat stórvezírinn ekki að sér gert að skellihlæja, meðan hann var að segja honum sögu þessa. „Getur nokkuð hugsazt hlægilegra?“ mælti hann, „hvernig gátuð þið orðið ósáttir út af þessum ráðahag, sem var eintómur hugarburður? Það var leitt, að þú skyldir verða óvinur eldra bróður þíns út af slíku lítilræði, enda var það rangt af honum, að taka gamanyrði þín fyrir brígzl; samt lofa ég guð fyrir þessa þrætu, því henni á ég það að þakka, að ég hef fengið slíkan tengdason sem þú ert. En nú er framorðið og sæmir ekki, að þú látir dóttur mína, konu þína, bíða lengi eftir þér. Á morgun skal ég fylgja þér á fund soldáns, og vona ég hann taki svo við þér, að við báðir megum vel við una.“ Nú hittist svo merkilega á, að sama daginn, sem brúðkaup þetta var haldið í Balsora, kvæntist Sjemseddín Móhammed í Kairó. Þegar Núreddín hafði farið úr borginni fyrir fullt og allt, og Sjemseddín kom heim aftur eftir mánaðar burtveru, gekk hann til húsa Núreddíns. Frétti hann þá, að Núreddín hefði farið sama daginn, sem soldán hóf veiðiför sína, og hefði látið í veðri vaka, að hann ætlaði ekki að vera burtu meira en tvo eða þrjá daga, og hefði ekki síðan sézt. Sárnaði honum þetta því heldur, sem hann sá, að Núreddín hafði ekki gengið annað til burtferðarinnar en skapraunar orð þau, sem honum höfðu um munn farið. Gerði hann því út sendimann, er fara skyldi fyrst til Damaskus og þaðan til Haleb, en Núreddín var þá kominn til Balsora, og varð sendimaður að snúa heimleiðis, svo að hann fékk engin tíðindi af honum; hugsaði þá Sjemseddín Móhammed, að hann skyldi láta leita að bróður sínum annars staðar, en um sama leyti kom honum til hugar að kvongast. Gekk hann að eiga dóttur einhvers hins tignasta manns í Kairó sama daginn sem bróðir hans kvæntist dóttur stórvezírsins í Balsora. En það var ekki þar með búið, því níu mánuðum síðar ól kona Sjemseddíns Móhammeds í Kairo meybarn, og sama dag fæddi kona Núreddíns Alís í Balsora sveinbarn; var sveininum nafn gefið og kallaður Bedreddín Hassan. Lét stórvezírinn gleði sína í ljósi með mesta örlæti og opinberu hátíðahaldi. Samt lét hann sér mest um hugað, að votta tengdasyni sínum fögnuð sinn; fór hann því til soldáns og beiddi hann að láta Núreddín Alí erfa stórvezírs embættið eftir sig látinn, því sér væri hugfró að vita það í höndum tengdasonar síns. Soldáni hafði litizt mæta vel á Núreddín, þegar hann kom á fund hans eftir brúðkaupið, og aldrei heyrt hans nema að góðu getið; veitti hann því stórvezírnum bæn sína með mestu blíðu, og skipaði að færa Núreddín Alí í stórvezírs skrúða. En þá komst gleði tengdaföðurins hæst, er hann sá tengdason sinn á ráðstefnu setjast í forseta sætið í hans stað, og taka að sér öll stórvezírs störf, og hafði hann ekki verið glaðari, þegar hann sjálfur tók við embættinu. Sat Núreddín nú jafnan á ráðstefnum, þegar tengdafaðir hans var forfallaður af ellilasleik. Andaðist þessi göfuglyndi öldungur fjórum árum eftir giftingu Núreddíns með þeirri gleðiríku meðvitund, að hann léti eftir sig afsprengi, sem lengi mundi halda uppi frægð og ágæti ættarinnar. Núreddín veitti honum nábjargir og annaðist útför hans með öllum virktum. Undir eins og Bedreddín Hassan sonur hans var sjö ára gamall, fékk hann honum afbragðs kennara, og fræddi hann sveininn, eins og ættgöfgi hans sæmdi; varð hann skjótt áskynja, að hann hafði bezta næmi og skilning, hvað sem hann átti að læra. 115. NÓTT. Þegar Bedreddín Hassan hafði verið tvö ár til kennslu var hann vel lesandi, og lét þá kennarinn hann læra kóraninn utanbókar. Voru honum nú fengnir aðrir kennarar, og tók andi hans slíkum þroska, að hann á tólfta aldurs ári gat kennt sér sjálfur. Var hann þá þegar orðinn fullorðinslegur í yfirbragði og hinn fríðasti sýnum, svo að allir dáðust að, sem hann sáu. Hafði Núreddín Alí til þessa einungis látið hann nema alls konar fróðleik, en ekki látið hann kynnast heiminum. Fór hann því nú með hann til hallar soldáns, og lét hann sýna honum lotningu sína, tók soldán við honum með mestu blíðu. Þeir, sem sáu hann á strætinu, urðu svo frá sér numdir af fegurð hans, að þeir lofuðu hann hárri röddu og margblessuðu hann. Faðir hans tók nú að búa hann undir, til að taka við vezírsembættinu eftir sig, og sparði því ekkert til þess, að hann fengi nákvæma þekkingu á hinum vandasömustu embættisstörfum; hann gerði í stuttu máli allt, sem í hans valdi stóð, til þess að mennta son sinn, sem var uppáhald hans. En þegar hann gat farið að gleðjast af ávöxtum erfiðismuna sinna, tók hann hastarlega þunga sótt; fann hann fullgjörla að hann mundi eiga skammt eftir ólifað, og var hann vonlaus um að sér mundi batna; bjó hann sig undir andlátið eins og rétttrúaður og guðhræddur maður. Á þessari dýrmætu stund gleymdi hann ekki Bedreddín, hinum ástkæra syni sínum; hann lét kalla á hann og mælti: „Son minn, þú sér, að heimur þessi er fallvaltur, en hinn, sem ég nú fer til, varir að eilífu. Skalt þú nú þegar fara að venja þig á, að hugsa um dauðann, og búa þig undir rósaman viðskilnað, svo að þú getir ekki ásakað þig um hirðuleysi í neinu, sem er skylda trúaðs og dyggðugs manns. Trúna þekkir þú til hlítar, en að því, er dyggðinni [1314.png: ...sá sem vill vera í friði má ekki birta öðrum hugskot sitt] við kemur, mun ég kenna þér nokkur heilræði, en þú skalt reyna að færa þér þau í nyt. Af því að nauðsynlegt er að þekkja sjálfan sig, og þú veizt ekki, hver ég er, þá skal ég skýra þér frá því. Ég er ættaður frá Egiptalandi, og var faðir minn, en afi þinn, æðsti ráðgjafi soldáns þar í landi, og vorum við bræður í tölu vezíra hans. Föðurbróðir þinn er enn á lífi, sem ég ætla, og heitir Sjemseddín Móhammed. Ég varð að skilja við hann og kom hingað; hlaut ég hér tignarembætti það, er ég til þessa hef haft á hendi. En allt þetta er greinilegar sagt í ritkorni, er ég ætla að gefa þér.“ Því næst fékk hann Bedreddín kver, sem hann hafði skrifað með eigin hendi, og ætíð borið á sér, og mælti ennfremur: „Lestu þetta í tómstundum þínum; muntu meðal annars finna þar tilgreindan giftingardag minn og fæðingardag þinn. Mun þar síðar koma, að þú þarft skilríkja þessara við, og skaltu því geyma kverið vandlega.“ Viknaði Bedreddín Hassan bæði af ástandi föður síns og orðum hans, og tók við kverinu með tárin í augunum, og lofaði, að láta það aldrei við sig skilja. Í sama vetfangi versnaði Núreddín svo, að ekki var annað að sjá en hann mundi gefa upp öndina. Samt hresstist hann við aftur og tók að nýju til máls: „Sonur, lát það vera hina fyrstu og æðstu lífsreglu þína, að leggja ekki lag þitt við hvern sem vera skal: sá sem vill vera í friði, verður að vera einn sér, og má ekki birta öðrum hugskot sitt. Af öllum þeim, sem þú vilt vingast við, mun enginn reynast þér tryggur í andstreyminu. Búðu því einn að þínu og trúðu engum. Í öðru lagi skaltu varast að beita ójöfnuði við nokkurn mann, því þá mun hver hönd snúast á móti þér, og ber þér að líta á heiminn, eins og trúaður maður, sem ætlast til hógværðar og nærgætni af öðrum. Minnstu þess, að engin hönd er svo voldug, að guðs hönd sé ekki máttkari. Það er hið þriðja: Þú mátt ekki svara, þegar vaðið er upp á þig með brigzlum. „Fæst orð hafa minnsta ábyrgð,“ segir máltækið og á það hér heima. Þú veizt, að eitt af skáldum vorum kallar þögnina prýði og hlíf lífsins, og ræður mönnum til, að láta ekki orð sín hrjóta eins og æðandi haglskúr. Margur hefur iðrazt eftir orð, sem talað var í ótíma, en enginn eftir að hafa þagað. Láttu það vera hina fjórðu reglu þína, að bergja aldrei á víni, því það er uppspretta allra lasta. Í fimmta lagi ræð ég þér til sparsemi. Ef þú ekki eyðir fjármunum þínum, muntu ekki komast í bágindi. Hvorttveggja er illt: að vera of ríkur og ágjarn. Með litlu, ef þú fer laglega með, getur þú aflað þér margra vina, en ef þú fer illa með mikinn auð, mun allur heimur verða þér frásnúinn og móthverfur.“ Þannig kenndi Núreddín Alí syni sínum heilræði, allt fram í andlátið, en er hann var andaður, var hann greftraður með mestu viðhöfn... 116. NÓTT. Bedreddín Hassan tregaði föður sinn sárar en frá megi segja; lét hann sér ekki nægja að syrgja einn mánuð, heldur sat hann aleinn og harmandi í tvo mánuði og gleymdi að koma á fund soldáns Balsora og sýna honum lotningu. Þótti soldáni sér og hirð sinni mikil fyrirlitning sýnd með tómlæti þessu, og varð því afarreiður. Bauð hann í bræði sinni stórvezír þeim, er hann hafði skipað í stað Núreddins Alís, að fara til húsa hins framliðna vezírs og gera allar eigur hans og allt, sem hann hafði látið eftir sig, upptækt. Skyldi hann svipta Bedreddín Hassan öllum arfi og taka hann fastan í tilbót. Nýi stórvezírinn fór af stað með fjölda dómþjóna og valdsmanna, til að fullnægja skipun þessari. Vildi þá svo til, að á leiðinni mætti honum einn af þrælum Bedreddíns Hassans; en undir eins og þrællinn varð þess áskynja, hvað stórvezírnum var í hug, flýtti hann sér á undan honum, til þess að gera herra sinn varan við. Kom hann þar að honum, sem hann sat í forgarði húsa sinna, hnugginn og niðurlútur, eins og faðir hans hefði gefið upp öndina á þeirri sömu stund. Fleygði þrællinn sér fram fyrir fætur honum með öndina í hálsinum, kyssti fald klæða hans og mælti: „Forðið yður, herra, forðið yður sem fljótast.“ „Hvað er um að vera?“ spurði Bedreddín Hassan og leit upp; sagði þrællinn honum þá allt um reiði soldáns, og það, sem hann hefði skipað. Skaut honum þá skelk í bringu, og spurði hann hinn trygga þræl, hvort hann mundi hafa tíma til að stinga á sig nokkrum peningum og dýrgripum, en þrællinn svaraði: „Stórvezírinn kemur að vörmu spori; eyðið ekki tímanum, en flýið þegar í stað.“ Spratt þá Bedreddín upp, batt á sig skó sína, brá skikkjulafinu fyrir andlit sér, til þess hann ekki skyldi þekkjast, og hljóp út úr húsi sínu, en vissi ekkert hvert flýja skyldi. Hafði hann mestan hug á, að sleppa burt úr borginni, og hljóp því út úr hliðinu, sem næst var; hljóp hann síðan viðstöðulaust, þangað til hann kom í hinn opinbera greftrunarstað, og staðnæmdist þar, því hann ætlaði að vera um nóttina í greftrunarhúsi föður síns. Var það mikið hús með kúptum stöpli; hafði Núreddín Alí látið gera það meðan hann var á lífi. Þar mætti Bedreddín Gyðingi einum, sem var ríkur víxlari og kaupmaður; stóð Gyðingurinn þá við, og heilsaði honum með mikilli virðingu, því þeir þekktust.“ 117. NÓTT. „Gyðingurinn, — hann hét Ísak — kyssti á hönd Bedreddíns Hassans og mælti: „Herra! má ég spyrja, því eruð þér hér svo einmana, og eins og utan við yður? Liggur nokkuð illa á yður?“ „Svo er að vísu,“ mælti Bedreddín Hassan; „ég sofnaði áðan og dreymdi mig föður minn; var hann þá ógurlegur undir brún að sjá, og horfði til mín, eins og með reiðisvip. Hrökk ég upp af svefninum, og flýtti mér hingað, til að biðjast fyrir á gröf hans.“ „Herra!“ sagði Gyðingurinn (því hann gat ekki grunað, hvers vegna Bedreddín Hassan hafði farið úr borginni), „ég vissi til, að stórvezírinn sálugi, faðir yðar og herra minn, hásællar minningar, hafði látið ferma mörg skip með vörum, og eru þau enn ekki komin að landi; þér eruð nú eigandi þeirra, og því ætla ég að biðja yður að láta mig ganga fyrir öðrum, þegar þér farið að selja. Ég get borgað alla skipsfarma yðar út í hönd, og get ég byrjað kaupin á því, að fá yður þúsund sekkínur, ef þér viljið láta mig fá farm hins fyrsta skips, er með heilu og höldnu kemur hér á höfn. Ég hef peningana hjá mér, og skal borga yður þá fyrirfram.“ Að svo mæltu vatt hann fram sjóði miklum og innsigluðum, sem hann hafði borið undir hendinni innanklæða; sýndi hann Bedreddín Hassan sjóðinn, og þótti honum þá, sem þetta væri hjálp af himnum send, og þáði hana feginshendi. „Herra!“ mælti Gyðingurinn, „þér látið mig þá fá farm hins fyrsta af skipum yðar, sem kemur hér á höfn, fyrir þúsund sekkínur?“ Því játaði Bedreddín og mælti: „Þú skalt fá hann fyrir þúsund sekkínur.“ Því næst fékk Gyðingurinn honum sjóðinn með þúsund sekkínum í, og bauðst til að telja. En Bedreddín Hassan sagði að hann þyrfti þess ekki, og hefði hann fullkomið traust á ráðvendni hans. „Ef svo er,“ segir Gyðingurinn, „gerið þá svo vel, að gefa mér skriflega kvittun fyrir kaupskap okkar.“ Tók hann þá óðara upp blekbyttu, er hann bar í belti sínu, og upp úr veski sínu penna og pappírsmiða; hélt hann á byttunni, meðan Bedreddín Hassan skrifaði skírteinið. Því næst fékk Bedreddín Gyðingnum miðann, en hann lét hann óðara í veski sitt; kvöddust þeir þá, og fór Gyðingurinn leiðar sinnar heim í borgina. En Bedreddín Hassan gekk til grafar föður síns, fleygði sér þar niður á grúfu og harmaði forlög sín tárfellandi. „Ó, mig auman,“ mælti hann, „hvað á að verða af mér? Hvar get ég leitað hælis fyrir hinum óréttvísa konungi, sem ofsækir mig? Nægði mér ekki söknuðurinn og harmurinn eftir föður minn? þurfti þetta að bætast við?“ Þannig lá hann lengi, en loksins reis hann upp og hallaði höfðinu upp við legstein föður síns og mælti: „Síðan þú ert vikinn mér af sjónum, eru hús þín tóm, en veröldin þykir mér sem eyðimörk; fjær og nær syrtir að fyrir augum mínum. Betur væri, að fjaðrirnar hefðu verið slitnar úr vængjum hrafnsins, sem sagði þig feigan, og að ekkert hreiður hefði vermt hann; en nú mun hin dimma nótt hylja okkur báða, og við munum báðir hvíla í hinu sama húsi.“ Þannig sat hann harmandi og kveinandi, þangað til svefninn sótti á hann; hné þá höfuð hans út af, og sofnaði hann flatur á jörðinni. Þegar hann nú lá þarna sofandi, fór andi nokkur á kreik, sem vanur var að hafast við í greftrunarstað þessum um daga; kom hann auga á hinn unga mann, sem lá hjá gröf Núreddíns Alís. Fór hann þangað inn, og varð frá sér numinn af hans himnesku fegurð. 118. NÓTT. En er andinn hafði horft vandlega á Bedreddín Hassan, sagði hann við sjálfan sig: „Ef ráða má af yfirbragði veru þessarar, þá hlýtur hún að vera engill hinnar jarðnesku paradísar, sem guð hefur sent til þess að allur heimur skyldi upptendrast af elsku.“ Því næst flaug hann í loft upp, og vildi þá svo til, að hann mætti álfkonu nokkurri. Þegar þau höfðu heilsazt, mælti andinn: „Viltu ekki líða með mér niður í grafreitinn, þar sem ég er vanur að dvelja? Ég skal sýna þér þar undur allrar fegurðar, og mun þér ekki finnast minna til koma en mér.“ Álfkonan tók [1318.png: Hefurðu nokkurntíma séð fríðari eða gjörvulegri mann en þenna?] því feginsamlega, og í sama vetfangi voru þau horfin þangað; sýndi þá andinn henni Bedreddín, svo mælandi: „Hefurðu nokkurntíma séð fríðari eða gjörvulegri mann en þenna?“ Álfkonan virti Bedreddín vandlega fyrir sér og svaraði: „Sannlega er hann fríður, en það sá ég annað í Kairó, sem er jafnmikið furðuverk fyrir fríðleiks sakir; skal ég skýra þér frá því, ef þú vilt hlýða á.“ Andinn kvaðst fús til þess. „Þá skaltu vita,“ mælti álfkonan, „svo að ég segi þér söguna frá upphafi, að vezír Egiptasoldáns, Sjemseddín Móhammed, á tvítuga dóttur, sem er hin fríðasta mær og bezt að öllum kostum búin; veit ég enga slíka. Hafði soldán heyrt, hvílíkt orð fór af fegurð hennar, og gerði hann fyrir skömmu síðan boð eftir föður hennar og sagði við hann: „Ég hef heyrt, að þú eigir gjafvaxta dóttur; viltu gifta mér hana?“ Þetta hjúskaparboð kom heldur en ekki flatt upp á vezírinn, en allt fyrir það lét hann sér ekki glepjast sjónir af upphefðinni, tók hann því ekki þessum kosti, sem flestir mundu hafa gert í hans sporum, heldur svaraði hann soldáni þannig: „Herra! ég er þeirrar sæmdar ómaklegur, sem þér ætlið mér, og bið ég yður auðmjúklegast, að taka ekki illa upp, þó ég standi í gegn vilja yðar. Þér vitið, að ég átti bróður, sem hét Núreddín Alí, og hlaut hann þá virðingu, að vera vezír yðar, eins og ég. Okkur lenti saman í deilur, og varð það til þess, að hann hvarf skyndilega, og hef ég ekki síðan frétt til hans, þangað til ég heyrði fyrir nokkrum dögum, að hann væri dáinn í Balsora, og hefði hann verið stórvezír soldáns þar. Hann hefur látið son eftir sig, og með því við höfðum heitið hvor öðrum að láta börn okkar eigast, ef nokkur yrðu, þá veit ég, að hann hefur haft ráðahag þenna í huga allt fram í andlátið. Vildi ég fyrir þá sök binda enda á heit mitt, og bið ég yður að leyfa mér það.“ 119. NÓTT. Soldán Egiptalands reiddist hinni skorinorðu undanfærslu vezírsins, og sagði í ofsalegri bræði, því hann gat ekki stillt skap sitt: „Launarðu svo góðsemi mína, þar sem ég vil lítillækka mig til tengda við þig? En þú skalt hitta sjálfan þig fyrir, að þú tekur annan fram yfir mig, og þess strengi ég heit, að dóttir þín skal eiga hinn argasta og ljótasta af öllum þrælum mínum, og engan annan.“ Lét hann þá stórvezírinn óðara frá sér fara, og gekk hann hryggur á burt. Í dag hefur soldán látið einn af hestamönnum sínum koma; hefur hann kryppu, bæði á baki og brjósti og er fjarska afskræmislegur; soldán hefur skipað Sjemseddín Móhammed að gefa til samþykki sitt, að dóttir hans giftist þrælnum, og hefur hann látið semja kaupmálann í sinni eigin nærveru, og er nú allt tilbúið til brúðkaups þessa, og á þessari stundu standa allir þrælar hinna egipzku hirðmanna með brennandi kyndla við dyrnar á baðhúsi einu, sem krypplingurinn er í; eiga þeir að fylgja honum til brúðurinnar, sem nú er komin í skartið. Þegar ég fór frá Kairó, ætluðu konurnar að leiða hana í brúðarbúningnum inn í salinn, þar sem hún á að taka á móti krypplingnum; þar situr hún nú og bíður hans. Ég hef séð hana, og skal ég ábyrgjast þér, að enginn getur annað en dáðst að henni.“ „Hvað, sem þú segir,“ anzaði andinn, „get ég ekki ímyndað mér, að þessi mær sé fríðari en unglingurinn.“ „Ég mótmæli því ekki,“ mælti álfkonan, „og játa ég, að hann er boðlegur hinni yndislegu brúður krypplingsins. Það væri því okkur samboðið verk, að koma í veg fyrir óréttvísi Egiptasoldáns, og lauma þessum unga manni í stað þrælsins.“ „Þú segir satt,“ anzaði andinn, „og fellur mér ráð þitt prýðilega í geð. Við skulum ónýta hefnd Egiptasoldáns, hugga hrelldan föður, og gera dóttur hans eins sæla og hún nú hyggur sig vansæla. Skal ég ekkert til spara, að þessu áformi megi framgengt verða, og geng ég að því vísu, að þú munir gera allt, sem í þínu valdi stendur. Ég skal taka að mér að flytja hann til Kairó, svo að hann ekki vakni; skalt þú þá koma honum þaðan burt, ef fyrirætlun okkar heppnast.“ Þegar nú andinn og álfkonan höfðu talað sig nánar saman um þetta, tók hann Bedreddín Hassan mjúklega upp, þaut með hann, sem kólfi væri skotið, gegnum loftið, og lagði hann niður hjá dyrum opinberrar byggingar, allskammt frá baðhúsinu, þaðan er krypplingsins var von á hverri stundinni, ásamt þrælum þeim, er þjónuðu honum. Í þessu vetfangi vaknaði Bedreddín Hassan, og varð honum hverft við, þegar hann sá, að hann var allt í einu kominn mitt í ókunnuga borg. Var að honum komið að spyrja, hvar hann væri, en andinn klappaði á öxl honum og réði honum til að þegja. Síðan fékk hann honum kyndil og mælti: „Farðu inn í hópinn, sem stendur við dyrnar á baðhúsinu þarna; skaltu fylgjast með honum inn í salinn, þar sem núna á að halda brúðkaup nokkurt. Brúðguminn er krypplingur, og muntu fljótt þekkja hann úr, skaltu ganga til hægri hliðar honum og grípa niður í sjóð þinn og gefa sönglistarmönnum, dansmönnum og dansmeyjum fé. En þegar þú kemur inn í salinn, skaltu líka sýna ambáttum brúðurinnar örlæti þitt, og taka handfylli þína af sekkínum í hvert skipti, sem þú grípur niður í sjóðinn, og gefa óspart. Gerðu nú óhræddur sem ég hef fyrir þig lagt; hræðstu ekkert, undrastu ekkert og treystu hinum æðra innblæstri.“ Þegar nú Bedreddín Hassan hafði fengið svo skýra vísbendingu, hvernig hann skyldi að fara, gekk hann til dyra baðhússins, og kveikti á kyndli sínum hjá einum af þrælunum. Síðan skauzt hann inn í mannþröngina, eins og hann væri áhangandi einhverjum höfðingja í Kairó, og fór svo með þrælunum, er fylgdu krypplingnum, sem nú var kominn úr baðinu og stíginn á bak einum af hestum soldáns... 120. NÓTT. Bedreddín Hassan gekk með sönglistarmönnum og dansmeyjum, er gengu á undan krypplingnum, og gaf þeim öðru hverju handfylli sína af sekkínum. En af því að örlætið fór honum svo vel, sakir látprýði hans og kurteisi, varð öllum, sem nokkuð fengu, starsýnt á hann, og fannst þeim svo mikið um fegurð hans, að þeir gátu ekki haft augun af honum. Staðnæmdist nú allur hópurinn fyrir utan hús vezírsins, Sjemseddíns Móhammeðs, sem sízt kom til hugar, að bróðursonur sinn væri svo nálægt sér. Nú varð fyrir reglu sakir öllum þrælunum og Bedreddín Hassan vísað út, og máttu þeir ekki inn ganga; en sönglistarmennirnir, sem enginn amaðist við, kváðust ekki vilja koma inn, nema Bedreddín Hassan mætti koma með þeim. „Hann er ekki í þræla tölu,“ sögðu þeir, „og þarf ekki annað en líta á hann, til þess að sjá það. Er hann að líkindum ungur útlendingur, og mun honum vera forvitni á að sjá brúðkaupssiðu þá, er hér tíðkast.“ Tóku þeir hann síðan með sér og fóru inn með hann, þó dyraverðir bönnuðu; tóku þeir af honum kyndilinn, og fengu einhverjum öðrum, sem fyrst varð fyrir. En er þeir voru komnir inn í salinn, settu þeir hann til hægri handar krypplingnum, sem sat hjá dóttur vezírsins í dýrðlega skreyttu öndvegi, með öndvegishimni yfir. Konur emíra, vezíra og gjaldkera soldáns, hirðmeyjarnar og hinar tignustu konur í borginni, sátu til beggja hliða í lægri sætum, eftir virðingu sinni; voru þær allar svo skrautbúnar, að yndi var á að horfa. Hélt hver þeirra á logandi ljósi, og er Bedreddín kom inn, varð öllum litið á hann, og dáðust þær að vaxtarlagi hans, limaburði og andlitsfegurð; gat engri leiðst að horfa á hann. En er hann var setztur niður, var engin sú, er ekki stæði upp og færði sig nær, til þess að virða hann betur fyrir sér, og var ekki trútt um að hjartað berðist tíðara, er þær settust niður. Kom illur kurr í alla, sem viðstaddir voru, af hinum fjarskalega mismun, sem var á honum og hestaþrælnum, hinum andstyggilega krypplingi, og kallaði kvenfólkið hátt: „Fallegi maðurinn ungi skal eiga brúðurina, en ekki krypplingsófétið.“ Og í tilbót beiddi það soldáni óbæna fyrir það, að hann neytti ofurveldis síns, til þess að tengja saman fegurð og afskræmisskap. En yfir krypplingnum jusu þær slíkum skömmum, að hann kiknaði allur við og sneyptist svo, að allir sem við voru höfðu mestu skemmtun af; tóku skútyrðin hátt yfir sönginn og hljóðfærasláttinn, sem öðru hverju var byrjað á, en varð að hætta aftur. Loksins gátu þó sönglistarmenn komizt að, og gengu nú fram konur þær, er búa skyldu brúðurina; hafði hún þegar verið þvegin í ilmvatni og angaði af smyrslum. Klæði hennar ilmuðu af dýrasta alóe og ambra, desdufti var stráð yfir hár hennar, sem meyjar höfðu fléttað; var það prýtt djásni, er sæma mátti keisaradrottningu. Á klæði hennar voru glituð með gullsaumi allskonar blóm, fuglar og dýr, voru augu og trjónur dýranna gerð úr gimsteinum, en á fótunum hafði hún skó, sem sýndust vera úr smaragði og roðasteinum. Gimsteinamen hennar var svo skært, að augun þoldu varla að horfa á það, en ásjóna hennar skein skærar en birta vaxljósanna, er lýstu frammi fyrir henni. 121. NÓTT. En svo skrautbúin, sem brúðurin var, hafði hún samt sjö sinnum fataskipti meðan á hljóðfæraslættinum stóð, og varð ekki sagt, að einn klæðnaðurinn væri fegurri en annar. Í hvert skipti sem hún var komin í nýjan búnað, reis hún upp úr sæti sínu og gekk með fylgikonum sínum fram hjá krypplingnum, og virti hann ekki viðlits, en frammi fyrir Bedreddín Hassan nam hún staðar, til þess að sýna sig honum í hvert skipti er hún breytti búning. Sveikst hann ekki um að hlýða ráði því, er andinn hafði gefið honum, að grípa niður í sjóðinn og ausa út sekkínum á meðal fylgikvenna brúðurinnar. Hann snaraði líka nokkrum í sönglistarmenn og dansmenn, og var gaman að sjá, hversu þeir hlupu, hver um annan þveran til að taka upp peningana. Tjáðu þeir honum þakklæti sitt og létu í ljós með bendingum, að þeir vildu heldur að hann eignaðist brúðurina en krypplingurinn. Eins gerði kvenfólkið og sagði það upp í opið geðið á krypplingnum; dáraði það hann á allar lundir með hvers konar ertingum og glettni. En er brúðurin hafði haft svo oft fataskipti, sem siður var til, hætti hljóðfæraslátturinn og söngurinn, og gengu söngmenn burt, en gáfu Bedreddín Hassan í skyn, að hann skyldi vera kyrr. Sama létu konurnar hann skilja, sem ekki áttu þar heima, og nú gengu burt. Fór nú brúðurin inn í herbergi eitt, og fylgdu henni þjónustumeyjar hennar, sem áttu að afklæða hana; var nú enginn eftir í salnum nema krypplingurinn, Bedreddín Hassan og nokkrir þjónar. Var krypplingurinn sárreiður Bedreddín, er stóð honum svo mjög í ljósi; gaut hann því hornauga til hans og mælti: „Eftir hverju ertu að bíða? Því fer þú ekki með hinum?“ Bedreddín gat ekkert borið fyrir, hvers vegna hann væri þar, og gekk því út í ráðaleysi, en andinn og álfkonan sneru honum aftur í framhúsinu. „Hvert ætlarðu?“ mælti andinn, „vertu kyrr; krypplingurinn er farinn út úr salnum, hann þurfti nauðsynlega að bregða sér út. Snú þú aftur og far inn í brúðarherbergið. Þegar þið eruð orðin tvö ein, skaltu segja henni, hvergi feilinn, að þú sért brúðguminn; hafi soldán bara ætlað að henda gaman að krypplingnum, en þú hafir látið færa þessum hlægilega brúðguma steikarbita á diski út í hesthús. Skaltu telja og tjá fyrir henni á allar lundir, og mun slíkum manni sem þér ekki veita það örðugt, en hún mun verða frá sér numin, þegar hún sér, að hún hefur verið svo ánægjulega á tálar dregin. En við skulum á meðan búa svo um hnútana, að krypplingurinn skal ekki komast inn, eða glepja fyrir þér og konu þinni, því hún er þín kona en ekki hans.“ Meðan andinn stappaði þannig stálinu í Bedreddín Hassan og kenndi honum ráðin, hafði krypplingurinn gengið út úr salnum. Andinn elti hann þangað sem hann fór, breytti sér í stóran svartan kött og tók að mjálma afskaplega. Orgaði þá krypplingurinn framan í köttinn og skellti [1323.png: Höfðingi uxanna, hvers krefjist þér af mér?] saman lófunum, til þess að fæla hann burt, en það var öðru nær en hann léti sér það að kenningu verða, því hann settist á afturfæturna, gneistaði með augunum, og tútnaði út, þangað til hann varð viðlíka stór og asnafolald. Þegar krypplingurinn sá það, ætlaði hann að hljóða upp yfir sig og biðja hjálpar, en varð svo lafhræddur, að hann gat engu hljóði upp komið, þó hann glennti upp ginið. Til þess hann nú ekki skyldi koma til sjálfs sín aftur, brást andinn allt í einu í heljarstóran villiuxa, og öskraði í eyru honum með drynjandi bauli, svo að hinn varð hálfu skelkaðri en áður: „Óhræsis krypplingur!“ Datt þá hestaþrællinn til jarðar af hræðslu, vafði flíkum að höfði sér, svo að hið ógurlega dýr skyldi ekki sjá í andlit honum og svaraði skjálfandi: „Höfðingi uxanna, hvers krefjist þér af mér?“ Þá mælti andinn: „Bölvaður sértu fyrir fífldirfskuna, ef þú ætlar þér þá dul, að eiga unnustu mína.“ Hestaþrællinn svaraði: „Æ, herra! fyrirgefið mér, því hafi mér yfirsézt, þá hefur mér ekki vísvitandi á orðið, því ég vissi ekki að konuefni mitt ætti villiuxa fyrir unnusta. En skipið mér hvað, sem þér viljið, og sver ég yður, að ég skal hlýða.“ Þá tók andinn til máls og sagði: „Ef þú fer héðan, eða þegir ekki eins og steinn til sólaruppkomu, skal ég drepa þig; ef þú talar eitt orð, skal ég mölva hvert bein í höfði þínu. Síðan máttu ganga burt úr húsi þessu, en þú skalt fara fljótt, og ekki líta aftur fyrir þig, en ef þú ert svo djarfur, að koma hingað aftur, þá verður það þinn bani.“ Síðan brást andinn í mannslíki, þreif um fætur krypplingsins, keyrði hann upp að veggnum, svo að hausinn vissi niður, og mælti: „Ef þú bærir á þér fyrir sólaruppkomu, eins og ég sagði, þá tek ég um fætur þér, og steinrota þig hérna upp við vegginn.“ Meðan á þessu stóð, fór Bedreddín, hughreystur af áeggjan andans og álfkonunnar, aftur inn í salinn og þaðan í brúðarherbergið og settist þar niður, og beið nú eftir, hvernig ævintýri sínu mundi ljúka. Eftir góða stund kom brúðurin, leidd af hefðarkonu einni, sem staðnæmdist í dyrunum og hélt tilhlýðilega áminningarræðu til brúðgumans; gáði hún ekki að, hvort krypplingurinn eða annar væri þar fyrir, og gekk nú burt og lokaði dyrunum. Varð brúðurin hissa, er hún sá Bedreddín Hassan sitja andspænis sér, í stað krypplingsins; heilsaði hann henni með mestu kurteisi og sagði henni nafn sitt. Þá tók hún til orða og mælti: „Vinur, hvernig stendur á því, að þér eruð hér? Þér munuð vera kunningi mannsins míns?“ „Nei, blessaða brúður,“ anzaði Bedreddín, „ég er annarrar ættar en ótætis krypplingurinn.“ „Þér gætið ekki að því, að þér talið illa um manninn minn,“ segir hún. „Manninn yðar!“ svaraði hann, „trúið þér því enn þá? Útrýmið slíkri vitleysu úr huga yðar: Slíkri gersemi sem þér eruð, verður ekki kastað fyrir hinn svívirðilegasta þrjót, heldur er mér ætluð þessi himneska sæla. Soldán ætlaði að henda gaman að þessu, og gerði því vezírnum, föður yðar, þenna grikk, en mig hefur hann í raun og veru kosið til að vera eiginmaður yðar. Þér munuð líka hafa tekið eftir, hvað öllu kvenfólkinu, sönglistarmönnum, dansmönnum og öllum gestunum var skemmt við þenna kýmileik. Nú er krypplingsskömmin úti í hesthúsinu sínu, og mun aldrei koma fyrir yðar augu framar.“ Brúðurin, sem hafði verið föl eins og lík, þegar hún kom inn í herbergið, glaðnaði nú í yfirbragði, og brá hýrasta gleðisvip og meyjarlegum fegurðarblóma yfir ásjónu hennar, svo að Bedreddín varð alveg frá sér numinn. „Þessi fögnuður kom mér óvænt,“ tók hún til máls, „ég var búin að einsetja mér, að una óláni mínu ævilangt, en nú er gleði mín og sæla því meiri, sem ég hef eignazt mann, sem er maklegur ástar minnar.“ Að því mæltu fór hún úr hverri spjör og lagðist til hvíldar. Svo gerði og Bedreddín Hassan, sem nú var orðinn eigandi svo frábærrar fegurðar og yndis; hann lagði klæði sín á stól ofan á sjóðinn, sem Gyðingurinn hafði fengið honum fullan af sekkínum; var hann troðfullur enn, svo mikið, sem hann hafði tekið úr honum; tók hann af sér vefjarhöttinn og setti upp nátthúfu, sem legið hafði þar til taks handa krypplingnum; því næst fór hann upp í rúmið, í bláum silkinærbuxum girtum gullbelti. 122. NÓTT. Þegar brúðhjónin voru sofnuð, sagði andinn, sem hafði horfið aftur til álfkonunnar, að nú væri tími til kominn að ljúka við það verk, er þau hefðu svo fagurlega byrjað og allt til þessa heppilega fram komið. „Við skulum ekki láta okkur daga uppi,“ sagði hann, „far því og nem unglinginn burt, en varastu að vekja hann.“ Í sama vetfangi hvarf álfkonan þangað er hjónin lágu sofandi; flaug hún þaðan með Bedreddín Hassan, eins og hann var á sig kominn, í skyrtu og nærbuxum. Þusti hún óumræðilega fljótt með hann til hliðanna á borginni Damaskus í Sýrlandi; hittist svo á, að þau komu þangað um sólaruppkomu í það mund, sem allur borgurlýður var kallaður til bænagjörðar í musterunum. Lagði hún Bedreddín mjúkt niður á jörðina, rétt við hliðið, og skildi svo við hann. Nú var borgarhliðunum upplokið, og ruddist út úr borginni fjöldi manna; féllu þeir í stafi, er þeir sáu Bedreddín Hassan liggjandi á jörðinni í tómri skyrtu og nærbuxum. Þá sagði einn: „Hann hefur orðið að hlaupa í slíku flaustri frá unnustu sinni, að hann hefur ekki einu sinni gefið sér tíma til að klæða sig;“ annar sagði: „Ekki er gaman að; hann mun hafa skálað sig í nótt með vinum sínum, hefur orðið hreifur og þurft að bregða sér út, en í stað þess að fara inn aftur, hefur hann reikað hingað og sofnað hér út af.“ Gat þar sinn upp á hverju, en enginn átti kollgátuna, sem nærri má geta. Í sama bili andaði hæg vindgola og brá skyrtu Bedreddíns til hliðar; sá þá á brjóst hans, sem var skínandi bjart eins og snjór, og féllu allir í stafi, er það sáu, og urðu svo hátalaðir fyrir undrunar sakir, að Bedreddín vaknaði. Brá honum ekki síður við en hinum, er hann sá, að hann var kominn að hliðum borgar, sem hann aldrei hafði komið í, og umkringdur af mesta manngrúa, sem á hann starði. „Góðir menn,“ tók hann til máls, „fyrir alla muni segið mér, hvar ég er, og hvað þið viljið mér.“ Þá svaraði honum einn: „Ungi maður, borgarhliðunum var lokið upp í þessu bili, og er vér gengum út, sáum vér yður liggjandi á jörðinni eins og þér eruð nú til reika, og staðnæmdumst vér til að horfa á yður. Hafið þér verið hér í nótt, eða vitið þér, að þér liggið úti fyrir einu af portum Damaskusborgar?“ „Damaskusborgar!“ anzaði Bedreddín, „þið gerið gabb að mér; þegar ég sofnaði, var ég í Kairó.“ Við þessi orð hrærðust sumir til meðaumkvunar og sögðu hryggilegt vera, að svo fríður unglingur skyldi vera orðinn brjálaður, og gengu þeir burt. Gamalmenni nokkurt sagði við hann: „Sonur, þér skjátlast, úr því þú ert hér árdegis, hvernig gaztu þá verið í Kairó í gærkvöldi? Það nær engri átt.“ „Og samt er það hverju orði sannara,“ anzaði Bedreddín, „og sver ég ykkur, að ég var allan daginn í gær í Balsora.“ Óðar en hann hafði sagt þetta, ráku allir upp skellihlátur og hrópuðu: „Hann er bjáni, hann er bjáni.“ Kenndu fáeinir í brjósti um hann vegna æsku hans, og sagði einhver: „Þér eruð genginn af vitinu, hugsið eftir því, sem þér segið. Hvernig getur það átt sér stað, að sami maðurinn sé um daginn í Balsora, um nóttina í Kairó, og næsta morgun í Damaskus? Þér eruð víst ekki almennilega vaknaður, núið stýrurnar úr augum yðar.“ „Það er þó áreiðanlega satt,“ mælti Bedreddín Hassan, „og í gærkvöldi kvongaðist ég í Kairó.“ Þeir, sem áður höfðu hlegið, veltust nú um og ætluðu að springa af hlátri, en sá, sem síðast hafði ávarpað hann, mælti: „Komið til sjálfs yðar, þetta hefur borið fyrir yður í svefni, og enn þá er yður að dreyma.“ En Bedreddín stóð á sínu máli fastara en fótunum og sagði: „Ég veit, hvað ég fer með; segið mér, hvernig er það mögulegt, að ég kæmi til Kairó í draumi, því ég er fyllilega sannfærður um, að ég var þar í raun og veru; var kona mín leidd fyrir mig sjö sinnum, í hvert sinn í nýjum búningi, og sá ég hvimleiðan kryppling, sem átti að eiga hana. Segið mér líka, hvað orðið er af fötum mínum, og sjóðnum mínum, sem ég átti fullan af sekkínum í Kairó.“ Svo sem hann sór og sárt við lagði, að hann segði satt, hlógu allir að honum, sem heyrðu, og varð hann svo ringlaður, að hann vissi ekki sjálfur, hverju trúa skyldi um það, sem honum hafði viljað til... 123. NÓTT. Þegar Bedreddín Hassan hafði margsvarið til ónýtis, að hann hermdi satt og rétt frá öllu, stóð hann upp og fór inn í borgina raunamæddur, og elti þá mannfjöldinn hann æpandi: „Bjáni, bjáni!“ Litu margir út um glugga, er þeir heyrðu háreystið, en sumir gengu fram í dyr og slógust með í hópinn og kölluðu: „Bjáni, bjáni!“ eins og hinir, þá þeir alls ekki vissu, hvað um var að vera. Í vandræðum þessum vildi svo til, að Bedreddín Hassan gekk fram hjá húsi bakara eins, sem var að ljúka upp búð sinni; gekk hann þá þar inn, til þess að komast undan smánaryrðum skrílsins. Bakari þessi hafði áður verið fyrirliði ræningjaflokks, sem rændi kaupmenn; hafði hann síðan tekið sér bólfestu í Damaskus og engum mein gert, en samt hræddust hann allir, sem þekktu hann. Þurfti hann því ekki annað en að hvessa augun á skríl þann, er elti Bedreddín, til þess að hann tvístraðist. En þegar þeir voru orðnir tveir einir, spurði bakarinn hann, hver hann væri, og hvernig stæði á ferð hans til Damaskus. Sagði Bedreddín Hassan honum frá ætt sinni, dauða vezírsins, föður síns, öllum atvikum og tildrögum, hvers vegna hann hefði flúið úr Balsora, og frá því, er hann sofnaði í greftrunarhúsi föður síns og vaknaði í Kairó og kvongaðist þar. Kvaðst hann undrast mjög, að nú væri hann kominn til Damaskus, og ekkert skilja í þessum kynjafullu atburðum. Þá mælti bakarinn: „Saga yðar er einhver hin kynjalegasta, en ef þér viljið fara að mínum ráðum, skuluð þér engum manni segja frá því, er þér nú hafið trúað mér fyrir, heldur þreyja með þolinmæði, þangað til guð lætur andstreymi það enda taka, sem yður hefur borið að hendi. Yður er velkomið að vera hjá mér, þangað til betra tekur við, og með því ég er barnlaus, skal ég fúslega taka mér yður í sonar stað, ef þér viljið. Þegar það er gert, getið þér frjálslega gengið um borgina, og mun þá skríllinn ekki slást upp á yður.“ Þó að ættleiðing þessi væri engin sérleg virðing fyrir stórvezírs son, tók þó Bedreddín Hassan þessum kosti, því hann sá ekkert betra ráð í vandræðum sínum. Gaf bakarinn honum nýjan klæðnað, gerði boð eftir vitnum og lýsti því yfir í viðurvist skjalaritara, að hann kannaðist við hinn unga mann eins og son sinn. Eftir þetta var Bedreddín Hassan hjá honum og var kallaður Hassan; lærði hann brauðgjörð af bakaranum. Meðan þetta gerðist í Damaskus, vaknaði dóttir Sjemseddíns Móhammeðs í Kairó, og er hún sá, að Bedreddín Hassan lá ekki við síðu hennar, hélt hún, að hann hefði farið á fætur, og ekki viljað vekja sig, og mundi fljótt koma aftur. Meðan hún beið eftir honum, drap vezírinn, faðir hennar, á dyr brúðarherbergisins; var hann yfirkominn af harmi út af svívirðingu þeirri, er hann hugði soldán hafa gert sér, og kom hann því til þess að gráta með dóttur sinni yfir óláni hennar. Hann kallaði á hana með nafni og þekkti hún málróm hans; hljóp hún fljótt til dyra og lauk upp, kyssti á hönd hans, og fagnaði honum með slíkri ánægju og glaðværð, að hann varð öldungis forviða, því hann hafði búizt við að koma að henni fljótandi í tárum og eins sorgbitinni og hann var sjálfur. „Veslings barn!“ sagði hann, „kemurðu með svo glöðu yfirbragði, þú, sem hefur lagt svo mikið í sölurnar?“ 124. NÓTT. „Þegar brúðurin heyrði, að faðir hennar ávítaði hana fyrir gleði þá, er hún lét í ljósi, mælti hún: „Veit mér eigi óréttvísar átölur; ég er ekki gift krypplingnum, sem mig hryllti meira við en dauða mínum. Allir lögðust á hann og stríddu honum, svo að hann sá ekki annað vænna en að hafa sig á burt, og rýma sæti fyrir fríðum unglingi, sem er hinn rétti brúðgumi.“ „Hvað ertu nú að þvaðra?“ greip Sjemseddín fram í, „var ekki krypplingurinn hjá þér í nótt?“ „Nei, herra!“ svaraði hún, „hjá mér svaf í nótt unglingurinn með stóru augun og svörtu augabrúnirnar, og enginn annar en hann.“ Þá gekk fram af vezírnum, er hann heyrði þetta, og sagði hann við dóttur sína í bræði: „Andstyggðin þín, ætlarðu að gera mig vitlausan með þvættingi þínum?“ Þá svaraði hún: „Faðir minn, ætlarðu að gera mig vitstola með tortryggni þinni?“ „Það var þá ósatt að krypplingurinn“ — tók vezírinn aftur til orða, en dóttir hans greip fram í og mælti: „Hættu þá einhverntíma að tala um bannsettan krypplinginn. Á ég þá alltaf að heyra talað um hann? Ég ítreka það ennþá einu sinni, faðir minn! Hann var ekki hjá mér í nótt, heldur eiginmaður minn, eins og ég sagði þér, og mun hann ekki vera langt í burtu.“ Sjemseddín Móhammed fór út til að leita að honum, en fann ekki hann, heldur krypplinginn, sem alltaf stóð á höfði upp við vegginn, eins og andinn hafði skilið við hann. „Hvað á þetta að þýða?“ spurði Sjemseddín, „hver hefur farið svona með þig?“ Þegar krypplingurinn kannaðist við málróm vezírsins, svaraði hann: „Þar eruð þér komnir, sem ætluðum að gifta mér unnustu villiuxa og svívirðilegs anda? Ég skal ekki vera ginningarfífl yðar í annað sinn, þér skuluð ekki vera svo heimskur að ætla yður það.“ 125. NÓTT. Þegar Sjemseddín heyrði þetta, hélt hann að krypplingurinn væri genginn af vitinu og mælti: „Farðu héðan burt og gakktu á fótunum.“ „Nei,“ sagði krypplingurinn, „ég er hræddur um það verði ekki af því, fyrr en um sólaruppkomu; þegar ég kom hingað í gærkvöldi, sá ég allt í einu svartan kött, sem stækkaði smámsaman þangað til hann varð á stærð við villiuxa; ég er ekki búinn að gleyma því, sem hann sagði við mig. Lofið mér því að vera hér í friði og farið til starfa yðar.“ En vezírinn fór ekki að beiðni krypplingsins, heldur tók hann í fætur honum og neyddi hann til að standa upp; hljóp þá krypplingurinn burt, og þorði ekki að líta aftur fyrir sig; fór hann til hallar soldáns og lét leiða sig á hans fund; varð soldáni heldur en ekki skemmt að heyra hann segja frá ævintýri sínu. Nú gekk enn meira yfir Sjemseddín Móhammed en fyrr, og skildi hann ekkert, hvernig á þessu stæði; fór hann til dóttur sinnar og beiddi hana að gera sér grein fyrir, hvernig þessu væri varið; kvaðst ekki vita hvað hann ætti að halda. Hún sagðist ekki geta sagt honum annað en það, sem hún hafði sagt; „samt er þarna lítilræði,“ mælti hún, „sem maðurinn minn hefur skilið eftir á stólnum; hver veit nema það verði þér til eftiræsktrar útskýringar.“ Fékk hún honum þá vefjarhött Bedreddíns, virti vezírinn hann vandlega fyrir sér og tók til máls: „Ég mundi ætla, að þetta væri höfuðbúnaður vezírs, ef ekki væri svo líkt höttum þeim, er tíðkast í Mússúl.“ Þá sá hann að eitthvað var saumað undir fóðrið; spretti hann því frá og fann kver það, er Núreddín Alí hafði gefið Bedreddín Hassan, syni sínum, á deyjanda degi. Sjemseddín Móhammed þekkti undir eins hönd Núreddíns Alís, bróður síns, og las hann fyrir sögn þessa: „Handa syni mínum Bedreddín Hassan.“ Fékk nú dóttir hans honum líka sjóð þann, er hún hafði fundið undir klæðum Bedreddíns; var hann enn þá fullur af sekkínum, fyrir tilhlutun andans og álfkonunnar. Á miða, sem festur var við sjóðinn, sá hann að skrifað var: „Þessar þúsund sekkínur á Ísak, Gyðingur,“ og hafði hann skrifað neðan undir, áður en hann seldi féð í hönd Bedreddíns Hassans: „Borgað Bedreddín Hassan fyrir farm þess skips, sem fyrst kemur hingað á höfn, af skipum þeim, er faðir hans Núreddín Alí, hásællar minningar, var eigandi að.“ Undir eins og vezírinn hafði lesið þetta, hné hann í ómegin. 126. NÓTT. Þegar vezírinn Sjemseddín Móhammed var raknaður við fyrir hjálp dóttur sinnar og þjónustukvenna þeirra, er hún hafði kallað á, þá tók hann þannig til máls: „Dóttir mín, furðaðu þig ekki á því, sem þér hefur viljað til; tildrög atburða þessara eru svo undarleg, að þú munt varla trúa þeim. Sá, sem var hjá þér í nótt, er frændi þinn, sonur Núreddíns Alís, bróður míns. Hinar þúsund sekkínur, sem eru í sjóði hans, minna mig á þrætu eina, sem ég átti í við þenna ástkæra bróður minn, og er fé þetta vafalaust morgungjöf þín. Guði sé lof fyrir allt, en einkum fyrir þetta undursamlega ævintýri, sem vottar svo bersýnilega almætti hans.“ Því næst horfði hann á skrift bróður síns, kyssti hvað eftir annað kverið tárfellandi, og mælti: „Því er mér ekki unnt að sjá Núreddín Alí sjálfan, eins og ég sé stafi þá, er hann hefur skrifað? Því gefst mér ekki kostur á að sættast við hann?“ Síðan las hann kverið vandlega og fann í því tilgreindan daginn, er bróðir hans kom til Balsora, enn fremur giftingardag hans og fæðingardag Bedreddíns Hassans, og furðaði hann sig á því, að dögum þessum bar saman við giftingardag hans og fæðingardag dóttur hans í Kairó. Fagnaði hann nú af hjarta, er hann vissi, að bróðursonur hans var tengdasonur hans. Hann fór til soldáns með kverið og miðann, sem bundinn hafði verið við sjóðinn og sýndi honum; tók soldán hann fullkomlega í sátt, og fannst honum svo mikið um sögu þessa, að hann lét færa hana í letur, komandi öldum til fróðleiks. Sjemseddín Móhammed gat samt ekki skilið, hvers vegna bróðursonur sinn hefði horfið, og bjóst hann við, að hann mundi koma á hverri stundinni. Þreyði hann óðfús að faðma hann að sér, og er sjö dagar voru liðnir, lét hann leita að honum í Kairó. En það kom fyrir ekki, og fékk það honum mikillar áhyggju. Með því hann ekki vissi, hvernig fara mundi, samdi hann sjálfur og ritaði með eigin hendi lýsingu húss síns og skýrði ítarlega frá öllu, hvernig brúðkaupið hefði farið fram, hvernig öllu hafði verið háttað í salnum og herbergi dóttur sinnar. Vefjarhöttinn, sjóðinn og klæði Bedreddíns lét hann í hirzlu og læsti niður. 127. NÓTT. Nokkru eftir þetta kenndi dóttir vezírsins, Sjemseddíns Móhammeðs, að hún var barnshafandi, og ól hún níu mánuðum síðar sveinbarn. Var því undir eins fengin barnfóstra, þjónustukonur og þrælar, og nafn gefið og kallað Agib (undrabarn). Þegar Agib var sjö ára, sendi vezírinn hann í skóla til nafnfrægs kennara, í stað þess að láta hann læra í heimahúsum; voru tveir þrælar til að fylgja honum í skólann og heim úr skólanum á degi hverjum. Af því nú allir skólabræður Agibs voru af lægri stigum en hann, þá sýndu þeir honum mikla virðingu, og gerðu það að dæmi kennara síns, sem hylmdi yfir mörgu með honum, er hann ekki leið öðrum. Þetta blinda eftirlæti varð ólán Agibs, og gerðist hann hrokafullur og ófyrirleitinn; bauð hann lagsbræðrum sínum allt, en þoldi þeim ekkert. Hann vildi hvarvetna skipa, og væri nokkur svo djarfur að standa í gegn boðum hans, þá skapraunaði hann honum með beiskyrðum, eða misþyrmdi. Fyrir þá sök lögðu allir skólabræður hans óvild á hann, og kvörtuðu loksins undan athæfi hans við kennarann. Réði hann þeim í fyrstunni til að bera það með þolinmæði, en er hann sá, að það var ekki til annars en þess, að ósvífni Agibs fór því meir í vöxt, svo að hann átti sjálfur fullt í fangi með að ráða við hann, þá sagði hann einu sinni við lærisveina sína: „Ég sé það, börnin góð, að Agib er óþolandi, og skal ég kenna ykkur ráð til að styggja hann svo tilfinnanlega, að hann mun ekki níðast á ykkur framar, og ef til vill ekki koma oftar í skólann. Þegar hann kemur á morgun, og þið farið að leika ykkur, skuluð þið allir þyrpast í kringum hann, og skal einn af ykkur segja: „Leikum okkur, sveinar, en hver, sem í leiknum vill vera, skal segja nafn sitt, föður síns og móður sinnar. Hver, sem ekki vill gera það, skal heita pútuson, og fær ekki að leika sér með okkur.“ Kennarinn lét þá skilja, í hvílíkan bobba þeir kæmu Agib með þessu móti, og fóru þeir allir glaðir heim til sín og hrósuðu þegar ófengnum sigri. Daginn eftir gerðu þeir allt, sem fyrir þá hafði verið lagt. Þeir slógu hring utan um Agib, og kallaði einn þeirra hátt og sagði: „Leikum okkur, sveinar, en hver, sem ekki segir sitt nafn, föður síns og móður sinnar, fær ekki að vera með í leiknum.“ Féllust allir á þetta og Agib líka, og spurði nú sá, er upp á leiknum hafði stungið, hvern af öðrum eftir röð. Leystu allir úr spurningu hans nema Agib, sem svaraði: „Ég heiti Agib, móðir mín heitir Fríða, og faðir minn heitir Sjemseddín Móhammed.“ Þá kölluðu allir drengirnir í einu hljóði og sögðu: „Hann er ekki faðir þinn, heldur afi þinn.“ „Fjandinn hafi ykkur þá!“ svaraði Agib í reiði, dirfizt þið að mótmæla því, að Sjemseddín Móhammed sé faðir minn?“ Gerðist þá mesti hlátur og þverneitaði því hver í kapp við annan og sagði: „Þú fær ekki að leika þér með okkur, við skulum vara okkur á að koma nálægt þér.“ Því næst hörfuðu allir frá honum með fyrirlitningu, stungu saman nefjum og hlógu, en Agib grét af skapraun. Kennarinn, sem hafði falið sig og heyrt á allt, kom nú fram, gekk til Agibs og mælti: „Veizt þú ekki enn, að vezírinn, Sjemseddín Móhammed, er ekki faðir þinn? Hann er ekki nema afi þinn, faðir hennar Fríðu, móður þinnar. En nafn föður þíns erum vér eins ófróðir um og þú sjálfur; en svo mikið er víst, að soldán ætlaði að gifta móður þína hestaþræl einum, sem er krypplingur, og bar margt skringilegt til í brúðkaupinu. Það er vorkunn að þér sárni það, og áttu að læra af því, að vera ofstopaminni við lagsbræður þína en þú hefur verið hingað til.“ 128. NÓTT. Agib gramdist ákaflega spott og storkun skólabræðra hans, fór hann því sem fljótast úr skólanum og kom grátandi heim; gekk hann þá undir eins til Fríðu móður sinnar. Varð hún hrædd, er hún sá, hvað illa lá á honum og gekk fast á hann, hvað að honum gengi, en hann fékk engu svarað fyrir gráti og ekka, svo hafði skapraun þessi gengið nærri honum; loksins fékk hann samt skýrt frá skapraun þeirri, er olli harmi hans. En er hann hafði gert það, sagði hann við móður sína: „Fyrir guðs sakir, móðir mín, segðu mér, hver er faðir minn?“ „Faðir þinn,“ svaraði hún, „er hann Sjemseddín Móhammed, sem daglega vefur þig í faðm sér.“ „Þú segir mér ekki sannleikann,“ mælti Agib, „heldur er hann faðir þinn, en hvers son er ég?“ Þegar hann spurði að þessu, minntist Fríða brúðkaupsnæturinnar, sem hafði orðið undanfari svo langvinns skilnaðar; hrundu henni tár af augum af djúpum söknuði eftir svo fríðan og ástúðugan mann, sem Bereddín var, og mælti hún fram vísur þessar: /# Þá mitt hjartað þér var fest, þig úr faðm ég missti, horfinn er og hvergi sést hann, sem brúði kyssti. Afturkomu æsktri þú einatt frestað lætur; harmar drós til dauða trú daga bæði og nætur. #/ Meðan þau Fríða og Agib sátu þarna grátandi, kom vezírinn Sjemseddín Móhammed að, og spurði, hvað að þeim gengi. Sagði hún honum þá frá háðung þeirri, er Agib hafði orðið fyrir í skólanum. Hryggðist vezírinn af því og þóttist af þessu skilja, að ósæmilega mundi talað um Fríðu dóttur sína; var honum mesta raun að því. Fór hann harmþrunginn á fund soldáns, fleygði sér niður fyrir fætur honum, og beiddist orlofs til að ferðast um austurlönd og sérstaklega til Balsora, til þess að leita upp Bedreddín Hassan bróðurson sinn, því sér væri óbærilegur harmur, að vita til þess, að sagt væri í borginni, að andi hefði samrekkt Fríðu, dóttur sinni. Soldán samhryggðist vezírnum, féllst á fyrirætlun hans og veitti honum fararleyfi. Lét hann jafnvel skrifa opið bréf til allra konunga og höfðingja, þar sem líkur voru til, að Bedreddín mundi vera, og beiddi þá með hinum vinsamlegustu orðum, að leyfa vezírnum að hafa hann á burt með sér. Sjemseddín Móhammed varð svo frá sér numinn af góðsemi soldáns, að hann kom engu orði upp, til að þakka honum svo sem skylt var; hann féll því þegjandi fram fyrir fætur hans og vottaði honum þakklátsemi sína með gleðitárum. En að lokum bað hann soldáni allra heilla og kvaddi hann þá með sama, og jafnskjótt sem hann var kominn heim til sín, hugsaði hann ekki um annað en að búast til ferða. Varð hann svo fljótbúinn að hann lagði af stað fjórum dögum síðar með Fríðu dóttur sinni og Agib syni hennar. 129. NÓTT. Sjemseddín Móhammed fór þá leið, er til Damaskus liggur, og ferðaðist svo nítján daga samfleytt, að hann aldrei áði. En á tuttugasta deginum lét hann staðnæmast á fögru engi, skammt frá hliðum Damaskusborgar, og setti tjöld sín á bakka fljóts nokkurs, er rennur gegnum borgina; eykur það fljót mjög á prýði héraðsins kringum hana, og hafa mörg skáld um það kveðið. Ætlaði vezírinn að standa þar við í tvo daga og leggja aftur af stað á þriðja degi; leyfði hann því öllu fylgdarliði sínu að ganga inn í borgina, og notuðu sér allir leyfi þetta. Sumir fóru fyrir forvitni sakir til að sjá borg þá, er þeir höfðu heyrt svo mikið af látið, en aðrir fóru til þess að selja egipzkan varning, er þeir höfðu meðferðis, eða til þess að kaupa þarlendar vörur. Vildi Fríða líka að Agib sonur sinn hefði skemmtun af að sjást um í borginni, og skipaði því svörtum geldingi, sem var nokkurskonar siðameistari hans, að fylgja honum og hafa gætur á, að honum vildi ekkert slys til. Fór nú Agib skrautbúinn af stað með geldingnum, og sem þeir voru komnir inn í borgina, varð öllum starsýnt á Agib, sem var eins fagur og dagurinn er bjartur. Komu menn út úr húsum sínum til þess að sjá hann nálægt, en sumir gægðust út um glugga; þeir, sem mættu honum á strætunum, létu sér ekki nægja að standa við og horfa á hann, heldur veittu þeir honum eftirför, svo þeir hefðu ánægjuna því lengur af að horfa á hann. En hver maður, sem sá hann, beiddi þúsundfaldrar blessunar foreldrum þeim, sem ættu svo fagurt barn. Nú hittist svo á, að geldingurinn gekk með Agib fram hjá sölubúð bakarans, sem hafði ættleitt Bedreddín; nú var bakarinn dáinn og hafði Bedreddín erft eftir hann búðina og allt það, er hann átti. Var nú Bedreddín orðinn húsbóndi, og var svo góður bakari, að hann var orðlagður um alla borgina. Þegar hann sá svo margt fólk fyrir utan dyr sínar, sem var að horfa á Agib og svarta geldinginn, þá fór hann líka að virða þá fyrir sér.“ Þá þagnaði Sjerasade, því morgunbjarminn var á lofti, og stóð Sjarjar upp, þótt hann langaði mjög til að vita, hvað þá hefði orðið, er þeir Agib og Bedreddín fundust. Undir lok hinnar næstu nætur sagði Sjerasade honum framhald sögunnar á þessa leið: 130. NÓTT. „Bedreddín Hassan horfði einkum á Agib, og fékk ekki að því gert, að hann komst við, þó hann gæti ekki gert sér grein fyrir því. Hann varð ekki gagntekinn af hinni ljómandi fegurð drengsins, eins og lýðurinn, heldur var það annað, sem olli geðshræringu hans. Hinum viðkvæma föður rann blóðið til skyldunnar, hann hætti við vinnu sína, gekk til Agibs og mælti með vinsemd og blíðu: „Kæri yngispiltur, mér lízt vel á yður; gerið svo vel að koma inn í búð mína, og neytið nokkurs af kræsikökum mínum, svo ég hafi þá unun á meðan að horfa á yður, sem mér leikur lyst til.“ Um leið og hann mælti þetta, vöknaði honum um augu; viknaði þá sveinninn Agib og sagði við geldinginn: „Mér lízt vel á þenna mann, hann hefur líka talað svo blíðlega til mín, að ég verð að láta að beiðni hans. Við skulum fara inn til hans og borða dálítið af sætabrauðskökum.“ „Það væri þokkalegt,“ svaraði þrællinn, „ef vezírssonur æti brauð í bakarabúð. Verið ekki svo einfaldir að halda, að ég lofi yður það.“ Þá mælti Bedreddín Hassan við Agib: „Hörmulegt er það, að yður skuli vera fenginn slíkur leiðtogi, sem er svo harður við yður.“ Sneri hann sér síðan að geldingnum og mælti enn fremur: „Kæri, meinið ekki unglingi þessum að láta að bæn minni; gerið mér ekki þá skapraun. Sýnið mér heldur þá virðingu, að koma inn með okkur og sannið með því málsháttinn: „Að oft er dyggð undir dökkum hárum. Það skuluð þér og vita, að ég veit ráð til að gera yður hvítan, svo svartur sem þér eruð.“ Geldingurinn gat ekki að sér gert að hlæja að þessu, og spurði Bedreddín, í hverju leyndardómur þessi væri fólginn. „Ég skal kenna yður hann seinna,“ anzaði Bedreddín og fór með vísu, sem kveðin var til lofs hinna svörtu geldinga; var í henni svo til orða tekið, að þeir væru konungum til sæmdar og öllum höfðingjum og stórmennum til verndar.“ Gekkst geldingurinn fyrir hóli þessu, og lét nú eftir bakaranum; gengu þeir svo allir inn í búðina. Varð þá Bedreddín sárglaður, að þessari ósk hans varð framgengt, tók aftur til vinnu sinnar og mælti: „Ég var áðan að búa til rjómatertur, og vil ég þið borðið þær ef ykkur líkar; veit ég, að þær eru mesta sælgæti, því móðir mín bakaði þær afbragðs góðar, en ég hef lært það af henni; enda kaupa því nær allir borgarbúar rjómatertur hjá mér.“ Að svo mæltu tók hann rjómatertu út úr ofninum, stráði hana sykri og granatepliskornum, og setti fyrir Agib, og þótti honum kakan afbragðs ljúffeng; geldingnum gaf hann aðra, og smakkaðist honum ekki síður. En á meðan horfði Bedreddín Hassan vandlega á gesti sína og felldi tár af augum, því honum kom til hugar, að nú kynni hann að eiga eins fríðan son og Agib var, með hinni yndislegu konu, sem hann var svo snögglega og hörmulega sviptur. Hann spurði Agib, hvernig stæði á komu hans til Damaskus, en geldingurinn gaf sveininum engan tíma til að svara því, heldur rak eftir honum, að koma til afa síns, og fór hann burt með hann þaðan, jafnskjótt sem þeir höfðu snætt terturnar. Bedreddín Hassan lét sér ekki nægja að horfa á eftir þeim, er þeir fóru, heldur læsti hann sölubúð sinni í snatri og gekk á eftir þeim. 131. NÓTT. Áður en þeir Agib og geldingurinn voru komnir að borgarhliðinu, náði Bedreddín þeim; þótti geldingnum þetta kynlegt og kallaði til hans reiðilega: „Þú ert furðu óskammfeilinn, hvað viltu?“ „Stillið yður, vinur!“ mælti Bedreddín, „ég á erindi út úr borginni og þarf að annast ýmislegt.“ En geldingurinn lét sér ekki lynda svar þetta og sagði við Agib: „Þetta á ég upp á yður; mig grunaði allténd, að ég mundi iðrast góðsemi minnar; það voruð þér, sem vilduð fara inn í búðina, og var fásinna, að láta það eftir yður.“ Þá svaraði Agib: „Hann kann að eiga erindi út úr borginni; vegurinn er hverjum manni heimill.“ Gengu þeir síðan leiðar sinnar þangað til þeir komu nálægt tjaldstað vezírsins; litu þeir þá við til þess að sjá, hvort Bedreddín væri á eftir þeim. En er Agib sá, að hann var í hælunum á þeim, brá honum svo við, að hann ýmist roðnaði eða bliknaði, eftir því sem honum deildist hugur. Óttaðist hann að afi sinn, vezírinn, mundi komast að því, að hann hefði farið inn í bakarabúð, og etið þar, þreif hann því upp stóran stein og kastaði honum í Bedreddín; kom steinninn í ennið, svo að blóð stökk um andlit honum. Því næst hljóp Agib þaðan, sem fætur toguðu, og faldi sig undir tjaldi einu með geldingnum; sendi geldingurinn Bedreddín tóninn og sagði, að hann mætti ekki kvarta undan meiðslunum, því þau væru sjálfskaparvíti. Á leiðinni heim til borgarinnar leitaðist Bedreddín við að stöðva blóðrásina með skyrtu sinni; hugsaði hann þá með sér: Það var rangt af mér, að fara að heiman og hræða svo dreng þenna, og því að eins fór hann svona með mig, að hann hélt mér væri illt í hug. Síðan lét hann binda sárið heima, og huggaði sig í óláni sínu með þeirri hugsun, að fjöldi manna í heiminum væri ólánsamari en hann. 132. NÓTT. Bedreddín Hassan hélt áfram atvinnu sinni og var bakari í Damaskus eins og fyrri; fór föðurbróðir hans þaðan leiðar sinnar eftir þriggja daga dvöl og hélt til Emesa, þaðan til Hamasj og til Aleppó; þar dvaldi hann í tvo daga. Þaðan fór hann yfir Efrat til Mesopotamíu; kom hann við í borgunum Mardín, Mússúl, Sengíra, Díarbeker og mörgum öðrum; loksins náði hann til Balsora og beiddi þar leyfis að finna soldán að máli. Veitti soldán það undir eins og hann vissi um tign Sjemseddíns Móhammeðs, tók vinsamlega á móti honum og spurði, hverra erinda hann væri kominn til Balsora. En er hann heyrði, að vezír Egipta soldáns væri að leita að syni Núreddíns Alís, mælti hann: „Núreddín Alí er fyrir löngu dáinn, en um son hans veit ég það frekast, að hann hvarf skyndilega tveimur mánuðum eftir andlát föður síns og hef ég ekkert frétt af honum síðan, og hef ég þó látið vandlega leita að honum. En móðir hans, sem er dóttir eins af vezírum mínum, er enn á lífi.“ Beiddi þá Sjemseddín Móhammed leyfis að sækja hana heim og hafa hana með sér til Egiptalands; var honum leyft það. Því næst lét hann undir eins vísa sér á hús hennar, og fór þangað með dóttur sína og dótturson, því hann langaði svo mjög að kynnast henni, að hann ekki hafði eirð á að bíða til næsta dags. Ekkja Núreddíns Alís bjó í sama húsi, sem maður hennar hafði dáið í. Tafði Sjemseddín Móhammed sig ekki á því að skoða húsið, sem var mikilfenglega og skrautlega byggt og prýtt fögrum marmarasúlum; hann kyssti dyrnar og marmaratöflu eina, er nafn bróður hans var skrifað á með gullnu letri, og sagðist vilja finna mágkonu sína að máli. Vísuðu þjónarnir honum inn í víðan garð, og stóð í honum miðjum hús með kúptum stöpli; hafði hin ástríka móðir látið gera það til minningar um [1337.png: Kom Schemseddin að henni, yfirkominni af harmi] Bedreddín Hassan, er hún ætlaði dauðan, og sat hún þar því nær ætíð, dag og nótt. Nú bar einnig svo til, að hún var þar stödd og harmaði son sinn, kom Sjemseddín að henni, yfirkominni af harmi, í því hún mælti fram vísu þessa: /# Er þá fylkir fegurðar falinn kumli lágu, hann, sem augnayndi var allra þeirra, er sáu? #/ Heilsaði hann henni þá og beiddi hana að fella niður harmatölur sínar og kveinstafi um stund; gerði hann uppskátt fyrir henni, að hann væri mágur hennar og sagði henni, í hverju skyni hann væri kominn til Balsora. 133. NÓTT. Vezírinn Sjemseddín Móhammed sagði mágkonu sinni frá öllu því, er gerzt hafði í brúðkaupi Fríðu, dóttur hans, í Kairó, og að hann hefði fundið kver í höfuðbúnaði Bedreddíns með eiginhandarriti bróður síns. Því næst sýndi hann henni Agib og móður hans og sagði henni, hver þau væru. Ekkjan sat grafkyrr, eins og hún sinnti engum veraldlegum hlutum, en undir eins og hún heyrði af sögusögn mágs síns, að sonur hennar, er hún syrgði svo sárt, væri enn á lífi, reis hún á fætur og faðmaði að sér Fríðu og Agib með innilegri blíðu. Sá hún, að hann hafði svip Bedreddíns og grét nú feginstárum; ætlaði hún aldrei að þreytast á að kyssa sveininn. En Agib lét blíðlega að ömmu sinni, og var hinn glaðasti; sagði þá Sjemseddín Móhammed mágkonu sinni, að nú skyldi hún láta af öllum gráti og harmi. „Þú skalt“, mælti hann, „búast til að fylgja okkur til Egiptalands; hefur soldán Egiptalands þegar samþykkt það, og vona ég að þú synjir okkur ekki þíns samþykkis. Munum við að líkindum finna son þinn, og fari svo, á vel við að færa í letur, til fróðleiks komandi kynslóðum, sögu hans, sögu þína, dóttur minnar og mína.“ Ekkja Núreddíns Alís tók þessum kosti feginshugar og lét samstundis hafa allan viðbúnað til ferðarinnar. Beiddi Sjemseddín Móhammed aftur leyfis að tala við soldán og kveðja hann; fór hann af hans fundi, sæmdur hinni mestu virðingu, og voru honum fengnar meðferðis gjafir til Egiptasoldáns. Lagði hann þessu næst af stað heimleiðis þann veginn, er liggur um Damaskus. Þegar hann var kominn nálægt borg þessari, lét hann setja tjöld sín fyrir utan það hlið, sem hann ætlaði í gegnum inn í borgina; kvaðst hann mundu standa þar við í þrjá daga, svo að föruneyti sitt gæti hvílt sig; ætlaði hann að kaupa þar gjafir handa Egiptalands soldáni. Meðan hann var að kjósa úr hinum fegursta vefnaði, er kaupmenn komu með í tjald hans, beiddi Agib svarta geldinginn, siðameistara sinn, að fylgja sér um borgina. Kvaðst hann ætla að skoða það betur, er hann áður að eins hefði séð í flýti; sagði hann sér og vera hug á að vita, hvernig bakaranum liði, sem hann hefði kastað til steininum svo að kom í höfuðið. Geldingurinn lét það fúslega eftir honum, og er Fríða hafði gefið þeim leyfi til, gengu þeir inn í borgina um Paradísarhliðið, sem næst var tjöldum vezírsins. Gengu þeir um opinber pláss og torgin, sem full voru af hinum dýrasta varningi, því næst komu þeir í hið forna Ommíada musteri, meðan trúaðir menn voru að safnast þangað til bænagjörðar milli hádegis og sólarlags; eftir það gengu þeir til búðar Bedreddíns Hassans. Fékkst hann enn við að baka rjómatertur eins og fyrri, og kannaðist hann við Agib jafnskjótt sem hann heilsaði honum. „Munið þér til að við höfum sézt fyrr?“ mælti Agib; horfði þá Bedreddín Hassan á hann, en viknaði ósjálfrátt eins og í fyrra skiptið; rann svo út í fyrir honum, að hann gat ekki komið upp orði og svarað honum. En er hann hafði jafnað sig, bauð hann Agib og geldingnum, að koma inn og borða hjá sér rjómatertur. Beiddi hann Agib að fyrirgefa sér, að hann hefði gert hann hræddan, [1339.png: Munið þér til að við höfum sézt fyrr?] þegar hann elti hann út úr borginni. „Ég réði mér ekki,“ sagði hann, „eitthvert hulið afl dró mig á eftir yður; ég megnaði ekki að standa á móti því.“ 134. NÓTT. Þegar Agib heyrði þetta, undraðist hann og mælti: „Vinsemd sú, er þér sýnið mér, keyrir fram úr öllu hófi, og ekki fer ég inn með yður, nema þér sverjið mér, að elta mig ekki, þegar ég fer héðan. En ef þér gerið það og standið við orð yðar, skal ég koma á morgun meðan vezírinn, afi minn, er að kaupa gjafir handa Egiptalands soldáni.“ Lofaði Bedreddín að gera honum allt að óskum og fór nú Agib inn í búðina með geldingnum og gaf bakarinn þeim rjómatertu að eta, sem ekki var lakari en sú, er hann hafði borið á borð í fyrra skiptið. Settist Bedreddín hjá Agib og snæddi líka, var hann þá svo afar glaður, að hann ætlaði að faðma sveininn, en hann hratt honum frá sér og mælti: „Stillið yður, vinahót yðar eru of áköf. Látið yður nægja að sjá mig og tala við mig.“ Hlýddi Bedreddín orðum hans og hætti að snæða; kvað hann þá vísu af munni fram Agib til lofs. En er gestir Bedreddíns Hassans voru hættir að eta, færði hann þeim vatn til handaþvottar og hvítt handklæði. Því næst byrlaði hann svaladrykk og kældi hann með ís og bar Agib svo mælandi: „Drekkið, þetta er hinn bezti rósadrykkur, sem fæst í allri borginni, og munuð þér aldrei hafa bragðað slíkan.“ Drakk Agib hann og þótti hann afbragðs ljúffengur; tók þá Bedreddín við drykkjarkerinu og hellti á handa geldingnum og renndi hann það út í einum teig. Þeir Agib og siðameistari hans þökkuðu nú bakaranum fyrir veitingarnar og flýttu sér heim, því framorðið var. Þegar þeir komu til tjalda vezírsins, gengu þeir fyrst til kvennatjaldsins; fagnaði amma Agibs afturkomu hans og faðmaði hann grátandi, því hún hafði ætíð Bedreddín son sinn í huganum. Tók hún til máls: „Sonur, þá væri fögnuður minn fullkominn, ef ég mætti faðma hann Bedreddín Hassan, föður þinn, eins og ég faðma þig.“ Bjó hún þá til kvöldverðar, lét Agib setjast hjá sér, og gat til, að hann mundi koma svangur heim. Bar hún þá á borð fyrir hann sneið af rjómatertu, er hún sjálf hafði tilreitt, enda var hún afbragð. Vitum vér nú af sögu Bedreddíns, að engum bakara var það betur gefið en henni. Gaf hún geldingnum líka af henni, en bæði hann og Agib höfðu borðað svo mikið hjá Bedreddín, að þeir vildu ekki einu sinni smakka á henni. 135. NÓTT. Agib snerti varla á þeirri sneið, sem honum var fengin og lét hann eins og sér smakkaðist ekki, og setti hana frá sér; allt að einu gerði Sjaban,[* Sjaban er algengt geldings nafn.] geldingurinn. Þegar ekkja Núreddíns Alís sá það, mælti hún: „Hvernig stendur á því, sonur, að þú vilt ekki þiggja það, sem ég sjálf hef tilreitt? Þú skalt vita, að enginn maður getur bakað slíkar rjómatertur, nema hann Bedreddín Hassan, faðir þinn, og hann hefur lært það af mér.“ „Amma mín góð,“ anzaði Agib, „ef þú ekki getur búið þær til betri, þá læt ég þig vita, að hérna í borginni er bakari, sem tekur þér langt fram í þessari list. Við átum eina hjá honum áðan, og var hún miklu betri en þessi.“ Þegar amma Agibs heyrði þetta, leit hún með reiðisvip til geldingsins og mælti: „Hvað er þetta, Sjaban! Þér er skipað að hafa gætur á sonarsyni mínum, og þú fer með hann til bakara og lætur hann éta þar, eins og húska?“ Þá svaraði geldingurinn: „Það er aldrei nema satt, að við töluðum stundarkorn við bakara, en við neyttum einskis hjá honum.“ „Fyrirgefið,“ mælti Agib, „við vorum í búðinni hans og átum þar heila rjómatertu.“ Reiddist þá hin gamla kona geldingnum enn meir; hún rauk upp úr sæti sínu og flýtti sér í tjaldið til Sjemseddíns Móhammeds og kærði svo skörulega fyrir honum athæfi Sjabans, að hann stórreiddist honum. Var hann í rauninni uppstökkur, og hafði oft fokið í hann af minna; fór hann að vörmu spori til tjalds mágkonu sinnar og sagði við geldinginn með miklum þjósti: „Þorparinn þinn, dirfist þú að bregðast svo svívirðilega því trausti, sem á þér er haft?“ Þó að vitnisburður Agibs hefði nú nógsamlega komið upp um Sjaban, þrætti hann samt fyrir; en sveinninn stóð annarsvegar fast á því, er hann einu sinni hafði sagt, og sór afa sínum, að þeir hefðu báðir etið svo mikið, að þeir þyrftu einskis kvöldverðar. Kvað hann bakarann þar ofan hafa veitt þeim rósadrykk. „Þú hinn vondi þræll!“ sagði vezírinn við Sjaban, „ætlarðu alltaf að þræta fyrir?“ Var Sjaban svo ósvífinn, að hann sór, að hann hefði ekki talað annað en hreinan sannleikann. En vezírinn skammaði hann og kallaði hann lygara; kvaðst hann betur trúa dóttursyni sínum en honum; en samt skyldi hann trúa orðum hans, ef hann æti rjómatertu þá, er á borðinu stóð. Þó nú Sjaban hefði áður étið yfir sig, ætlaði hann samt að gangast undir skírslu þessa, og tók eina sneið af tertunni; en undir eins og hann bragðaði á henni, varð honum óglatt, svo að hann varð að hætta við. Allt fyrir það barði hann lygina blákalt fram og sagðist hafa étið svo mikið daginn áður, að hann hefði enga matarlyst. Varð nú vezírinn uppvægur af ósannsögli hans og með því hann var sannfærður um, að hann mundi vera sekur, lét hann gefa honum iljastroku; en við þá ráðningu meðgekk þrællinn. Játaði hann upp á sig veinandi og emjandi, að hann hefði étið rjómatertu með Agib hjá bakara einum, og hefði hún verið margfalt betri en sú, sem á borðinu stóð. Mágkona vezírsins hélt að geldingurinn vildi skaprauna sér með játningu þessari og sagði því við hann: „Ég trúi því ekki, að rjómatertur bakarans séu betri en mínar, og vil ég komast fyrir, hvort svo er. Sæktu því rjómatertu til hans undir eins.“ Lét hún fá geldingnum peninga til að kaupa fyrir, og fór hann síðan til Bedreddíns. „Bakari góður!“ mælti hann, „hérna eru peningar, látið þér mig fá rjómatertu fyrir þá; eina af húsmæðrum mínum langar til að smakka á þeim.“ Þá vildi svo til að Bedreddín hafði nokkrar glænýjar og glóðvolgar, og valdi hann úr einhverja hina beztu, og sagði um leið, að enginn af þeim mönnum, sem nú væru uppi, mundi geta búið til slíka, nema móðir sín, ef hún væri enn á lífi. Sneri nú geldingurinn aftur til tjaldanna með rjómatertuna og fékk ekkju Núreddíns Alís, en hún tók fegin við. En jafnskjótt sem hún hafði látið einn bita af henni upp í sig, rak hún upp hljóð og hné í ómegin. Sjemseddín Móhammed, sem viðstaddur var, varð forviða og stökkti sjálfur vatni í andlit mágkonu sinnar og stumraði yfir henni. Þegar hún var komin til sjálfrar sín, kallaði hún upp: „Guð minn, þessa tertu hefur hann Bedreddín sonur minn bakað.“ 136. NÓTT. Þegar vezírinn Sjemseddín Móhammed heyrði, að móðir Bedreddíns Hassans fullyrti, að hann hefði bakað rjómatertu þá, er geldingurinn kom með, varð hann óumræðilega glaður. En er hann fór að hyggja betur að, þótti honum það harðla ólíklegt, og spurði hana, af hverjum ástæðum hún héldi það, og hvort enginn bakari mundi baka eins góðar rjómatertur og Bedreddín Hassan. „Vera kann það,“ svaraði hún, „að til séu þeir, sem það geta, en með því ég hef frábrugðna aðferð, og hef engum kennt leyndardóm þenna, nema honum, hlýtur hann fortakslaust að hafa bakað tertuna. Látum okkur vera glöð, bróðir minn! Nú höfum við loksins fundið hann, sem við höfum svo lengi þráð.“ Var hún þá næsta óðlát, en vezírinn beiddi hana að stilla sig og mælti: „Við skulum ekki vera lengi í vafa um þetta, og þarf ekki annars en að senda eftir bakaranum, og munt þú og dóttir mín fljótt kannast við, ef hann er Bedreddín Hassan. En þið verðið að fela ykkur fyrir honum, og aldrei láta hann sjá ykkur, þó þið horfið á hann, því mér er ekki um að láta fagnafund hans og okkar verða hér í Damaskus. Ætla ég að fresta því, þangað til við komum til Kairó; skal ég þar halda gleðihátíð, sem þú munt hafa mestu skemmtun af.“ Vezírinn gekk frá konunum og heim í tjald sitt; kallaði hann á fimmtíu menn af liði sínu og mælti: „Hver yðar taki staf í hönd sér og fylgi Sjaban til bakara eins í borginni, sem hann þekkir. Undir eins og þér eruð komnir að búð hans, skuluð þér mölva allt, er þér sjáið, og spyrji hann yður, því þér gerið slíkt spellvirki, skuluð þér aftur spyrja hann, hvort hann hafi ekki bakað rjómatertuna, sem sótt var til hans. Ef hann játar því, skuluð þér taka hann fastan, en varist að berja hann, eða gera honum nokkurt mein. Farið nú af stað og flýtið ykkur.“ Hlýddu þeir óðara skipun vezírsins, og er geldingurinn hafði fylgt þeim inn í sölubúð Bedreddíns Hassans, mölvuðu þeir allt í sundur, diska, skálar, staup, krukkur, brauðmót, pönnur og öll húsgögn, sem þar voru; synti allt húsið í sykurlegi, rjóma og víni. Varð Bedreddín Hassan frá sér, er hann sá þessar aðfarir, og spurði kveinandi, því svo væri farið með sig og hvað hann hefði misgert. Sögðu þeir þá í einu hljóði: „Hefur þú ekki bakað rjómatertuna, sem geldingurinn keypti?“ „Það hef ég gert,“ svaraði hann, „hvað varð að henni fundið? Ég skora á hvern, sem þorir, að fara í kapp við mig, og gera aðra betri.“ Svöruðu sendimenn vezírsins honum engu, heldur héldu þeir áfram að brjóta í sundur, hvað sem fyrir varð, og rifu jafnvel bakstursofninn niður. Meðan á þessum ósköpum gekk, höfðu nábúarnir flykkzt að, þegar þeir heyrðu skarkalann; urðu þeir forviða, er þeir sáu fimmtíu vopnaða menn gera slíkan usla og vildu vita, hvað þeim gengi til svo óheyrilegs athæfis. Tók Bedreddín aftur til máls og sagði: „Ég bið yður fyrir alla muni að segja mér, hvað ég hef til saka gert, fyrst þið brjótið allt í sundur fyrir mér?“ „Hefur þú ekki bakað rjómatertuna, sem geldingurinn keypti?“ spurðu þeir aftur. „Raunar hef ég gert það,“ svaraði hann, „en það fullyrði ég, að hún var góð í alla staði, og á ég ekki slíka meðferð skilið.“ Síðan tóku þeir hann fastan, röktu höfuðbúnað hans í sundur, og bundu með honum hendur hans á bak aftur; drógu þeir hann með ofbeldi út úr búðinni og fóru burt með hann. Mannþyrping sú, er saman hafði hlaupið, kenndi í brjósti um Bedreddín, og ætlaði að verja hann, en í sama bili komu erindrekar lögreglustjórans í borginni, tvístruðu lýðnum, og leyfðu mönnum vezírsins að fara með bakarann; hafði Sjemseddín Móhammed látið lögreglustjórann vita, hvað hann hafði skipað mönnum sínum að gera, og hafði hann beiðzt hans liðsinnis. En hann var hyggnari en svo, að hann léti nokkuð á móti vezír Egiptasoldáns, herra síns. 137. NÓTT. Nú var Bedreddín dreginn áfram þrátt fyrir óp hans og grát; svöruðu ofríkismennirnir honum engu, þó hann hvað eftir annað spyrði þá, hvað verið hafði að tertunni; en er þeir voru komnir til tjalda vezírsins, varð hann að bíða þangað til hann kom aftur frá lögreglustjóra borgarinnar. Þegar vezírinn var kominn, lét hann undir eins leiða bakarann fyrir sig. Beiddi hann vezírinn með tárin í augunum að segja sér, með hverju hann hefði reitt hann til reiði. Svaraði þá vezírinn: „Óláns maður, hefur þú ekki bakað rjómatertuna, sem sótt var handa mér?“ „Það játa ég,“ anzaði Bedreddín, „en hvað hef ég afbrotið með því?“ „Ég skal hegna þér eins og þú hefur til unnið,“ mælti vezírinn, „og skaltu láta lífið fyrir, að þú hefur bakað svo ónýta tertu.“ „Guð varðveiti mig!“ æpti Bedreddín, „á ég að trúa því, sem ég heyri? Er það þá dauðasök, að baka slæma rjómatertu?“ „Svo er í sannleika,“ mælti vezírinn, „og átt þú ekki annars von af mér.“ Meðan þeir töluðu þetta saman, höfðu báðar konurnar, sem voru í felum, virt Bedreddín Hassan gaumgæfilega fyrir sér; þekktu þær hann undir eins, þó langt væri um liðið, síðan þær sáu hann. Urðu þær svo óumræðilega glaðar, að þær hnigu í ómegin; en er þær voru raknaðar við, gátu þær varla stillt sig um að hlaupa um háls hins ástkæra manns, sem nú var aftur fundinn, og aftraði þeim ekki annað en það, að þær höfðu lofað vezírnum að láta hann ekki sjá sig. Hafði Sjemseddín Móhammed ákveðið, að þau skyldu fara af stað áður en náttaði; lét hann því taka upp tjöldin og búa vagnana til burtferðar. Skipaði hann að læsa Bedreddín Hassan í rammgjörva örk, og láta hana upp á úlfalda. En er allt var tilbúið, lagði vezírinn af stað með föruneyti sínu, og lét ekki staðnæmast fyrr en undir næstu nótt. Var þá Bedreddín Hassan tekinn út úr örkinni, og var honum gefið að eta, en þess var vandlega gætt, að hann kæmi ekki nærri konu sinni eða móður; var þannig farið með hann á allri ferðinni, en hún stóð í tuttugu daga. Þegar vezírinn var kominn til Kairó, lét hann setja tjöldin fyrir utan borgina; því næst lét hann leiða Bedreddín fram, og skipaði í viðurvist hans timburmanni einum að sækja við og reisa upp staur í flýti. Þá spurði Bedreddín: „Herra, til hvers látið þér reisa staurinn?“ og svaraði vezírinn: „Ég ætla að láta binda þig við hann, og síðan láta bera þig um alla borgina, til þess menn skuli sjá svívirðilegan bakara, sem engan pipar lætur í rjómaterturnar.“ Varð þá svo skoplegt að sjá og heyra, hvað aumlega Bedreddín bar sig, að Sjemseddín Móhammed gat varla stillt sig um að hlæja. „Guð minn!“ æpti Bedreddín, „á að lífláta mig með slíkri grimmd og háðung fyrir það, að ég lét engan pipar í rjómatertuna?“ 138. NÓTT. Svo alvörugefinn, sem kalífinn Harún Alrasjid var, gat hann samt ekki annað en hlegið, þegar hann heyrði, að Sjemseddín Móhammed hefði hótað Bedreddín Hassan lífláti fyrir það, að hann hefði ekki látið neinn pipar í rjómatertu þá, er hann seldi. Hélt Bedreddín Hassan áfram að bera upp kveinstafi sína á þessa leið: „Var þá allt mölvað í húsi mínu, var ég sjálfur hnepptur í örkina og dæmdur til dauða fyrir það, að ég lét engan pipar í rjómatertuna? Drottinn minn, eru slíks dæmi? Geta trúaðir breytt þannig? Geta þeir farið þannig að ráði sínu, [1345.png: Þú manst víst glöggt, hvernig til hagaði í brúðarhúsi þínu.] sem þjóna réttlætinu og gera alls konar góðverk? Aldrei hefur nokkur maður orðið fyrir slíku ranglæti og hörku sem ég; getur það átt sér stað, að nokkur maður ráði annan af dögum fyrir það, að hann hefur ekki látið pipar í rjómatertu? Bölvaðar séu allar rjómatertur, bölvaður sé fæðingardagur minn. Guð gæfi ég mætti deyja hér samstundis.“ Þannig kveinaði Bedreddín og barmaði sér grátandi og óhuggandi. En er staurinn var tilbúinn og borinn fram, rak hann upp hljóð við þá hina hryllilegu sjón, og mælti: „Guð minn, lætur þú viðgangast, að ég deyi svívirðilegum og kvalafullum dauða? Hvern glæp hef ég drýgt? Ekki þjófnað eða manndráp, ekki hef ég heldur afneitað guði mínum; öll yfirsjón mín er sú, að ég lét engan pipar í rjómatertuna.“ Var nú komið fram á nótt, og lét því vezírinn aftur læsa Bedreddín dauðhræddan í örkina, og sagði við hann: „Sittu þar til morguns, og skaltu ekki lifa til annars kvölds.“ Örkin var aftur látin upp á úlfaldann, og var líka látið upp á hina úlfaldana; fór vezírinn á bak og lét flytja Bedreddín í örkinni á undan sér, og reið hann því næst inn í borgina með föruneyti sínu. Nú sem ferðafólkið með lestinni hafði farið gegnum mörg stræti, kom það loksins til vezírshallarinnar; var þá örkin ofan tekin, en bannað að ljúka henni upp, fyrr en skipað væri. Meðan nú verið var að taka ofan af hinum úlföldunum, tók Sjemseddín Móhammed mágkonu sína og dóttur afsíðis, og sagði við dóttur sína: „Guði sé lof, að hann hefur látið oss farsællega aftur finna bróðurson minn og eiginmann þinn. Þú manst víst glöggt, hvernig til hagaði í brúðarhúsi þinu. Láttu nú búa það að öllu eins og það var þá, en ef þú manst nokkuð ógjörla, skaltu líta í lýsingu þá, er ég samdi. Meðan þú gerir þetta, skal ég sjá um allt hið annað.“ Fríða gerði feginshugar það, sem faðir hennar sagði, en hann lét að öllu búa salinn og skreyta, eins og hann hafði verið daginn, sem Bedreddín Hassan hitti krypplinginn, hestaþræl soldáns. Svaraði ljós ljósi, auk heldur annað, og er allt var tilbúið, gekk vezírinn inn í herbergi dóttur sinnar, og lagði klæði Bedreddíns, höfuðbúnað hans og sjóðinn á stólinn. Sagði hann henni þá, að hún skyldi hátta, en þegar Bedreddín kæmi, skyldi hún kvarta yfir því, að hann hefði ekki hvílt við hlið henni, þegar hún vaknaði. Skyldi hún neyða hann til að leggjast fyrir aftur. Lauk vezírinn þannig ræðu sinni: „Á morgun skaltu skemmta mágkonu minni og mér með því að segja frá, hvernig fer í nótt.“ Að svo mæltu skildi vezírinn við dóttur sína. 139. NÓTT. Þegar Sjemseddín Móhammed hafði látið alla þjónana fara burt úr salnum, nema tvo eða þrjá, skipaði hann þeim að taka Bedreddín úr örkinni og koma með hann inn í salinn í skyrtu og nærbuxum, láta hann þar einan og loka dyrunum. Svo harmþrunginn sem Bedreddín var, hafði hann þó sofnað út af, og lá í fastasvefni, og tókst þjónunum að afklæða hann og færa í skyrtu og nærbuxur, áður en hann vaknaði, og báru þeir hann svo fljótt inn í salinn, að hann fékk ekki áttað sig. En er hann var kominn þangað, og leit til allra hliða, varð allt, sem þar var, til þess að minna hann á brúðkaup hans; hann þekkti aftur salinn, þar sem hann hafði hitt krypplinginn, og varð nú forviða. Þó brá honum mest við, er honum varð gengið að herbergisdyrum nokkrum, er opnar voru, og leit þar inn, því hann sá þar föt sín á sama stað, sem hann mundi, að hann hafði látið þau á brúðkaupsnóttinni. „Guð minn!“ mælti hann, „sef ég eða vaki?“ Fór hann að núa stýrurnar úr augum sér, en Fríða, sem hafði horft á hann, og haft gaman af undrun hans, tók þá sundur rúmtjöldin og gægðist út með höfuðið, og mælti með blíðlætis rómi: „Elskan mín, hvað ertu að gera þarna við dyrnar? Komdu og leggstu fyrir aftur. Þú hefur látið mig bíða svo lengi eftir þér, og mér varð illt við, þegar ég sá, að þú varst horfinn úr rúminu.“ Kom nú annar svipur en verið hafði á Bedreddín, er hann þekkti þar hina yndislegu brúður, sem hann mundi glöggt að hann hafði sofið hjá. Gekk hann því inn í herbergið, en ekki háttaði hann, því hann var eins og ringlaður af öllu því, er drifið hafði á daga hans í tíu ár, sem honum var ómögulegt að skilja, að gerzt hefði á einni nótt; gekk hann þá að stólnum, er klæði hans og sjóðurinn lágu á. Skoðaði hann hvorttveggja vandlega og mælti: „Guð minn, þessir hlutir eru mér óskiljanlegir.“ Fríða hafði gaman af fáti því, er var á Bedreddín og mælti: „Komdu nú og leggstu fyrir; hvað tefur þig?“ Þá gekk Bedreddín til konu sinnar og mælti: „Seg mér fyrir hvern mun, hef ég verið hjá þér lengi?“ „Mér þykir þú spyrja skrítilega,“ anzaði hún, „gekkstu ekki frá mér rétt nýlega? Þú ert einhvernveginn utan við þig.“ „Svo mikið man ég, að ég hef verið hjá þér,“ mælti Bedreddín, „en ég man líka, að síðan það var, hef ég verið tíu ár í Damaskus. En hafi ég sofið hér í nótt, er ómögulegt að ég hafi verið svo lengi í burtu; því verður ekki komið saman. Seg mér nú, hvað ég á að halda; er gifting mín hugarburður, eða var fjarvera mín einber draumur?“ „Svo er í sannleika,“ anzaði Fríða, „þig hefur dreymt, að þú værir í Damaskus.“ „Þá hef ég aldrei heyrt skringilegri sögu en þessi er,“ mælti Bedreddín og hló hátt, „ég er viss um að þér mun þykja draumurinn skrítinn. Þú getur því nærri, því svo bar fyrir mig, að ég var staddur fyrir utan Damaskusborgar-hlið, eins á mig kominn og ég er nú, og elti mig skrílþyrping inn í borgina og spottaði mig; flýði ég þá til bakara eins, og tók hann mig í sonar stað og kenndi mér iðn sína; erfði ég atvinnu hans og sölubúðina eftir hans dag. Auk þess hefur ótal margt annað viljað mér til, en það væri of langt, að segja frá því öllu, en vel réðist úr að ég vaknaði, því það átti að negla mig á staur, og var allur glæpurinn sá, að ég hafði selt rjómatertu, sem enginn pipar var í.“ „Þar voru þér að vísu sýnd óguðleg rangindi,“ svaraði Fríða og skellihló, en Bedreddín sagði henni enn fremur til sannindamerkis, að allt í húsi sínu hefði verið mölvað sundur fyrir sér; sagði hann og frá því, hversu óþyrmilega hefði verið farið með sig. „En guði sé lof,“ mælti hann, „að allt þetta var ekki annað en draumur.“ 140. NÓTT. Fjarri fór því að Bedreddín yrði svefnsamt um nóttina. Hann vaknaði öðru hverju og spurði sjálfan sig, hvort hann vekti eða dreymdi. Hann trúði ekki láni sínu, og leitaðist því við að ganga úr skugga um, hvort hann í rauninni væri svona sæll; brá hann því hvílutjöldunum í sundur og skimaði allt í kringum sig. „Þetta er enginn hugarburður,“ sagði hann, „það er sama herbergið, sem ég gekk í til brúðurinnar, sem ætluð var krypplingnum.“ Ljómaði nú af degi og var hann enn í nokkrum vafa, en þá var barið á dyr, og kom inn Sjemseddín Móhammed, og bauð honum góðan dag. Brá Bedreddín Hassan í brún, er hann sá mann, sem hann þekkti svo vel, þó hann væri nú ekki eins ógurlegur, eins og þegar hann kvað upp dauðadóm hans. „Voruð þér það ekki,“ sagði hann, „sem fóruð svo svívirðilega með mig, af því ég hafði ekki piprað rjómatertuna, og dæmduð mig til hryllilegs dauðdaga, svo að mér enn þá hrís hugur við?“ Þá hló vezírinn, og tók nú af allan efa hans með því að segja honum, hvernig hann hefði komið í sitt hús fyrir tilstilli anda nokkurs, og átt dóttur sína — því allt þetta réði vezírinn af sögusögn krypplingsins. Kvaðst hann hafa séð af eiginhandarriti Núreddíns Alís, því, er hann fann í höfuðbúnaði hans, að hann væri bróðursonur sinn, og hefði hann því lagt af stað til Balsora til að leita frétta af honum. „Nú bið ég þig, frændi!“ mælti hann, og faðmaði Bedreddín með mestu ástúð, „að fyrirgefa mér allar þær hugraunir, sem þú hefur orðið að þola af mínum völdum, síðan við fundumst. Ég vildi flytja þig hingað áður en þú vissir af láni þínu, og ætlaðist svo til, að eftir þungar þrautir og hörmungar yrði fögnuður þinn meiri. Láttu nú huggast af gleðinni, þar sem þú hefur fundið þau, sem þér hljóta að vera kærust. Nú skaltu fara í önnur föt, en á meðan skal ég segja móður þinni til, því hún þráir mjög að faðma þig og sýna þér son þinn; þú sást hann í Damaskus, og hneigðist þá hjarta þitt ósjálfrátt til hans af elsku, þó þú þekktir hann ekki.“ Því verður ekki með orðum lýst, hversu Bedreddín fagnaði, er hann sá móður sína og Agib son sinn; föðmuðu þau þrjú hvert annað með einlægum ástaratlotum og hjartnæmri blíðu. Meðan á því stóð, hafði Sjemseddín Móhammed farið til soldáns og sagt honum, hversu æskilega ferðin hafði heppnazt. Varð soldán svo frá sér numinn, er hann heyrði sagt frá þessum merkilegu atburðum, að hann lét færa sögu þessa í letur og leggja til geymslu í skjalahirzlu ríkisins. En er vezírinn var kominn heim, gekk hann með ættfólki sínu til dýrðlegasta borðhalds, er hann hafði látið búa undir, og ríkti nú hin mesta gleði í húsum hans.“ Þannig lauk stórvezírinn Gíafar við sögu Bedreddíns Hassans, og sagði við kalífann Harún Alrasjid: „Drottinn rétttrúaðra manna! Þetta er sagan, sem ég ætlaði að segja yðar hátign.“ Þótti kalífanum sagan svo frábær, að hann óðara gaf þrælnum Ríhan upp alla hegningu. En til þess að hugga hinn unga mann, sem sjálfur af hryggilegu óláni hafði svipt sig heittelskaðri konu, gifti hann honum eina af ambáttum sínum, veitti honum ótal velgerðir og sýndi honum góðvilja sinn allt til dauða.“ Þegar Sjerasade lauk við sögu þessa, sá til sólar, og með því enginn tími var til að byrja á nýrri sögu, sagði hún Sjarjar, að hann mætti vera viss um, að ef hann lofaði sér að lifa, gæti hún sagt honum sögu næstu nótt, sem væri merkilegri en hinar fyrri. Stóð soldán upp þegjandi, og var hann á báðum áttum, en loksins réði hann samt af, að láta drottningu segja sér sögu þessa, því hann vissi ekki, nema hún kynni að vera enn frábærari en hinar; frestaði hann því lífláti hennar enn til seinni tíma. [1349.png] [1350.png] Sagan af krypplingnum litla 141. NÓTT. „Herra!“ tók Sjerasade til máls, þegar Dínarsade hafði vakið hana, „einu sinni bjó skraddari í Kasjgar, sem átti afbragðs fríða konu; höfðu þau hina heitustu ást hvort á öðru. Það var einhvern dag, er hann sat við vinnu sína, að lítill krypplingur settist fyrir utan sölubúð hans, og fór að syngja og slá bjöllubumbu. Hafði skraddarinn skemmtun af þessu, og með því hann vildi, að kona hans líka hefði gaman af bauð hann krypplingnum heim með sér. Krypplingurinn þáði boðið, og lokaði skraddarinn búðinni og gekk með honum heim til sín. Þetta var um kvöldverðar tíma, og hafði skraddarakonan soðið ljúffengan fiskimat; bar hún hann nú fram og settust þau þrjú saman til borðs. En meðan þau voru að snæða, hlekktist krypplingnum á, því hann gleypti stórt fiskbein og dó af því að vörmu spori, og fengu þau hjónin ekki að gert. Féllst þeim því meira um slys þetta, sem það vildi til á heimili þeirra, og þau máttu búast við, að þeim yrði refsað eins og morðingjum, þegar atburður þessi yrði kunnur. En skraddaranum kom úrræði í hug til að losast við líkið með hægu móti. Þau hjónin tóku það, svo að annað þeirra hélt undir höfuðið, en hitt undir fæturna, og báru það til húss nokkurs í nágrenninu, sem læknir einn bjó í; hann var Gyðingur. Þau drápu á dyr, en þar hagaði svo til, að upp frá þeim gekk brattur stigi til herbergis læknisins. Ambátt nokkur kom undir eins ofan til dyra og hafði eigi ljós með sér; lauk hún upp og spurði, hvert erindi þeirra væri. „Segðu húsbónda þínum,“ önzuðu þau, „að við höfum komið hingað með dauðveikan mann til þess að hann skyldi ráðleggja honum eitthvert meðal. Fáðu honum þetta, svo hann ekki skuli halda, að hann muni vinna ókeypis.“ Og laumaði þá skraddarinn silfurpeningi í lófa ambáttarinnar, en á meðan [1351.png: ...það, sem niður hafði oltið, var dauður maður] hún fór inn til húsbónda síns, báru þau hjónin líkið í skyndingu upp stigann, lögðu það niður þar og flýttu sér heim. Læknirinn brást glaður við boðskap ambáttarinnar og fé það, er honum galzt fyrir fram; hugsaði hann með sér, að ekki stoðaði, að slá slöku við sjúklingi, sem svo mikil gróða von var af. „Komdu fljótt með ljósið,“ segir hann við ambáttina og hleypur á undan í myrkrinu að stiganum, og rak hann þá fótinn svo hart í krypplinginn, að hann valt ofan stigann og var við sjálft búið, að læknirinn yrði honum samferða. Hann kallaði eftir ljósi, og þá er ambáttin loksins kom með það, gengu þau bæði ofan stigann, og sáu þá, að það sem niður hafði oltið, var dauður maður. Þá varð læknirinn logandi hræddur, ákallaði Móses, Aron, Jósúa og alla spámenn Gyðinga og mælti: „Ó, mig auman, að ég skyldi æða að stiganum í myrkrinu. Ég er banamaður sjúklingsins, og mér er glötunin vís, nema hamingjan hjálpi mér. Bráðum verð ég tekinn fastur eins og morðingi.“ Svo hræddur sem hann var, hafði hann þó vit til þess, að láta loka dyrum sínum, svo að enginn af þeim, er fram hjá gengju, kæmist að óhamingju hans. Loksins bar hann líkið inn í herbergi konu sinnar, og lá við hún liði í ómegin, er hún sá þessa ólánsbyrði. „Æ,“ kallaði hún upp, „við erum frá, ef við ekki komum líkinu burt í nótt. Liggi það hér til morguns, þá verður það okkar bani; æ, hvernig atvikaðist það, að þú skyldir verða þessum manni að bana?“ „Það skiptir minnstu,“ anzaði Gyðingurinn, „mestu varðar, að finna gott ráð til að sleppa úr þessum vandræðum.“ 142. NÓTT. Þau hjónin báru nú saman ráð sín og reyndist konan úrræðabetri, en það var hennar ráð, að bera líkið upp á flatþakið og fleygja því niður um skorsteininn í húsi nábúa þeirra, sem var mahómedanskrar trúar, og var soldáni í útvegum fyrir flesk, olíu, smjör og allskonar feitmeti; geymdi hann vistaforða sinn þar í húsinu, og skemmdist hann mjög af músum og völskum. Var nú gert að ráði konunnar; krypplingurinn var borinn upp á þak og látinn með varkárni ofan síga í reipum, sem smeygt var undir hendur honum, ofan í skorstein nábúans. Þannig kom hann niður standandi og stóð grafkyrr í sömu stellingu, þegar reipin voru dregin upp. Óðar en þau Gyðingahjónin voru komin ofan í hús sitt, kom fleskmangarinn heim úr brúðkaupsveizlu með skriðljós í hendi, og varð honum hverft við, er hann sá mann standa á arni sínum. En með því að hann var engin gunga, og hann hugði, að þetta mundi vera þjófur, greip hann lurk, óð að krypplingnum og grenjaði hátt: „Bölvaður nokkuð! Ég hélt að mýsnar og völskurnar ætu frá mér feitmetið, en nú sé ég að þú fer með það upp um skorsteininn. En ég skal sjá svo um, að þig fýsi ekki hingað í annað sinn.“ Lamdi hann þá líkið, svo að það datt niður á grúfu, og varð hann þá því ólmari að lemja, en er hann fann, að maðurinn hrærði ekki legg né lið, fór hann að skoða skepnu þessa, er hann misþyrmdi svo mjög, og sá að maðurinn var örendur. Snerist nú reiði hans upp í hræðslu, og hugsaði hann með sér: „Hvað hef ég gert, ólánssamur maður? Drepið mann — ég varð of frekur á hefndinni. Drottinn minn, ef þú ekki hefur miskunn með mér, þá er ég frá og öll von úti. Bölvuð sé öll olía og feitmeti, því það hefur ginnt mig til þessa óbótaverks.“ Þarna stóð hann náfölur, grafkyrr og ráðalaus, og bjóst við, að lögregluþjónar mundu þá og þegar koma og draga sig til lífláts. 143. NÓTT. Í fyrstunni hafði fleskmangari soldáns ekki tekið eftir, að það var krypplingur, sem hann hafði drepið, en er hann sá það, fór hann að heitast: „Bölvaður krypplingurinn!“ mælti hann, „krypplings hundur! Guð gæfi, að þú hefðir heldur stolið öllu feitmetinu frá mér, en að ég skyldi finna þig hérna, þá hefði ég komizt hjá þessum vandræðum, sem ég hef ratað í vegna þín og kryppunnar á þér. Ó, þér stjörnur himinsins, látið ljós yðar lýsa mér í þessum voðalega háska.“ Svo mælti hann, tók krypplinginn upp á herðar sér, bar hann út úr húsinu og allt til enda strætisins; þar reisti hann líkið keiprétt upp við sölubúð eina, hljóp síðan heim og þorði ekki að líta aftur fyrir sig. Skömmu fyrir birtingu vildi svo til, að ríkur kristinn kaupmaður, sem hafði það umboð, að kaupa flestar nauðsynjavörur til hirðar soldáns, gekk frá húsi sínu til lauga, því hann hafði alla nóttina verið á svalli. Svo ölvaður sem hann var, hafði hann þó veður af því, að skammt mundi eftir nætur, og að bráðum mundi kallað til morgunbæna. Greikkaði hann því sporið til lauganna, svo að hann næði þangað fyrr en hann gæti orðið á vegi nokkurra múselmanna, sem til musteris færu, svo að ekki yrði farið með hann í fangelsi fyrir drykkjuskap. En nú vildi svo til, að hann nauðsynja vegna þurfti að nema staðar hjá búðinni við strætisendann, þar sem fleskmangarinn hafði reist upp krypplinginn. Hefur kaupmaður víst eitthvað komið við hann, því hann féll ofan á bak honum; hélt hann þá, að þetta væri ræningi, sem réðist á sig, lamdi hann rokna högg í höfuðið, og kallaði eftir hjálp, um leið og hann lumbraði á líkinu, þar sem það lá á strætinu. Næturvörður rann á ópið, og er hann sá, að hinn kristni maður misþyrmdi krypplingnum, sem var Mahómets trúar, spurði hann hvernig á því stæði. Svaraði þá kaupmaður: „Hann ætlaði að stela frá mér og reyndi til að grípa fyrir kverkar mér.“ Næturvörðurinn þreif þá í handlegg honum og mælti: „Þú hefur hefnt þín svo nægir, og farðu nú burt héðan;“ ætlaði hann þá um leið, að hjálpa krypplingnum á fætur, en varð þess skjótt áskynja, að hann var örendur, og mælti: „Svona dirfast kristnir menn að myrða átrúendur Mahómets;“ að svo mæltu tók hann kaupmann fastan, og fór með hann til lögreglustjóra; var hann þar hnepptur í varðhald, þangað til dómarinn kæmi á fætur og prófaði hann. Nú rann af kaupmanninum, og fór hann að hugsa um ævintýri sitt, og því lengur sem hann hugsaði um það, því óskiljanlegra fannst honum, að nokkur maður skyldi geta látið líf sitt fyrir svona meðalhnefahöggum. En allt fyrir það hlaut hann þó að telja sig sekan í glæp þessum, svo sem öll atvik höfðu verið, og er til prófsins kom, gat hann ekki borið á móti því. En með því að krypplingurinn hafði verið hirðfífl soldáns, vildi lögreglustjóri hinna kristnu borgarmanna ekki láta taka hinn kristna mann af lífi, svo að soldán ekki vissi af. [1354.png: ...lamdi hann krypplinginn rokna högg] Fór hann því til hallarinnar og gerði soldáni grein fyrir málavöxtum; svaraði soldán þá: „Ég get enga miskunn sýnt kristnum manni, sem drepur Mahómetsmann; farið og gerið skyldu yðar.“ Lét þá lögreglustjóri reisa gálga og kallara kunngjöra, að hengja ætti kristinn mann, sem hefði drepið Mahómetsmann. Á tilteknum tíma var kaupmaður leiddur til gálgans; böðullinn brá snörunni um háls honum og ætlaði að draga hann upp, en í því ruddist fleskmangarinn fram í gegnum mannþröngina og kallaði til böðulsins: „Hættu, hættu! Hann hefur ekki drýgt glæpinn, heldur ég.“ Lögreglustjórinn, sem var nærstaddur við aftökuna, prófaði hann undir eins, og sagði fleskmangarinn, hversu hann hefði barið krypplinginn og borið hann síðan á strætisenda, þar sem kristni maðurinn fann hann. „Mér nægir,“ sagði hann, „að hafa drepið Mahómetsmann, og vil ég ekki ofþyngja samvizku mína með dauða saklauss kristins manns.“ 144. NÓTT. Þegar nú fleskmangarinn játaði hátt og opinberlega, að hann hefði myrt krypplinginn, varð lögreglustjórinn að láta kaupmanninn njóta réttar síns. Hann skipaði því böðlinum að sleppa hinum kristna manni og hengja í hans stað þann, er sjálfur hafði játað á sig sökina. Böðullinn hlýddi og ætlaði að smella fleskmangaranum upp í gálgann, en í því kom læknirinn að, ruddist gegnum mannþröngina að gálganum og sagði böðlinum að hætta. Og er hann kom á fund lögreglustjóra, sagði hann, að Mahómetsmaður sá, er hengja átti, væri saklaus; skýrði hann og frá, hvernig dauði krypplingsins hefði hlotizt af sér óviljandi og hvernig hann hefði komið líkinu í hús. Kvaðst hann ekki hafa viljað verða orsök í dauða tveggja Mahómetsmanna, og hefði ráðið af, að afplána misgjörð sína, vildi hann því ganga í stað fleskmangarans, sem væri saklaus. Þegar dómarinn var orðinn sannfærður um, að Gyðingurinn væri morðinginn, skipaði hann að hengja hann í stað fleskmangarans, sem hann þá strax lét lausan. Snörunni var brugðið um háls læknisins og átti hann að deyja í sama vetfangi, en í því lét skraddarinn til sín heyra og beiddi böðulinn að hinkra við. Ruddist skraddarinn fram fyrir lögreglustjórann og mælti: „Herra! Nærri lá, að þér hefðuð líflátið þrjá, saklausa menn, en ef þér viljið veita mér áheyrn, munuð þér komast að raun um, hver er hinn rétti morðingi krypplingsins.“ Því næst sagði hann honum, hvernig krypplingurinn hefði komið til búðar sinnar, að hann hefði farið heim með sér og borðað með sér og hefði hann þá gleypt fiskbein og dáið af því; síðan kvaðst hann með konu sinni hafa borið hann til Gyðingsins og lagt hann á efsta þrepið í stiganum. „Þegar læknirinn gekk út,“ sagði hann, „spyrnti hann við krypplingnum, svo að hann valt ofan stigann, og hélt hann, að hann á þann hátt hefði orðið honum að bana. En fyrst málið er nú þannig vaxið, þá sleppið lækninum og líflátið mig í hans stað.“ Lögreglustjórinn og þeir, sem viðstaddir voru, furðuðu sig stórum á hinum kynlegu atvikum, sem orðið höfðu samfara dauða krypplingsins; skipaði lögreglustjóri að sleppa lækninum og hengja skraddarann í hans stað, úr því hann gengist við glæp sínum. Brá þá böðullinn snörunni um háls skraddaranum. 145. NÓTT. Meðan böðullinn bjóst til að hengja skraddarann, hafði soldán spurt eftir fífli sínu, krypplingnum, því honum var ómögulegt að vera án hans til lengdar. Sagði þá einn af hirðmönnum hans: „Herra! Krypplingurinn, sem þér viljið finna, hafði drukkið sig kenndan í gærkveldi; hann læddist út úr höllinni, aldrei þessu vanur, og fór að ráfa um borgina, en í morgun snemma fannst hann dauður. Nú hefur verið leiddur fyrir lögreglustjóra sá, sem drap hann, og lætur dómarinn reisa honum gálga, en í því að á að hengja hann, kemur annar maður og þriðji og gefa sig hvor um sig fram eins og morðingjar, og segja hvor annan sýknan; nú er dómarinn að prófa einn, sem þykist vera hinn rétti morðingi.“ Þegar soldáninn í Kasjgar heyrði þetta, sendi hann undir eins mann til aftökustaðarins með þau boð, að lögreglustjóri skyldi að vörmu spori koma með hina ákærðu og lík krypplingsins, því soldán langaði til að sjá hann einu sinni enn þá. Skilaboð þessi komu einmitt þegar böðullinn var að taka í reipið til að toga skraddarann upp; var hann nú tekinn úr snörunni og var farið með hann til soldáns með fleskmangaranum, hinum kristna kaupmanni og krypplingnum, sem lögregluþjónarnir báru. Lögreglustjóri fleygði sér flötum fyrir fætur soldáns og er hann var upp staðinn, sagði hann honum allt, er hann vissi sannast af sögu krypplingsins. Þótti soldáni hún vera svo merkileg, að hann skipaði hirðsagnaritara sínum að skrifa hana upp nákvæmlega. Því næst mælti hann til þeirra, sem viðstaddir voru: „Hafið þið nokkurntíma heyrt nokkuð fáheyrðara en það, sem hefur viljað til krypplingnum, veslings fíflinu mínu?“ Hinn kristni kaupmaður laut honum svo lágt, að enni hans snerti jörðina, og sagði: „Voldugi herra! Undarlegri sögu kann ég en þessa, og skal ég segja hana, ef yðar hátign leyfir. Enginn mun heyra hana, svo að hann ekki komist við.“ Soldán samþykktist þetta og sagði hinn söguna. Sagan, er hinn kristni kaupmaður sagði „Áður en ég byrja sögu þá, er ég hét að segja, dirfist ég með leyfi yðar hátignar að geta þess, að mér varð ekki þeirrar sæmdar auðið að fæðast í ríki yðru. Ég er frá Kairó í Egiptalandi, Kopta þjóðar og kristinnar trúar. Faðir minn var milligöngumaður í kaupskap og lét mér töluverða fjármuni eftir sig. Ég stundaði sömu iðn og hann, og einn dag bar svo til, er ég var staddur í hinu opinbera gistihúsi kornverzlunarmanna í Kairó, að ungur maður vel til fara, ríðandi asna, heilsaði mér; hann spurði mig hvað stór mælir af sesam (baunategund) kostaði, álíka góðum og hann hafði í poka einum, er hann sýndi mér. [1357.png: ... ungur maður vel til fara, ríðandi asna, heilsaði mér] 146. NÓTT. Ég skoðaði baunirnar og svaraði, að eftir kaupverði á torgum kostaði stór mælir af þeim hundrað silfurdrökmur. „Farið þá til kaupmanna,“ segir hann, „þeirra, er kaupa vilja fyrir þetta verð, komið síðan í gestaherbergi eitt hjá Sigurporti, sem stendur þar einstakt og afskekkt frá öðrum húsum.“ Að svo mæltu fór hann og skildi eftir hjá mér sýnishornið; sýndi ég það mörgum kaupmönnum; kváðust þeir mundu kaupa, hvað mikið sem fáanlegt væri, ef þeir fengju mælinn á hundrað og tíu drökmur, og græddi ég þannig tíu drökmur á mæli. Fór ég feginn gróða mínum til Sigurports, þar sem hinn ungi kaupmaður beið mín; tók hann mig með sér í geymslubúr sitt, sem var fullt af sesam; þar voru í fimmtíu stórmælar; lét ég mæla þá og láta upp á asna, og seldi ég fyrir fimm þúsund silfurdrökmur. Þá sagði kaupmaðurinn: „Yður ber tíu drökmur af mælinum, eða fimm hundruð drökmur samtals, og skal ég láta yður fá þær. Hins, sem eftir er og ég á, þarf ég ekki að sinni; veitið því móttöku fyrir mína hönd og geymið það þangað til ég kem og sæki það.“ Sagði ég þá, að ég skyldi hafa peningana á reiðum höndum, hvenær sem hann kæmi. Ég kyssti á hönd honum að skilnaði og gekk burt glaður af stórmennsku hans. Eftir mánaðar tíma kom hann til mín og mælti: „Hvar eru nú hinar fjögur þúsund og fimm hundruð drökmur, sem ég á?“ „Þær eru til taks,“ anzaði ég, „og skal ég greiða yður þær út í hönd.“ Nú með því hann sat kyrr á asna sínum, beiddi ég hann að fara af baki og sýna mér þá virðingu, að þiggja hjá mér einhvern beina, en hann svaraði: „Nei, nú má ég ekki fara af baki, ég hef ýmislegt að annast hér nálægt, sem ótt kallar að, en á heimleiðinni skal ég taka við fénu og bið ég yður að hafa það til taks handa mér.“ Því næst reið hann burt og kom ekki aftur fyrr en að heilum mánuði liðnum. Hugsaði ég þá með mér, að kaupmaður hefði mikið traust á mér, þar sem hann skildi svo mikið fé eftir í vörzlum mínum og tortryggði mig ekki, þótt ég væri honum lítt kunnur. Þegar þriðji mánuðurinn var liðinn, kom hann aftur og reið asna sínum eins og áður, en var nú betur búinn en að undanförnu. Ég gekk á móti honum, sárbeiddi hann að fara af baki og spurði, hvort ég ætti ekki að greiða honum fé sitt. „Það liggur ekki á,“ sagði hann með hýru yfirbragði, „ég veit að það er í góðum stað, og mun sækja það þegar allir aðrir fjármunir mínir eru uppgengnir, og ég á ekkert eftir nema þetta. Lifið heilir, þér megið vonast eftir mér seint í vikunni.“ Svo mælti hann, keyrði asnann með svipunni og var óðara horfinn mér úr augsýn. „Gott og vel,“ hugsaði ég, „hann sagði, að ég mætti vonast eftir sér seint í vikunni, en eftir því sem honum fórust orð, mun ég ekki sjá hann í langan tíma. En hvað sem því líður, mun ég koma fé hans á vöxtu og hafa sjálfur af því drjúgan arð.“ Þetta fór sem ég gat til, því ég sá ekki hinn unga kaupmann fyrr en árið var umliðið. Eftir árslokin kom hann og var þá skrautbúinn eins og þegar ég hafði séð hann síðast; en nú þótti mér sem honum væri mikið niðri fyrir. Beiddi ég hann að gera mér þann sóma, að koma inn í hús mitt. Svaraði hann þá: „Svo skal vera í þetta sinn, en samt með því skilyrði, að þér ekki kostið miklu til mín vegna.“ „Það skal vera sem þér viljið,“ anzaði ég, „en farið fyrir alla muni af baki.“ Hann gerði svo og fór inn með mér; skipaði ég þá að tilreiða máltíð þá, er ég ætlaði að veita honum, en meðan á því stóð, vorum við að tala saman. En er maturinn var tilbúinn, settumst við til borðs. Undir eins og hann lét upp í sig fyrsta bitann, tök ég eftir því, að hann borðaði með vinstri hendinni, og þótti mér kynlegt, að hann alls ekki neytti hægri handarinnar. Ég vissi ekki, hvað ég ætti að halda um þetta, því hinn ungi kaupmaður hafði jafnan sýnt mér kurteisi frá því ég kynntist honum fyrst. „Getur það verið,“ hugsaði ég með mér, „að hann geri þetta til þess að óvirða mig? Því borðar hann ekki með hægri hendinni?“ 147. NÓTT. Mér lék mesta forvitni á að vita, hvers vegna gestur minn snæddi með vinstri hendinni. Þegar þjónustufólk mitt hafði tekið upp borð eftir máltíðina og var farið út, settumst við hvor hjá öðrum í legubekk, og bauð ég hinum unga kaupmanni ljúffengasta sætabrauð, en hann tók við því með vinstri hendinni. „Herra!“ tók ég til máls, „misvirðið ekki, að ég dirfist að spyrja, hvers vegna þér neytið ekki hægri handarinnar. Yður mun sjálfsagt vera illt í henni.“ Hann stundi þungan og brá hægri handlegg sínum fram undan skikkjunni, sem allt til þessa hafði hulið hann, og sá ég nú, að hann hafði misst höndina; þótti mér það kynlegt. „Yður hefur víst þótt fyrir,“ mælti hann, „að ég skyldi snæða með vinstri hendinni, en nú sjáið þér, hvort mér var annað hægt.“ Sagði ég þá: „Mætti ég spyrja yður; af hverju slysi hafið þér misst höndina?“ Við spurningu þessa hrundu honum tár af augum, en er hann hafði þerrað þau af sér, sagði hann mér sögu sína á sömu leið og ég mun segja yður hana. „Ég er frá Bagdad,“ tók hann til máls, „og sonur auðugs manns, sem var afbragð annarra manna þar í borginni, bæði sökum mannkosta og metorða. Undir eins og ég var kominn út í heiminn, kynntist ég mönnum, sem víðförlir voru; sögðu þeir mér marga undursamlega hluti frá Egiptalandi og einkum frá stóru Kairó, svo að ákafur ferðahugur kom í mig. Faðir minn var þá enn á lífi og mundi ekki hafa leyft mér förina, en er hann var andaður og ég var orðinn sjálfs mín ráðandi, ásetti ég mér að ferðast til Kairó. Keypti ég þá fyrir stórmikið fé alls konar dýrindis vefnað frá Bagdad og Mússúl, og lagði af stað. Þegar ég var kominn til Kairó, fór ég til gestaherbergis, sem kennt var við borgina Mesrúr. Leigði ég mér þar íbúð og geymslubúr, og lét bera þangað varningsstranga, er ég hafði flutt á úlföldum. Þegar ég var búinn að því, gekk ég til herbergis míns, til þess að hvílast eftir ferðina, en fylgdarmenn mínir keyptu vistir á meðan og matbjuggu. Þegar ég hafði snætt, gekk ég út til að skoða kóngshöllina, nokkur musteri, opinber torg og annað það, er vert var að sjá. Daginn eftir bjó ég mig vel, lét taka nokkuð af hinum fegursta og dýrasta vefnaði úr ströngum mínum, og þræla mína bera það til hinnar Sirkassisku sölubúðar til þess að vita, hvað mér byðist fyrir það. Þyrptist þar í kringum mig fjöldi verzlunarmanna og kallara, er spurt höfðu tilkomu mína. Ég fékk mörgum köllurum sýnishorn af vefnaðartegundum mínum, og sýndu þeir þau og höfðu á boðstólum í öllum sölubúðum. En allir kaupmenn buðu mér miklu minna fyrir vefnaðinn en ég hafði sjálfur borgað og kostað til flutnings; þótti mér þetta hvimleitt. En ég lét óánægju mína í ljósi við kallarana, sögðu þeir: „Ef þér viljið hlýða oss, skulum vér kenna yður gott ráð, svo að þér munuð engan skaða hafa á vörum yðar.“ 148. NÓTT. Ég spurði kallarana, hvaða ráð þetta væri og svöruðu þeir: „Þér skuluð skipta varningi yðar niður á marga verzlunarmenn og láta þá selja lítið í senn. Skuluð þér sækja andvirði hins selda tvisvar í viku, mánudag og föstudag, og munuð þér þá hafa ábata öllu fremur en skaða, og kaupmennirnir munu einnig græða nokkuð. Meðan á því stendur, getið þér stytt yður stundir og farið um borgina og Nílfljótið yður til skemmtunar.“ Ég hlýðnaðist ráði þessu, skipti varningnum niður á verzlunarmenn þá, sem mér var sagt, að skilríkastir væru; fengu þeir mér kvittun fyrir varningnum, staðfesta af vitnum, með því skilyrði, að ég ekki mætti krefja þá gjaldsins hinn fyrsta mánuð. En er ég hafði ráðstafað efnum mínum þannig, hugsaði ég ekki um annað en skemmtanir og kynntist við marga menn, sem voru á aldur við mig, og gerðu sitt til að stytta mér stundir. Þegar hinn fyrsti mánuður var liðinn, fór ég tvisvar í viku til kaupmanna, og var þá með mér embættismaður, sem skoðaði bækur þeirra, og víxlari, sem prófaði gjaldið; hafði ég á hverjum gjalddegi töluvert fé heim með mér. Lét ég þá ekki hjá líða að vitja á fund kaupmanna á öðrum dögum, og var ég vanur að sitja á tali við þá á morgnana og horfa á það, sem fram fór í sölubúðunum. Einhvern morgun, þegar ég sat í búð kaupmanns nokkurs, er Bedreddín hét, kom inn til hans kona; var það auðséð, að hún mundi vera göfug, bæði á búningi hennar og framgöngu, og eins því, að henni fylgdi vel búin ambátt. Hún settist niður nálægt mér og leizt mér vel á hana sakir fríðleika hennar og hins náttúrlega þokka, sem lýsti sér í öllu látbragði hennar, svo að mig langaði til að verða nokkurs vísari, hver hún væri. Mun hún hafa tekið eftir því, að mér var yndi að horfa á hana, en ekki tók hún því með styggð, heldur lyfti hún skýlu þeirri, er hún bar utan yfir hinni þunnu nettludúks blæju; sá ég þá hin fögru, svörtu augu hennar og varð frá mér numinn. En samt varð hugur minn einkum fanginn af sætleik málróms hennar, og kurteisi þeirri og hæversku, er hún sýndi, þegar kaupmaður heilsaði henni og spurði, hvernig henni hefði liðið síðan þau sáust seinast. En er hún hefði talað við hann stundarkorn um hitt og þetta, kvaðst hún vera að leita að einhverskonar gullstöfuðum silkivefnaði, og þykjast vera viss um, að hún mundi fá hann hjá honum, því hann ætti birgasta búð, og væri sér þökk á að skoða vefnað þenna, ef hann hefði hann til. Bedreddín sýndi henni margskonar vefnað, og kaus hún einn úr og spurði um verð hans; hann setti upp ellefu hundruð silfurdrökmur og lét hún sér það líka; kvaðst hún taka vefnaðinn með sér og ekki borga hann fyrr en næsta dag, því hún hefði ekki peninga á sér. Þá mælti Bedreddín: „Ég skyldi gjarnan fá yður vefnaðinn og eiga hjá yður andvirðið, ef það væri sjálfs mín eign, en þessi ungi maður er eigandinn og á ég þegar í dag að standa honum skil á fénu.“ „Því farið þér svo með mig?“ segir konan, „kaupi ég ekki oft hjá yður og hef ég ekki ætíð sent yður borgunina næsta dag, þegar þér hafið leyft mér að hafa eitthvað burt með mér óborgað?“ Kaupmaðurinn kvað svo vera, en krafðist borgunar í þetta skipti. „Eigið þér það sjálfur,“ mælti hún í reiði og fleygði í hann vefnaðinum, „guð tortími öllum kaupmönnum og öllu, sem þeirra er! Þið eruð hver öðrum líkir og sýnið aldrei neina nærgætni.“ Að svo mæltu spratt hún upp og gekk burt með miklum reiðihug til Bedreddíns. 149. NÓTT. Þegar ég sá að konan ætlaði að fara, fann ég að hjarta mínu var hlýtt til hennar og kallaði ég eftir henni og mælti: „Göfuga ungfrú: auðsýnið mér þá náð, að koma aftur; hver veit nema að mér hugsist ráð til að gera svo báðum ykkur líki.“ Hún sneri þá við og kvaðst gera það mér að skapi, en ég veik mér að kaupmanninum og spurði hann, hvað dýran hann vildi selja vefnað þenna, er ég átti. „Á ellefu hundruð drökmur,“ segir hann, „mér er ómögulegt að selja hann ódýrari. „Fáið konunni hann þá,“ sagði ég, „og lofið henni að hafa hann með sér. Ég skal ábyrgjast yður hundrað drakma ágóða, og ávísa yður þær í öðrum varningi, sem ég á í búð yðar.“ Ég gerði svo, fékk síðan konunni vefnaðinn og mælti: „Þér megið hafa hann með yður og getið sent mér andvirðið á morgun, eða þegar yður lízt; eða, ef þér leyfið, þá þætti mér vænst, ef þér vilduð þiggja hann að gjöf.“ Þá mælti hún: „Ekki ætlaðist ég til þess, en svo ferst yður vel og kurteislega við mig, að ég mætti fyrirverða mig að koma fyrir nokkurs manns augu, ef ég ekki vottaði yður þakklæti mitt. Guð umbuni yður með eflingu fjármuna yðar, hann láti yður lifa lengi eftir minn dag, og uppljúki dyrum himnanna fyrir yður, þegar þér deyið, en örlyndi yðar verði kunnugt um alla borgina.“ Þegar ég hafði heyrt þessi orð, óx mér hugur og mælti ég: „Látið mig þá í launa skyni sjá andlit yðar, því þannig borgið þér greiða minn margfaldlega. Veik hún sér þá að mér, lyfti nettludúksblæjunni, er hún hafði fyrir andlitinu og sýndi mér frábæra fegurð sína. En svo varð mér mikið um, að ég kom engu orði upp til að lýsa því, er mér bjó í brjósti, og gat ég ekki þreytzt á að virða hana fyrir mér. Hún huldi sig skjótt aftur blæjunni, því hún var hrædd um, að eftir sér mundi verða tekið; hún lét og hina ytri blæju falla fyrir andlitið, tók vefnaðinn og gekk út úr búðinni, en ég sat eftir, allt öðruvísi í skapi en þegar ég kom þangað. Ég var langan tíma kynlega ringlaður og órór. En áður en ég skildi við kaupmann, innti ég hann eftir, hvort hann þekkti konuna; kvað hann hana vera dóttur emírs nokkurs, sem hefði látið henni stórmikil auðæfi eftir sig andaðan. Þegar ég var kominn heim til gestaherbergisins Mesrúr, hafði ég enga lyst á kvöldverði þeim, er þjónustufólk mitt bar á borð fyrir mig; alla nóttina kom mér ekki dúr á auga, og enga nótt þóttist ég muna lengri. En er dagur var kominn, stóð ég upp í þeirri von, að ég mundi sjá hana, sem olli órósemi minni; bjó ég mig að öllu sem vandlegast, til þess henni mætti því betur lítast á mig, og gekk ég því næst til búðar Bedreddíns. 150. NÓTT. Þar hafði ég skamma stund verið, þegar ég sá konuna, sem ég hafði hitt daginn áður, koma með ambátt sinni. Var hún enn skrautbúnari en daginn áður; hún leit ekki við kaupmanninum, heldur veik sér að mér og mælti: „Herra! þér sjáið, hvað rækilega ég efni það, sem ég lofaði yður í gær. Ég kem hingað gagngert til þess að færa yður fé það, sem þér með, einstakri ljúfmennsku og stórlyndi trúðuð mér fyrir, þó þér þekktuð mig ekki.“ Svaraði ég þá: „Ekki lá mikið á. Ég var óhræddur um það, og þykir mér leitt, að þér skulið hafa gert yður svo mikið ómak.“ „Það hefði verið rangt,“ sagði hún, „að hagnýta sér greiðvikni yðar.“ Fékk hún mér um leið peningana og settist niður hjá mér. Ég sá mig ekki úr færi að tala við hana, og lét ég í ljósi, hversu ég elskaði hana, en hún stóð upp og gekk frá mér, eins og hún hefði styggzt við játningu mína. Horfði ég eftir henni svo lengi sem ég gat; síðan kvaddi ég kaupmann og gekk frá búðinni eins og í leiðslu, svo ég vissi ekki, hvert ég fór. Ég gekk þungt hugsandi um ævintýri mitt, og vissi ekki fyrri til en tekið var aftan í mig; leit ég þá aftur fyrir mig og var það mér fagnaðarsjón, að sjá þar komna ambátt konunnar, sem ég elskaði. „Húsmóður mína,“ sagði hún, „konuna ungu, sem þér töluðuð við í búðinni kaupmannsins, langar til að tala eitthvað við yður; komið með mér ef yður þóknast.“ Fylgdi hún mér þá til húsmóður sinnar, þar sem hún sat í búð víxlara nokkurs og beið mín. Hún lét mig setjast hjá sér og mælti: „Kæri herra, látið yður ekki þykja fyrir, að ég gekk frá yður heldur snúðugt, en það kom af því, að ég hugði ekki sæmandi, að svara ástarjátningu yðar með vilyrði í viðurvist kaupmannsins. En svo var fjarri, að ég styggðist við, að það stórgladdi mig, og tel ég mig sæla þess, að slíkur afbragðs maður, sem þér eruð, skuli vera elskhugi minn. Ég veit ekki, hvernig yður hefur brugðið við að sjá mig, en undir eins og ég sá yður, fann ég að hugur minn hneigðist til yðar. Síðan í gær hef ég ekki hugsað um annað en það, sem þér sögðuð; megið þér nærri geta, að ég mundi ekki hafa leitað yður upp í morgun, ef þér ekki yrðuð mér vel að skapi.“ Ég svaraði henni gagntekinn af elsku og fögnuði, að ég gæti ekkert inndælla heyrt en það, er hún hafði sagt; „enginn maður getur elskað ákafar en ég elska yður,“ sagði ég; „allt frá þeirri sælustund, er ég sá yður fyrst, hafa augu mín verið blinduð af frábærri fegurð yðvarri, og hjarta mitt gaf sig mótstöðulaust yður á vald.“ Hún greip fram í og mælti: „Eyðum ekki tímanum til ónýtis; ég efast ekki um hreinskilni yðar, og einlægni mína munuð þér bráðum komast að raun um. Viljið þér gera mér þá sæmd, að koma til mín, eða á ég að koma til yðar?“ „Lafði mín!“ anzaði ég, „ég bý eins og annar útlendingur í gestaherbergi, og er það ekki samboðið jafn tiginni og ágætri konu sem þér eruð, að ég taki móti yður á slíkum stað. Ætti betur við, ef þér vilduð svo vel gera, að segja mér, hvar þér eigið heima, svo að ég mætti hljóta þá virðingu að koma til yðar.“ Hún tók því vel og mælti: „Komið að einum degi liðnum, á föstudaginn eftir miðdegisbænir. Ég bý í Guðræknisstræti, og þurfið þér ekki annað en að spyrja eftir húsi Abú Sjamma, sem kallaður var Berkúr, og var yfirmaður emíranna. Þar skuluð þér hitta mig.“ Skildum við að svo búnu, og réði ég mér ekki fyrir óþolinmæði daginn eftir. Föstudagsmorguninn stóð ég upp í bítið, fór í beztu föt mín, stakk á mig pyngju með fimmtíu gullpeningum í og fór til Guðræknisstrætis, ríðandi asna, sem ég hafði leigt handa mér daginn áður, og fylgdi mér essrekinn. Varð mér lítið fyrir að finna hús það, er mér hafði verið til vísað; fór ég þar af baki, borgaði essrekanum ríflega og beiddi hann að skilnaði, að koma morguninn eftir með asna og sækja mig. Nú drap ég á dyr og komu út tveir litlir þrælar, hvítir sem mjöll og snoturlega búnir og sögðu: „Gerið svo vel og gangið inn, húsmóðir okkar bíður yðar næsta óþolinmóð, og hefur ekki um annað talað en yður í tvo daga.“ Þegar ég kom inn í hallargarðinn, sá ég tjaldhús; lágu upp að því sjö tröppur, en umhverfis það var grindagarður og skildi það frá undrafögrum trjágarði; voru í honum auk þeirra trjáa, sem til prýðis voru eða veittu honum forsælu, mörg önnur, sem báru allskonar fullþroskuð aldin. Þar kvað við sönglist óteljandi fugla, og þótti mér unun að heyra, hversu kliður þeirra blandaðist saman við nið hins gjósandi brunns, er var mitt í grasbletti einum, blikandi af blómum. Á hinum fjórum hornum brunnskálarinnar voru fjórir gullnir drekar, og spúðu þeir án afláts kristalsskæru vatni; réði ég af fegurð staðar þessa, hve mikilsháttar unnusta mín mundi vera. Báðir litlu þrælarnir fylgdu mér inn í skrautlegan sal; fór annar þeirra inn til húsmóður sinnar til að segja henni komu mína, en hinn sýndi mér á meðan allt það, er fegurst var í salnum. 151. NÓTT. Ég þurfti ekki að bíða lengi í salnum; unnusta mín kom þegar, ríkulega skreytt perlum og demöntum, og ljómaði hún þó skærar af birtu augna sinna en bliki gimsteinanna. Nú var hún ekki í neinum utanhafnarbúningi, er leyndi vexti hennar, sem mér nú virtist vera hinn fegursti og ásjálegasti. Ég vil ekki reyna til að lýsa því, hvað við urðum fegin að finnast, því sú lýsing mundi verða ónóg. Þegar við höfðum heilsazt, settumst við í legubekk og skemmtum okkur vel. Því næst voru framreiddir hinir útvöldustu réttir, og er við höfðum matazt, skemmtum við okkur fram á nótt. Þá var inn borið ágætt vín og þorstsælir ávextir; sátum við og drukkum, en þrælar sungu á meðan og léku á hljóðfæri. Húsfreyjan söng líka, og með söngnum tendraði hún ást mína, svo að enginn elskhugi getur orðið ákafari en ég varð þá. Leið nóttin svo að við nutum alls konar unaðsemda, en um morguninn laumaði ég pyngju minni með fimmtíu gullpeningum í undir höfðalag konunnar og kvaddi hana síðan. Spurði hún mig, nær ég mundi koma aftur, og lofaði ég að koma til hennar aftur um kvöldið, og sýndist mér hún verða einkar fegin loforði mínu. Síðan fylgdi hún mér til dyra og særði mig að skilnaði, að efna orð mín. Essrekinn, sem hafði fylgt mér þangað, beið mín með asnann, og reið ég aftur til gestaherbergis. En er ég skildi við hann þar, sagði ég honum, að ég ekki borgaði honum að sinni, því hann ætti að koma til mín eftir hádegi á tilteknum tíma. Þegar ég nú var kominn heim, lét ég mér fyrst annt um að kaupa vænt lamb og alls konar kræsikökur, og sendi ég konunni [1365.png: Ég vil ekki reyna til at lýsa því, hvað við urðum fegin að finnast...] þetta með daglaunamanni nokkrum. Eftir það annaðist ég alvarleg störf þangað til essrekinn kom og ég reið aftur til konunnar; fagnaði hún mér og veitti mér eins vel og í fyrra skiptið. En er ég skildi við hana morguninn eftir, lét ég aðra pyngju, með fimmtíu gullpeningum í, verða eftir og fór síðan aftur til gestaherbergis. Þannig kom ég til hennar á degi hverjum með sama hætti og atvikum, þangað til vörur mínar voru uppseldar og ég átti ekkert hjá kaupmönnum; var ég þá með öllu félaus og vissi mér enga fjárvon. Þegar ég var kominn í basl þetta og mér lá við að örvílnast, gekk ég frá gestaherberginu öldungis ráðalaus. Mér varð gengið til hallarinnar, og stóð svo á, að þar var mikill mannfjöldi saman kominn til að horfa á leika, er soldán Egiptalands hélt fyrir lýðinn. Ég fór inn í mannþyrpinguna og vildi svo til, að ég staðnæmdist hjá manni nokkrum vel ríðandi og prúðbúnum; hékk við söðul hans taska opin til hálfs og lafði út úr græn silkisnúra. Þreifaði ég um töskuna og þótti líklegt, að snúran mundi föst við peningapyngju, sem í töskunni væri. Meðan ég var að hugsa um þetta, gekk hinumegin við manninn karl einn með viðarbyrði, og fór svo nærri honum, að hann varð að víkjast undan á hlið, til þess að viðurinn ekki skyldi rífa klæði hans. Í þessu bili freistaði djöfullinn mín; ég greip annarri hendi snúruna, en með hinni liðkaði ég opið á töskunni og togaði svo pyngjuna út svo enginn sá; en hún var eftir þyngdinni að dæma full af gulli og silfri. Nú var karlinn genginn fram hjá, og með því að riddaranum mun hafa virzt athæfi mitt ískyggilegt, þá þreifaði hann í töskuna og saknaði pyngjunnar eins og von var; sló hann mig þá til jarðar með öxi sinni. Þeir, er sáu ofríkisverk þetta, gengu í lið með mér, þrifu í tauma riddarans og spurðu, því hann hefði barið mig og hvort hann dirfðist að leika múselmann svo illa. Svaraði hann þeim önugt og mælti: „Því slettið þið ykkur fram í þetta? Ég gerði það ekki að ósekju; hann er þjófur.“ Þegar hann sagði þetta, stóð ég upp, og gengu allir í lið með mér, svo vel leizt þeim á mig. Hann var kallaður lygari og enginn trúði því, að ég, svo ungur, gæti drýgt svo andstyggilegan glæp. Allir stóðu fast á því, að ég væri saklaus, og leituðust við að hjálpa mér til að flýja, með því að halda í hest riddarans; en til allrar óhamingju kom lögreglustjórinn með þjónum sínum, og spurði, hvað á gengi; sakfelldu allir riddarann í einu hljóði og sögðu, að hann hefði ranglega misþyrmt mér undir því yfirvarpi, að ég hefði stolið frá honum. En lögreglustjóranum þótti það ekki einhlítt, sem lýðurinn sagði, heldur spurði hann riddarann, hvort hann hefði nokkurn annan grunaðan en mig; kvað hann nei við, og sagði allt það, er hann hefði til síns máls. Því næst skipaði lögreglustjóri þjónum sínum að taka mig fastan og leita á mér; tók einn þeirra pyngjuna af mér og sýndi hana opinberlega, en ég hné í öngvit af óvirðingu. 152. NÓTT. Nú spurði lögreglustjóri riddarann, hvort hann ætti pyngjuna, og hversu mikið í henni væri. Hann kvaðst eiga hana og sagði tuttugu sekkínur vera í henni. Dómarinn opnaði hana og reyndist þá, að rétt var til sagt; fékk hann riddaranum pyngjuna aftur. Hann skoraði þá á mig, að segja sannleikann, svo að ekki þyrfti að taka til pyndinga. Ég horfði til jarðar og hugsaði með mér, að þó ég segði nei, þá sannaði þó pyngjan, að ég væri lygari. Ég brá því upp augum og játaði á mig sökina. Kallaði þá lögreglustjóri jafnskjótt á vitni og skipaði að höggva af mér hægri höndina; var það gert og kenndu allir, sem viðstaddir voru, í brjósti um mig; sá ég jafnvel að riddaranum sárnaði það, ekki síður en öðrum. Lögreglustjórinn vildi og láta höggva undan mér annan fótinn, en þá beiddi ég riddarann að biðja mér miskunnar; gerði hann það og var honum eigi synjað. En er dómarinn var farinn, kom riddarinn til mín, rétti mér pyngjuna og kvaðst um leið vera sannfærður um, að ekkert annað en neyðin hefði getað komið mér til að fremja slíkt óhæfuverk. „Eigið þessa óheilla pyngju, mælti hann enn fremur, „ég gef yður hana og harma óhamingju þá, er þér hafið ratað í.“ Að svo mæltu skildi hann við mig, og af því ég var orðinn næsta máttfarinn af blóðrás, sáu menn nokkrir aumur á mér, er bjuggu þar nálægt, fluttu mig til húsa sinna og gáfu mér staup af víni. Þeir bundu um handlegg minn og vöfðu dúk um stúfinn, festi ég hann við belti mitt og fór síðan burt. Í gestaherberginu Mesrúr mundi ég ekki hafa notið þeirrar hjúkrunar, sem mér var ómissandi, svo aumlega stöddum, en mikil vogun þótti mér að fara á fund hinnar ungu konu. Ég hugsaði með mér, að hún mundi alls ekki vilja kannast við mig, ef hún kæmist að svívirðingu minni, en þó réði ég það af að leita til hennar. Hljóp ég í gegnum mörg afvikin stræti, til þess að komast undan mönnum þeim, er eltu mig, þangað til ég kom til hennar, svo sjúkur og uppgefinn, að ég jafnharðan varð að fleygja mér niður í legubekk. Hægri handleggnum hélt ég undir skikkju minni og varaðist að láta hann sjást. Þegar konunni var sagt, að ég væri kominn, og að mér væri illt, flýtti hún sér til mín; sá hún hversu ég var fölur og hnugginn og mælti: „Elskan mín, hvað gengur að þér?“ Ég brá á yfirdrepskap og svaraði: „Mér er dauðillt í höfði.“ Varð hún þá sorgbitin og mælti: „Seztu niður,“ — því ég hafði staðið upp til að heilsa henni — „hvernig stendur á því — þú varst svo brattur, þegar ég sá þig seinast. — Hér hefur eitthvað gerzt, sem þú leynir mig; segðu mér hvað það er?“ En er ég þagði og grátur kom upp fyrir mér, mælti hún enn fremur: „Ég skil ekki, hvað angrar þig, veld ég því óviljandi, eða kemur þú hingað til þess að láta mig vita, að þú sért hættur að elska mig?“ Ég svaraði andvarpandi: „Eigi er svo varið, en heldur þyngir mér, þar sem þú gerir mér getsakir.“ Ég gat samt ekki fengið af mér að segja henni sannleikann. Þegar dimmt var orðið, var kvöldverður á borð borinn og beiddi hún mig að neyta nokkurs, en af því ég hafði ekki nema vinstri höndina til taks, færðist ég undan og sagðist enga lyst hafa á mat. Þá mælti hún: „Lystin mun koma þegar þú hefur látið mér uppskátt það, sem þú leynir mig svo þrálátlega. Ólyst þín á matnum kemur af því, hvað þú átt bágt með að koma þér að því.“ „Ég mun þá verða að ráðast í það,“ anzaði ég, og óðar en ég hafði sagt þetta, skenkti hún mér vín í skál, rétti mér hana og mælti: „Drekktu þetta, og mun þér þá vaxa hugur.“ 153. NÓTT. Ég tók við skálinni með vinstri hendinni, og kom þá upp fyrir mér enn meiri grátur og ekki en áður. „Af hverju stynur þú og grætur svo beisklega?“ spurði konan, „og því tekur þú ekki heldur við skálinni með hægri hendinni?“ „Taktu það ekki illa upp, ég hef kýli á henni,“ mælti ég; þá segir hún: „Láttu mig sjá kýlið, ég ætla að stinga á því.“ Bar ég þá það í vænginn, að það væri of snemmt, það væri ekki fullgrafið í því enn, og tæmdi ég um leið skálina. Rann þá innan lítils tíma á mig eins og ómegin af víninu, máttleysinu og hugarvílinu og sofnaði ég fast, og lá svo allt til morguns. Meðan á því stóð, hafði konan, sem langaði til að vita, hvað væri að hægri hendi minni, skoðað undir skikkju mína og séð að hönd mín var afhöggin; megið þið nærri geta, hversu henni hefur brugðið við. Skildi hún þá, hvers vegna ég hafði þverskallazt við þrábeiðni hennar, og sat hún alla nóttina harmandi hrakfall mitt, því henni lék enginn efi á, að ég hefði ratað í ólánið af elsku til hennar. Þegar ég vaknaði, sá ég að vísu á henni, að hún var yfirkomin af ákafri hryggð, en ekki mælti hún orð um það, því hún vildi ekki særa mig. Hún lét færa mér styrkjandi fuglakjötssoð, er hún hafði látið sjóða handa mér; beiddi hún mig að eta og drekka mér til endurhressingar og styrkingar. Ég ætlaði þá að ganga burt, en hún hélt í skikkju mína og mælti: „Ég sleppi þér ekki héðan. Ég er sannfærð um, þó þú hafir ekki sagt mér, að óhamingja sú, er þig hefur hent, hefur hlotizt af mér. Fellur mér það svo nær, að skammt mun eftir minnar ævi, en áður en ég dey, verð ég að koma fram áformi mínu, sem báðum okkur er fyrir beztu.“ Gerði hún þá boð eftir yfirvaldi einu og vitnum og lét semja skjal þess efnis, að hún gæfi mér allar eigur sínar; þegar hún hafði borgað yfirvaldinu og vitnunum ómak sitt, og er þau voru farin, lauk hún upp stórri kistu; voru í henni gullpyngjur þær, er ég hafði gefið henni frá því við fyrst þekktumst. „Þú átt þetta allt,“ sagði hún, „ég hef ekki snert á því. Hérna er lykillinn og ertu réttur eigandi fjárins.“ Ég þakkaði henni gæzku sína og göfuglyndi. „Það, sem ég hef gert fyrir þig,“ mælti hún, „er einskisvert, og mun ég ekki fyrr ánægð en ég dey, og get sýnt þér með því, hversu ég elska þig.“ Ég særði hana við allt það, sem ástinni er helgast, að láta af svo hræðilegu áformi, en mér tókst ekki að telja hana af því. Hún hryggðist svo mjög af því, að vita mig einhentan, að hún tók sótt og andaðist úr henni eftir fimm eða sex vikna legu. Þegar ég hafði harmað dauða hennar eins og skylt var, kastaði ég eigu minni á alla fjármuni hennar, sem ég vissi af; þar á meðal voru sesams-baunirnar, sem þér hafið selt fyrir mig. 154. NÓTT. Hinn ungi maður sagði kristna kaupmanninum áfram sögu sína þannig: „Nú er ég hef sagt yður þetta, munuð þér vorkenna mér, að ég hef snætt með vinstri hendinni. Ég þakka yður fyrir ómak það, er þér hafið haft fyrir mína hönd, en trúmennsku yðar fæ ég ekki metið til fulls. Nú með því að ég, sem guði sé lof og þökk fyrir, er nógu ríkur, þó ég hafi sóað miklu út, þá bið ég yður þiggja að gjöf af mér fé það, er ég á hjá yður. Enn vil ég bjóða yður annan kost. Eftir atburði þá, er ég hef sagt yður frá, get ég ekki lengur verið hér í Kairó; mun ég því kveðja borgina fyrir fullt og allt. Ef þér viljið verða mér samferða, skulum við verzla í félagsskap og skipta gróðanum til jafns.“ Þegar hinn ungi maður frá Bagdad hafði lokið sögu sinni, þakkaði ég honum sem bezt ég gat fyrir gjöfina og tók feginshendi kosti þeim, er hann bauð mér. Við tiltókum daginn, nær við skyldum leggja af stað, og er hann kom að hendi, hófum við ferð okkar og fórum um Sýrland, Mesópótamíu og alla Persíu; dvöldum við um stund í nokkrum borgum, en loksins komum við í höfuðborg yðar hátignar. Lét hinn ungi maður þá í ljósi við mig, að sér væri hugur á að fara aftur til Persalands og taka sér bólfestu þar; skildum við þá félagið og skiptum; kvöddumst síðan með vináttu. Ég varð hér eftir, og varð mér þeirrar sæmdar auðið, að þjóna yðar hátign. Svona er sagan, sem ég ætlaði að segja. Þykir yður hún ekki miklu furðulegri, en saga krypplingsins?“ Soldáninn í Kasjgar reiddist kristna kaupmanninum og svaraði: „Þú ert furðu djarfur, að þora að segja mér svo ómerkilega sögu og jafna henni saman við sögu krypplingsins. Heldurðu, að þú getir byrlað mér inn með þvaðri þínu, að hin bragðlausu ævintýri þessa lausláta, unga manns séu merkilegri en ævintýri krypplingsins? Ég skal láta hengja ykkur alla fjóra, til þess að hefna dauða fíflsins míns.“ Þegar fleskmangarinn heyrði þetta, varð hann lafhræddur, fleygði sér fram fyrir fætur soldáns og mælti: „Herra! Ég bið yður auðmjúklegast að stilla reiði yðar, þó sakir séu til, en hlýða á sögu mína og sýna okkur fjórum líkn, ef saga sú, sem ég ætla að segja yðar hátign, er fallegri en saga krypplingsins.“ Soldán veitti honum bæn sína og tók þá fleskmangarinn til frásagna. Sagan, er fleskmangari soldánsins í Kasjgar sagði „Herra! Tiginn maður bauð mér í gær í brúðkaup einnar af dætrum sínum; fór ég í boðið á tiltekinni stund um kvöldið. Kom ég þar í samkvæmi lærðra manna, yfirvalda og annarra hinna helztu manna í borginni. Eftir hjónavígsluna var haldin dýrðleg veizla; voru þar margskonar réttir, en þó var einn, sem var öðrum fremur ljúffengur, og var hvítlaukur í; vildu allir eta af honum. Einn af gestunum bragðaði hann ekki, þó fullur diskur af honum stæði fyrir framan hann, og vér beiddum hann hvað eftir annað, að eta af honum okkur til samlætis. En hann beiddi oss um fram allt að láta sig sleppa hjá því, og mælti: „Ég skal vara mig á því, að eta nokkurn rétt, sem hvítlaukur er í; ég held ég muni, hvað það kostaði mig einu sinni fyrrum, að borða hann.“ Vér beiddum hann blessaðan að segja oss, hvað til þess bæri, að hann hefði fengið svo megna óbeit á hvítlauki, en húsbóndinn gaf honum engan tíma til að svara oss, heldur veik sér að honum og mælti: ”Sýnið þér veizlu minni ekki meiri sóma en svo? Þessi matur er ágætur og þér skuluð ekki komast undan að smakka á honum; þér verðið að láta að mínum orðum og snæða hann eins og hinir.“ Þá svaraði gesturinn, sem var kaupmaður frá Bagdad: „Herra! Þér skuluð eigi ætla, að ég geri þetta af tepruskap, og ef þér fyrir hvern mun viljið, þá skal ég gjarnan hlýðnast yður; en þér verðið að leyfa mér að þvo hendur mínar á eftir fjörutíu sinnum með kalí, fjörutíu sinnum með öskusalti og eins mörgum sinnum með sápu. Þér megið ekki taka þetta illa upp, því ég hef unnið þess dýran eið, að eta aldrei mat, sem hvítlaukur er í, nema með þessu skilyrði.“ 155. NÓTT. Húsbóndinn, sem ekki vildi láta kaupmanninn frá Bagdad komast hjá að eta hvítlauksréttinn, skipaði þjónum sínum að koma með fulla skál af vatni, kalí og sápu, til þess að kaupmaður gæti þvegið sér, þegar honum líkaði. Síðan segir hann við kaupmann: „Gerið nú eins og vér og snæðið; yður skal hvorki vanta kalí, öskusalt né sápu.“ Kaupmaður varð leiður á nauði þessu, rétti út höndina, tók einn bita, lét hann skjálfandi upp í sig og tuggði hann með slíkum viðbjóð, að vér urðum hlessa. Þó undruðumst vér enn meir, er vér sáum, að hann vantaði þumalfingurinn, og spurði húsbóndinn hann, hvernig hann hefði misst hann. „Mig vantar hann líka á vinstri hendinni,“ anzaði kaupmaður og rétti hana fram til sannindamerkis; „eins vantar mig líka stóru tá á báðum fótum. Ég hef orðið fyrir meiðingum þessum fyrir fáheyrt ævintýri, sem ég skal segja yður, ef yður leiðist ekki á að heyra. Mun yður ekki síður virðast það aumkvunarvert en undrunar, en leyfið mér samt fyrst að þvo hendur mínar.“ Stóð hann þá upp og þvoði þær stórthundrað sinnum; því næst gekk hann til sætis síns og sagði sögu þessa: „Ég er frá Bagdad; bjó faðir minn þar á ríkisárum kalífans, Harúns Alrasjids, og þótti vera einhver hinn auðugasti verzlunarmaður í borginni. En af því hann var mjög svo hneigður til eyðslusemi og skemmtana, afrækti hann störf sín, og fór því svo fjarri, að ég erfði nokkra fjármuni eftir hans dag, að ég varð að hrófla öllu saman, sem ég gat, til að láta upp í skuldir hans. Tókst mér að borga þær, og fyrir eljusemi mína snerist hagur minn mjög til batnaðar. Það bar til einhvern morgun, er ég lauk upp sölubúð minni, að kona ein kom ríðandi múlasna; fylgdu henni tvær ambáttir og einn geldingur; lét hún þar staðar numið og hjálpaði hann henni af baki og mælti: „Náðuga ungfrú! Þetta grunaði mig alténd, að þér munduð koma of snemma; enginn kaupmaður er ennþá kominn á fætur. Hefðuð þér trúað mér, þá hefðuð þér ekki þurft að bíða.“ Hún sást um til allra hliða, og með því að engin búð var opin nema mín, þá kom hún nær, heilsaði mér og beiddi mig að lofa sér að bíða í búðinni, þangað til hinir aðrir kaupmenn kæmu. 156. NÓTT. Ég tók kveðju hennar kurteislega, og settist hún niður í búð minni. Af því að enginn var á kauptorgi nema ég, geldingurinn og ambáttir hennar, tók hún blæjuna frá andliti sínu til þess, að anda að sér hinu hreina morgunlofti, og hef ég aldrei litið fegri sýn. Mér reyndist það vera hið sama, að sjá hana og elska, og hafði ég ekki augun af henni. Það virtist líka svo, sem henni þætti ekkert að eftirtekt minni, því hún lét ekki blæjuna falla niður fyrr en hún fór að verða hrædd um, að menn mundu taka eftir sér. Spurði hún mig eftir ýmsum hinum dýrasta og fegursta vefnaði, og varð ég að svara henni því, að ég, sem væri nýbyrjaður á verzlun, væri ekki nógu ríkur til þess að selja svo dýra vöru. „Þykir mér leitt,” mælti ég, „að geta ekkert sýnt yður af því, er yður leikur hugur á. En til þess að taka af yður ómak, skal ég, ef þér leyfið mér, ganga búð úr búð og sækja allt það, sem þér viljið, undir eins og kaupmenn koma. Getið þér sagt mér hæsta verð, sem þér viljið borga, og keypt hér, en komizt hjá að fara lengra.“ Lét hún sér þetta vel líka; teygði ég sem lengst úr tali okkar og bar það fyrir, að kaupmenn þeir væru enn ókomnir, sem hefðu vefnað þann, er hún ætlaði að kaupa. Þó ég væri nú töfraður jafnt af vitsmunum hennar og fegurð, varð ég samt að slíta mig frá skemmtun þeirri, er ég hafði af tali okkar. Sótti ég í flýti vefnaðartegundir þær, er hún vildi, og er hún hafði valið úr þeim, þá samdist svo um, að hún skyldi borga fimm þúsund drökmur fyrir það, er hún keypti. Geldingurinn tók vöruna, konan stóð upp, kvaddi mig og gekk burt. Horfði ég á eftir henni allt að hliðum kauptorgsins, þangað til hún sté á bak múlösnu sinni; en er hún var úr augsýn, datt mér fyrst í hug, að ástar víman hafði glapið mig svo, að ekki hafði ég gáð þess, að konan hafði ekki borgað mér og hafði ég ekki einu sinni spurt hana um nafn eða heimili. Jafnframt hugsaði ég út í það, að nú var ég kominn í töluverðar skuldir hjá mörgum kaupmönnum, sem ekki voru líklegir til umlíðunar; fór ég því á fund þeirra til þess að réttlæta mig í augum þeirra, og sagði þeim, að ég þekkti konuna. Gekk ég þá aftur til sölubúðar minnar, eins ástfanginn og ég var áhyggjufullur út af skuldunum. 157. NÓTT. Ég hafði beðið skuldheimtumenn mína um átta daga frest, og er þeir voru liðnir, kröfðust þeir borgunar. Eftir beiðni minni veittu þeir mér átta daga frest enn, en daginn eftir kom konan með sama föruneyti og á sama tíma og áður rakleiðis til búðar minnar. „Ég hef látið standa nokkuð á mér,“ mælti hún, „en nú kem ég með andvirði vefnaðarins. Farið með það til víxlara, til þess hann prófi gjaldið og telji. Geldingurinn, sem bar féð, fór með mér til víxlarans og reyndist allt með skilum, og þegar ég kom aftur, varð mér á ný þess fagnaðar auðið, að tala við konuna, þangað til öllum búðum á kauptorginu var lokið upp. Þó að við nú einungis töluðum um marklausa hluti, hafði hún samt lag á að víkja samtali okkar á þá leið, að ég hafði skemmtun af því; sannfærði það mig enn betur um vitsmuni hennar. Nú sem hinir aðrir kaupmenn höfðu lokið upp búðum sínum, færði ég þeim fé sitt, er trúað höfðu mér fyrir varningnum; varð mér auðsótt að fá lán aftur á vefnaði, er konan vildi kaupa. Tók ég vefnað fyrir þúsund gullpeninga; hafði hún hann á burt með sér, en borgaði ekki né sagði, hver hún væri. Hugsaði ég þá með mér: „Hún hefur borgað mér allmikið fé, en nú hef ég þó hleypt mér í enn stærri skuld hennar vegna. Skyldi hún vera prettvís og hafa ætlað að ginna mig til þess að steypa mér því dýpra í glötunina? Ekki þekkja kaupmennirnir hana, og munu þeir veitast að mér einum.“ Gat ást mín, þó mikil væri, ekki niðurþaggað hinar döpru hugleiðingar mínar út af þessu, og fóru áhyggjur mínar dagvaxandi í heilan mánuð, því allan þann tíma gerði konan ekkert vart við sig. Kom þar loksins, að skuldheimtumenn mínir vildu ekki bíða lengur, og var ég þess albúinn, að selja allt, sem ég átti, til þess, að geta borgað þeim; þá kom konan allt í einu einn morgun eins og fyrri. „Sækið þér gullvogina,“ mælti hún, „til þess að vega gullið, sem ég færi yður.“ Við þessi orð hvarf mér allur kvíði, og óx elska mín um helming. En áður en gullið yrði vegið, spurði hún mig að ýmsu, og að því meðal annars, hvort ég væri kvongaður. Kvað ég nei við og sagði henni, að ég aldrei hefði verið kvæntur. Fékk hún þá geldingnum gullið og mælti: „Hjálpa þú okkur til að afljúka kaupunum.“ Glotti þá geldingurinn, veik mér afsíðis og lét mig vega gullið. Hvíslaði hann að mér um leið: „Ég sé glöggt á yður, að þér hafið ástarhug á húsmóður minni, og furðar mig mest á því, að þér skulið ekki hafa djörfung til að játa það. Hún elskar yður enn heitar en þér elskið hana. Þér skuluð ekki ætla, að hún þurfi á vefnaði yðar að halda; hingað dregur hana ekkert annað en ást á yður, og því vildi hún vita, hvort þér væruð kvæntur. Nú er undir yður komið, hvort þér viljið ganga að eiga hana.“ Svaraði ég þá, að ég hefði fellt ástarhug til hennar undir eins og ég sá hana í fyrsta sinni, en hefði aldrei hugsað svo hátt, að ég mundi verða henni að skapi. „Ég er allur á hennar valdi,“ mælti ég, „og skal ég ekki láta góðvilja þinn ólaunaðan.“ Nú var ég loksins búinn að vega gullpeningana, og meðan ég hellti þeim í pokann, sneri geldingurinn sér að konunni og sagði, að „mér líkaði vel.“ Þau höfðu talað sig saman um, að hafa þetta orðatiltæki; stóð konan upp og sagði um leið og hún kvaddi mig, að hún skyldi senda geldinginn til mín, og skyldi ég að eins gera það, sem hann skilaði til mín frá henni. Ég borgaði kaupmönnum skuldir mínar, og beið nokkra daga óþolinmóður eftir geldingnum. Loksins kom hann... 158. NÓTT. Ég fagnaði geldingnum með mestu vinsemd og spurði, hvernig húsmóður hans liði. Þá svaraði hann: „Þér eruð hinn sælasti unnusti í öllum heimi: hún er sjúk af elsku, og er ómögulegt að nokkur þreyi yður ákafar en hún. Mætti hún ráða sér sjálf, mundi hún leita yður upp og lifa með yður allar stundir ævi sinnar.“ Þá sagði ég: „Ég hef ráðið það af göfugri kurteisi og fagurri háttprýði hennar, að hún muni vera tigin kona.“ „Þar eigið þér líka kollgátuna,“ mælti geldingurinn, „hún er vildarmær Sobeide, drottningar kalífans; þykir henni því vænna um hana, sem hún hefur uppalið hana frá blautu barnsbeini, og lætur hún hana annast öll kaup fyrir sig. Nú með því að hana langar til að giftast, hefur hún látið drottningu konungs rétttrúaðra manna uppskátt, að hún hafi kosið yður; hefur hún beðið drottningu sína jáyrðis. Sobeide hefur heitið henni því, en vill sjá yður fyrst, til þess að vita, hvort hún hefur valið vel, og mun hún halda brúðkaup, ef henni lízt svo. Þér hafið nú að þessu leytinu höndlað hnossið, því úr því þér hafið orðið vildarmey drottningar að skapi, þá mun drottningu ekki lítast lakar á yður, því hún reynir á allar lundir að gleðja hana, og mun engin bönd leggja á vilja hennar. Nú ríður að eins á, að þér komist inn í höllina, og í því skyni er ég hingað kominn.“ „Ég er alráðinn,“ mælti ég, „og reiðubúinn til að fylgja yður hvarvetna.“ „Þá er vel,“ anzaði geldingurinn, „en það munuð þér vita, að karlmenn mega ekki koma í herbergi kvenna í höllinni, og verður yður því ekki inn komið nema með vélum, og hlýtur slíkt að fara leynt. Vildarmærin hefur undirbúið allt sem tryggilegast; gerið nú líka allt að yðar hluta, svo vel megi takast. Verið umfram allt þagmælskur, því líf yðar liggur við.“ Ég lofaði að gera allt, sem fyrir mig yrði lagt, og sagði hann þá: „Komið í kvöld, þegar náttar, í musteri það, er Sobeide, drottning kalífans, hefur látið byggja hjá Tígrisfljótinu; skuluð þér bíða þar þangað til þér verðið sóttur.“ Þótti mér langt að bíða til dagseturs, en er það var komið, fór ég af stað. Var ég í musterinu við bænagjörð þá, sem haldin er hálfri annarri stundu eftir sólarlag; að henni aflokinni varð ég einn eftir. Leið nú eigi á löngu, að bátur kom; reru honum tómir geldingar og báru upp úr honum margar stórar kistur inn í musterið; gengu þeir síðan allir á burt nema einn; sá ég að það var hinn sami, sem vanur var að fylgja unnustu minni; hún kom einnig inn í musterið, og gekk ég móti henni og kvaðst boðinn og búinn að hlýða skipununi hennar. „Við megum engum tíma eyða til ónýtis,“ mælti hún, lauk upp einni kistunni og beiddi mig að fara niður í hana og hræðast ekki; kvaðst hún ábyrgjast allt. Ég var nú líka kominn lengra á leið en svo, að ég gæti snúið aftur. Fór ég því ofan í kistuna, en mærin lét hana aftur og læsti með lykli. Geldingurinn, trúnaðarmaður hennar, kallaði nú á hina geldingana, og lét þá bera allar kisturnar út á bátinn aftur; vildarmærin og hann stigu síðan bæði út í bátinn og létu róa honum til hallarinnar. Meðan á þessu stóð, var ég næsta hugsjúkur, og er ég hugsaði til hættunnar, sem yfir mér vofði, lét ég hvorki bresta bænir né áheit. Bátnum var lent við hallarhlið kalífans; voru þá kisturnar teknar og bornar í herbergi höfuðsmanns geldinganna. Hann geymir lykilinn að kvennahúsinu, og sleppir [1375.png: Við megum engum tíma eyða til ónýtis...] hann engu þangað inn, fyrr en það er rannsakað til hlítar. Var hann þá sofnaður og varð því að vekja hann. 159. NÓTT. Höfuðsmaður geldinganna lét vildarmey drottningarinnar kenna á þykkju sinni, út af því að honum var glapinn svefn, og átaldi hana fyrir það, að hún kæmi svo seint heim. „Það skal ekki verða yður svo hægt sem þér hugsið,“ mælti hann, „engin af þessum kistum skal hrærð verða héðan úr stað, fyrr en þær eru vandlega rannsakaðar.“ Skipaði hann geldingunum að taka hverja af annarri og ljúka þeim upp. Tóku þeir fyrst þá, er ég var í, og kom þá yfir mig svo fjarskaleg angist, að mér þótti sem væri ég nær dauða en lífi. Vildarmær drottningar færðist samt undan að skila lyklinum, og vildi fyrir engan mun láta ljúka upp kistunni. „Þér vitið vel,“ mælti hún, „að ég læt ekkert flytja hingað, sem ekki er ætlað Sobeide, drottningu yðvarri og minni. Í kistu þessari eru einkum dýrmætar vörur, sem nýkomnir kaupmenn hafa trúað mér fyrir; auk þess eru í henni nokkrar vatnsflöskur frá Sesemslindinni í Mekka, og brotni nokkur þeirra, eða skemmist af því varningurinn, þá er það yðar ábyrgðarhluti. Mundi drottning konungs rétttrúaðra manna láta yður ósvífnina í koll koma.“ Er stutt þar af að segja, að henni fórust svo skörulega orð, að höfuðsmaður geldinganna þorði ekki að gera henni á móti skapi, og skipaði í vonzku, að bera kisturnar burt, og varð ekki af rannsókn. Var farið með þær inn í kvennabúrið, en jafnskjótt, sem þær voru þangað komnar, heyrði ég kallað: „Kalífinn kemur.“ Kom þá yfir mig slíkt dauðans ofboð, að mér er óskiljanlegt, að ég skyldi ekki deyja þá samstundis. Enda kom kalífinn sjálfur og spurði vildarmeyna, hvað í kistunum væri. Svaraði hún þá: „Drottinn rétttrúaðra manna! Það er nýr vefnaður, sem drottningu yðar hátignar langar til að sjá.“ „Ljúktu þeim upp,“ segir kalífinn, „ég vil sjá hann líka;“ leitaðist hún þá við að telja hann af því, og sagði, að allur vefnaðurinn væri einungis hafandi í kvenfatnað, og að hann svipti konu sína þeirri gleði, að skoða varninginn fyrst. Kalífinn skipaði henni á ný að ljúka upp kistunum. Þá hafði hún þá mótbáru, að hann kæmi sér út undan hjá húsmóður sinni, ef hann neyddi sig til að gera á móti boðum hennar; en hann lofaði henni því, að hún skyldi engum átölum sæta fyrir þá sök og sagði: „Ljúktu kistunni upp og láttu mig ekki bíða lengur.“ Hlaut vildarmærin að hlýða, og kemur hrollur í mig enn, þegar ég hugsa til hræðslu minnar. Kalífinn settist niður, og var nú ein kistan borin til hans eftir aðra og lokið upp. Til þess að draga tímann sem lengst, var vildarmærin alltaf að telja honum upp kosti hverrar vefnaðar tegundar, og leitaðist hún þannig við að þreyta þolinmæði hans, því henni var ekki síður áríðandi en mér, að þeirri kistunni yrði ekki upp lokið, sem ég var í; þar kom samt loksins, að hún var ein eftir, og mælti kalífinn þá: „Nú höfum við geymt það, sem bezt er, þangað til seinast;“ í þessu vetfangi vissi ég varla hvort ég var lífs eða liðinn, en ómögulegt hugði ég, að ég gæti sloppið úr slíkum háska. 160. NÓTT. Þegar vildarmær Sobeide sá, að kalífinn vildi einnig láta ljúka upp þessari kistu, mælti hún: „Hvað þessa kistu snertir, ætla ég að biðja yðar hátign þeirrar náðar, að lofa mér að ljúka henni upp; það er sumt í henni, sem ég ekki má sýna yður, nema kona yðar sé við.“ „Ekkert þykir mér að því,“ anzaði kalífinn, „berið kisturnar burt.“ Sá hún undir eins um, að það væri gert og lét bera þær inn í herbergi sitt, og varð mér þá léttara um andardráttinn. Þegar geldingarnir, sem báru kisturnar, voru farnir, lauk hún upp fangelsi mínu, beiddi mig að koma upp, og vísaði mér til dyra; var innar af þeim stigi, en upp af honum herbergi eitt, og sagði hún mér að bíða sín þar. En óðar en hún hafði lokað dyrunum eftir mér, kom kalífinn og settist á kistuna, sem ég hafði verið í. Var hann kominn fyrir forvitni sakir, og vildi vita, hvað mærin hefði séð og heyrt í borginni. En er þau höfðu talast við góða stund, gekk hann aftur til herbergja sinna, en mærin kom inn í herbergið, sem ég var í. Beiddi hún mig að fyrirgefa sér alla þá angist, sem hún hefði bakað mér, og mælti: „Ekki hafið þér samt verið óttaslegnari en ég, því megið þér trúa; ég var sem sé bæði hrædd um yður af elsku minni og kvíðandi um sjálfa mig, því ég var í sama háskanum og þér. Mundu margar aðrar konur ekki hafa komizt jafn vel og ég úr slíkum bobba. Þurfti bæði áræðis og snarræðis, eða öllu heldur svo heitrar ástar, sem ég hef á yður, til þess að geta sloppið úr öðrum eins vandræðum. En nú megið þér vera ókvíðinn og þurfið ekkert að hræðast.“ Þarna vorum við nokkra stund að tala saman með mestu blíðu, þangað til hún mælti: „Nú er tími til kominn að þér hvílist; leggist því til hvíldar. Einhvern tíma á morgun skal ég leiða yður á fund Sobeide, drottningar minnar, og er það hægðarleikur, því kalífinn kemur aldrei til hennar nema á nóttunni.“ Hughreystist ég við þessi orð hennar og svaf vel, en yrði mér svefninn stundum órór, þá var það samt með þægilegu móti, því það kom af tilhlökkun minni, að eignast svo gáfaða og fríða konu. Næsta dag sagði hún mér, hvernig ég ætti að hegða mér í viðurvist drottningar, og hvernig ég ætti að svara ýmsu, er hún mundi spyrja mig um; því næst fylgdi hún mér inn í stóran sal; var allt í honum aðdáanlega skrautlegt og ríkmannlegt. Óðar en ég var kominn þangað, komu tuttugu gamlar ambáttir skrautklæddar, og allar í samkyns búningi, út úr herbergi Sobeide, og skipuðust með mikilli kurteisi í tvær jafnar raðir beggja megin hásætisins. Á eftir þeim komu tuttugu ungar ambáttir eins búnar og hinar fyrri, nema hvað klæði þeirra fóru betur, og gekk Sobeide fram í miðjum hópnum, tíguleg í framgöngu. Var hún svo hlaðin gimsteinum og gersemum, að hún gat varla gengið, og settist hún í hásæti. Vildarmær hennar kom með henni og stóð hjá henni til hægri handar, en hinar, sem henni fylgdu, skiptu sér í tvo flokka sinn hvoru megin hásætisins. Þegar drottning kalífans var setzt niður, bentu mér ambáttir þær, er fyrst voru komnar inn, að ég skyldi færa mig nær, og gekk ég milli raðanna allt inn að hásætinu, og fleygði mér þar niður, svo að enni mitt snerti ábreiðuna undir fótum drottningar. Skipaði hún mér að standa upp, spurði að nafni mínu, ætterni og efnahag; svaraði ég spurningum þessum svo, að henni líkaði vel, og gat ég bæði ráðið það af svip hennar og svari. Hún tók þannig til máls: „Það fær mér fagnaðar, að dóttir mín — því mér þykir eins vænt um hana og hún væri dóttir mín — hefur valið sér mann eftir geðþekkni minni, og samþykki ég giftingu ykkar. Skal ég sjálf annast allan viðbúnað til brúðkaupsins, en ég áskil dóttur minni tíu daga frest, svo að ég á þeim tíma geti öðlazt samþykki kalífans. Meðan á því stendur, skuluð þér vera hér og skal verða séð fyrir yður.“ 161. NÓTT. Nú var ég tíu daga í kvennabúri kalífans og sá ekki unnustu mína allan þann tíma, en eftir skipun hennar var svo vel með mig farið, að ég mátti vera ánægður. Kalífinn lét konu sína hafa fullt frelsi til að ráða giftingu okkar og veitti unnustu minni töluvert fé til heimanfylgju. Þegar hinir tíu dagar voru liðnir, lét Sobeide semja kaupmála, og var henni færður hann í fullkomnu laga sniði. Var nú efnað til brúðkaups og fengnir dansmenn og söngmenn, og var í níu daga mikið um dýrðir í höllinni. En á tíunda degi skyldi brúðkaupið vera. Var okkur hjónaefnunum fylgt til lauga, og um kvöldið settist ég til borðs; voru þar alls konar réttir, meðal annars kjötréttur einn með hvítlauk í, gagnlíkur þessum mat, sem ég áðan var neyddur til að snæða. Smakkaðist mér þessi kjötréttur svo vel, að ég bragðaði alls ekki aðra rétti, en er ég stóð upp, lét ég mér til allrar óhamingju nægja, að þerra hendur mínar, í stað þess að þvo þær vandlega; hefur mig aldrei hent slíkt gáleysi fyrr né síðar. Af því að nótt var komin, var kvennabúrið dýrðlega lýst mörgum ljósum, svo að ekki þurfti að sakna dagsbirtunnar; hljómaði hljóðfærasláttur, og var sleginn dans og tekið til alls konar skemmtana; glumdi undir í allri höllinni af gleðilátunum. Okkur brúðhjónunum var fylgt inn í stóran sal og vorum við látin setjast í tvö öndvegi. Konur þær, er þjónuðu brúðurinni, létu hana margsinnis hafa fataskipti og löguðu hár hennar margvíslega, eins og siður er við brúðkaup; var hún leidd fram fyrir mig í hvert skipti, sem hún var komin í nýjan búning. En er öllum þessum hátíðlegu skyldusiðum var fullnægt, var okkur fylgt í brúðarhúsið. Jafnskjótt sem við vorum þar ein inni, færði ég mig nær konu minni og ætlaði að faðma hana, en í stað þess að taka ástaratlotum mínum, hratt hún mér hart frá sér og hljóðaði hátt upp yfir sig, svo að allar konur þar í húsinu flykktust að, til þess að vita, hvernig á því stæði. En ég varð sem höggdofa af undrun og hafði ekki einu sinni rænu á að spyrja konu mína, hvernig á þessu stæði. En konurnar sögðu: „Elsku systir! Hvað hefur þér viljað til, síðan við skildum við þig? Segðu okkur það, svo að við getum hjálpað þér.“ „Takið vesalmenni þetta burt,“ æpti hún, „svo ég sjái hann aldrei framar.“ „Elskan mín,“ tók ég til máls, „hvernig hef ég reitt þig til reiði?“ „Þú ert siðlaus rusti,“ mælti hún með heipt, „þú hefur etið hvítlauk, og ekki þvegið hendur þínar. Heldur þú, að ég vilji koma nærri slíkum óþokka og verða veik af ódaun. Varpið honum niður á gólfið,“ sagði hún við konurnar, „og færið mér nautasvipu.- Þær vörpuðu mér óðara flötum og héldu sumar um handleggi mína, en sumar um fætur, en kona mín lamdi mig miskunnarlaust, þangað til hún varð máttlaus. Sagði hún þá við konurnar: „Hafið hann á burt með ykkur og færið hann lögreglustjóranum, til þess að hann höggvi af honum höndina, sem hann át með hvítlauksréttinn.“ En er ég heyrði þetta, kallaði ég upp: „Guð minn góður, ég er lúbarinn og líkt sem hjólbrotinn; á ég þá að missa höndina, svo að enn bætist við ofurmegn hörmunganna? Og hvað veldur? Það, að ég át hvítlauk og gleymdi að þvo mér um hendurnar á eftir. Skárra er það uppistandið út af engu; djöfullinn hafi allan mat, sem hvítlaukur er í, bölvaður sé sá, sem matreiddi hann, og bölvaður sé sá, sem bar hann á borð.“ 162. NÓTT. Allar konurnar, sem sáu þegar ég var laminn með nautasvipunni, komust við af meðaumkvun, þegar þær heyrðu, að höggva ætti af mér höndina. Leiddu þær konu minni fyrir sjónir, að hún væri of heiptrækin, og beiddu þær hana að gleyma ávirðingu minni og fyrirgefa mér, þó ég væri ósiðaður maður og hefði misboðið tign hennar með rustahætti mínum. En hún anzaði: „Ég er ekki ánægð enn, og vil ég að hann læri góða siði, og beri svo tilfinnanleg merki sóðaskapar síns, að hann aldrei framar á ævi sinni eti hvítlauksrétt svo, að hann ekki þvoi sér á eftir.“ En konurnar ítrekuðu árnaðarorð sín, fleygðu sér fram fyrir fætur hennar, og kysstu á hönd henni svo mælandi: „Tignaða frú, fyrir guðs sakir stillið reiði yðar og veitið oss bæn vora.“ Anzaði hún þeim engu, heldur stóð hún upp og lét verstu illyrði dynja yfir mig; síðan gekk hún út úr herberginu. Fóru allar konurnar með henni, en ég sat eftir aleinn og óumræðilega sorgbitinn. Í tíu daga sá ég engan, nema ambátt nokkra gamla, er færði mér mat; spurði ég hana, hvernig konu minni liði og svaraði hún: „Hún er veik af hinum eitraða ódaun, sem þér hafið andað að henni. Því þvoðuð þér yður líka ekki um hendurnar, þegar þér höfðuð etið bannsettan laukinn?“ Hugsaði ég þá með mér: „Er þá svo vandgætt til skaps kvenna þessara, og geta þær verið svo hefnigjarnar út úr jafnlítilli yfirsjón?“ Þó að kona mín væri næsta skaphörð, unni ég henni samt og var mér mikil raun að veikindum hennar. Loksins sagði ambáttin við mig einn dag: „Kona yðar er nú búin að ná sér og farin til lauga; kvaðst hún mundu vitja yðar á morgun. Hafið því þolinmæði enn og leitist við að laga yður eftir skapferli hennar. Hún er annars skýr kona og vel viti borin, og unna henni allar konur þær, er þjóna Sobeide, drottningu vorri.“ Kona mín kom daginn eftir og segir þá við mig: „Heldur en ekki fer mér vel við þig, að ég skuli koma til þín aftur, eftir að þú hefur gert mér slíka skapraun. En ekki get ég sætzt við þig heilum sáttum fyrr en ég hef refsað þér til hlítar fyrir það, að þú þvoðir ekki hendur þínar, þegar þú hafðir etið hvítlaukinn.“ Kallaði hún þá á þjónustukonur sínar, lögðu þær mig flatan niður á gólf og bundu mig; því næst tók hún skegghníf, og var grimmd hennar svo afskapleg, að hún skar af mér báða þumalfingur og báðar stóru tær. Ein af konunum lagði jurtarót nokkra við sárin til að stilla blóðrásina, en blóðmissir minn varð þó svo mikill, að ég bæði af honum og sársaukanum féll í óvit. En þegar ég raknaði við, fékk ég vín mér til styrkingar og sagði ég þá við konu mína: „Ef ég nokkurn tíma borða hvítlauksrétt framar, þá sver ég, að ég ekki skal þvo mér einu sinni, heldur stórthundrað sinnum með kalí, öskusalti og sápu.“ „Jæja þá,“ anzaði hún, „með því skilyrði skal ég gleyma því, sem gert er, og búa saman við þig eins og eiginmann minn.“ „Þetta,“ mælti kaupmaðurinn og veik sér að samkvæminu, „er orsökin til þess að ég vildi ekki eta hvítlauksréttinn. 163. NÓTT. Auk rótarinnar lögðu konurnar Mekkasmyrsli við sár mitt, sem munu hafa verið ósvikin, því þau voru úr lyfjasafni kalífans. Undrasmyrsli þessi læknuðu mig á fám dögum og voru nú samfarir okkar hjóna svo góðar, sem ekkert hefði á milli borið. En með því að ég var vanur frjálsræðinu, leiddist mér að vera lokaður inni í höll kalífans, en ekki þorði ég að gera konu minni það uppskátt, því ég var hræddur um að henni mundi þykja fyrir. Allt fyrir það tók hún sjálf eftir því og langaði hana líka til að sleppa úr kreppunni; hélt henni ekkert hjá Sobeide nema þakklátsemi ein. En með hyggindum sínum tókst henni svo vel að leiða drottningu fyrir sjónir, hversu mér mætti vera móti skapi, að geta ekki haft samblendi við jafningja mína í borginni, eins og ég væri vanur, að hin góða drottning kaus heldur að svipta sjálfa sig gleði þeirri, er hún hafði af konu minni en láta á móti sameiginlegri ósk okkar beggja. Mánuði eftir giftingu okkar sá ég því konu mína koma með fjölda geldinga, er báru peningapoka, og er þeir voru farnir, mælti hún: „Þú hefur ekki sagt mér, hvað þér leiðist að dvelja hér við hirðina, en ég hef tekið eftir því, og til allrar hamingju fundið ráð til þess að gera við því. Sobeide drottning mín leyfir mér að fara úr höllinni; þarna eru fimmtíu þúsund sekkínur, sem hún gefur okkur, svo að við getum lifað góðu lífi í borginni; taktu nú tíu þúsundir sekkína af þeim og kauptu hús handa okkur.“ Ég var ekki lengi að útvega húsið, þegar ég hafði svo mikið milli handa, og er ég hafði komið öllu fyrir innanhúss með viðhöfn og prýði, fluttum við í það. Höfðum við fjölda þræla og ambátta og bárumst mikið á, en sællífi okkar varð ekki langgætt, því kona mín sýktist að einu ári liðnu og andaðist að fárra daga fresti. Hefði ég þá að vísu getað tekið annað kvonfang og lifað sæmilega í Bagdad, en með því mig fýsti mjög að skoða mig um í heiminum, þá brá ég á aðra ætlun. Seldi ég hús mitt, keypti alls konar varning og slóst í för með kaupmannalest nokkurri til Persalands; þaðan fór ég til Samarkand og að endingu settist ég um kyrrt hér í borginni. Þetta er sagan, herra!“ mælti fleskmangarinn við soldáninn í Kasjgar, „sem kaupmaðurinn frá Bagdad sagði í gær í veizlunni, sem ég var í.“ Þá mælti soldán: „Að vísu er sumt í henni fáheyrt, en í engan samjöfnuð kemst hún við sögu krypplingsins.“ Fleygði þá Gyðingurinn sér niður fyrir fætur soldáns og mælti, er hann var upp staðinn: „Ef yðar hátign vill auðsýna mér þá náð, að hlýða á mig, þá er ég vongóður um, að saga sú muni fullnægja yður, sem ég ætla að segja.“ „Segðu hana þá,“ anzaði soldán, „en ef hún ekki er furðulegri en saga krypplingsins, þá skaltu ekki lífgjafar vænta.“ 164. NÓTT. Þegar Gyðingurinn hafði fengið samþykki soldáns, tók hann til frásagna og sagði söguna: Sagan, er Gyðingurinn sagði „Herra, þegar ég stundaði læknislist í Damaskus, og var orðinn nokkuð kunnur fyrir lækningar mínar, fékk ég einu sinni boð með þræli nokkrum, að koma til manns, er lægi veikur hjá borgarstjóranum. Þegar ég kom þangað, var mér vísað til herbergis eins, og lá þar ungur maður fríður sýnum og mjög svo máttdreginn af veikindum; heilsaði ég honum og settist niður hjá honum. Svaraði hann engu, en lét mig skilja á augnaráði sínu, að hann skildi mig og þakkaði mér. Beiddi ég hann að rétta mér hönd sína til þess ég gæti þreifað á lífæðinni; rétti hann mér þá vinstri höndina, og furðaði mig á því. Hugsaði ég þá með mér: það kalla ég fávizku, að vita ekki, að lækni skal rétta hægri höndina, og ekki hina vinstri. Ég þreifaði samt á lífæðinni, skrifaði upp eitthvað læknisráð handa honum og gekk síðan burt. Ég vitjaði hans í níu daga öðru hverju, og rétti hann mér í hvert skipti vinstri höndina, þegar ég vildi þreifa á lífæðinni; á hinum tíunda degi leizt mér hann allhress og sagði ég, að nú þyrfti hann ekki annars en að taka laugar. Borgarstjórinn í Damaskus, sem var nærstaddur, vottaði mér gleði sína með því að láta færa mig í skrautlega skikkju; gerði hann mig og að lækni borgarspítalans og heimilislækni sínum; sagði hann mér, að ég mætti eta við borð hans, þegar mig lysti. Hinn ungi maður var líka mjög vingjarnlegur við mig og mæltist til, að ég fylgdi honum til lauga. Sá ég þar, þegar þjónar hans afklæddu hann, að hann vantaði hægri höndina og var auðséð, að hún hafði verið afhöggin fyrir skömmu. Var þetta aðalorsök veikinda hans, og var ég þess dulinn, en meðan verið var að græða hann með sára meðulum, var ráða leitað hjá mér, til þess að brunasóttin, er í hann var komin, ekki skyldi snúast til ills. Þegar ég sá að hinn ungi maður var þannig á sig kominn, varð ég hissa og kenndi í brjósti um hann; sá hann það á mér og mælti: „Furðið yður ekki á því að sjá mig með afhöggna hönd; ég skal einhverntíma segja yður, hvernig á því stendur og mun yður þykja sú saga undarleg.“ Þegar við vorum komnir frá laugum, gengum við til borðs, og er við höfðum matazt, fórum við að tala saman; spurði hann mig þá, hvort það mundi skaðvænt heilsu sinni, ef hann gengi sér til skemmtunar í garði borgarstjórans fyrir utan borgina. Leyfði ég honum það og áfýsti hann jafnvel að hreyfa sig úti, því það mundi mjög stuðla til heilsubata hans. „Ef svo er,“ mælti hann, „og þér viljið ganga með mér, skal ég á meðan segja yður sögu mína.“ Sagði ég honum, að ég væri fús til að fylgja honum þann dag; skipaði hann þá þjónum sínum að koma með léttan málsverð, og gengum við síðan út í garð borgarstjórans. Gengum við þar nokkra stund fram og aftur og settumst svo á ábreiðu, sem þjónarnir breiddu undir tré nokkurt; undir því var hin bezta forsæla og sagði hinn ungi maður mér þar sögu sína. „Ég er frá Mússúl,“ tók hann til orða, „og er ætt mín einhver hin tignasta þar í borginni. Faðir minn var elztur tíu bræðra; voru þeir allir á lífi og kvæntir, þegar afi minn andaðist. En engum þeirra varð barna auðið, nema föður mínum, og var ég einbirni hans. Vandaði hann uppeldi mitt af mestu alúð og lét kenna mér allt, sem tiginna manna börn verða að kunna. 165. NÓTT. Þegar ég var orðinn fulltíða og farinn að kynnast mönnum, bar svo til, að ég einn föstudag var staddur í hinu stóra musteri í Mússúl við hádegis bænagjörð með föður mínum og föðurbræðrum. Eftir bænagjörð fóru allir út úr musterinu nema faðir minn og bræður hans; þeir settust á gólf-ábreiðuna í musterinu og töluðu saman. Ég settist hjá þeim og fóru þeir ósjálfrátt að tala um ferðir. Lofuðu þeir það, sem fagurt og merkilegt er í ýmsum ríkjum og höfuðborgum, en einn af föðurbræðrum mínum stóð fast á því, að eftir sögusögn margra ferðamanna væri ekkert land fegra til en Egiptaland, og ekkert fljót fegra en Nílelfin. Gerði ég mér eftir lýsingu hans svo miklar hugmyndir um það, að ég upp frá þeirri stund hafði mesta hug á að ferðast þangað. Fannst mér miklu minna um það, er hinir aðrir föðurbræður mínir sögðu, þó þeir nefndu Bagdad, er þeir kölluðu klett Islams trúar og höfuðborg allra annarra borga á jörðu, eða reyndu að halda fram Tígrisfljótinu. Þótti mér vænt um, að faðir minn lofaði Egiptaland og mælti: „Hver, sem ekki hefur séð Egiptaland, hann á það eftir óséð, sem merkast er á jörðinni. Þar er jarðvegurinn skíra gull, það er að skilja, frjósemi hans stórauðgar landsbúa. Kvenfólkið þar í landi töfrar með fegurð sinni eða yndislegu bragði, og hvar er dásamlegra vatnsfall til en Nílfljótið? Jafnvel leðjan, sem það flytur með sér í vatnavöxtum, frjóvgar akrana, svo að þeir þrautalaust veita þúsundfalt meiri uppskeru en þeir akrar, sem annars staðar eru ræktaðir með mestu fyrirhöfn. Heyrið það, sem skáld eitt kvað til Egiptalandsmanna, þegar hann varð að skilja við landið: /# Auðsæl Nílelfur yður veitir dag hvern dýrar gjafir; frjóvgandi fljót úr fjöllum hinnig yðar vegna veltur. Hrynja tár mín, er eg héðan sný, þung sem elfar unnir, því ég sorgbitinn við sveitir fagrar skil að skapa dómi. #/ Ef litið er til eyjar þeirrar, er myndast af tveimur hinum stærstu ósum Nílfljótsins, hversu iðgræn er hún, hversu fjöllit af ótal glitrandi blómum, hvílíkt ógrynni er þar að sjá, bæði borga, þorpa, vatnsskurða og ótal annarra farsællegra hluta. En ef litið er á hinn veginn til Eþíópíu, hversu margt er þar aðdáanlegt! Hinum skrúðgrænu engjateigum, sem eru umflotnir af svo mörgum vatnsrennum, get ég ekki líkt við annað betur en skínandi smaragðsteina í silfurumgjörðum. Og er ekki Kairó hin mesta, fjölmennasta og auðugasta borg í heimi? Hversu skrautleg eru húsin, bæði þau, sem stjórnin og einstakir menn eiga. En ef þið komið til pýramíðanna, þá verðið þið gagnteknir af undrun og standið eins og agndofa, þegar þið sjáið þessi feikna steinbákn, hlaðin upp úr heljarbjörgum, nema við skýin. Hljótið þið að játa, að Faraóar þeir, er höfðu svo mikinn mann- og fjárafla til að reisa þau, báru langt af öllum hinum seinni konungum jarðarinnar, bæði að stórmennsku og hugviti, þar sem þeir létu eftir sig slíka varða til minningar um sig. Þessi minnismerki, sem eru svo gömul, að fróðum mönnum ber ekki saman um, nær þau hafi verið reist, eru enn þá til og munu haldast um eilífð. Að ég ekki nefni sæborgir Egiptalands, Damiette, Rósette og Alexandríu, því þangað sækir mesti grúi manna alls konar korntegundir, léreft og aðra hluti, sem eru til gagns eða skemmtunar. Ég segi þetta af eigin reynslu, því ég hef dvalið þar mörg ár æsku minnar og mun sá tími sælastur ævi minnar.“ 166. NÓTT. Föðurbræður mínir voru því samdóma, er faðir minn sagði um Nílfljótið, Kairó og Egiptaland, en mér stóð það svo lifandi fyrir hugskotssjónum, að ég fékk ekki sofið um nóttina. Skömmu síðar létu föðurbræður mínir í ljósi við föður minn, hve mikið þeim hefði fundizt til um lýsingu hans á Egiptalandi, og slógu þeir upp á því við hann, að þeir skyldu allir takast þangað ferð á hendur. Tók hann vel undir það, og með því að þeir bræður voru auðugir kaupmenn, réðust þeir í að hafa með sér varning til sölu. Jafnskjótt sem ég varð þess áskynja, að þeir bjuggust til ferðar, fór ég til föður míns og beiddi hann grátandi, að lofa mér með sér, og fá mér í hendur nokkurn varning, sem ég mætti sjálfur selja. Svaraði hann því, að ég væri of ungur til svo erfiðrar ferðar, kvaðst hann þar að auki vera sannfærður um, að ég mundi illt af hljóta. En ekki dró það minnstu vitund úr farfýsi minni, og fyrir milligöngu föðurbræðra minna hafði ég út leyfi til að fara með þeim til Damaskus, og vera þar meðan þeir færu leiðar sinnar til Egiptalands. Faðir minn kvað margt fagurt vera að sjá í Damaskus, og skyldi ég láta mér lynda að fara þangað og lengra ekki. Lét ég hann ráða þessu, svo ákaft sem mig langaði til Egiptalands. Vér lögðum af stað frá Mússúl, lögðum leið um Mesópótamíu, fórum yfir Efrat og komum til Aleppó, og vorum þar tvo daga. Því næst héldum vér til Damaskusborgar og brá mér vel við að sjá hana; fórum vér þar allir til gestaherbergis nokkurs. Nú var ég kominn í stóra, fólksmarga og glæsilega borg; vorum vér þar nokkra daga og skoðuðum hina inndælu aldingarða, er liggja í kringum hana, og bar oss saman um, að það væri rétthermt, sem sagt er: að Damaskus liggi mitt í paradís. Loksins fóru föðurbræður mínir að hugsa til ferða, en fyrst seldu þeir varning þann, er ég átti, mér til svo mikils ábata, að ég græddi fimm hundruð á einu hundraði, og varð ég stórglaður við svo mikið fé. Föðurbræður mínir og faðir minn skildu mig því næst eftir í Damaskus og fóru leiðar sinnar. En er þeir voru farnir, gætti ég þess vandlega, að eyða fé mínu ekki til óþarfa. Að vísu leigði ég mér skrautlegt hús hjá gimsteinasala nokkrum; var það allt gert af marmara, og voru á það dregnar laufmyndir með gullnum og himinbláum lit; fylgdi því og aldingarður með hinum fegursta gosbrunni. En ekki vandaði ég svo búnað íbúðarinnar að innan, sem jafn skrautlegu húsi hæfði, en þó svo, að í minni stöðu mátti fullvel sæma; hafði ég þjóna, ekki allfáa, og hélt mig virðulega, veitti kunningjum mínum hjá mér eða þeir veittu mér, og gekk á því meðan ég beið afturkomu föður míns til Damaskus. Engin ástríða glapti rósemi mína og viðkynning góðra manna var öll mín skemmtun. Einn dag sat ég fyrir utan dyrnar á húsi mínu til þess að anda að mér hreinu, hressandi lofti; þá kom til mín kona vel búin og fagursköpuð, að því er mér virtist; spurði hún mig, hvort ég hefði ekki vefnað til sölu, og gekk inn í hús mitt. 167. NÓTT. Þegar ég sá hana fara inn í hús mitt, gekk ég undir eins á eftir henni, lokaði dyrunum og leiddi hana inn í sal einn og bauð henni sæti: „Göfuga frú!“ tók ég til máls, „ég átti vefnað, sem vert hefði verið að sýna yður, en því er verr, að ég hef ekkert af honum, sem stendur.“ Þá tók hún blæjuna frá andliti sínu og var það svo afbragðs frítt, að í brjósti mínu tóku að hreyfa sér tilfinningar, er ég aldrei fyrr hafði þekkt. „Ég þarf einskis vefnaðar,“ mælti hún, „ég kom ekki hingað vegna annars en yðar sjálfs, til þess að vera hjá yður í kvöld, ef þér eruð ekki vant við látinn, og geri ég mig ánægða með léttan kvöldverð.“ Þetta ævintýri fekk mér mesta fagnaðar og skipaði ég þjónum mínum að bera vín og ýmiskonar aldin á borð. Snæddum við og drukkum og gömnuðum okkur fram á miðnætti, og hef ég enga sælli nótt lifað, það sem af er ævinnar. Morguninn eftir ætlaði ég að lauma tíu sekkínum í lófa hinnar fögru konu, en hún hnykkti aftur hendinni og mælti: „Ég kom ekki hingað af ágirnd, og styggið þér mig með þessu, því svo er mér fjarri skapi að þiggja fé af yður, að ég vil heldur að þér þiggið af mér, ella mun ég ekki oftar koma á yðar fund.“ Tróð hún þá upp á mig tólf sekkínum og kvaddi mig svo mælandi: „Bíðið mín í þrjá daga og mun ég á þriðja degi koma eftir sólarlag.“ Ég fann vel á mér, að hún hafði hjarta mitt á burt með sér. Hún kom aftur á tilteknum tíma og fagnaði ég henni svo vel, sem vænta má af þeim, er þráir af óðfúsri ást. Leið kvöldið og nóttin allt eins og í fyrra skiptið, og lofaði hún morguninn eftir að koma innan þriggja daga, en ekki fór hún fyrr en ég hafði þegið af henni tíu sekkínur. En er hún kom í þriðja sinn og vínið var tekið að svífa á hana, mælti hún: „Hvernig lízt yður á mig? Er ég ekki falleg og skemmtileg?“ Svaraði ég þá: „Þetta þykir mér óþarfa spurning, þar sem ég hef sýnt yður svo margfaldan vott elsku minnar. Ég er frá mér numinn af því að vera unnusti yðar, þér eruð drottning mín, þér eruð öll sæla lífs míns.“ Þá mælti hún: „Ég veit fyrir víst, að þér munduð ekki tala slíkt, ef þér hefðuð séð eina af vinkonum mínum, sem bæði er fríðari og yngri en ég, og svo glaðlynd, að hún getur komið hinum þunglyndasta manni til að hlæja. Ég verð að koma með hana; ég hef sagt henni frá yður, og brennur hún af löngun eftir að sjá yður. Hefur hún beðið mig að gera sér það til eftirlætis, en ég hef ekki þorað að verða við tilmælum hennar fyrr en ég talaði við yður.“ „Gerið sem þér viljið,“ anzaði ég, „en hversu mjög sem þér lofið vinkonu yðar, þá er hjarta mitt yður áhangandi, þrátt fyrir alla fegurð hennar, og það svo fast, að ómögulegt er að slíta það frá yður.“ „Varið yður,“ mælti hún, „ég mun leiða elsku yðar í þunga freistni.“ Þegar við kvöddumst um morguninn, fékk hún mér fimmtíu sekkínur. „Munið það,“ mælti hún, „að innan tveggja daga kemur til yðar nýr gestur og búist til að fagna honum vel. Við munum koma um sama leyti og ég er vön að koma, eftir sólarlag.“ Lét ég svo á hinum ákveðna degi prýða salinn og efna til góðrar máltíðar. 168. NÓTT. Ég kvaldist af óþolinmæði meðan ég beið eftir konunum, en um dagsetur komu þær og tóku blæjurnar frá andliti sínu. Svo sem ég hafði orðið frá mér numinn af fegurð konunnar fyrri, varð ég þó enn hugfangnari af vinkonu hennar. Andlit hennar var allt við sig og fullkomið, með fegurstu litaskiptum, og voru augu hennar svo skær, að ég þoldi varla ljóma þeirra. Ég þakkaði henni sóma þann, er hún sýndi mér með því að koma á minn fund, og beiddi hana að virða á betra veg, ef viðtökurnar færu ekki eftir verðleikum hennar. Svaraði hún þá: „Sleppið allri óþarfa hæversku, og ætti betur við, að ég talaði svo til yðar, þar sem þér leyfðuð vinkonu minni að taka mig með sér. En fyrst þér leyfið mér að vera hér, þá skulum við ekki um annað hugsa en að skemmta okkur.“ Ég hafði áður skipað, að jafnskjótt sem konurnar kæmu, skyldi reiða fram mat og vín, og settumst við til borðs. Hinn nýi gestur minn sat andspænis mér, og horfði án afláts á mig síbrosandi. Ég fékk ekki staðizt þessi sigrandi augu, og tók hún hjarta mitt, svo ég kom engri vörn fyrir. En jafnframt sem hún innblés mér ástinni, glæddist hún hjá sjálfri henni, og sagði hún mörg blíðmæli við mig hispurslaust. Konan, sem ég hafði kynnzt fyrr við, hafði augu með okkur, hló í fyrstunni og mælti: „Ég sagði yður alténd, að yður mundi lítast vel á vinkonu mína, og hafið þér nú þegar rofið trúnaðareiðinn, sem þér unnuð mér.“ Ég svaraði líka hlæjandi: „Elskan góða, þá mættuð þér kvarta undan mér, ef ég ekki sýndi kurteisi tiginni konu, sem þér hafið komið með í hús mitt, og mættuð þið þá báðar ámæla mér fyrir, að ég ekki kynni að fagna gestum mínum.“ Héldum við nú áfram að drekka og jafnframt því sem vínið sveif á okkur, fórum við, hin nýkomna kona og ég, að gera okkur svo dælt hvort við annað, að vinkona hennar fylltist brennandi afbrýði. Hún stóð upp og sagði um leið og hún gekk út, að hún mundi undir eins koma aftur; en rétt á eftir bliknaði hin fagra kona í framan, sem eftir var inni hjá mér, og fékk ógurlegt krampakast; kallaði ég á menn til hjálpar henni, en hún andaðist samstundis í faðmi mínum. Gekk ég undir eins út og sögðu þjónar mínir, að hin konan væri farin burt. Grunaði mig því, að hún mundi valda hinum sviplega dauða vinkonu sinnar. Enda hafði hana ekki skort illsku né lagkænsku til að byrla henni eitur í síðustu skálinni, sem hún rétti henni. Féllst mér mikið um atburð þenna, og vissi ég eigi, hvað úr skyldi ráða, eða hvað um mig mundi [1388.png: ...lét ég taka upp eina af marmarahellum þeim, er lagðar voru yfir húsagarðinn] verða. Hugsaði ég, að ég mætti engum tíma eyða til ónýtis; lét ég því við tunglskin sem hljóðlegast taka upp eina af marmarahellum þeim, er lagðar voru yfir húsagarðinn; lét ég greftra líkið þar, og leggja helluna í samt lag. Þvínæst klæddist ég ferðafötum, tók alla peninga mína, lokaði dyrunum, innsiglaði þær og galt gimsteinasalanum fyrirfram eins árs húsaleigu; beiddi ég hann að geyma lyklana og sagði honum, að ég yrði í skyndingu að fara til föðurbræðra minna í Kairó. Síðan kvaddi ég hann og lagði af stað með fylgdarmönnum mínum. 169. NÓTT. Ég náði farsællega til Kairó og bar það fyrir við föðurbræður mína, sem furðuðu sig á komu minni, að ég hefði ráðizt í ferð þessa út úr leiðindum og áhyggjum, af því ég ekkert hefði frétt til þeirra. Fögnuðu þeir mér vel og lofuðu að sjá svo um, að faðir minn fyrirgæfi mér ferð þessa, er ég hafði farið í óleyfi hans. Ég bjó í sama gestaherbergi og varð skjótt kunnugur öllu því, sem var að sjá í Kairó. Eftir að þeir höfðu selt varning sinn, bjuggust þeir til heimferðar, en af því mig langaði til að sjá meira af Egiptalandi, fór ég á laun til gestaherbergis nokkurs, sem langt var frá því, er þeir dvöldu í, og varð þeim ekki samferða. Leituðu þeir mín vandlega og fundu hvergi; héldu þeir því, að ég mundi hafa iðrazt eftir að hafa farið til Kairó gegn vilja föður míns, og þess vegna horfið aftur til Damaskus; fóru þeir af stað í þeirri von, að þeir mundu hitta mig þar. Ég dvaldi nú þrjú ár í Kairó til þess að seðja forvitni mína á því, að sjá öll furðuverk Egiptalands. Um þenna tíma sendi ég gimsteinasalanum í Damaskus húsaleigu, og fór þangað loksins með þeim ásetningi, að dvelja þar nokkur ár. Gimsteinasalinn tók mér vingjarnlega og fylgdi mér til húss míns og var innsiglið fyrir því óhaggað. Fór ég inn, og var þar allt eins og ég skildi við það. Þegar salurinn var sópaður og þveginn, sem ég hafði snætt í með konunum, fann einn af þjónum mínum hálsmen úr gulli með tíu stórum og fögrum perlum; fékk hann mér það, og kannaðist ég við, að það var hið sama, sem hin unga kona hafði borið, er drepin var með eitrinu. Skildi ég, að það mundi hafa dottið af hálsi hennar, svo að ég tók ekki eftir. Ég gat ekki horft á það ógrátandi, því ég minntist hinnar elskulegu konu, er ég hafði séð deyja svo hryggilegum dauða; braut ég menið saman og stakk því í barm minn. Þegar ég hafði hvílt mig nokkra daga eftir hina erfiðu ferð, fór ég að leita upp fornvini mína; hugsaði ég ekki um annað en skemmtanir, og var allt fé mitt upp gengið fyrr en ég vissi af. Í vandræðum þessum réði ég af að selja heldur menið en nokkuð af húsgögnum mínum; fór ég því með það til kauptorgs, brá þar kallara nokkrum á einmæli, sýndi honum dýrgrip minn og beiddi hann að sýna gimsteinakaupmönnum. Maðurinn varð hlessa á fegurð hálsmensins, virti það lengi fyrir sér og mælti: „Enn hafa kaupmenn vorir aldrei séð neitt svo dýrmætt. Þeir munu verða stórglaðir og bjóða hver í kapp við annan.“ Að svo mæltu fylgdi hann mér til sölubúðar einnar; vildi svo til, að það var búð húsbónda míns; þar beiddi hann mig að bíða sín. Meðan hann með mestu íbyggni gekk úr einni búðinni í aðra og bauð hálsmenið til kaups, settist ég á tal við gimsteinasalann, sem varð feginn að finna mig. Þegar kallarinn kom aftur, veik hann mér afsíðis, en í stað þess að bjóða í minnsta lagi tvö þúsund sekkínur fyrir menið, sór hann mér, að enginn vildi gefa meira en fimmtíu, því perlurnar væru sviknar. Ég hafði ekkert vit á perlum og trúði því manninum; kvaðst ég treysta honum og öðrum sem betra skynbragð hefðu á þeim, og skyldi hann færa mér peningana undir eins. En kallarinn hafði boðið mér fimmtíu sekkínur fyrir hönd einhvers hins ríkasta gimsteinasala á kauptorginu, til þess að komast eftir, hvort ég vissi hið sanna verð mensins. Óðar en kallarinn hafði sagt honum, hverju ég svaraði, fór hann með honum til lögreglustjóra, sýndi honum menið og mælti: „Herra! Meni þessu hefur verið stolið frá mér, og þjófurinn, sem hefur tekið á sig kaupmanns gervi, er svo ósvífinn, að hann býður það hér til kaups og er sjálfur á torginu. Hann lætur sér nægja fimmtíu sekkínur fyrir þá gersemi, sem er tvö þúsund sekkína virði; sýnir það augljóslega að hann er þjófur að meninu.“ Lögreglustjórinn lét jafnskjótt taka mig fastan og leiða mig fyrir sig; spurði hann mig, hvort ég hefði ætlað að selja menið á kauptorginu; kvað ég já við og spurði hann þá, hvort ég hefði ætlað að láta það á fimmtíu sekkínur. En er ég hafði játað því, mælti hann í háði: „Gefið honum iljabarning; hann mun fljótt játa, að hann er ekki annað en falsari, þó hann sé í fallegum kaupmanns fötum. Lemjið hann þangað til hann meðgengur.“ Hin hörðu slög knúðu mig loksins til að segja ósannindi, og játaði ég því, þvert á móti sannleikanum, að ég hefði stolið meninu; lét þá lögreglustjórinn óðara höggva af mér höndina. Varð mikill þys af þessu á kauptorginu, og jafnskjótt sem ég var kominn heim, kom húseigandinn og mælti: „Sonur sæll, þú virðist vera skynsamur og vel uppalinn unglingur, hvernig gaztu þá fengið af þér að auðvirða þig á öðru eins verki og þessu, sem mér er sagt að þú hafir framið? Þú hefur sjálfur sagt mér af efnahag þínum, og efast ég ekki um, að svo muni vera, sem þú sagðir, en því beiddirðu mig ekki um fé? Ég mundi fúslega hafa lánað þér. En eins og nú er komið, get ég ekki lengur þolað þig í húsum mínum; vertu þér því úti um annan bústað.“ Mér var mesta skapraun að orðum hans, og beiddi ég hann grátandi að lofa mér að vera hjá sér í þrjá daga. „Æ, hvílíkt ólán, hvílík svívirðing,“ kallaði ég upp, „á ég að voga að koma aftur til Mússúl? Mundi ég geta sannfært föður minn um sakleysi mitt með öllu því, er ég færi mér til réttlætingar?“ 170. NÓTT. Þremur dögum eftir að þessi óhamingja hafði hent mig, brá mér illa við, er húseigandinn og flokkur lögregluþjóna komu með kaupmanni þeim, er ranglega hafði ákært mig fyrir stuld á hálsmeninu. Ég spurði, hvort erindi þeirra væri, en í stað þess að svara mér, bundu þeir mig, kefluðu mig og hundskömmuðu mig; sögðu þeir, að borgarstjórinn í Damaskus ætti menið, hefði hann misst það fyrir þremur árum, og ein af dætrum hans horfið um sama leyti. Nú megið þið nærri geta, hvernig mér hafi orðið við þessa sögu. Allt fyrir það einsetti ég mér að segja borgarstjóranum sannleikann og eiga á hættu, hvort hann fyrirgæfi mér eða fyrirdæmdi mig. Það þótti mér góðs viti, er ég var leiddur fram fyrir hann, að hann horfði vorkunnsamlega til mín og lét leysa mig úr böndum. Þegar hann hafði spurt mig, hvort ég væri sá, sem bauð perlumenið til kaups, og ég hafði játað því, tók hann þannig til máls: „Ég er viss um, að hann hefur ekki stolið því, og fær mér undrunar, að honum hefur verið slíkur óréttur gjör.“ Við þetta óx mér hugur og mælti ég: „Herra! Ég sver yður, að ég er með öllu saklaus, og það er sannfæring mín, að hálsmenið hafi aldrei verið eign ákærandans; hef ég aldrei séð hann fyrr, og er það illmennsku hans að kenna, að ég hef orðið fyrir svo óviðurkvæmilegri meðferð. Að vísu hef ég játað stuldinum á hendur mér, en það var fyrir eintómar pyndingar og af ástæðu einni, sem ég skal segja yður, ef þér viljið hlýða á.“ Þá mælti borgarstjórí: „Nú veit ég svo mikið, að yður skal ekki verða synjað alls þess réttar, sem þér eigið heimting á. Dragið hinn lýgna sakarábera burt, og skal hann að vörmu spori þola hina sömu refsingu, og hann hefur bakað unglingi þessum, sem ég veit að er saklaus.“ Skipun þessari var undir eins fullnægt. Eftir það lét borgarstjóri alla, sem viðstaddir voru, ganga út og mælti við mig: „Sonur, seg mér án ótta og undandráttar, hvernig kom hálsmenið í þínar hendur?“ Sagði ég honum það og gat þess, að ég hefði heldur viljað heita þjófur, en segja frá hinum hryggilega atburði. Þegar ég var þagnaður, kallaði borgarstjórinn upp: „Mikli drottinn! Þínar ráðsályktanir eru óskiljanlegar, og oss ber að taka þeim möglunarlaust; með djúpri auðmýkt tek ég mótlæti því, sem þér hefur þóknazt að leggja á mig.“ Því næst veik hann sér að mér og mælti: „Sonur, fyrst þú hefur sagt mér tildrög óhamingju þinnar, sem fær mér mikillar hryggðar, skal ég segja þér frá mínu óláni. Vita skaltu að báðar konurnar, sem þú sagðir mér frá, voru dætur mínar. 171. NÓTT. Sú konan, sem fyrst var svo ósvífin, að leita á fund þinn, var elzt allra dætra minna. Ég hafði gift hana bróðursyni mínum í Kairó, en hann andaðist og kom hún aftur til mín, spillt af allskonar ósiðum, er hún hafði lært á Egiptalandi. Áður en hún kom, hafði yngri systirin, sem dó svo hörmulega í faðmi þínum, verið skynsöm og hegðað sér svo, að ég gat ekkert að fundið. En eldri systirin leiddi hana smámsaman afvega, þangað til þær voru báðar orðnar jafnspilltar. Þegar ég saknaði hennar daginn eftir, um leið og ég settist til borðs, og spurði eftir henni, tók hin eldri að gráta beisklega, svo að ég bjóst ekki við góðu. Lagði ég fast að henni, að hún skyldi segja mér sannleikann, og svaraði hún þá grátandi: „Faðir minn, ég veit ekki annað en að hún systir mín gekk út í gær í beztu fötunum sínum með perlumenið og er ekki komin enn.“ Lét ég þá leita að dóttur minni um alla borgina, og kom fyrir ekki, en hin eldri harmaði og grét óaflátanlega dauða systur sinnar og iðraðist hún vafalaust eftir hina óstjórnlegu afbrýðisemi; smakkaði hún ekki mat og leiddi þannig hina hryggilegu ævi sína til lykta. Þetta er hlutskipti manna, svona er ólánið, sem yfir þeim vofir,“ mælti borgarstjórinn enn fremur, „en úr því við erum báðir jafn ólánsamir, þá látum okkur bera harma okkar sameiginlega og aldrei skilja. Ég gef þér til eiginkonu hina þriðju dóttur mína, sem er yngri og fríðari en systur hennar, og ólík þeim í dagfari sínu; munuð þið eiga skap saman; upp frá þessu er hús mitt þín eign, og eftir mig látinn takið þið bæði allan arf.“ „Herra!“ svaraði ég, „ég er hreint forviða af allri góðsemi yðvarri og ég mun aldrei nógsamlega fá vottað yður þakklátsemi mína.“ „Sleppum því,“ mælti hann. „við skulum ekki eyða tímanum með fánýtu hjali.“ Því næst lét hann sækja vitni og fór giftingin fram viðhafnarlaust. Hann gerði og mér í hag upptækar eigur gimsteinasalans, er ranglega hafði ákært mig; voru þær töluverðar. Vitið þér, sem eruð hér eins og heimamaður, hvert álit borgarstjórinn hefur á mér. Vona ég nú að þér fyrirgefið mér ókurteisi mína, að ég í sjúkleika mínum rétti yður vinstri höndina í stað hinnar hægri.“ „Svona var sagan sem hinn ungi maður frá. Mússúl sagði mér,“ mælti Júðalæknirinn við soldáninn í Kasjgar. „Ég var í Damaskus þangað til borgarstjórinn dó, og með því ég var ungur, er það gerðist, réðist ég í langferðir, ferðaðist um Persaland og komst alla leid til Indíalands; loksins tók ég mér bólfestu í höfuðborg ríkis yðvars og leik ég hér læknislist mína við góðan orðstír.“ Soldáninum í Kasjgar þótti saga þessi að vísu merkileg, en ekki eins undrunarverð og krypplingsins; gaf hann því ekki heldur Júðalækninum líf, heldur vildi hann láta hengja þá alla fjóra. Þá féll skraddarinn fram fyrir hann, beiddi hann um frest og mælti: „Úr því yðar hátign hlýðir fúslega á skemmtilegar sögur, þá mun yður ekki líka illa sú, er ég nú ætla að segja.“ „Ég skal að vísu hlýða á hana,“ anzaði soldán, „en vonastu ekki eftir lífgjöf, nema þú segir sögu, sem er skemmtilegri en krypplingsins.“ Tók þá skraddarinn óhræddur til frásagna: Sagan er skraddarinn sagði „Herra! maður nokkur hér í borginni bauð mér fyrir tveimur dögum í veizlu eina, er hann hélt vinum sínum í gær; fór ég þangað á tilteknum tíma og var þar nær tuttugu manns fyrir. Vér biðum eftir húsbóndanum, sem var genginn út erinda sinna, en hann kom skjótt og fylgdi honum ungur maður útlendur, vel búinn og fríður sýnum, en haltur. Stóðum vér þá allir upp húsbóndanum til virðingar; buðum vér útlendingnum að setjast hjá oss í legubekkinn. Þáði hann það, en í því hann var að setjast niður, varð honum litið til rakara eins, sem var í boðinu; hrökk hann þá aftur snúðugt og ætlaði að fara út. Húsbóndinn undraðist þetta, aftraði honum og mælti: „Hvert ætlið þér? Ég kom með yður hingað, til þess þér skylduð vera í veizlu, sem ég held vinum mínum, en jafnskjótt sem þér eruð kominn inn, viljið þér fara burt.“ Hinn ungi útlendingur mælti þá: „Fyrir guðs sakir, haldið mér ekki aftur, lofið mér að fara. Það fer um mig hryllingur, þegar ég horfi á rakarann þarna, viðurstyggðina þá. Þó hann sé fæddur í því landi, þar sem allir menn eru hvítir, er hann samt líkur blökkumanni; en sálin í honum er þó enn svartari en andlitið.“ 172. NÓTT. Þegar vér heyrðum þetta, urðum vér forviða og fengum illan hug til rakarans, þó vér ekki vissum, hvort hinn ungi útlendingur hefði rétt að mæla. Kváðum vér upp úr og sögðumst engan mann þola við borð vort, sem svo viðbjóðslega væri lýst. Húsbóndinn beiddi þá útlendinginn að segja, hvað honum gengi til að hata rakarann, og svaraði þá hinn ungi maður: „Herra! Þér skuluð vita, að upp á þenna bölvaða rakara á ég það, að ég er haltur, og af hans völdum hefur mig hent hið grimmasta ólán, sem hugsazt getur. Hef ég því svarið, að flýja alla staði, þar sem hann er, og dvelja í engri borg, sem hann býr í. Þess vegna fór ég frá Bagdad og skildi hann þar eftir, og fór ég hina löngu leið hingað til þess að taka mér bólfestu í borg þessari mitt í hinu stóra Tattaralandi, því ég vonaði, að hér mundi hann aldrei koma fyrir mín augu. Þvert á móti von minni hitti ég hann hér og verð ég því, þó mér sé nauðugt, að synja mér þeirrar sæmdar, að njóta með ykkur fagnaðarins. Ég ætla að fara úr borginni þegar í dag, og reyna að fela mig einhversstaðar, þar sem hann ekki verður á vegi mínum.“ Að svo mæltu ætlaði hann að fara, en húsbóndinn og vér gestirnir lögðum fast að honum og beiddum hann að vera kyrran og segja oss, af hverju andstyggð hans á rakaranum væri sprottin. Hinn ungi maður lét til leiðast, settist á legubekkinn og sneri bakinu að rakaranum, til þess að sjá hann ekki; því næst sagði hann sögu sína á þessa leið: „Faðir minn var göfugur maður í Bagdad og borinn til æðstu embætta, en þrátt fyrir það kaus hann heldur að lifa í kyrrð en njóta allra þeirra virðinga, er hann átti kost á. Ég var einbirni hans, og er hann andaðist, skorti mig eigi aldur né þroska til að ráða hinum miklu fjármunum, er hann lét mér eftir sig. Fór ég svo vel með auð minn, að allir menn virtu mig. Engar ástríður höfðu enn þá hreyft sér hjá mér, og fór því svo fjarri, að ég væri gjarn til ásta, að ég, þó skömm sé frá að segja, forðaðist alla viðkynning við konur. Einn dag, er ég var úti á stræti, sá ég koma á móti mér fjölda kvenna; beygði ég þá út af leið minni inn í annað stræti, til þess að verða ekki á vegi þeirra; settist ég þar á bekk einn fyrir utan húsdyr. Andspænis mér var gluggi, og stóð fyrir neðan hann ker með fegurstu blómum í, og varð mér starsýnt á. Í sama vetfangi var lokið upp glugganum, og sá ég þá unga mey, sem því nær blindaði augu mín með ljóma fegurðar sinnar, og um leið og hún döggvaði blómin með hendi sinni, sem var hvítari en alabastur, horfði hún á mig brosandi, og leizt mér nú þeim mun betur á hana, sem ég áður hafði haft óbeit á kvenfólki. En er hún hafði vökvað blómin, renndi hún töfrandi ástaraugum til mín, svo að hjarta mitt varð gagntekið; síðan lokaði hún glugganum og skildi við mig í svo ringluðu og órósömu hugarástandi, að því verður eigi með orðum lýst. Í sama bili heyrði ég háreysti í strætinu, og kom ég við það til sjálfs mín; stóð ég þá upp og litaðist um. Sá ég æðsta dómara borgarinnar koma ríðandi múlasna og fylgdu honum fimm eða sex þjónar; fór hann af baki hjá húsinu, þar sem yngismærin hafði lokið upp glugganum, og gekk þar inn; réði ég af því að hann mundi vera faðir hennar. Þegar ég kom heim til mín, voru skapsmunir mínir harðla frábrugðnir því, sem þeir voru, þegar ég gekk út; ég var nú altekinn af ástríðu, sem var því ákafari, sem ég aldrei hafði orðið var við hana fyrr. Ég lagðist til hvíldar og var hitasótt í blóði mínu. Olli það mikilli hryggð á heimili mínu, og margir ástvinir mínir, sem urðu áhyggjufullir út af þessum snögglegu veikindum, komu til mín og spurðu mig, hvernig á þeim stæði, en ég var svo hygginn, að ég þagði yfir því. Urðu þeir því hræddir um mig og fengu læknarnir alls ekki hughreyst þá, því þeir þekktu ekki sjúkleika minn, og versnaði mér af meðulum þeirra. Tóku menn að örvænta mér lífs, en þá vildi svo til að gömul kona, sem vinir mínir þekktu, heyrði talað um sjúkleika minn og kom hún til mín. Hún virti mig gaumgæfilega fyrir sér og spurði mig út í æsar; sá hún hvað sjúkleikanum mundi valda. Eftir tilmælum hennar gengu allir út úr herberginu, sem viðstaddir voru, og þegar við vorum tvö ein, settist hún við höfðalagið og mælti: „Þér hafið til þessa þverskallazt við að segja orsakir sjúkleika yðar; nú þurfið þér ekki að segja mér þær, því ég er svo reynd, að ég þekki þær, þó þér ekki segið mér, og ekki munuð þér bera á móti því, að þér eruð sjúkur af ást. Ég skal gera yður alheilan af meini þessu, ef þér segið mér, hver sú er, sem bar gæfu til að sigra svo harðgert hjarta, sem yðar er, því þér eruð enginn kvenna vinur kallaður, og hafa fleiri tekið eftir því en ég. En nú er það fram komið, er ég sá fyrir, og þykir mér vænt um, að mér gefst tækifæri til að hjálpa yður úr vandræðum þessum með minni milligöngu.“ 173. NÓTT. Þegar gamla konan hafði þannig talið um fyrir mér, þagnaði hún, en þó mér fyndist mikið um orð hennar, þorði ég ekki að birta henni hugskot mitt; svaraði ég því engu, en varpaði öndinni mæðilega og sneri mér að henni. „Komið þér yður ekki að því að tala,“ mælti hún, „fyrir uppburðarleysi eða tortryggni? Efist þér um, að ég geti staðið við orð mín? Ég gæti nefnt ótal unga menn af kunningjum yðar, sem ég hef hjálpað úr samkyns vandræðum.“ Hin góða kona hélt þannig áfram að tala til mín og kom mér loksins til að ljúka munni sundur, og sagði ég henni, hvað að mér gengi og hvernig ævintýri mitt hefði atvikazt. Ég lofaði henni öllu fögru, ef hún gæti komið mér í mjúkinn hjá hinni fögru mey. Svaraði hún þá: „Sonur sæll, ég þekki hana, sem þér talið um, og eigið þér kollgátuna, að hún er dóttir æðsta dómarans í borginni. Mér þykir ekki kyn, þó þér elskið hana, því hún er hin fegursta og elskulegasta mær í Bagdad, en hitt fær mér áhyggju, að hún er stórlát, og er örðugt að fá hana í tal. Auk þessa vitið þér, hversu ríkt valdsmenn vorir ganga eftir, að hinna hörðu laga sé gætt, er halda konum í þungbæru ófrelsi, og þeim mun strangari eru þeir á sínum eigin heimilum, en dómari sá, er þér sáuð, tekur þó öllum öðrum fram í þessu. Með því að þeir ávallt innræta dætrum sínum, að það sé stórglæpur að láta karlmann sjá sig, þá trúa þær því svo fastlega, að ef þær einhvern tíma ganga út, þá hafa þær ekki augun af veginum, sem þær ganga á. Að vísu hygg ég, að dóttir æðsta dómarans sé ef til vill ekki svo skapi farin, en samt er ég hrædd um, að ekki verði minni örðugleikar af hennar hálfu en föður hennar. Hefði drottni þóknazt að láta yður elska einhverja aðra, mundi mér hafa veitt allt hægra. Ég skal samt beita allri kænsku minni, en engu mun ég koma áleiðis, nema ég hafi tímann fyrir mér; meðan á því stendur, skuluð þér ekki láta hugfallast, heldur treysta mér.“ Gamla konan skildi þá við mig þungt hugsandi út af örðugleikum þeim, er hún ræddi um, og vonlausan um, að hún mundi nokkru áorka. Kom hún daginn eftir og sá ég á henni, að hún kom ekki með góðar fréttir. „Sonur sæll,“ mælti hún, „ég hef getið rétt til, og á ég við meira að stríða en aðgætni föður hennar. Þér elskið kaldgeðjaða mey, og hefur hún gaman af að blása brennandi ást í brjóst hverjum þeim, sem töfrast lætur af fegurð hennar. Hún hlýddi ljúflega á mig, meðan ég var að segja henni frá kvölum þeim, er þér þolið hennar vegna, en jafnskjótt sem ég ympraði á því, að hún skyldi leyfa yður að koma til sín, svo að þér mættuð tjá henni ást yðar, þá hvessti hún augun á mig hræðilega og mælti: „Þú ert furðu djörf, að ætla mér slíkt, og banna ég þér að koma nokkurn tíma fyrir mín augu, ef þú minnist á það framar.“ En þér skuluð ekki verða hugsjúkur út af því; það er ekki svo hægt að bola mér frá, og ef yður ekki brestur þolinmæði, þá hygg ég, að ég innan skamms komi öllu mínu fram.“ Er þar stutt frá að segja, gamla konan fór marga ónýtisferð til meyjarinnar stórlátu, og fékk það mér mikillar hryggðar, og versnaði mér svo, að ég varð dauðvona. En þá einmitt, í síðustu forvöð, kom hún og gaf mér aftur líf mitt. „Hugsið nú til mín með góða gjöf,“ hvíslaði hún að mér, „því ég færi yður gleðifregn.“ Orð þessi höfðu undrunarverð áhrif. Ég reis upp í rúminu og svaraði frá mér numinn af fögnuði: „Gjöfina skuluð þér fá; hvað segið þér mér?“ „Ekki verður þetta dauðamein yðar, góði herra!“ anzaði hún, „mun sá fögnuður veitast mér bráðum að sjá yður alheilan og ánægðan. Ég var í gærdag hjá ungfrúnni, sem þér elskið, og hitti ég hana í góðu skapi. Ég setti á mig hryggðarsvip, grét og stundi þungan. „Hvað gengur nú að þér, móðir góð?“ spurði hún. „Æ, tignaða, elskulega ungfrú!“ mælti ég þá, „ég kem núna frá unglingnum, sem ég sagði yður frá fyrir skemmstu. Honum er ekki lífvænt, og mun hann vissulega deyja af ást sinni á yður; það er mikill skaði að honum, það segi ég yður satt, og þér eruð enn svo harðbrjósta.“ Þá svaraði hún: „Ég veit ekki, hvernig ég ætti að valda dauðameini hans? Hvernig hef ég stuðlað til þess?“ „Hvernig?“ mælti ég, „sagði ég yður ekki rétt nýlega, að hann sat andspænis glugga yðar, þegar þér lukuð honum upp til þess að döggva blómin yðar? Hann sá furðuverk fegurðarinnar, sem spegillinn yðar sýnir yður á degi hverjum; upp frá þeirri stund hefur hann verið sjúkur og er nú kominn í þetta aumkvunarverða ástand. 174. NÓTT. Þér munið víst,“ mælti ég enn fremur, „hversu þér átölduð mig, þegar ég sagði yður frá sjúkleika hans, og ætlaði að færa í tal við yður meðal nokkurt honum til bjargar. Ég fór frá yður til hans og versnaði honum um allan helming, er hann sá á mér, að ég ekki mundi færa góð tíðindi; síðan hefur hann verið að fram kominn og veit ég ekki, hvort þér gætuð einu sinni bjargað honum, þó þér vilduð miskunna honum.“ Svo mælti ég, og mýktist hjarta hennar af ótta fyrir því, að þér munduð deyja; hún brá lit og mælti: „Er saga þín sönn? Og er hann svo veikur af eintómri ást á mér?“ Sagði ég víst svo vera, og mælti hún þá: „Er það ætlun þín, að vonin um að finna mig og tala við mig, muni frelsa hann úr háska þeim, sem hann nú er í?“ „Vísast er það,“ svaraði ég, „ég skal gera tilraun ef yður þóknast.“ „Gott og vel,“ mælti hún og stundi þungt við, „seg þú honum, að hann skuli fá að sjá mig, en ekki má hann ætlast til frekara eftirlætis, nema hann vilji ganga að eiga mig og faðir minn samþykki.“ „Tignaða ungfrú,“ mælti ég, „mikil er hjartagæzka yðar. Nú mun ég færa unga manninum þau gleðitíðindi, að hann skuli fá að tala við yður.“ „Ég veit engan hentugri tíma,“ mælti hún, „til þess að veita honum þetta, en næsta föstudag, meðan á hádegis bænagjörð stendur. Skal hann hafa gætur á, nær faðir minn gengur frá húsi sínu til musterisins, og skal hann þá koma til húsdyranna. Ég mun sjá úr glugga mínum, þegar hann kemur, og undir eins hleypa honum inn, en þegar faðir minn kemur heim, verður hann að fara.“ Í dag er þriðjudagur og á föstudaginn munuð þér verða svo heilbrigður, að þér getið farið á fund hennar.“ Meðan gamla konan talaði þannig, fann ég að mér batnaði með hverju orði, og var ég alheill er hún þagnaði. „Takið við þessu,“ mælti ég við hana og rétti henni troðfulla pyngju mína, „ég á yður einni að þakka heilsubata minn, og er fé þessu betur varið en því, er ég hef goldið læknunum, sem ekkert hafa gert annað en að kvelja mig í veikindum mínum.“ Þegar kerling var farin út, var ég svo styrkur, að ég gat staðið upp, og á föstudag kom hún að mér, þar sem ég var að taka til fegursta klæðnað minn. „Ég þarf ekki,“ tók hún til máls, „að spyrja, hvernig yður líði, ég sé það; en ætlið þér ekki að taka laugar áður en þér farið til æðsta dómarans eða réttara sagt, til dóttur hans?“ Svaraði ég því, að það tæki of langan tíma, og að ég ætlaði einungis að gera boð eftir rakara til að skera hár mitt og raka af mér skeggið. Sendi ég þá að vörmu spori einn af þrælum mínum og skipaði honum að sækja rakara, er gerði verk sitt fljótt og vel. Þrællinn kom aftur með ólukku rakarann þarna; heilsaði hann mér og mælti: „Þér lítið út fyrir að vera lasinn, herra!“ Svaraði ég þá, að ég væri nýstaðinn upp úr sótt. Þá segir hann: „Guð varðveiti yður frá öllu illu og hans miskunn fylgi yður ævinlega.“ Þá svaraði ég: „Ég vona, að guð bænheyri yður og kann ég yður þökk fyrir óskir yðar mér til handa.“ „Fyrst yður er batnaður krankleiki yðar,“ mælti hann, „þá bið ég drottinn að varðveita heilbrigði yðar. En segið mér nú: hvað skal gera? Ég kom bæði með skegghnífana og bíldana; á ég að raka yður, eða á ég að taka yður blóð?“ „Ég sagði yður í þessu bili,“ mælti ég, „að ég væri ný staðinn upp úr sótt, og megið þér því skilja, að ég einungis vil láta raka mig. Flýtið yður því og höfum ekki tímann af okkur með óþarfa masi, því það er á mér mesti asi og ég á að vera kominn á einn stað um hádegið.“ 175. NÓTT. Rakarinn var eilífðar tíma að tína tækin upp úr poka sínum og búa hnífana til raksturs. En í stað þess að hella vatni í skálina, tók hann upp lítinn og laglegan hæðarmæli og labbaði næsta seinstígur út í garðinn til að mæla sólarhæðina. Kom hann aftur með hátíðlegri alvörugefni og mælti: „Herra! Ég get glatt yður með þeirri frétt, að í dag er föstudagur, hinn átjándi dagur í mánuðinum Safar, á sexhundrað fimmtugasta og þriðja ári frá því að vor mikli spámaður flýði úr Mekka til Medína, og á sjöþúsundasta og tuttugasta ári í tímabili hins mikla tvíhyrnda Ískanders (Alexanders mikla), og að sólstefna Marz og Merkúríusar táknar það, að þér gátuð ekki valið hentugri tíma en daginn í dag og stundina, sem yfir stendur, til að láta raka yður. En þessi hin sama staða stjarnanna er yður líka hins vegar ills viti, því hún boðar, að þér munið í dag rata í mikinn háska. Að vísu mun yður verða lífs auðið, en yfir yður vofir ólán, sem ekki mun skilja við yður ævilangt. Yður ber að taka því þakklátlega, að ég vara yður við óhamingjunni, og mundi mér þykja illt ef þér yrðuð fyrir henni.“ Nú megið þið nærri geta, hvað mér varð gramt í geði út af því, að vera kominn í hendur svo þvoglsams og malóðs rakara, og svaraði ég í reiði: „Ég hirði hvorki um spár yðar né varnaðarorð; ég hef ekki sent eftir yður, til þess að spyrja yður um stjörnuþýðingar. Þér eruð hingað kominn til að raka mig; gerið annaðhvort að [1399.png: ...hvað er það til, sem ég ekki kann?] raka mig eða snáfa burt, svo ég geti látið sækja annan rakara.“ Svaraði hann mér þá með mestu stillingu, sem þreytti í mér þolrifin: „Því stökkvið þér upp á nef yðar? Þér skuluð vita, að enginn rakari jafnast á við mig, og að þér finnið engan slíkan, hvar sem þér leitið. Þér hafið ekki beðið nema um einn rakara, og þar sem ég er, hafið þér sannkallaðan þúsund véla smið, hinn bezta rakara í Bagdad, margreyndan lækni, skarpvitran efnafræðing, óbrigðulan stjörnuspámann, fullkominn málfræðing, glöggskyggnan hugsunarfræðing, stærðfræðing, sem er heima í mælingafræði, talnafræði, bókstafareikningi og stjörnufræði, sagnfræðing, sem kann sögu allra ríkja í veröldinni upp á sína tíu fingur. Auk þess þekki ég allar greinir heimspekinnar út í hörgul, kann utanbókar öll landslög og lagavenjur. Ég er skáld, húsasmiður, hvað er það til, sem ég ekki kann? Í allri náttúrunni er mér ekkert hulið, og hann faðir yðar sæli, sem ég aldrei minnist á ógrátandi, hann vissi til hlítar, hvílíkur maður ég er. Hann elskaði mig, hældi mér og lofaði mig í hvers manns eyru, eins og hinn mesta mann heimsins. Ég ætla nú að taka ástfóstri við yður af vinsemd og þakklátsemi við hann; ég ætla að taka yður að mér og vernda yður fyrir allri óhamingju, sem himintunglin ógna yður með.“ Svo reiður, sem ég var, gat ég samt ekki annað en hlegið að þvættingi þessum og sagði: „Hafið þér nú ekki bráðum úttalað, bannsett skrafskjóðan? Ætlið þér þá ekki að raka mig?“ 176. NÓTT. „Þér misbjóðið mér, herra,“ anzaði rakarinn, „með því að kalla mig skrafskjóðu; allur heimurinn breytir gagnstætt og kallar mig í heiðurs skyni: „hinn þögla“. Ég átti sex bræður; þá hefðuð þér með öllum rétti mátt kalla skrafskjóður. Sá elzti hét Bakbúk, annar Bakbarah, þriðji Bakhak, fjórði Alkus, fimmti Alnasjar, sjötti Skakabak — það voru ljótu skraffinnarnir. En ég, sem er yngstur okkar bræðra, er ráðsettur og orðfár.“ Hugsið ykkur nú, að þið hefðuð verið í mínum sporum; hvað átti ég að taka til bragðs í slíkum vandræðum? Ég kallaði til bryta míns og sagði: „Gefðu honum þrjá gullpeninga, svo hann fari og láti mig í friði, ég læt ekki raka mig í dag héðan af.“ „Hvað á þetta að þýða?“ segir rakarinn, „ég hef ekki leitað yður upp, heldur hafið þér látið sækja mig, og fyrst svo er, fer ég ekki eitt fet héðan fyrr en ég er búinn að raka yður, það sver ég, svo sannarlega sem ég er rétttrúaður maður. Ég get ekki gert að því, þó þér kannist ekki við verðleika mína, og hvað það snertir, þá lét hann faðir yðar sæli mig njóta meira sannmælis en þér. Í hvert skipti, sem hann gerði boð eftir mér til að taka sér blóð, lét hann mig setjast hjá sér, og þá var sannarlegt yndi að heyra alla þá vizku, sem rann upp úr mér. Hann sat orðlaus af undrun á meðan ég talaði, en þegar ég þagnaði, kallaði hann upp: „Ó, þú óþrjótandi vizkubrunnur, við yðar djúpvitru þekkingu fær enginn jafnast.“ Þá svaraði ég: ”Góði herra, þér heiðrið mig yfir verðleika fram. Ef eitthvað gott dettur upp úr mér, þá þakka ég það því, að þér eruð svo náðugur að vilja hlýða á mig. Yðar örlæti blæs mér í brjóst öllum þeim háleitu hugsunum, sem yður til allrar hamingju geðjast svo vel að.“ Einu sinni varð hann svo frá sér numinn af einni aðdáanlegri ræðu, sem ég hélt, að hann sagði: „Gefið honum hundrað gullpeninga og færið hann í eina af hinum dýrustu skikkjum mínum!“ Fékk ég gjöf þessa samstundis, og stillti ég þá stjörnumátið og sá, að hann var hinn sælasti maður í heimi. Þar á ofan vottaði ég honum þakklátsemi mína með því að setja honum blóðhorn.“ Rakarinn lét ekki sitja við þetta, heldur byrjaði hann nýja þvættings runu, er stóð í rúma hálfa stund. Var ég þá bæði orðinn þreyttur að hlýða á hann og örvænti, þegar ég sá, hversu tíminn leið og ég var engu nær; vissi ég ekki hvað gera skyldi. „Nei!“ hrópaði ég, „það er ómögulegt að nokkursstaðar í heiminum sé til annar maður slíkur sem þér, sem hafið ánægju af að gera mann svo óðan og æfan að maður loksins ekki veit sitt rjúkandi ráð.“ 177. NÓTT. Nú með því að ég hélt, að mér mundi verða mest ágengt, ef ég færi með góðu að þessum djöfullega rakara, þá sagði ég: „Hættið nú [1401.png: Reiðist mér ekki, herra, nú skal ég taka til verka] fyrir guðs sakir þessari viðhafnarlegu orðamælgi og afgreiðið mig í flýti. Ég þarf að fara út í áríðandi erindi eins og ég sagði yður fyrr.“ Að þessum orðum mínum fór hann að hlæja og mælti: „Það væri lofsvert, ef andi vor væri jafnan eins, ef vér ætíð værum hyggnir og skynsamir; nú ef þér eruð mér reiður, þá ætla ég að kenna um það veikindum yðar, sem breytt hafa skaplyndi yðar. Í þessu efni er yður ekki vanþörf á heilræðum, og mun yður ekki reynast annað betra en að feta í fótspor föður yðar og afa; þeir kvöddu mig til ráða um allt, og það þori ég að segja, án alls oflofs, að þeir voru ánægðir með ráðleggingar mínar. Gætið þess, herra, að sjaldan verður nokkru áformi framgengt, nema vitrir menn séu til ráða kvaddir. Máltækið segir, að enginn verði dugandis maður, nema hann leiti ráða hjá dugandis mönnum, og ég er boðinn og búinn til að gera yðar vilja, bæði í orði og verki; segið þér bara til.“ Þá greip ég fram í og mælti: „Get ég þá ekki fengið yður til áð hætta þessu óþolandi bulli, sem gerir mig ringlaðan og tefur mig frá erindagjörðum mínum? Rakið mig annaðhvort eða farið.“ Stóð ég þá upp í reiði og stappaði fætinum í gólfið. En er hann sá, að ég var reiður að marki, tók hann þannig til máls: „Reiðist mér ekki, herra, nú skal ég taka til verka.“ Enda þvoði hann þá höfuð mitt og fór að raka mig, en er hann hafði tæplega tekið fjórar sköfur með hnífnum, hætti hann aftur og mælti: „Herra, þér eruð bráðlyndur og ættuð að varast slík uppþot, því þau koma frá djöflinum. Auk þess ber yður að sýna mér lotningu sakir aldurs míns, lærdóms míns og frábærra mannkosta.“ „Haldið áfram að raka mig og þvaðrið ekki,“ sagði ég. „Það er þá svo að skilja,“ mælti hann, „að áríðandi störf kalla hart að yður; ég þori að veðja, að ég get rétt til.“ „Það sagði ég yður fyrir tveimur stundum,“ svaraði ég, „og ættuð þér að vera búnir að raka mig.“ „Stillið yður,“ segir hann, „það er vísast, að þér hafið ekki íhugað áform yðar vandlega; þeir, sem flana að gjörðum sínum, iðrast oft síðar meir. Ég vildi þér segðuð mér, hvað það er, sem rekur svo hart eftir yður; ég skyldi þá segja yður minn dóm um það. Annars hafið þér nógan tímann, fyrst menn búast ekki við yður fyrr en um hádegi, því þangað til eru þrjár stundir.“ „Það skiptir mig engu,“ anzaði ég, „orðheldnir menn, sem gæta sóma síns, koma fyrr en ákveðið er. En það er satt, ég gæti þess ekki, að með þessu verð ég undir sömu syndina seldur og hinir málóðu rakarar; ljúkið nú við að raka mig.“ Því meira flýtisæði, sem á mér var, því tregari var hann að hlýða mér. Hann lagði skegghnífinn frá sér og tók hæðarmælinn í hönd sér; því næst tók hann hnífinn aftur og hæðarmælinn, til þess að vita hvað framorðið væri. 178. NÓTT. „Herra!“ mælti rakarinn, er hann kom aftur úr garðinum, „ég vissi það, að ég gat ekki skakkt til. Ennþá eru þrjár stundir til hádegis, nema allar reglur stjörnufræðinnar ljúgi.“ „Guð á himnum!“ kallaði ég upp, „þolinmæði mín er á förum, ég þoli þetta ekki lengur, þinn bölvaður rakari, hansvítis rakari, mig vantar ekki hálfa spönn til að fljúga á þig og kyrkja þig.“ „Látið yður hægt, herra,“ svaraði hann með mestu hægð, og brá sér alls ekki við reiði mína, „eruð þér ekki hræddur um að yður slái niður? Hlaupið ekki á yður fyrir alla muni; ég skal undir eins gera yður skil.“ Því næst lét hann hæðarmælinn niður og tók upp skegghnífinn, slípaði hann á ól, er hékk við belti hans og fór aftur að raka mig. En meðan hann var að því, gat hann ekki á sér setið að þvaðra. „Ef þér nú vilduð trúa mér fyrir því,“ segir hann, „hvaða erindi þér eigið fyrir höndum um hádegið, þá mundi ég geta gefið yður heilræði þar að lútandi.“ Til þess að þagga niður forvitni hans, sagði ég honum, að vinir mínir biðu eftir mér, og að þeir ætluðu að halda mér gleðiveizlu í minningu þess, að ég væri staðinn upp úr veikindum mínum. Þegar rakarinn heyrði mig nefna veizlu, kallaði hann upp: „Guð varðveiti yður bæði í dag og endranær; þér minnið mig á það, að ég í gær bauð fjórum eða fimm vinum mínum til borðs hjá mér í dag, en ég hef síðan gleymt því, og hef því alls engan viðbúnað haft.“ „Verið ekki hugsjúkir út af því,“ anzaði ég, „því þó ég ætli að snæða utanhúss, er matarbúrið mitt vel birgt. Þér megið eiga allt, sem í því er. Ég skal líka gefa yður svo mikið vín, sem þér viljið, því ég á afbragðs vín í kjallara mínum; en þér verðið að ljúka við að raka mig í mesta flýti, og skuluð þér gæta þess, að þar sem faðir minn gaf yður gjafir til að tala, þá gef ég yður gjafir til að þegja.“ En hann lét sér ekki nægja loforð mitt, heldur segir hann: „Guð umbuni yður gæzku yðar mér til handa, en lofið mér nú þegar í stað að sjá vistir þessar, svo ég megi ganga úr skugga um, að þær hrökkvi til að veita vinum mínum, svo vel sé, því ég vil að þeir verði ánægðir með gildið.“ Svaraði ég þá: „Ég á eitt lamb, sex geldhana, tólf hænur og nóg í fernskonar spónamat.“ Skipaði ég jafnskjótt einum af þjónum mínum að bera allt þetta inn ásamt fjórum stórum kerum víns. „Það er gott og blessað,“ mælti rakarinn, „en það þarf líka aldina og krydds til kjötréttanna.“ Ég lét fá honum það, er hann beiddi um, og hætti hann við raksturinn, til að skoða hvað um sig, og var nærri hálfa stund að því. Bölvaði ég þá og hamaðist, en þrællinn flýtti sér ekki að heldur. Loksins tók hann skegghnífinn aftur í hönd sér, rakaði mig, en hætti allt í einu aftur og mælti: „Ég hefði aldrei trúað því, herra, að þér væruð slíkur rausnarmaður, nú sé ég, að hann faðir yðar sæli er endurborinn í yður. Ég er í sannleika ómaklegur velgjörða þeirra, er þér veitið mér svo ríkulega, og sver ég yður, að ég skal muna yður það að eilífu, því yður að segja, góði herra, á ég ekkert til annað en það, sem mér gefst af stórlyndi manna, sem eru eins drenglundaðir og þér eruð; í þeirri grein er ég líkur honum Santút, sem strýkur menn og nuddar í baði, og honum Salý, sem selur þurrkaðar fuglaertur á strætunum og honum Salus, sem selur baunir, og honum Akersja sem hefur akurmeti á boðstólum, honum Abú Mekares, sem stökkvir vatni um strætin, til að eyða rykinu, og honum Kassem í lífverði kalífans. Enginn þessara manna setur neitt ógeð í sig, þeir eru hvorki ásæknir við fólk né deilugjarnir, heldur eru þeir ánægðir með hlutskipti sitt eins og kalífinn í hirð sinni, síglaðlyndir og reiðubúnir til söngs og dansleika; hefur hver þeirra sína uppáhaldsvísu og sinn dans og gleður með því alla borgina Bagdad. En það virði ég mest við þá, að þeir eru engir málskafsmenn, heldur eru þeir eins lausir við mælgi og þræll yðar, sem nú veitist sú sæmd að tala við yður. Svona er nú t.d. kvæðið og dansinn hans Santúts, sem nuddar fólk í baði; takið nú eftir, hvort ég ekki hermi dável eftir honum.“ 179. NÓTT. Rakarinn söng kvæði Santúts og dansaði eftir því, og hvað, sem ég sagði til þess að hefta loddaralæti hans, þá hætti hann samt ekki fyrr en hann hafði hermt eftir öllum þeim, sem hann hafði nefnt. Eftir það mælti hann: „Herra, ég ætla að bjóða öllum þessum mönnum, og ef þér viljið gera mér að skapi, þá komið með mér og yfirgefið vini yðar, sem vísast er að séu mestu skraffinnar; hver veit nema yður verði illt í höfði af endalausum leiðindavaðli þeirra, og slái síðan niður, svo sjúkleiki yðar verði hálfu verri en sá var, sem afstaðinn er. En hjá mér er ekki nema eintóm gleði og ánægja.“ Svo reiður sem ég var, gat ég samt ekki stillt mig um að hlæja að bulli hans, og mælti: „Ég vildi ég hefði engar annir, því þá skyldi ég gjarnan þiggja boð yðar, en ég ætla að biðja yður að afsaka mig í dag, úr því ég hef fastlega lofað mér annarsstaðar. Í annað skipti, þegar ég hef betra tóm, mun þess verða kostur; en ljúkið nú við að raka mig og flýtið yður heim, því vinir yðar munu þegar hafa beðið eftir yður góða stund.“ „Herra!“ anzaði hann, „synjið mér ekki um bæn mína, komið og skemmtið yður í hinu glaðværa samkvæmi, sem hjá mér á að verða. Ef þér að eins einu sinni hefðuð verið saman við menn þessa, þá mundu þeir verða yður svo vel að skapi, að þér skeyttuð alls ekki framar um vini yðar.“ „Látum það nú liggja milli hluta,“ sagði ég, „mér er ómögulegt að vera í boði yðar;“ en ég vann ekkert á með hógværð minni. Þá mælti rakarinn: „Ef þér ekki viljið koma til mín, þá er ekki annars kostur en að ég fari með yður. Ég ætla að láta bera heim til mín það, sem þér hafið gefið mér, og mega þá vinir mínir eta sem þeim leikur lyst til; ég kem undir eins aftur; ég ætla ekki að vera sá durtur, að láta yður fara einsamlan; ekki má minna vera en ég geri yður þann greiða að fylgja yður.“ „Guð minn góður,“ sagði ég, „á ég þá ekki að losna við þenna leiðindaþrjót í dag? Í nafni guðs almáttugs, hættið þessari óþarfa mælgi. Farið til vina yðar, drekkið, etið og skemmtið yður, en unnið mér þess frelsis, að vera með mínum vinum. Ég vil fara einsamall, ég þarf ekki fylgdarmanns; þar að auki skuluð þér vita, að yður er ekki heimilt að koma þangað, sem ég fer. Þar er vonast eftir mér einum.“ [1405.png: Dyrnar á húsi dómarans voru opnar til hálfs] „Nú gerið þér að gamni yðar, herra,“ svaraði hann, „hafi vinir yðar boðið yður til veizlu, þá skil ég ekki, hvað yður getur gengið til, að varna mér samfylgdarinnar. Ég er sannfærður um, að þeim mun vera hin mesta gleði að því, að þér komið með mann, sem örvar fjör og skemmtun í samkvæminu. En hvað sem þér segið, þá hef ég nú tekið það í mig, og skal fylgja yður móti vilja yðar.“ Nú varð ég öldungis ráðalaus og sagði við sjálfan mig: „Hvernig á ég að losast við bannsettan rakarann? Ef ég held áfram að þræta við hann, kem ég aldrei ætlun minni fram.“ Nú heyrði ég og, að kallað var í fyrsta sinn til hádegisbænagjörðar frá turnum musteranna, og var því tími til kominn, að ég færi. Ég þagnaði því og lét sem mér líkaði, að hann færi með mér. Því næst lauk hann við að raka mig, og er hann var búinn að því, mælti ég: „Látið nokkra af þjónum mínum bera matvæli þessi heim til yðar og komið svo aftur, ég skal bíða eftir yður.“ Fór hann þá loksins, en ég klæddist í snatri; heyrði ég þá, að kallað var til bænagjörðar í síðasta sinni og flýtti mér af stað. En bannsettan rakarann hafði grunað, hvað mér bjó í skapi, og hafði hann því ekki farið lengra með þjónum mínum en svo, að hann sá hús mitt, og gat um leið séð sjálfs sín hús, og haft gætur á, að þjónarnir færu þangað inn. Hafði hann verið á gægjum við strætishornið, til þess að geta veitt mér eftirför. Þegar ég var kominn að dyrunum á húsi hins æðsta dómara, leit ég við, og sá ég þá, mér til sárustu hugraunar, að rakarinn var á leiðinni inn í strætið. Dyrnar á húsi dómarans voru opnar til hálfs, gekk ég þar inn og hitti kerlinguna, sem beið eftir mér; lokaði hún dyrunum og fylgdi mér inn í herbergi ljúfu minnar. En rétt þegar við vorum farin að tala saman, heyrðum við háreysti á strætinu; leit þá mærin út um gluggagrindurnar og sá föður sinn á heimleið úr musterinu. Leit ég þá líka út, og sá ég rakarann sitja þar andspænis á sama stað og ég hafði setið fyrrum; fékk það mér ekki minni kvíða en heimkoma dómarans. En dóttir hans hughreysti mig með því, að faðir sinn kæmi mjög sjaldan í hennar herbergi, en skyldi svo fara, þá hefði hún hugsað sér ráð, til að koma mér óhultum burt úr húsinu. Allt fyrir það var ég mjög hræddur og áhyggjufullur vegna framhleypni rakarans, enda mun yður nú bráðum skiljast, að það var ekki um skör fram. Því þegar dómarinn var kominn heim, refsaði hann sjálfur einum af þrælum sínum, er til þess hafði unnið, með iljastroku; æpti þrællinn þá svo hátt, að heyra mátti út á stræti. Rakarinn hélt undir eins, að það mundi vera ég, sem æpti, og væri illa útleikinn; rekur hann því upp hræðilegt óp, rífur sundur klæði sín, eys moldarryki yfir höfuð sér og kallar alla þar í nágrenninu til hjálpar. Þustu allir til, og spurðu, hvar hjálpar væri vant, og svaraði hann þá: „Þeir eru að drepa herra minn, blessaðan.“ Meira sagði hann ekki, heldur hljóp hann grenjandi heim til mín, og kom aftur með alla þjóna mína, höfðu þeir stafi í höndum og lömdu á dyr dómarans með geysilegum ofsa. Lét dómarinn þræl einn gá að, hvað á gengi; kom hann aftur lafhræddur og segir: „Herra, hér ryðjast inn í húsið meira en tíu þúsundir manna, og eru þeir farnir að mölva upp dyrnar. Dómarinn hljóp þá til, lauk dyrunum upp og spurði, hvað þeir vildu sér. En svo æruverður sem hann var í yfirbragði, þá fékk það alls ekki á þjóna mína, og æptu þeir að honum með ósvífni: „Óhræsis dómari, dómaradjöfull, því viltu drepa húsbónda okkar? Hvað hefur hann gert þér?“ „Góðir menn,“ anzaði dómarinn, „því skyldi ég drepa herra ykkar? Ég þekki hann ekki, og hann hefur ekki styggt mig. Hús mitt er opið; komið, sjáizt um og leitið.“ „Þér hafið veitt honum iljastroku,“ mælti rakarinn, „ég heyrði hann hljóða rétt í þessu.“ Þá tók dómarinn til máls: „Hvað hefði herra yðar þá átt að misgera við mig, að ég skyldi fara svo með hann? Er hann þá hér í húsum mínum? Og sé hann hér, hvernig ætti hann að vera kominn hingað, og hver hafði átt að hleypa honum inn?“ „Ég trúi yður ekki,“ sagði rakarinn, „fjandans dómari, hvað sítt sem er á yður skeggið. Dóttir yðar hefur ást á herra vorum, og leyfði hún honum að koma til sín í hús yðar, meðan á hádegisbænagjörðinni stóð. Þér hafið komið að honum og látið þræla yðar misþyrma honum með iljastroku, en sá níðingsskapur yðar skal ekki verða ólaunaður; kalífinn skal verða þessa vís og mun hann dæma bæði fljótt og vel. Hleypið oss inn og framseljið oss hann að vörmu spori, eða við sækjum hann sjálfir yður til svívirðingar.“ „Það er óþarfi að hafa svo mörg orð, og gera slíkan skarkala,“ mælti dómarinn, „ef þér segið satt, þá komið inn og leitið; ég leyfi ykkur það.“ Óðar en dómarinn hafði úttalað, ruddist rakarinn inn í húsið með þjónum mínum, létu þeir eins og þeir væru bandóðir, skyggndust um og leituðu mín alstaðar. 180. NÓTT. Ég hafði heyrt öll orðaskipti þeirra, og leitaði mér því fylgsnis; fann ég ekki annað en stóra, tóma kistu, stökk niður í hana og skellti lokinu yfir. Rakarinn, sem leitaði alstaðar, kom líka að kistunni og lauk henni upp, en er hann sá að ég var í henni, tók hann hana upp á höfuð sér og gekk ofan háan stiga niður í garðinn, hljóp yfir hann og svo út um dyrnar. En meðan á því stóð, hrökk kistulokið upp, til allrar óhamingju, og með því ég gat ekki þolað svívirðingu þá, að skríllinn, sem hljóp á eftir okkur, skyldi glápa á mig og spotta mig, þá stökk ég svo gapalega niður á strætið og meiddist svo illa á fætinum, að ég hef verið haltur síðan. Fann ég í fyrstunni ekki til meiðslanna, og stóð upp til að flýja sem skjótast undan athlátri skrílsins. Ég fleygði því fullum höndum gull- og silfurpeningum úr pyngju minni, sem var troðfull, og slapp ég á burt meðan hinir voru að tína upp féð. En bölvaður rakarinn missti ekki sjónar á mér, heldur kallaði hann til mín af öllum lífs og sálar kröftum: „Standið við, herra! Því hlaupið þér svo geyst? Ó, að þér vissuð, hvað mér sárnaði, að dómarinn skyldi fara svo illa með yður, yður, sem eruð svo eðallyndur, sem ég og vinir mínir eigum svo stórmikið gott upp að inna! Sagði ég ekki allténd, að þér munduð rata í lífsháska af því þér svo þrálátlega höfnuðuð fylgd minni. Sjáið nú, hvað yður hefur hent fyrir þessa glópsku, og hvar hefðuð þér þá staðið, hefði ég ekki verið svo einbeittur að fylgja yður engu að síður? En hvert ætlið þér? Bíðið þér [1408.png: ...hrökk kistulokið upp, til allrar óhamingju] mín.“ Þannig lét ólukku rakarinn sér ekki nægja, að vekja óspektir í þeim hluta borgarinnar, sem dómarinn bjó í, heldur vildi hann koma gjörvallri borginni í uppnám. Ég var svo bálreiður, að það var rétt komið að mér að bíða eftir honum og drepa hann, en af því mundi hafa orðið enn meira uppnám. Ég tók annað ráð, sem var betra, og til þess að komast úr augsýn mannfjölda þess, sem þyrpzt hafði út í glugga og fram í húsdyr, við óp rakarans, hljóp ég til gistihúss nokkurs, þar sem svo vildi heppilega til, að umsjónarmaðurinn, sem ég þekkti, stóð við dyrnar. Bað ég hann í guðs bænum að varna sjónvitlausum manninum að fara inn á eftir mér; lofaði hann því og enti það, þó örðugt veitti, því rakarinn vildi fyrir hvern mun ryðjast inn, og fór ekki fyrr en hinn hafði látið voðaskammir dynja yfir hann. Á heimleiðinni hældi svo rakarinn sér við hvern mann, sem hann mætti, af hinni miklu hjálp, sem hann hefði veitt mér. Þannig losaðist ég við þenna hvimleiða mann. Spurði umsjónarmaðurinn mig, hvað mér hefði viljað til; sagði ég honum það, og beiddi hann að leigja mér herbergi, þangað til mér væri batnað, því ég var svo hræddur við rakarann, að ég þorði ekki heim til mín. Hugði ég mér fyrir beztu, að dvelja ekki lengur í borginni, þar sem mig hafði hent slíkt. Þegar ég var alheill, tók ég allt það fé, sem ég þóttist þurfa til ferðarinnar, en gaf frændum mínum hitt, og fór ég síðan frá Bagdad. Þannig stendur á því, að mig einnig bar hingað, og kom mér sízt til hugar, að ég mundi hitta rakarann, frumkvöðul ógæfu minnar, á þessum stað, svo fjarri ættjörðu minni. Allt fyrir það sé ég hann á meðal yðar. Ykkur skal því ekki þykja kyn, þó ég vilji skilja við ykkur sem fljótast. Megið þér nærri geta, hvílík hugraun mér er að sjá þann mann, sem veldur helti minni, og hefur neytt mig til þess hörmulega hlutskiptis, að lifa fjarri ættingjum, vinum og föðurlandi.“ Að svo mæltu stóð hinn halti útlendingur upp og gekk burt. Fylgdi húsbóndinn honum til dyra og kvað sér vera raun að því, að hann í grandleysi hefði gert honum svo mikinn óhugnað. Við hinir gestirnir sátum eftir og undruðumst sögu hins unga manns. Við litum til rakarans og sögðum, að hans mál væri illt, ef saga þessi væri sönn. Þá lyfti rakarinn höfðinu, því allt til þessa hafði hann hengt það niður, og horft í gaupnir sér; tók hann þannig til máls: „Herrar mínir, að saga þessi sé sönn, megið þér ráða af því, að ég hef alltaf þagað, meðan hinn ungi maður sagði hana. En hvað sem hann segir, þá stend ég fast á því, að ég hafi gert það sem rétt var, og læt ég því skotið til yðar dóms. Steypti hann sér ekki sjálfur í háskann, og mundi hann hafa sloppið svo vel án míns fulltingis? Hann má vera feginn, að hann komst undan með meiðsl á öðrum fæti. Hafði ég mig ekki meiri hættu, þegar ég bjargaði honum út úr húsinu, þar sem ég hélt, að honum væri misþyrmt? Hvern rétt hefur hann til að bera sig upp undan mér og brígzla mér smánaryrðum? Svona er að þjóna þeim, sem vanþakklátir eru. Hann kallaði mig skrafskjóðu, en það er einbert mannlast. Við vorum sjö bræður og var ég þeirra fálátastur og hyggnastur. Ég þarf ekki annað en segja sögu mína og þeirra, til þess að færa yður sönnur á það; veitið mér þá sæmd að hlýða á hana. Saga rakarans Á ríkisárum kalífans Mostanser Billah, sem var frægur af örlæti sínu við fátæklinga, sátu tíu stigamenn um vegina kringum Bagdad, og þótti háski að fara um þá, vegna gripdeilda og fáheyrðra grimmdarverka ræningjanna. Þá skipaði kalífinn, nokkrum dögum á undan Bairamshátíð lögregludómaranum að taka hina tíu ræningja fasta, ella skyldi hann sjálfur líflátinn. [1410.png: ...hvernig ert þú kominn í hóp þessara óaldarseggja] 181. NÓTT. Lögreglustjórinn hafði sig allan við og sendi svo marga menn, að hinir tíu ræningjar urðu teknir á Bairamshátíðinni. Ég var að ganga mér til skemmtunar á bökkum Tígrisfljótsins, og sá ég tíu skrautbúna menn stíga út í bát. Hefði ég tekið eftir varðmönnum þeim, er fylgdu þeim, mundi ég fljótt hafa séð, að það voru ræningjar, en ég horfði einungis á hina og hélt þeir ætluðu að skemmta sér og halda gleðilega hátíð; fór ég þá út í bátinn með þeim, en sagði ekki orð og vænti ég þess, að þeir mundu líða mig í flokki sínum. Var bátnum róið ofan eftir Tígrisfljótinu og lentum við fyrir utan höll kalífans; kom þar nýr flokkur lögregluþjóna og sló hring um oss; eftir það vorum við bundnir og leiddir fyrir kalífann. Meðan á þessu stóð, hafði ég séð mig um hönd, og skildi ég nú, hversu mér hafði skjátlazt. Lét ég binda mig með hinum, því hvað mundi mig hafa stoðað að verjast varðmönnum eða afsaka mig? Þeir mundu hafa misþyrmt mér, því slíkir menn gangast ekki fyrir skynsamlegum fortölum. Ég var líka á meðal ræningja, og það var þeim nóg ástæða